Giáo án Ngữ văn lớp 9 - Tiết 4: Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh

Bài 
Tiết 4	
Tuần 1 SỬ DỤNG MỘT SỐ BIỆN PHÁP NGHỆ THUẬT
TRONG VĂN BẢN THUYẾT MINH
1.Mục tiêu :
	1.1/ Kiến thức : 
	- HS biết: Tạo lập được văn bản thuyết minh có sử dụng một số biện pháp nghệ thuật
	- HS hiểu: Hiểu vai trò của một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh
	1.2/ Kỹ năng : 
	- Nhận ra các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong các văn bản thuyết minh
	- Vận dụng các biện pháp nghệ thuật khi viết văn thuyết minh
	1.3/ Thái độ : Giáo dục HS thấy được tầm quan trọng của việc kết hợp các biện pháp nghệ thuật.
2.Trọng tâm : Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh một cách hiệu quả.
3.Chuẩn bị : 
	3.1/ Giáo viên : bảng phụ: Đoạn văn Hạ Long, sgk L8
	3.2/ Học sinh : Xem ghi nhớ, trả lời câu hỏi ôn lớp 8, đọc VB
4.Tiến trình dạy học :
	4.1/ Ổn định lớp : 
Lớp 9A1:	
Lớp 9A2:	
	4.2/ Kiểm tra bài cũ :
Câu 1/ Nêu những yêu cầu của văn bản thuyết minh ? (4đ)
Câu 2/ Để bài thuyết minh có sức thuyết phục, em phải làm gì? (6đ)
Câu 1: Đòi hỏi sự khách quan, xác thực, hữu ích
- Nội dung được trính bày chính xác, rõ ràng, chặt chẽ, hấp dẫn.
Câu 2: Sử dụng nhiều phương pháp thuyết minh như: định nghĩa, liệt kê, dùng số hiệu, so sánh, nêu VD 
 4.3/ Bài mới :
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG
Hoạt động 1 :Giới thiệu bài: Khi thuyết minh đối tượng nào đó, để cho vấn đề thật sự thu hút người đọc, người nghe thì chúng ta phải làm gì? Đây là nội dung tiết học này.
Hoạt động 2: Ôn tập kiến thức về văn bản thuyết minh
? Ở lớp 8, em đã học về kiểu văn bản thuyết minh và chủ yếu nói về các đối tượng nào?
 + Đồ dùng, thể loại VH, danh lam thắng cảnh, phương pháp.
* HS thảo luận bàn 2 phút
? Em hãy cho biết tính chất, mục đích, các phương pháp thường dùng của văn bản thuyết minh?
- Gọi đại diện bàn trả lời
- Tiến hành nhận xét, bổ sung
* GV tích hợp PPTM ở lớp 8 và chốt ý
 + Tính chất: chính xác, rõ ràng, chặt chẽ
 + Mục đích: xác thực, hữu ích
 + Phương pháp: định nghĩa, liệt kê
? Vậy VB thuyết minh là gì?
- GV nhận xét, bổ sung và tổng kết phần ôn lớp 8
Hoạt động 3 :Nhận xét văn bản
- Gọi HS đọc văn bản – trang 12
? Văn bản trên đã thuyết minh đặc điểm gì của đối tượng?
? Vẻ đẹp của Hạ Long thể hiện qua chi tiết nào?
? Văn bản có cung cấp về tri thức đối tượng không?
 + Đá và nước là hình ảnh quen thuộc
? Biện pháp thuyết minh nào được vận dụng chủ yếu?
 + GV gợi ý: có tâm hồn, một bậc tiên ông, lướt đi, nước di chuyển, đá được ví như thế nào
? Tác giả còn dùng phương pháp thuyết minh nào?
? Khi nói đến sự kì lạ của Hạ Long là vô tận thì tác giả đã thuyết minh như thế nào? Đọc các ý tiêu biểu?
 + Tác giả đã thuyết minh bằng lời văn giàu hình ảnh: đá sống dậy, linh hoạt 
? Nếu tác giả chỉ giới thiệu đơn thuần thì có thuyết phục không?
* GV treo bảng phụ: đoạn văn
- Gọi HS đọc và so sánh với VB sgk
? Từ đó em rút ra bài học gì khi làm bài thuyết minh?
 + GV chốt ý: Nếu chỉ sử dụng một phương pháp thì chưa thuyết phục mà cần sử dụng các biện pháp nghệ thuật khác
* Gọi HS đọc ghi nhớ
- GV Phân tích, khái quát một lần
Hoạt động 4:Hướng dẫn luyện tập
- HS thay nhau đọc văn bản
? Văn bản có tính chất thuyết minh không?
? Tính chất ấy thể hiện ở những điểm nào?
- GV nhận xét, bổ sung
- Ở mỗi ý, GV đọc các câu văn minh họa
? Bài thuyết minh có gì đặc biệt?
* HS thảo luận bàn 3 phút
? Dãy A: Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật nào? Tác dụng?
? Dãy B: Nêu những phương pháp thuyết minh được sử dụng? Chi tiết?
- Gọi đại diện trình bày – nhận xét
- GV hướng dẫn HS làm BT 2 ở nhà
 + Đọc kĩ đoạn văn
 + Gạch chân các câu văn – tập nhận xét
I. Tìm hiểu một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh :
 1/ Ôn tập văn bản thuyết minh
- Là kiểu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực nhằm cung cấp các hiện tượng 
 2/ Viết văn bản thuyết minh có sử dụng một số biện pháp nghệ thuật:
* Văn bản: Hạ Long – đá và nước
- Văn bản thuyết minh về vẻ đẹp kì lạ của Hạ Long
- Tác giả dùng biện pháp nghệ thuật: nhân hóa, tưởng tượng
- Phương pháp chủ yếu: giải thích.
- Việc sử dụng các biện pháp nghệ thuật sẽ làm cho VBTM sống động, hấp dẫn 
* Ghi nhớ: 
1. Văn bản: Ngọc Hoàng xử tội ruồi xanh 
- Đây là VBTM
- Giới thiệu loài ruồi có hệ thống: tính chất chung, đặc điểm cơ thể.
- Biện pháp: nhân hóa, tình tiết độc đáo
à Gây hứng thú, thu hút, hấp dẫn
PP: định nghĩa, số liệu, liệt kê, phân loại
	4.4/ Câu hỏi và bài tập củng cố:
	Câu 1: Để bài thuyết minh đạt hiệu quả cao, em cần có sự kết hợp ntn?
	* Đáp án: Kết hợp một số biện pháp nghệ thuật như: so sánh, nhân hóa, từ láy, dùng ca dao, thơ
	Câu 2: Việc sử dụng các PP, biện pháp phải được thực hiện ra sao?
	* Đáp án: Thực hiện phù hợp, hài hòa, tránh tùy tiện
	4.5/ Hướng dẫn HS tự học:
	* Đối với bài học ở tiết học này : 
	- Đọc lại hai văn bản: “Hạ Long” và “Ruồi xanh” 
	- Xem lại ghi nhớ
	- Tìm và viết đoạn văn có sử dụng biện pháp nghệ thuật
	* Đối với bài học ở tiết học sau :	
- Luyện tập – làm dàn ý
	- Nhóm 1, 2: cái quạt
	- Nhóm 3,4: chiếc nón lá
5.Rút kinh nghiệm:
* Nội dung: 	
* Phương pháp: 	
* Sử dụng đồ dùng, thiết bị dạy học: