Giáo án Ngữ văn lớp 9 - Cách làm bài nghị luận về một đoạn thơ bài thơ

Tuần 26 	Ngày soạn: 28/02/09
Tiết 125	Ngày dạy: 06/3/09
CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ BÀI THƠ
I Mục tiêu: Giúp HS:
1. Kiến thức:
 2. Kĩ năng: 
 3. Thái độ: 
- Giáo dục HS tính cẩn thận khi làm bài phải thực hiện đủ 4 bước thì bài sẽ đạt kết quả cao
II. Chuẩn bị :
 - GV: Nghiên cứu kĩ bài học ở sách chuẩn kiến thức,SGK + SGV để soạn bài. 
- HS: Đọc kĩ bài học và trả lời câu hỏi trong bài
III. Tiến trình tổ chức các hoạt động:
1.Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ: Thế nào là nghị luận về đoạn thơ, bài thơ ? Yêu cầu về bố cục, lời văn 
3. Bài mới: 
Hoạt động
Nội dung
HĐ 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu các dạng đề nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ.
- Giáo viên yêu cầu HS đọc các đề ở SGK.
- H: Các đề bài trên được cấu tạo như thế nào? So sánh sự giống nhau và khác nhau giữa các đề ?
- GV cho HS thảo luận, phát biểu ý kiến, 
- HS nhận xét bổ sung.
- GV chốt lại.
-HS đọc đề bài.
- H: Để làm tốt bài nghị luận này chúng ta phải tiến hành theo mấy bước?
- H: Vấn đề nghị luận của văn bản là gì?
- H: Phương pháp nghị luận ?
- H: Tư liệu chủ yếu?
- H: Để bài viết thêm sinh động ta còn cần những tư liệu nào nữa?
- H:Nội dung của bài thơ?
- H: Nghệ thuật của bài thơ?
- HS đọc đề bài, xác định bố cục của văn bản.
 - H: Mở bài tác giả viết những gì?
- H: Hãy chỉ ra cách phân tích của tác giả?
- HS thảo luận trả lời.
- GV nhận xét, bổ xung.
- H: Kết bài tác giả viết như thế nào?
- HS đọc văn bản
- H: Xác định bố cục và nội dung của bố cục?
- H: Văn bản có sức thuyết phục không? Vì sao?
- HS thảo luận. trả lời.
- GV nhận xét.
 - HS đọc ghi nhớ SGK.
I. Đề bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ.
 1.Đề 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 ( SGK).
 2.Nhận xét:
 a. Cấu tạo đề:
 - Không kèm theo những chỉ định (lệnh) cụ thể. Ví dụ đề 4, 7.
 - Có kèm theo những lệnh cụ thể, các đề còn lại.
 b. So sánh:
 - Giống nhau: Đều yêu cầu phải nghị luận về đoạn thơ, bài thơ.
 - Khác nhau: 
 + Từ “phân tích”: Yêu cầu nghiêng về phương pháp nghị luận.
 + Từ “cảm nhận”: Yêu cầu nghị luận trên cơ sở cảm thụ của người viết.
 + Từ “Suy nghĩ”: Yêu cầu nghị luận nhấn mạnh tới nhận định, đánh giá của người viết.
II.Cách làm bài nghị luận về đoạn thơ, bài thơ.
 1.Các bước làm bài nghị luận về đoạn thơ, bài thơ.
Đề bài: Phân tích tình yêu quê hương trong bài thơ Quê hương của Tế Hanh.
 a.Tìm hiểu đề và ý
 * Tìm hiểu đề : 
 - Vấn đề cần nghị luận: Tình yêu quê hương.
 - Phương pháp nghị luận: Phân tích.
 - Tư liệu chủ yếu: Quê hương của Tế Hanh.
 - Tư liệu bổ sung, so sánh, đối chiếu: Vốn sống, tài liệu tham khảo về các bài thơ quê hương.
 * Tìm ý:
 - Nội dung: Nỗi nhớ quê hương thể hiện qua các tâm trạng, hình ảnh, màu sắc, mùi vị...
 - Nghệ thuật: Cách miêu tả, chọn kọc hình ảnh, ngôn từ, cấu trúc, nhịp điệu tiết tấu..,
 b Lập dàn bài.
 *.Mở bài: Giới thiệu bài Quê hương và vấn đề cần nghị luận là tình yêu quê hương.
 *Thân bài: 
 - Phân tích về nội dung:
+ Cảnh dân chài bơi thuyền ra khơi đánh cá,
+ Cảnh thuyền cá về bến.
+ Nỗi nhớ làng quê biển.
- Phân tích về nghệ thuật:
+ Thể thơ tám chữ, nhịp 3/2, 2/3, 3/5, vần chân ( Sông- hồng, cá- mã, giang- làng, gió- đỗ, về- ghe, trắng- nắng, xăm – nằm...) ..
+ Cấu trúc ngôn từ bút pháp hình ảnh...
 *Kết bài: Bài thơ là một khúc ca trữ tình về tình yêu quê hương chân thành, say đắm: Nó có sức lay động tâm hồn người đọc để gợi ra sự đồng cảm sâu sắc.
 c. Viết bài: Dựa vào dàn bài đã lập viết bài văn hoàn chỉnh.
 d. Đọc lại bài viết và sửa.
 2.Cách tổ chức, triển khai luận điểm.
 a.Văn bản: Quê hương trong tình thương nỗi nhớ.
 b.Nhận xét:
 - Mở bài: Từ đầu...rực rỡ. Giới thiệu chung về đời thơ Tế hanh với khởi đầu thành công xuất sắc là bài thơ quê hương.
 - Thân bài: Tiếp....Tế hanh. Nhận xét đánh giá về thành công của bài thơ qua cảm nhận và phân tích.
 - Kết bài: còn lại. Khẳng định những đóng góp có giá trị tinh thần của bài thơ.
 * Văn bản có tính thuyết phục có sức hấp dẫn vì tác giả lập luận chặt chẽ, dẫn chứng xác đáng.
 * Đọc bài thơ, cảm nhận sâu sắc thì bài viết có sức thuyết phục.
- Ghi nhớ: SGK
HĐ 3: củng cố - dặn dò: 
- Để làm tốt bài nghị luận cần chú ý những gì ?
- Cho Hs nhắc lại những nội dung chính ở phần ghi nhớ. 
- Học nắm chắc phần ghi nhớ.
- Soạn bài : Mây và sóng.
D.Rút kinh nghiệm: .......................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................