Giáo án Ngữ văn 9 - Năm học: 2005 - 2006 - Tuần 26

Ngày dạy:08/03/06
Ngày soạn:13/03/06
Tuần26 Bài 26
Tiết 126: MÂY VÀ SÓNG
 (R. Ra-gor)- Nguyễn Khắc Phi -dịch
A/ MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
1/ Kiến thức:Giúp hs cảm nhận được ý nghĩa thiêng liêng của tình mẫu tử; thấy được đặc sắc nghệ thuật trong sáng tạo tứ thơ bằng những cuộc đối thoại tưởng tượng và xây dựng hình ảnh thiên nhiên mang ý nghĩa tượng trưng.
2/ Kĩ năng: Đọc và phân tích thơ tự do( thơ văn xuôi), phân tích những hình ảnh tượng trưng trong thơ ; kết cấu đối thoại trong độc thoại của bài thơ.
3/ Giáo dục tư tưởng:Trân trọng những tình cảm gia đình, nhất là tình mẫu từ thiêng liêng cao quí.
B/ CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH.
1/ Giáo viên : Soạn bài và chuẩn bị bảng phụ ghi bài thơ và phần trình bày bảng ở mỗi phần.
2/ Học sinh: Soạn bài chu đáo ở nhà.
C/ TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG
1/ Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số của lớp.
2/ Kiểm tra: Đọc thuộc lòng bài thơ Nói với con và cho biết người cha qua việc tâm tình, trò chuyện , muốn thể hiện và gưỏi gắm điều gì? ( 2 hs)
3/ Bài mới:Tình mẹ con là một trong những tình cảm thiêng liêng và gẫn gũi , phổ biến nhất của con người , đồng thời cũng là nguồn thi cảm không bao giờ cũ, không bao giờ vơi cạn của nhà thơ : Nhà thơ CLV với bài Con cò, NKĐ với Khúc hát ru ; Và một nàh thơ Aán độ cũng đã viết về tình cảm cao quí này thật nhẹ nhàng mà sâu lắng qua bài học hôm nay.
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
GHI BẢNG
A/
G : Nêu những hiểu biết của em về tác giả?
H : Dựa vào sgk để thuyết minh.
G : Xác định thể loại và phương thức biểu đạt của bài thơ?
H : Tự bộc lộ.
B/I.
G : Hướng dẫn hs đọc bài, chú ý giọng kể của em bé và tâm trạng của em với những trò chơi thú vị.
H : Thể hiện bài thơ và nhận xét cách đọc; giải thích từ ngao du và chú thích 1.2.
G : Bài thơ kể về mây và sóng hay mượn chuyện mây và sóng để bộc lộ tình cảm con người?
H : Mượn chuyện mây và sóng
G : Chọn nhân vật trữ tình trong bài thơ: Mây, Sóng, Em bé, Mẹ ? Vì sao em lại chọn phương án đó?
H : Em bé. Vì em bé biểu lộ tình cmả đối với sóng, mây và mẹ.
II.
G : Văn bản vốn đã có cấu trúc 2 phần. Hãy phân định 2 phần ấy và đặt tên?
H : Nửa đầu bài thơ: Cuộc trò chuyện của em bé với mây và mẹ; nửa cuối : Cuộc trò chuyện giữa em bé với sóng và mẹ.
III/ 1.
G : Trong cuộc trò chuyện của em bé với mây. Mây đã nói gì với em? Đó là một trò chơi, theo em, có nên tham dự không? Vì sao?
H : Bọn tớ.trái đất .->Đó là một trò chơi rất vui, hấp dẫn bên bầu trời cao rộng, có cả trăng bạc làm bạn.
G : Em bé tỏ thái độ gì trước lời mời gọi hấp dẫn ấy? Chọn câu thơ thể hiện?
H : Em bé rất muốn đi chơi: Làm thế nào mình lên đó được?
G : Trong phút giây vui thích ấy, em bé chợt nghĩ tới ai? Thái độ tâm trạng của em bé như thế nào? Tại sao?
H : Em chợt nghĩ tới mẹ, em không đi chơi mà ở nhà với mẹ. Em nói rằng: Làm sao có thểđến được?
G : Sự lựa chọn ấy đã chứng tỏ em bé là người như thế nào? 
H : Yêu mây nhưng yêu mẹ hơn. Chứng tỏ em là người con hiếu thảo , ngoan ngoãn.
