Giáo án môn Vật lý lớp 9 - Tiết 26: Từ trường của ống dây có dòng điện chạy qua

Ngµy so¹n: 16/11/2007
Ngµy d¹y: 30/11/2007
TiÕt 26: Tõ tr­êng cđa èng d©y cã dßng ®iƯn ch¹y qua
I/ Mơc tiªu bµi häc:
1. KiÕn thøc:
- Dßng ®iƯn ®i qua èng d©y th× xung quanh èng d©y cã tõ tr­êng.
- So s¸nh ®­ỵc tõ phỉ cđa èng d©y cã dßng ®iƯn ch¹y qua víi tõ phỉ cđa thanh nam ch©m th¼ng.
- VÏ ®­ỵc c¸c ®­êng søc tõ biĨu diƠn tõ tr­êng cđa èng d©y.
- N¾m ch¾c néi dơng cđa quy t¾c n¾m tay ph¶i ®Ĩ x¸c ®Þnh chiỊu cđa ®­êng søc tõ cđa èng d©y.
2. Kü n¨ng:
- Lµm TN quan s¸t tõ phỉ cđa èng d©y vµ so s¸nh víi tõ phỉ cđa thanh nam ch©m.
- VËn dơng quuy t¾c n¾m tay ph¶i ®Ĩ x¸c ®Þnh chiỊu ®­êng søc tõ hoỈc chiỊu dßng ®iƯn.
3. Th¸i ®é:
- Nghiªm tĩc nghiªn cøu hiƯn t­ỵng, hỵp t¸c trong ho¹t ®éng nhãm.
II/ ChuÈn bÞ:
ChuÈn bÞ cho mçi nhãm: 1 tÊm nhùa cã luån s½n c¸c vßng d©y vµ cã s½n m¹t s¾t, 1 nguån ®iƯn, 1 c«ng t¾c, 1 biÕn trë vµ d©y nèi. 
III/ c¸c ho¹t ®éng d¹y häc
Trỵ giĩp cđa thµy
tg
Ho¹t ®éng cđa trß
Ho¹t ®éng1: KiĨm tra bµi cị 
- Tõ phỉ lµ g×? Cã thĨ thu ®­ỵc tõ phỉ b»ng c¸ch nµo?
- Quy ­íc chiỊu ®­êng søc tõ ë ngoµi nam ch©m nh­ thÕ nµo? VÏ vµ x¸c ®Þnh c¸c yÕu tè cßn thiÕu trong hai h×nh sau:
Ho¹t ®éng 2: T×nh huèng häc tËp
 Xung quanh dßng ®iƯn cã h×nh d¹ng bÊt kú ®Ịu cã tõ tr­êng. Tõ phỉ vµ c¸c ®­êng søc dïng ®Ĩ biĨu diƠn tõ tr­êng cđa thanh nam ch©m chĩng ta ®· biÕt. Cßn tõ tr­êng cđa èng d©y cã dßng ®iƯn ch¹y qua th× ®­ỵc biĨu diƠn nh­ thÕ nµo?
Ho¹t ®éng 3: T¹o ra vµ quan s¸t tõ phỉ cđa èng d©y cã dßng ®iƯn ch¹y qua.
Gv giíi thiƯu dơng cơ vµ c¸ch lµm TN
Gv ph¸t dơng cơ 
Gv yªu cÇu c¸c nhãm tiÕn hµnh TN, quan s¸t tõ phỉ ®­ỵc t¹o thµnh vµ th¶o luËn tr¶ lêi C1.
Gv theo dâi tõng nhãm, giĩp ®ì khi cÇn thiÕt
* Quan s¸t tõ phỉ cđa èng d©y cã g× kh¸c víi nam ch©m th¼ng ?
Gv yªu cÇu Hs dùa vµo c¸c ®­êng m¹t s¾t h·y vÏ mét vµi ®­êng søc tõ cđa èng d©y
Gv mêi Hs tr¶ lêi c©u C2
Gv yªu cÇu c¸c nhãm dùa vµo quy ­íc chiỊu cđa ®­êng søc tõ h·y dïng c¸c kim Nam Ch©m x¸c ®Þnh chiỊu cđa c¸c ®­êng søc tõ?
Gv yªu cÇu c¸c nhãm th¶o luËn c©u C3
Ho¹t ®éng 4: Rĩt ra kÕt luËn vỊ tõ tr­êng cđa èng d©y cã dßng ®iƯn ch¹y qua.
* Qua c¸c TNvµ c¸c c©u tr¶ lêi C1, C2, C3 h·y cho biÕt ®Ỉc ®iĨm vỊ tõ phỉ, tõ tr­êng vµ chiỊu ®­êng søc tõ cđa èng d©y cã dßng ®iƯn ch¹y qua?
Gv th«ng b¸o vỊ tõ cùc cđa èng d©y cã dßng ®iƯn ch¹y qua. 
Ho¹t ®éng5:T×m hiĨu quy t¸c n¾m tay ph¶i
Gv cho Hs dù ®o¸n : NÕu ®ỉi chiỊu dßng ®iƯn qua èng d©y trong H.24.1 th× chiỊu cđa ®­êng søc tõ cđa èng d©y cã thay ®ỉi kh«ng?
Gv yªu cÇu c¸c nhãm lµm TN kiĨm tra dù ®o¸n
* ChiỊu cđa ®­êng søc tõ cđa èng d©y cã dßng ®iƯn ch¹y qua phơ thuéc vµo yÕu tè nµo?
