Giáo án môn Vật lý 9 - Tuần 13

Ngày soạn : 13 / 11 Tuần 13
Ngày giảng : 19 / 11
Tiết 25 : Từ phổ - Đường sức từ
I . Mục tiêu.
 - Biết cách dùng mạt sắt để tạo ra từ phổ của thanh nam châm .
 - Biết vẽ các đường sức từ và xác định được chiều các đường sức từ của thanh nam châm .
 - Nhận biết cực của nam châm , vẽ đường sức từ đúng cho nam châm thẳng và nam châm chữ U.
 - Rèn tính cẩn thận khi làm thí nghiệm .
II . Chuẩn bị.
Mỗi nhóm :
1 thanh nam châm thẳng 
1 tấm nhựa trong cứng 
1 ít mạt sắt 
1 bút dạ 
1 số kim nam châm có trục quay thẳng đứng .
III . Hoạt động dạy học
 1 . ổn định tổ chức . 
 2 . Kiểm tra bài cũ
 Nêu đặc điểm của nam châm ?Từ trường là gì ? nêu cách nhận biết từ trường ?
 3 . Bài mới
Trợ giúp của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Yêu cầu học sinh nghiên cứu thí nghiệm 
? Nêu dụng cụ thí nghiệm và cách tiến hành thí nghiệm ?
Giáo viên phát dụng cụ theo nhóm 
Yêu cầu học sinh làm thí nghiệm theo nhóm .
Chú ý mạt sắt phải dàn đều và tấm nhựa đặt song song với bề mặt của thanh nam châm .
? So sánh sự sắp xếp các mạt sắt tại các vị trí khác nhau quanh nam châm?
? Rút ra kết luận qua thí nghiệm?
Yêu cầu học sinh làm thí nghiệm theo nhóm 
Nghiên cứu phần (a) sgk
Vẽ các đường sức từ dựa vào hình ảnh các đường mạt sắt ?
Yêu cầu vẽ theo nhóm ,lên bảng vẽ hình.
Yêu cầu học sinh làm thí nghiệm như phần ( b ) sgk trả lời C2.
Giáo viên thông báo qui ước chiều đường sức từ .
Dùng mũi tên đánh dấu chiều đường sức từ vào hình vẽ ?
Dựavào hình vừa vẽ trả lời C3.
Giáo viên thông báo độ mau thưa của đường sức từ biểu thị độ mạnh yếu của từ trường .
C4 : yêu cầu học sinh làm thí nghiệm và vẽ đường sức từ của nó .
Yêu cầu cá nhân hoàn thành C5,C6vào vở .
Hoạt động 1 : Tìm hiểu từ phổ
Học sinh đọc sgk nêu dụng cụ và cách tiến hành thí nghiệm 
Học sinh làm thí nghiệm theo nhóm quan sát kết quả trả lời C1.
Các mạt sắt quanh nam châm xếp thành những đường cong nối từ cực này sang cực kia của nam châm .
Càng ra xa nam châm các đường này càng thưa .
2/ Kết luận :
 ( SGK )
Hoạt động 2 : Đường sức từ:
1/ Vẽ và xác định chiều đường sức từ.
Học sinh làm việc theo nhóm .
Học sinh vẽ các đường sức từ của nam châm thẳng.
Học sinh thảo luận và vẽ đường sức từ đúng vào vở
Học sinh làm thí nghiệm theo nhóm trả lời C2 
C2: trên mỗi đường sức từ kim nam châm định hướng theo một chiều nhất định .
C3: Bên ngoài thanh nam châm thẳng đường sức từ có chiều đi ra từ cực bắc đi vào cực nam .
2/ Kết luận :
 ( SGK/64 ) 
Hoạt động 3 : Vận dụng
Học sinh làm thí nghiệm quan sát từ phổ của nam châm chữ U. trả lời câu hỏi C4.
Thảo luận trên lớp 
C4: ở khoảng giữa của nam châm chữ Ucác đường sức từ gần như song song với nhau .
- Bên ngoài là những đường cong nối hai cực của nam châm với nhau .
vẽ và xác định chiều đường sức từ của nam châm chữ U vào vở .
C5: cá nhân hoàn thành vào vở .
đường sức từ có chiều đi ra từ cực bắc của nam châm vì vậy dầu B của thanh nam châm là cực nam.
C6: học sinh vẽ được đường sức từ thể hiện có chiều đi ra từ cực bắc của nam châm bên trái sang cực nam của nam châm bên phải .
4 . Củng cố _ dặn dò.
Đường sức từ của nam châm có hình dạng như thế nào?Nêu qui ước chiều đường sức từ của nam châm thẳng ?
Gv chốt lại kiến thức cơ bản
Về nhà học bài , làm bài tập trong SBT
IV . Bài học kinh nghiệm.
Ngày soạn : 17 / 10 Tuần 13
Này giảng : 21 / 11
Tiết 26 : Từ trường của ống dây có dòng điện chạy qua
I . Mục tiêu.
 - So sánh được từ phổ của ống dây có dòng điện chạy qua với từ phổ của nam châm thẳng 
 - Vẽ được đường sức từ biểu diễn từ trường của ống dây .