G : Ở nhà với mẹ, em đã tưởng tượng ra một trò chơi nào?
H : Con là mây, mẹ là mặt trăng; mái nhà ta sẽ là bầu trời xanh thẳm.
G : Vì sao em bé tin rằng đó là trò chơi thú vị hơn?
H : Vì em bé sẽ có cả mây, có cả mặt trời và có cả mẹ.
G : Ở đoạn thơ này, tác giả đã sử dụng những sáng tạo gì?
H : Tự bộc lộ.
G : Em bé từ chối lời mời đầy hấp dẫn của mây để ở nhà chơi với mẹ. Quyết định ấy của em bé đã khẳng định được điều gì? 
H : Tự bộc lộ.
2.
H : Đọc thuộc đoạn 2.
G : Sóng đã nói với em bé những gì? Lời rủ của sóng là một trò chơi đối với em như thế nào? Tìm câu biểu hiện thái độ của em trước lời mời của sóng?
H : Tự bộc lộ.
-DC: Nhưng làm thế?
G : Nhưng khi nói rằng : Buổi chiều mẹ luôn muốnmà đi được? Em bé đã cho sóng thấy sự lựa chọn của mình như thế nào?
H : Em không đi chơi mà ở nhà với mẹ.
G : Nếu người mẹ nghe thấy những lời này, mẹ sẽ có thái độ như thế nào? Vì sao?
H : Vui vì con ngoan , có thể cho phép con đi chơi vì con ngoan , vì yêu con.
G : Ở nhà với mẹ, em bé đã nghĩ ra trò chơi nào? 
H : Làm sóng lăn vào lòng để bí mật đưa mẹ đi khắp nơi: Con là sóng và mẹ là bến bờ kì lạ ; con lăn, lăn, lăn mãi rồi sẽ cười vang vỡ tan vào lòng mẹ ; và không ai trên thế gian này biết mẹ con ta đang ở chốn nào?
G : Em có tin rằng trò chơi này của em bé hấp dẫn hơn trò chơi lần trước em bé tưởng tượng không? Vì sao?
H : Hay hơn , hấp dẫn hơn vì sóng đưa cả hai mẹ con đến những bến bờ xa lạ.
G : Tiếng cười của em bé vang lên trong trò chơi này gợi cho em nghĩ gì về tình mẹ?
H : Tự bộc lộ.
III/
G : Aán tượng của em về lời thơ, hình ảnh thơ qua văn bản này là gì?
-Bài thơ nói với ta về những điều tốt đẹp nào trong cuộc sống tình con người?
H : Thảo luận nhóm và boá cáo.
IV/
H : Thể hiện bài thơ hoặc bài hát về tình mẹ.
G : Đọc cho hs nghe bài thơ này do Đào Xuân Quí dịch.
A/ GIỚI THIỆU CHUNG.
1.Tác giả: SGK.
2.Tác phẩm.
-Thể thơ tự do.
-Kết hợp tự sự, miêu tả và biểu cảm.
B/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN.
I/ Đọc và tìm hiểu chú thích.
II/ Bố cục: 2 phần.
III / Phân tích.
1.Cuộc trò chuyện của em bé với mây và mẹ.
-Trò chơi của mây: Tự do, vui vẻ trên bầu trời cao rộng.
->Em rất thích thú, muốn đi chơi.
 - Chơi trò chơi thú vị cùng mẹ
-> Em là đứa con ngoan, hiếu thảo.
+Tưởng tượng ra trò chơi với mẹ.
->Sử dụng đối thoại và độc thoại, hình ảnh gợi cảm, tưởng tượng bay bổng.
=>Em yêu thiên nhiên những cũng rất yêu mẹ, yêu gia đình, mẹ là ngồn vui lớn nhất của con.
2. Cuộc trò chuyện của em bé với sóng và mẹ.
-Trò chơi của sóng: Không gian rộng, hấp dẫn, lí thú.
->Em bé muốn cùng sóng vui chơi trên biển.
-Tưởng tượng ra trò chơi sóng biển cùng mẹ. 
->em vui trong niềm vui cùng mẹ và biển cả.
=>Tình mẫu tử bền chặt, mẹ là niềm vui lớn nhất.
III/ Tổng kết.
1.Dùng cầu trúc lặp, gần với văn xuôi, hình ảnh sáng tạo, ngộ nghĩnh bằng trí trưởng tượng bay bổng.