Gv yªu cÇu Hs ®äc tµi liƯu
Gv yªu cÇu Hs ph¸t biĨu quy t¾c “ N¾m bµn tay ph¶i”
Gv h­íng dÉn Hs t×m hiĨu quy t¾c “n¾m tay ph¶i” vµ c¸ch xoay n¾m tay.
* ChiỊu ®­êng søc tõ trong vµ ngoµi èng d©y cã gièng nhau kh«ng? 
* Khi biÕt chiỊu ®­êng søc tõ ë bªn trong èng d©y th× cã thĨ biÕt ®­ỵc chiỊu ®­êng søc tõ ë bªn ngoµi èng d©y kh«ng ?
* Khi biÕt chiỊu ®­êng søc tõ ë bªn trong èng d©y th× cã thĨ biÕt ®­ỵc chiỊu cđa dßng ®iƯn trong èng d©y kh«ng?
Ho¹t ®éng 6: VËn dơng
Gv yªu cÇu Hs vËn dơng c©u C6
Gv h­íng dÉn c©u C4
Gv mêi Hs lªn b¶ng c©u C4
Gv mêi Hs kh¸ lªn lµm c©u C5
5/
2/
13/
12/
8/
Hai Hs lªn b¶ng tr¶ lêi
HS1 tr¶ lêi yªu cÇu 1 
HS 2 tr¶ lêi c©u hái 2 vµ vËn dơng 
Hs kh¸c nhËn xÐt bỉ xung
Hs l¾ng nghe
Hs suy nghÜ, tr¶ lêi
i- tõ phỉ, d­êng søc tõ cđa èng d©y cã dßng ®iƯn ch¹y qua.
1. ThÝ nghiƯm
Hs quan s¸t vµ l¾ng nghe
Nhãm tr­ëng nhËn dơng cơ
C¸c nhãm Hs lµm TN ®Ĩ t¹o ra vµ quan s¸t tõ phỉ cđa èng d©y cã dßng ®iƯn ch¹y qua.
C¸c nhãm th¶o luËn tr¶ lêi 
Hs tr¶ lêi
Hs vÏ mét sè ®­êng søc tõ cđa èng d©y ngay trªn tÊm nhùa 
Hs tr¶ lêi c©u C2: C¸c ®­êng søc tõ t¹o thµnh nh÷ng ®­êng cong khÐp kÝn.
C¸c nhãm lµm TN vµ quan s¸t kÕt qu¶ ®Ỉt c¸c kim nam ch©m trªn mét ®­êng søc tõ ®· vÏ
C¸c nhãm trao ®ỉi nªu nh÷ng nhËn xÐt theo yªu cÇu C3: Gièng nhau, c¸c ®­êng søc tõ cïng ®i vµo mét ®Çu vµ ®i ra ë mét ®Çu.
2. KÕt luËn
Hs nghiªn cøu tµi liƯu vµ ph¸t biĨu c¸c kÕt luËn vỊ tõ tr­êng cđa èng d©y cã dßng ®iƯn ch¹y qua.
ii- Quy t¾c n¾m t©y ph¶i
1. ChiỊu ®­êng søc tõ cđa èng d©y cã dßng ®iƯn ch¹y qua 
Hs dù ®o¸n: Khi ®ỉi chiỊu dßng ®iƯn ®iƯn trong èng d©y th× chiỊu ®­êng søc tõ cã thĨ thay ®ỉi.
C¸c nhãm lµm TN kiĨm tra dù ®o¸n: §ĩng
Qua ®ã rĩt ra kÕt luËn vỊ mèi quan hƯ gi÷a chiỊu ®­êng søc tõ vµ chiỊu dßng ®iƯn trong èng d©y: ChiỊu ®­êng søc tõ cđa èng d©y phơ thuéc vµo chiỊu cđa dßng ®iƯn ch¹y qua c¸c vßng cđa èng d©y 
2. Quy t¾c n¾m bµn tay ph¶i
Hs ®äc tµi liƯu
Hs ph¸t biĨu quy t¾c.( SGK- T66)
HS lµm viƯc c¸c nh©n tr¶ lêi c¸c c©u hái cđa Gv ®Ĩ vËn dơng quy t¾c “n¾m tay ph¶i” ®Ĩ x¸c ®Þnh chiỊu ®­êng søc tõ vµ chiỊu cđa dßng ®iƯn trong èng d©y
iii- VËn dơng 
Hs vËn dơng tr¶ lêi c©u C6
Hs l¾ng nghe
Hs lªn b¶ng tr¶ lêi c©u C4
Hs kh¸ lªn b¶ng lµm c©u C5
iv- vËn dơng – cđng cè (5/)
1. Cđng cè:
- èng d©y cã dßng ®iƯn ch¹y qua cã tõ tr­êng kh«ng? §Ỉc ®iĨm tõ phỉ cđa èng d©y lµ g×? So s¸nh víi tõ phỉ cđa thanh nam ch©m?
- Ph¸t biĨu quy t¾c n¾m tay ph¶i? Quy t¾c nµy dïng ®Ĩ lµm g×?
- VÏ vµ biĨu diƠn chiỊu ®­êng søc tõ cđa èng d©y cã dßng ®iƯn ch¹y qua.
2. DỈn dß:
- Häc thuéc quy t¾c “n¾m tay ph¶i” - Lµm c¸c bµi tËp trong SBT.
- §äc mơc " Cã thĨ em ch­a biÕt "- §äc tr­íc bµi 25.