Giáo án Ngữ văn lớp 9 - Tuần 16 năm 2010

Ngày soạn:. Ngày dạy:..
TUẦN 16
 Tiết 76: Ôn tập kiểm tra thơ và truyện hiện đại
 Tiết 77: Kiểm tra thơ và truỵên hiện đại
Tiết 78, 79:Cố hương
Tiết 80: Trả bài kiểm tra Văn
Tiết 76
: ÔN TẬP KIỂM TRA 
THƠ VÀ TRUỴÊN HIỆN ĐẠI
Ngày soạn. Ngày dạy:
Tiết 77:.
 KIỂM TRA VĂN HỌC HIỆN ĐẠI 
A.Mục tiêu cần đạt:
Giúp HS:-Trên cơ sở đã ôn tập, HS vận dụng kiến thức kàm tốt bài kiểm tra
 -Rèn kỹ năng diễn đạt mạch lạc,trôi chảy,chính xác
 - Giáo dục ý thứ tự lực nghiêm túc, sáng tạo khi làm bài
B.Chuẩn bị: GV: Đề kiểm tra (đã pho to) +đáp án
 HS: Ôân bài
C.Tiến trình lên lớp: 1.Ổn định lớp:
 2.Kiểm tra:
* Hoạt động1: GV: phát đề cho HS (xen kẽ A,B)
* Hoạt động2: GV: nêu một số yêu cầu: -Ghi rõ họ tên,lớp
 - Đọc kỹ đề
 - Suy nghĩ,nghiêm túc làm bài
* Hoạt động3: HS: nghiêm túc làm bài
 GV: quan sát, nhắc nhở
* Hoạt động 4: GV: thu bài và nhắc nhở về nhà:
 -Soạn bài: Cố hương 
 (Đọc văn bản,tóm tắt, soạn câu hỏi tìm hiểu
 Tổ 2 chuẩn bị bảng phụ câu luyện tập 2)
 Ngày soạn:27/11/2010 
 Tuần 16 Ngày dạy: 29/11/2010
Tiết: 77, 78, 79:
 Cố hương 
 - Lỗ Tấn -
A/- Mục tiêu cần đạt : Giúp học sinh : 
 1. Kiến thức.
Hiểu được nhưngx đóng góp của Lỗ Tấn vào nền văn học Trung Quốc và văn học nhân loại.
 -Thấy được tinh thần phê phán sâu sắc XH cũ và niềm tin trong sáng vào sự xuất hiện tất yếu của cuộc sống mới , XH mới .
 - Thấy được màu sắc trữ tình đậm đà của t/p, việc sử dụng thành công các biện pháp NT so sánh và đối chiếu , việc kết hợp nhuần nhuyễn nhiều phương thức biểu đạt trong VB .
 2. Kĩ năng.
 - Rèn kỹ năng đọc diễn cảm , tóm tắt truyện , phân tích tâm trạng n/v và một số hình ảnh mang tính chất biểu trưng trong VB .
Phân tích một số biện pháp nghệ thuật về thể loại và sự kết hợp các PTBĐ để cảm nhận một tác phẩm truyện hiện đại.
 3. Thái độ.
 - Giáo dục lòng tin vào cuộc sống mới , XH mới , đồng cảm với tâm tư n/v .
 B/- Chuẩn bị :
 GV: Đọc văn bản ,tài liệu tham khảo, chân dung Lỗ Tấn .
 HS: Đọc văn bản , tóm tắt +. soạn bài theo câu hỏi .
 C/- Tiến trình lên lớp 
 1. Ổn định lớp
 2.KTBC : ? Tóm tắt truyên ngắn “ Chiếc lược ngà” khoảng 8 -> 10 câu và nêu giá trị tư tưởng của tác phẩm ? 
 3.Khởi động: PP thuyết trình
 Hoạt động 1
GV: (tích hợp từ những văn bản thuộc VH Trung quốc ) . GV Giới thiệu nhà văn Lỗ Tấn với tác phẩm Cố hương 
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
NỘI DUNG
Hoạt động2: PP vấn đáp
Tiếp xúc văn bản
? Em hãy khái quát những nét chính về cuộc đời tác giả? ( lai lịch , sự nghiệp )
 Hs trình bày hiểu biết về t/ g. GV nhận xét.