2. Tình yêu mẹ là niềm vui thiêng liêng, bề chặt trong tâm hồn con người.
* Ghi nhớ: SGK.
IV/ Luyện tập.
-HS đọc hoặc hát bài hát về tình mẹ.
* Dặn dò: Học thuộc lòng và học phần ghi bảng, phần ghi nhớ.
	Soạn bài: Oân tập văn.
*****************************************
Ngày dạy:08/03/06
Ngày soạn:13/03/06
Tiết 127: ÔN TẬP VỀ THƠ
A/ MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
1/ Kiến thức: Giúp hs ôn tập, hệt hống hoá kiến thức cơ bản về các tác phẩm thơ hiện đại VN học trong chương trình NV 9.
	Củng cố những tri thức về thể loại thơ trữ tình đã hình thành qua quá trình học các tác phẩm thơ trong chương trình NV 9 và các lớp dưới.
	Bước đầu hình thành và hiểu biết sơ lược về đặc điểm và thành tựu của thơ VN từ sau CM – 8 năm 1945.
2/ Kĩ năng:Tổng hợp hoá kiến thức và phân tích thơ.
3/ Giáo dục tư tưởng:Tình yêu gia đình, yêu quê hương, đất nước được bồi đắp qua các bài thơ ở thời kì này.
B/ CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH.
1/ Giáo viên : Soạn bài và chuẩn bị bảng phụ phần hệ thống hoá trên bảng biểu đã kẻ sẵn.
2/ Học sinh: Soạn bài chu đáo ở nhà.
C/ TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG
1/ Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số của lớp.
2/ Kiểm tra:Kiểm tra việc chuẩn bị bài ở nhà của hs.
3/ Bài mới:
*Hình thức ôn tập:
	Câu 1: Ở mỗi phần, gv có thể cho hs đứng tại chỗ phát biểu và có nhận xét, sau đó , gv nói chậm cho hs sửa và vở nếu các em làm sai.
	Câu 2 : Cho 2 tổ nhóm lớn thảo luận: 
	Nhóm 1- 1 dãy lớp: Thảo luận về những bài thơ có đề tài giống nhau: khúc hát ru, con cò.
	Nhóm 2: bàn về bài thơ: đồng chí, bài thơv ề tiểu đội xe không kính, ánh trăng.
*Gợi ý cụ thể từng phần như sau:
stt
Tên bài thơ
Tác giả
Năm st
Thể thơ
Tóm tắt nội dung
Nghệ thuật đặc sắc
1
Đồng chí
Chính Hữu
1948
Tự do
Tình đống chí của những người lính dựa trên cơ sở cùng chung cảnh ngộ và lí tưởng chiến đấu , được thể hiện tựu nhiên , bình dị mà sâu sắc trong mọi hoàn cảnh , nó góp phần quan trọng, tạo nên sức mạnh và vẻ đẹp tình thần của người lình CM.
Chi tiết, ngôn ngữ, hình ảnh giản dị, chân thực , cô đọng, giàu sức biểu cảm.
2
Bài thơv ề tiểu đội xe không kính
Phạm Tiến Duật
1969
Tự do
Qua hình ảnh độc đáo – những chiếc xe không kính, khắc hoạ nổi bật hình ảnh những người lính lái xe trên tuyến đường trường sơn trong hgời kì kháng chiến chống mĩ với tư thế hiện ngang, tinh thần dũng cảm và ý chí chiến đấu giải phóng Việt Nam
Chất liệu hiện thực sinh động, hình ảnh độc đáo; giọng điệu tự nhiên, khoẻ khoắn giàu tính khẩu ngữ.
3
Đoàn thuyền đánh cá
Huy Cận
1958
Bảy chữ
Những bức tranh đẹp, rộng lớn, tráng lệ về thiên nhiên ,vũ trụ và người lao động trên biển theo hành trình chuyến ra khơi đánh cá của đoàn thuyền. Qua đó thể hiện cảm xúc về thiên nhiên, lao động , niềm vui trong cuộc sống ới
Nhiều hình ảnh đẹp , rộng lớn được sáng tạo bằng liên tưởng, và tưởng tượng , âm hưởng khoẻ khoắn, lạc quan.
4
Bếp lửa
Bằng Việt
1963
Kết hợp 7 chữ và 8 chữ
Những kỉ niệm đầy xúc động về bà và tình bà cháu , Thể hiện lòng kính yêu trân trọng và biết ơn của cháu đối với bà và cũng là đối với gia đình, quê hương, đất nước.
Kết hợp giữa biểu cảm với miêu tả và bình luận; sáng tạo hình ảnh bếp lửa gắn liền với hình ảnh người bà.
5
Khúc hát ru những em bé trên lưng mẹ
Nguyễn Khoa Điềm
1971
Chủ yếu là 8 chữ
Thể hiện tình yêu thương concủa người mẹ dân tộc Tà – ôi gắn liền với lòng yêu nước tinh thần chiến đấu và khát vọng về tương lai
Khai thác điệu ru ngọt ngào, trìu mến
6
Aùnh trăng
Nguưễn Duy
1978
Năm chữ
Từ hình ảnh ánh trăng trong thành phố , gợi lại những năm tháng đã qua của đời người lính gắn bó với thiên nhiên , đát nước bình dị, nhắc nhở thái độ sống tình nghĩa , thuỷ chung
Hình ảnh bình dị mà giàu ý nghĩa biểu tượng; giọng điệu chân thanh, nhỏ nhẹ mà thấm sâu.
7
Con cò
Chế Lan Viên
1962
Tự do
Từ hình tượng con cò trong những lời hát ru, ngợi ca tình mẹ và ý nghĩa của lời ru đối với đời sống của mỗi con người.
Vận dụng sáng tạo hình ảnh và giọng điệu lời ru của ca dao.
8
Mùa xuân nho nhỏ
Thanh Hải
1980
Năm chữ
Cảm xúc mùa xuân của thiên nhiên và đất nước, thể hiện ước nguyện chân thành góp mùa xuân nhỏ của đời mình voà cuộc đời chung.
Thể thơ 5 chữ có nhạc điệu trong sáng, tha thiết, nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp và giản dị, những so sánh ẩn dụ sáng tạo.
9
Viếng lăng Bác
Viễn Phương
1976
Tám chữ
Lòng thành kính và niềm xúc động sâu scs của nhà thơ đối với Bác Hồ trong một lần từ Miền Nam ra viếng lăng Bác.
Giọng điệu trang trọng và thiết tha; nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp và gợi cảm; ngôn ngữ bình dị co đúc.
10
Sang thu
Hữu Thỉnh
Sau 1975
Năm chữ
Biến chuyển của thiên nhiên lúc giao mùa từ hạ sang thu qua sự cảm nhận tinh tế của nhà thơ
Hình ảnh thiên nhiên được gợi tả bằng nhiều cảm xúc tinh nhạy , ngôn ngữ chính xác, gợi cảm
11
Nói với con
Y Phương
Sau 1975
Tự do
Bằng lời trò chuyện với con bài thơ thể hiện sự gắn bó, niềm tự hào về quê ương và đạo lí sống của dân tộc
Cách nói giàu hình ảnh, vừa cụ thể, gợi cảm, vừa gợi ý nghĩa sâu xa.
Câu 2: Sắp xếp các bài thơ Viêt Nam đã học theo từng giai đoạn lịch sử (SGK)
	1945-1954 : Đồng Chí
	1954 – 1964 : Đoà thuyền đánh cá, Bếp lửa, Con Cò.
	1964 – 1975: Bài thơ về Tiểu đội xe không kính, khúc hát ru những em bé trên lưng mẹ.
Sau 1975 : Aùnh Trăng, Mùa xuân nho nhỏ, Viếng lăng Bác , Nói với con, Sang Thu.
-Các tác phẩn kể trên đã tái hiện cuộc sống đất nước và hình ảnh con người việt nam suốt thời kì lịch sử từ sau cách mạng tháng 8/1945 qua nhiều giai đoạn:
	+Đất nước và con người Việt Nam trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp, và chống Mĩ với nhiều gian khổ, hi sinh nhưng rất anh hùng.
	+Công cuộc lao động xây dưbgj đất nước và những quan hệ tốt đẹp của con người.
Những điều chủ yếu mà tác phẩm thơ đã thể hiện chính là tân hồn, tình cảm, tư tưởng của con người trong thời kì lịch sử có nhiều biến động lớn lao nhiều đổi tay sâu sắc:
+ Tình cảm yêu nước, tình quê hương.
+ Tình đồng chí , sự gắn bó với cách mạng, lòng kính yêu Bác Hồ.
+ Những tình cảm gần gũi bền chặt của con người: tình mẹ con, bà cháu trong sự thống nhất với tình cảm chung rộng lớn.
