Giáo án Ngữ văn lớp 9 - Tiết học 54: Tập làm thơ tám chữ

Bài 11 - Tieát 54 TAÄP LAØM THÔ TAÙM CHÖÕ
Tuần: 11
1. MUÏC TIEÂU 
 - Kieán thöùc:
 Ñaëc ñieåm cuûa theå thô taùm chöõ.
 - Kyõ naêng:
 + Nhaän bieát thô taùm chöõ.
 + Taïo ñoái, vaàn, nhòp trong khi laøm thô taùm chöõ.
 - Thaùi ñoä:
 Phaùt huy tinh thaàn saùng taïo, höùng thuù trong hoïc taäp.
 Giáo dục bảo vệ môi trường.
2. TROÏNG TAÂM
 - Ñaëc ñieåm theå thô taùm chöõ.
 - Nhaän dieän theå thô taùm chöõ.
 - Thöïc haønh laøm thô taùm chöõ.
3.CHUAÅN BÒ
 - GV: Ñoïc theâm quyeån: “Caùc theå loaïi thô ca Vieät Nam” vaø baûng phuï tìm hieåu baøi. 
 - HS Traû lôøi caâu hoûi SGK /149,150,151.
4.TIEÁN TRÌNH
 1. OÅn ñònh toå chöùc: Ñieåm danh
 2. Kieåm tra baøi cuõ: khoâng.
 3. Giaûng baøi môùi: 
 - Giôùi thieäu baøi.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh
Noäi dung baøi hoïc
Hoaït ñoäng 1: Nhaän dieän thô taùm chöõ.
- Goïi hoïc sinh ñoïc muïc 1-SGK.
- Goïi hoïc sinh chuù yù muïc 2.
- Phát vấn, gợi mở.
* Nhaän xeùt veà soá chöõ trong moãi doøng ôû caùc ñoaïn thô treân?
* Em haõy neâu laïi caùc khaùi nieäm veà vaàn thô? (Vaàn chaân,vaàn löng, vaàn lieân tieáp, vaàn giaùn caùch)? (GV: treo baûng phuï)
* Tìm nhöõng chöõ coù chöùc naêng gieo vaàn ôû moãi ñoaïn? Vaän duïng kieán thöùc veà vaàn chaân, vaàn löng, vaàn lieàn, vaàn giaùn caùch ñaõ hoïc ñeå nhaän xeùt veà caùch gieo vaàn cuûa töøng ñoaïn a,b,c.?
- Hoïc sinh trình baøy.
- Nhaän xeùt.
* Nhaän xeùt veà caùch ngaét nhòp ôû ñoaïn thô treân? 
* Thô taùm chöõ laø thô nhö theá naøo?
- GV toång hôïp laïi ñaëc ñieåm thô taùm chöõ:
 + Thô coù taùm chöõ, ngaét nhòp ña daïng, coù nhieàu ñoaïn daøi, soá caâu khoâng haïn ñònh, coù theå ñöôïc chia thaønh caùc khoå, thöôøng moãi khoå boán doøng vaø coù nhieàu caùch gieo vaàn, phoå bieán laø vaàn chaân ( ñöôïc gieo lieân tieáp hoaëc gian caùch ).
 - Cho HS ñoïc ghi nhôù SGK / 150.
* Hoaït ñoäng 2:Höôùng daãn luyeän taäp nhaän dieän theå thô taùm chöõ.
- Goïi hoïc sinh ñoïc baøi taäp 1.
- Hoïc sinh neâu yeâu caàu baøi taäp 1.
* Haõy ñieàn vaøo choã troáng cuoái caùc doøng thô moät trong caùc töø ca haùt, baùt ngaùt, ngaøy qua, muoân hoa sao cho phuø hôïp.
- Goïi hoïc sinh ñoïc baøi taäp 2.
* Haõy ñieàn vaøo choã troáng cuoái caùc doøng thô moät trong caùc töø cuõng maát, ñaát trôøi, tuaàn hoaøn sao cho ñuùng vaàn.
+ Ñieàn töø:
 Maø xuaân heát, nghóa laø toâi cuõng maát;
 Noùi laøm chi raèng xuaân vaãn tuaàn hoaøn
 Neân baâng khuaâng toâi tieác caû ñaát trôøi;
- Hoïc sinh ñoïc baøi 3.
* Ñoaïn thô sau trong baøi Töïu tröôøng cuûa Huy Caän ñaõ bò cheùp sai ôû caâu thöù ba. Haõy chæ ra choã sai, noùi lí do vaø thöû tìm caùch söûa laïi cho ñuùng.
- Hoïc sinh ñoïc baøi taäp 4.
* Neâu yeâu caàu baøi taäp 4 ?
* Haõy laøm moät baøi ( hoaëc moät ñoaïn thô ) theo theå taùm chöõ vôùi noäi dung vaø vaàn, nhòp töï choïn ñeå thöïc haønh treân lôùp. 
- Cho moãi nhóm thaûo luaän ( 5 phuùt )à trình baøy baøi thô cuûa nhóm. 
- Trình baøy.
- Nhaän xeùt.
Hoaït ñoäng 3: Höôùng daãn thöïc haønh laøm thô taùm chöõ.
- Hoïc sinh ñoïc baøi taäp 1.
* Baøi taäp 1 yeâu caàu gì ?
* Tìm töø thích hôïp (ñuùng thanh ñuùng vaàn) ñieàn vaøo choã troáng baøi thô “Tröa heø” cuûa Anh Thô ?
* Gôïi yù:Töø ñieàn vaøo choã troáng ôû doøng thöù ba phaûi mang thanh baèng (vöôøn).