? Em có cảm nhận gì về mục đích sống của nhà văn ?
GV: g/thiệu thêm về gia đình,cuộc đời tác giả 
?Sự nghiệp văn chương của ông ntn?
(Công trình nghiên cứu và văn chương rất đa dạng và phong phú:gồm 17 tập tạp văn, 2 tập truyện ngắn xuất sắc là ‘Gào thét” (1923) và “Bàng hoàng” (1926)
? Em hiểu gì về truyện ngắn “Cố hương” ?
 HS trả lời , gv kết luận
 Đọc , tìm hiểu bố cục , nhân vật văn bản :
? Theo em “Cố hương” nghĩa là gì ? (quê cũ)
GV: T/giả trở về thăm quê với tâm trạng như thế nào ? Mục đích chuyến thăm quê lần này là gì ? Các em tìm hiểu văn bản .
GV: hướng dẫn đọc ( xen kẽ tóm tắt những đoạn chữ nhỏ )
 Đọc : giọng chậm rãi , buồn hơi bùi ngùi khi tả và kể ; giọng ấp úng của Nhuận Thổ ; chua chát của thím Hai Dương; suy ngẫm , triết lý ở một số câu , đoạn 
GV: Tóm tắt phần VB ( chữ nhỏ + chú thích 1/sgk )
( Thực tế không phải t/giả trở lại thăm quê sau 20 năm xa cách , bởi trong 20 năm ấy , t/giả có về quê một số lần . Đặc biệt từ 1909 -> 1911 , tác giả dạy học tại các trường trung học và sư phạm tại quê nhà . Do đó, thời gian, không gian trong t/p vừa có tác dụng là nổi bật sự thay đổi của quê hương vừa tô đậm thêm tình cảm của n/v “tôi” đối với cố hương )
 HS: Đọc : 
+“Tinh mơ sáng hôm sau -> gặp mặt nhau nữa, xem sao” 
+ “Một hôm” -> hết
HS: tóm tắt phần chữ nhỏ ( tt)
? Em hãy tóm tắt một cách khái quát nhất nội dung của “Cố hương” ?
? Theo hành trình chuyến về thăm quê đó , em hãy tìm bố cục văn bản ?
HS
Phần : 1.“tôi không quản -> làm ăn sinh sống” : “tôi” trên đường về quê.
 Phần 2:“Tinh mơ sáng hôm sau -> như quét” : những ngày “tôi” ở quê.
Phần3: “Thuyền chúng tôi -> thành đường thôi” : “tôi” trên đường xa quê .
? Em có nhận xét gì về bố cục văn bản ? ( Gợi ý: không gian , thời gian phần đầu , cuối như thế nào ?)
? Theo em , trong VB có mấy nhân vật chính ? Ai là nhân vật trung tâm ? Vì sao ?
 ( hai nhân vật chính : “tôi” và Nhuận Thổ )
? Qua nhân vật “tôi” em hiểu gì về ngôi kể và người kể trong văn bản này ? 
Hs:( Ngôi thứ nhất – nhân vật “tôi” , là n/v trong truyện làm tăng tính chất trữ tình của truyện (tôi trực tiếp quan sát, cảm xúc, suy ngẫm, phát biểu quan niệm) nhưng không thể đồng nhất “tôi” và t/giả mặc dù nhiều chi tiết trong t/p là sự việc trong đời tác giả => đây là truyện ngắn- (với những sáng tạo hư cấu nghệ thuật -> “Cố hương” không phải là hồi ký mà chỉ có yếu tố hồi ký ) .
GV: chuyển ý sang : TIẾT 2
*Hoạt động 3: Tìm hiểu cảm xúc, tâm trạng của n/v “tôi” khi về thăm quê cũ 
 PP Thuyết trình- bình giảng
Định hướng phân tích: Trong truyện có mấy nhân vật chính, nhân vật nào là nhân vật trung tâm? Vì sao?
Hs; nhuận thổe và tôi.
