Giáo án môn Vật lý lớp 9 - Tiết 29: Lực điện từ

Ngày soạn:01/12/2007
Ngày dạy: 10/12/2007 
Tiết 29: Lực điện từ
I/ Mục tiêu bài học:
1. Kiến thức:
- Mô tả được TN chứng tỏ tác dụng của lực điện từ lên đoạn dây dẫn thẳng có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường.
- Nắm được quy tắc bàn tay trái để xác định chiều của lực điện từ.
2. Kỹ năng:
- Tiến hành TN quan sát lực điện từ.
- Vận dụng quy tắc bàn tay trái biểu diễn lực điện từ tác dụng lên dây dẫn thẳng đặt vuông góc với đường sức từ.
3. Thái độ:
- Ham tìm hiểu khoa học, vận dụng kiến thức vào cuộc sống.
II/ Chuẩn bị:
Chuẩn bị cho mỗi nhóm: 1 nam châm chữ U; 1 biến trở; 1 nguồn điện; 1 công tắc;1 đoạn dây dẫn thẳng; 1 giá TN; 1 khung dây dẫn; 7 đoạn dây nối; 1 ampe kế.
III/ các hoạt động dạy học
Trợ giúp của thày
tg
Hoạt động của trò
Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ
* Phát biểu quy tắc nắm bàn tay phải?
* Xác định chiều của dòng điện trong ống dây?
Hoạt động 2: Tình huống học tập
Thí nghiệm ơc- xtét cho thấy dòng điện tác dụng lực từ lên kim nam châm. Ngược lại, liệu nam châm có tác dụng lực lên dòng điện hay không ?
Hoạt động 3: Tiến hành TN về tác dụng của Từ trường lên dây dẫn có dòng điện chạy qua.
Gv hướng dẫn Hs mắc mạch điện, treo dây AB sâu trong lòng nam châm chữ U, không chạm vào nam châm.
Gv phát dụng cụ
Gv yêu cầu các nhóm lắp mạch điện theo H.27.1
Gv yêu cầu các nhóm đóng khoa K quan sát hiện tượng và thảo luận trả lời câu C1 
Gv thông báo: Lực quan sát thấy trong TN gọi là lực điện từ.
Gv dự đoán của chúng ta đúng hay sai?
* Nêu vấn đề: Chiều của lực điện từ phụ thuộc vào yếu tố nào ?
Hoạt động4:Tìm hiểu chiều của lực điện từ.
Gv mời Hs dự đoán 
Gv yêu cầu các nhóm làm TN H.27.1 quan sát chiều chuyển động của khung dây AB
Gv yêu cầu các nhóm làm lại TN H27.1 nhưng đổi chiều dòng điện của đoạn dây AB hoặc đổi chiều của đường sức từ (Đổi cực của Nam Châm)
Gv yêu cầu các nhóm thảo luận trả lời câu hỏi: Chiều của lực điện từ tác dụng lên dây dẫn AB có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường phụ thuộc vào những yếu tố nào?
* Nêu vấn đề: Làm thế nào để xác định được chiều của lực điện từ khi biết chiều dòng điện chạy qua dây dẫn và chiều đường sức từ.
Hoạt động 5: Tìm hiểu quy tắc bàn tay trái
Gv yêu cầu Hs đọc SGK- T74 phần in nghiêng
Gv mời Hs phát biểu quy tắc bàn tay trái
Gv yêu cầu Hs xác định chiều lực điện từ cho đoạn dây AB bằng hình vẽ 
Gv hướng dẫn Hs vận dụng
Gv giới thiệu về quy ước chiều dòng điện, chiều lực điện từ đi vào và đi ra vuông góc với mặt bảng, mặt vở.
Hoạt động 6: Vận dụng
Gv mời Hs trả lời câu C2, C3
Gv yêu cầu Hs biểu diễn lực điện từ lên các đoạn dây dẫn AB; CD trong câu C4
* Cặp lực điện từ tác dụng lên các đoạn dây AB; CD trong mỗi trường hợp có tác dụng gì đối với khung dây
5/
3/
10/
7/
8/
7/
Hai Hs lên bảng trả lời
HS1 trả lời câu hỏi 1 
HS 2 trả lời yêu cầu 2 
Hs khác nhận xét bổ xung
Hs lắng nghe
Hs suy nghĩ, trả lời
i- tác dụng của Từ trường lên dây dẫn có dòng điện chạy qua.
1. Thí nghiệm
Hs quan sát, lắng nghe
Nhóm trưởng nhận dụng cụ 
Các nhóm lắp mắc mạch điện theo sơ đồ 27.1 SGK.
Các nhóm tiến hành TN, quan sát hiện tượng xảy ra và thảo luận trả lời câu C1
2. Kết luận
Qua TN đã làm mỗi cá nhân rút ra kết luận: Từ trường có tác dụng lực lên dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt trong nó. Lực đó gọi là lực điện từ.
Hs lắng nghe
Hs trả lời
ii-chiều của lực điện từ – quy tắc bàn tay trái.
1. Chiều của lực điện từ phụ thuộc vào nhữnh yếu tố nào?
Hs có thể dự đoán
a) Thí nghiệm
Các nhóm làm TN
Các nhóm dự đoán khi đổi chiều dòng điện thì dây dẫn AB chuyển động như thế nào ? Tiến hành TN kiểm tra dự đoán: khi đổi chiều dòng điện hoặc đổi chiều đường sức từ. Suy ra chiều của lực điện từ
b) Kết luận
Các nhóm trao đổi và rút ra kết luận về sự phụ thuộc của chiều lực điện từ vào chiều dòng điện và chiều đường sức từ.
2. Quy tắc bàn tay trái.
Hs nghiên cứu SGK để tìm hiểu quy tắc bàn tay trái, kết hợp với H.27.2
Hs phát biểu quy tắc bàn tay trái
Hs xác định chiều của lực điện từ cho đoạn dây AB
Hs làm theo hướng dẫn vận dụng 
Hs lắng nghe có thể ghi chép
iii- Vận dụng 
Hs vận dụng quy tắc để trả lời C2, C3 
Hs lên biểu diễn lực điện từ tác dụng lên các đoạn dây dẫn AB, CD theo câu C4
Hs khá trả lời 
iv- củng cố- dặn dò (5/) 
1. Củng cố:
- Để xác định chiều của lực điện từ ta phải áp dụng quy tắc nào ? Phát biểu quy tắc này ?
- Cho Hs làm bài tập vận dụng quy tắc bàn tay trái.
S
N
2. Dặn dò:
- VN Học thuộc ghi nhớ- Làm các bài tập trong SBT.
- VN Đọc mục "Có thể em chưa biết"- Đọc trước bài 28.