(Ơû mỗi nội dung trên gv yêu cầu học sinh nêu dẫn chứng tiêu biểu từ các bài thơ đã học.)
Câu 3: So sánh những bài thơ có đề tài gần nhau để thấy điểm chung và những nét riêng của mỗi tác phẩm ( câu 3,4 trong SGK)
	- Hai bài thơ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ, con có đều đề cập đến tình mẹ con, ca ngợi tình mẹ con thắm thiết, thiêng liêng. Cách thể hiện cũng có điểm gần gũi, đó là dùng điệu ru , lời ru của người mẹ , những nội dung tình cảm, cảm xúc ở mỗi loại bài lại mang nét riêng biệt.
	+ Khúc hát ru thể hiện sự thống nhất của tìh yêu con với tình yêu nước, gắn bó với CM và ý chí chiến đấu của người mẹ dân tộc Tà Oâi trong hoàn cảnh hết sức gian khổ ở chiến khu miền Tây trong TKì kháng chiến chống Mĩ.
	+ Con cò khai thác và phát triển tứ thơ từ hình tượng con cò trong câu cao dao hát ru, ca ngợi tình mẹ và ý nghĩ của lời ru. 
	-Ba bài thơ: Đồng chí, bài thơ về, ánh trăng đều viết về người lính CM trong tính cách và tâm hồn. Những mỗi bài lại khai thác những nét riêng và đặt trong những hoàn cảnh khác nhau. 
	+ Viết về người lính ở thời kì đầu cuộc kháng chiến, xuất thân từ người nông dân , nơi làng quê nghèo khó, tình nguyện và hăng hái đi chiến đấu . Tình đồng chí dựa trên cơ sở cùng chng cnảh ngộ, cùng chia sẻ những gian lao, thiếu thốn và cùng lí tưởng chiến đấu. Bài thơ tập trung thể hiện vẻ đẹp và sức mạnh của những người lính CM.
	+ Bài thơ vềkhắc hoạ hình ảnh những chiến sĩ lái xe trên tuyến đường TS trong thời kì kháng chiến chống Mĩ. Bài thơ làm nổi bật tinh thần dũng cảm, bất chấp khó khăn nguy hiểm, tư thế hiên ngang, niềm lạc quan và ý chí chiến đấu giải phóng MN của người chiến sĩ lái xe – một hình ảnh tiêu biểu ch thế hệ trẻ cho cuộc KC.
	+ Aùnh trăng nói về những suy ngẫm của người lính đã đi qua cuộc chiến tranh, nay sống giữa thành phố, trong hoà bình. Bài thơ gợi lại những kỉ niệm gắn bó của người lính với đất nước, với đồng đội trong những năm tháng gian lao của thời chiến tranh để từ đó nhắc nhở đạo lí nghĩa tình, thuỷ chung.
Câu 4: hs về nhà làm.
* Dặn dò: Học bài , ôn bài kĩ để tiết học sau làm bài kiểm tra.
	Soạn bài: Nghĩa tường minh và hàm ý.
Ngày dạy:
Ngày soạn:
Tuần Bài 
Tiết
A/ MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
1/ Kiến thức:
2/ Kĩ năng:
3/ Giáo dục tư tưởng:
B/ CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH.
1/ Giáo viên : Soạn bài và chuẩn bị bảng phụ
2/ Học sinh: Soạn bài chu đáo ở nhà.
C/ TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG
1/ Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số của lớp.
2/ Kiểm tra:
3/ Bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
GHI BẢNG
Ngày dạy:
Ngày soạn:
Tuần Bài 
Tiết
A/ MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
1/ Kiến thức:
2/ Kĩ năng:
3/ Giáo dục tư tưởng:
B/ CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH.
1/ Giáo viên : Soạn bài và chuẩn bị bảng phụ
2/ Học sinh: Soạn bài chu đáo ở nhà.
C/ TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG
1/ Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số của lớp.
2/ Kiểm tra:
3/ Bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
GHI BẢNG
Ngày dạy:
Ngày soạn:
Tuần Bài 
Tiết
A/ MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
1/ Kiến thức:
2/ Kĩ năng:
3/ Giáo dục tư tưởng:
B/ CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH.
1/ Giáo viên : Soạn bài và chuẩn bị bảng phụ
2/ Học sinh: Soạn bài chu đáo ở nhà.
C/ TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG
1/ Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số của lớp.
2/ Kiểm tra:
3/ Bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
GHI BẢNG