 - Vận dụng qui tắc nắm tay phải để xác định chiều đường sức từ của từ trường ống dây có dòng điện chạy quakhi biết chiều dòng điện .
 - Rèn kỹ năng vẽ đường sức từ của từ trường ống dây .
II . Chuẩn bị.
 Mỗi nhóm:
 1ống nhựa có cuộn dây luồn sẵn .
 1 nguồn điện 6V
 1 ít mạt sắy 
 1 công tắc , 3 đoạn dây 
 1 bút dạ 
III . Hoạt động dạy học
 1 . ổn định tổ chức . 
 2 . Kiểm tra bài cũ
 Nêu cách tạo ra từ phổcủa nam châm thẳng ?Vẽ đường sức từ của từ trường nam châm thẳng chỉ rõ chiều của đường sức từ?
 3 . Bài mới
Trợ giúp của giáo viên
Hoạt động của học sinh
? Nêu cách tạo ra từ phổ của từ trường ống dây có dòng điện chạy qua .
? Yêu cầu học sinh làm thí nghiệm theo nhóm 
? Yêu cầu học sinh quan sát kết quả thí nghiệm trả lời C1.
? So sánh từ phổ của ống dây có dòng điện chạy qua với từ phổ nam châm thẳng ?
? Gọi 1 em đọc C2 ,Yêu cầu cá nhân hoàn thành C2 ?
Yêu cầu học sinh làm thí nghiệm trả lời C3theo nhóm .
? Chiều đường sức từ có đặc điểm gì?
Giáo viên nêu rõ : 2 đầu ống dây có dòng điện chạy qua cũng là 2 cực từ của ống dây .
Hãy xác định cực từ của ống dây có dòng điện chạy qua trong thí nghiệm ?
Rút ra kết luận qua thí nghiệm ?
Từ trường do dòng điện sinh ra vậy chiều đường sức từ có phụ thuộc chiều dòng điện hay không?
Nêu cách kiểm tra dự đoán trên ?
Cho học sinh kiểm tra và rút ra kết luận
Yêu cầy học sinh tìm hiểu qui tắc và phát biểu qui tắc ?
Cho học sinh thực hành giơ nắm tay phải của mình giáo viên hướng dẫn cách đặt bàn tay 
Yêu cầu học sinh tự làm C4, C5 ,C6
C4: muốn xác định tên từ cực của ống dây cần biết gì ?xác định bằng cách nào ?
C5: muốn xác định chiều dòng điện chạy qua các vòng dây cần biết gì ? vận dụng qui tắc nắm tay phải trong trường hợp này như thế nào?
Giáo viên nhấn mạnh :
Dựa vào qui tắc nắm tay phải ,muốn chiều đường sức từ trong lòng ống dây ta cần biết chiều dòng điện .Muốn biết chiều dòng điện trong ống dây cần biết chiều đường sức từ .
Hoạt động 1 : Từ phổ đường sức từ của từ trường ống dây có dòng điện chạy qua :
1/ Thí nghiệm :
- Học sinh nêu cách tạo ra từ phổ 
- Học sinh làm thí nghiệm theo nhóm quan sát từ phổ của từ trường ống dây có dòng điện chạy qua 
Học sinh trả lời C1 theo nhóm .
C1 : Từ phổ của ống dây ở bên ngoài và của nam châm thẳng giống nhau.
Khác nhau : Trong lòng ống dây cũng có các đường mạt sắt được sắp xếp gần như song song nhau
Cá nhân học sinh trả lời C2 
đường sức từ trong và ngoài ống dây tạo thành những đường cong khép kín .
Học sinh làm thí đặt các kim nam châm trả lời C3
 đường sức từ cùng đi ra từ một đầu ống dây và cùng đi vào ở cùng một đầu ống dây .
2/ Kết luận :
Học sinh nêu kết luận và ghi vở kết luận
Hoạt động 2 : Qui tắc nắm tay phải :
1/ Sự phụ thuộc của chiều đường sức từ ống dây .
Học sinh dự đoán.
Học sinh nêu cách kiểm tra .
Dùngkim nam châm để thử .
- kết luận :
chiều đường sức từ của từ trường ống dây có dòng điện chạy qua phụ thuộc vào chiều dòng điện chạy qua các vòng dây 
2/ Qui tắc nắm tay phải 
- Học sinh nêu qui tắc :
Nắm bàn tay phải rồi đặt sao cho bốn ngón tay hướng theo chiều dòng điện chạy qua các vòng dây ,thì ngón tay cái choãi ra chỉ chiều của đường sức từ trong lòng ống dây .
Hoạt động 3 : Vận dụng
Học sinh tự làm C4,C5, C6 vào vở 
C4 : Đầu B là cực bắc, dầu A là cực nam
C5 : Kim số 5 vẽ sai
4 . Củng cố _ dặn dò.
Phát biểu qui tắc nắm tay phải ? vận dụng xác định chiều dòng điện trong ống dây của hình vẽ ?
Gv chốt lại kiến thức cơ bản
Về nhà học bài , làm bài tập trong SBT
IV . Bài học kinh nghiệm.