-Töø ñieàn vaøo choã troáng ôû cuoái doøng thöù tö phaûi coù khuoân aâm (a) ñeå hieäp vaàn vôùi chöõ “xa” cuoái doøng thöù hai vaø mang thanh baèng (qua).
- Hoïc sinh ñoïc baøi taäp 2. 
* Khoå thô sau (baûng phuï) coøn thieáu moät caâu. Haõy laøm theâm caâu cuoái sao cho ñuùng vaàn, hôïp vôùi noäi dung caûm xuùc töø ba caâu tröôùc.
Gôïi yù:
+ Caâu thô phaûi taùm chöõ.
+ Chöõ cuoái phaûi coù khuoân aâm (öông) hoaëc (a) mang thanh baèng.
- Cho caùc toå laøm theâm caâu cuoái à trình baøy tröôùc lôùp.
- Hoïc sinh nhaän xeùt.
- Giaùo vieân nhaän xeùt, choát yù.
- Goïi hoïc sinh ñoïc baøi taäp 3.
- Toå chöùc thaûo luaän nhoùm thoáng nhaát baøi ñaõ chuaån bò ôû nhaø.
- Ñaïi dieän nhoùm trình baøy: ñoïc vaø bình baøi thô veà chuû ñeà moâi tröôøng.
- Ñaïi dieän nhoùm khaùc nhaän xeùt.
- Giaùo vieân nhaän xeùt, uoán naén söûa chöõa.
I. Nhaän dieän theå thô taùm chöõ:
 1. Ñoïc.
 2. Nhaän xeùt:
 a. Moãi doøng taùm chöõ.
 -Vaàn gieo ôû cuoái caâu (vaàn chaân) lieân tieáp hoaëc giaùn caùch.
 + Vaàn chaân: Gieo vaàn cuoái doøng thô.
 + Vaàn löng: Gieo vaàn giöõa doøng thô.
 +Vaàn caùch: Thöôøng gieo vaàn caùch nhieàu doøng thô.
 b. Nhöõng chöõ coù chöùc naêng gieo vaàn ôû moãi ñoaïn:
Ñoaïn a:Gieo vaàn chaân lieân tieáp, chuyeån ñoåi theo töøng caëp: tan- ngaøn, môùi-goäi, böøng-röøng, gaét-maät.
Ñoaïnb:Gieo vaàn chaân:Veà-nghe, hoïc - nhoïc, baø - xa.
Ñoaïn c: Caùc khoå thô ñöôïc gieo vaàn chaân nhöng laïi giaùn caùch: ngaùt -haùt, non - son,ñöùng- döïng, tieân –nhieân.
 c. Ngaét nhòp:ña daïng, linh hoaït.
* Ghi nhôù : SGK /150.
II. Luyeän taäp nhaän dieän theå thô taùm chöõ:
 1.Thaùp ñoå- Toá Höõu:
Haõy caét ñöùt nhöõng daây ñaøn ca haùt .
Nhöõng saéc taøn vò nhaït cuûa ngaøy qua.
Naâng ñoùn laáy maøu xanh höông baùt ngaùt
Cuûa ngaøy mai muoân thuôû vôùi muoân hoa.
2.Voäi vaøng- Xuaân Dieäu:
 -Ñieàn töø: cuõng maát, tuaàn hoaøn, ñaát trôøi.
3. Töïu tröôøng- Huy Caän:
 - Caâu thöù ba sai töø: roän raõ
-Söûa laïi: Thay töø “ roän raõ” baèng “ vaøo tröôøng”.
4.Taäp laøm thô 8 chöõ.
III.Thöïc haønh laøm thô taùm chöõ:
 1. Ñieàn töø vaøo choã troáng:
 - vöôøn, qua
 2.Theâm caâu cuoái sao cho ñuùng vaàn, hôïp vôùi noäi dung caûm xuùc töø ba caâu tröôùc:
4.4. Caâu hoûi, baøi taäp cuûng coá:
 - Theá naøo laø theå thô taùm chöõ?
 Ñaùp aùn: 
 - Moãi doøng taùm chöõ. Moãi baøi tuyø theo theå loaïi coù theå coù 4 caâu, taùm caâu hoaëc coù nhieàu khoå thô.
 - Coù theå khoâng chia khoå (moãi khoå 4 doøng)
 - Vaàn ñöôïc gieo ôû cuoái caâu (vaàn chaân), lieân tieáp hoaëc giaùn caùch.
 - Caùch ngaét nhòp cuûa theå thô taùm chöõ cuõng raát ña daïng, linh hoaït 4/4 hoaëc 3/3/2 hoaëc 3/2/3.
4.5. Höôùng daãn HS töï hoïc:
 * Ñoái vôùi baøi hoïc ôû tieát hoïc naøy:
 - Hoïc baøi.
 - Söu taàm moät soá baøi thô taùm chöõ.
 - Taäp laøm baøi thô taùm chöõ khoâng giôùi haïn soá caâu veà tröôøng lôùp, baïn beø. 
 - Taäp laøm thô taùm chöõ. Söu taàm theâm caùc baøi thô coù noäi dung veà moâi tröôøng.
 * Ñoái vôùi baøi hoïc ôû tieát hoïc tieáp theo:
 - Chuaån bò baøi: Traû baøi kieåm tra Vaên.
5. Ruùt kinh nghieäm:
Nội dung:
......................................................................................................................................................................................................................................................................................
 Phöông phaùp:
......................................................................................................................................................................................................................................................................................
 Söû duïng ñoà duøng, thieát bò daïy hoïc:
......................................................................................................................................................................................................................................................................................