Gv: Hình tượng NT có vị trí rất quan trọng, gần như mọi sự thây đổi ở làng quê đều tập trung vào nhân vật này. Tuy nhiên NT không thể là nhân vật trung tâm vì NT không phải là dầu mối của mọi câu chuyện mà qua suy tư của nhân vật tôi mới toát lên tư tưởng của truyện
HS quan sát tr 209- 211 Tìm chi tiết miêu tả hình dáng , việc làm của NT hồi còn nhỏ?
Em có nhận xét gì về nhân vật NT? Chi tiết đó báo hiệu c/ đ NT sau này ntn?
Quan sát Tr 212-213 tìm chi tiết nói về NT sau 20 năm?
Sau 20 năm NT trở thành con người ntn?
Do đâu NT tờ một em bé đáng yêu ..lại trở thành như vậy? Sự đổi thay đó nói lên điều gì?
GV Để làm nổi bật sự đổi thay ở nhân vật NT t/ g đã sử dụng nghệ thuật gì?
GV n/t đối lập-> p/a tình trạng sa sút về nhiều mặt của xh TQ, nêu lên n/ nhân và thực trạng đáng buồn của con người.
GV : Ngoài ra t/g còn còn miêu tả sự đổi thay nào khác của cảnh vật và con người..?
 GV giảng về sự đổi thay của con đường và chị Hai Dương.
 Tiết 3
Kĩ thuật khăn phủ bàn.
? Cảm xúc, tâm trạng của n/v “tôi” được thể hiện qua mấy thời điểm ? 
 *Gv hướng dẫn học sinh làm việc theo kĩ thuật khăn phủ bàn
? Sau 20 năm xa cách, n/v “tôi” mới có dịp trở lại thăm quê . Vậy ông trở lại thăm quê vào thời điểm nào trong năm ? 
? Vào thời điểm này cảnh làng quê hiện lên trước mắt n/v như thế nào ?
? Cảnh đó dự báo một cuộc sống như thế nào đang diễn ra ở cố hương ?
 ( tàn tạ, nghèo khổ, thê lương )
? Lúc này, tiếng nói gì vang lên trong nội tâm người trở về ? 
 ( A! đây.. trong ký ức không ? )
? Em đọc được cảm xúc gì của nhân vật từ tiếng vọng nội tâm ấy?
? Theo em vì đâu mà n/vật lại có tâm trạng đó ? 
.? Mục đích chuyến về quê của n/v lần này là gì ? 
? Cảnh vật q/hương được tái hiện qua phương thức biểu đạt nào ? Tác dụng của nó ?
( kể kết hợp tả, biểu cảm trực tiếp, so sánh đối chiếu cảnh h/tại với cảnh trong ký ức do đó vừa tái hiện được cảnh( tiêu điều, xơ xác) vừa bộc lộ cảm xúc n/v)
GV: chuyển ý những ngày lưu lại ở quê , tâm trạng n/v như thế nào .
? Trong những ngày lưu lại ở quê, n/v “tôi”làm gì, gặp gỡ, trò chuyện với ai ?
? Trong số đó, cuộc gặp gỡ với ai đã để lại cho n/v nhiều ấn tượng nhất ?
? Mối quan hệ giữa n/v với NThổ được thể hiện ở những thời điểm nào ?
GV: Khi mẹ vừa nhắc đến NT thì trong ký ức nhân vật, hình ảnh NT chợt hiện lên .
? Hình ảnh N Thổ xưa gắn với cảnh tượng nào ?
“Một vầng trăng tròn ... chạy mất”
?Vì sao n/v “tôi” gọi đó là một cảnh tượng thần tiên ?.
? Lúc đó, hình ảnh NT hiện lên với những biểu hiện cụ thể nào về hình dáng, trang phục, tính tình, hiểu biết ?
 ? Những chi tiết trên giúp em hình dung một cậu bé NT ntn trong ký ức nhân vật ?
? Chi tiết “tôi và Nhuận Thổ cùng khóc trong buổi chia tay” nói gì về tình cảm 2 người ?
GV: giới thiệu thêm hoàn cảnh gặp gỡ giữa n/v “tôi” với NThổ 
? Nhuận Thổ ngày xưa là vậy, còn NT sau 20 năm xa cách hiện lên trước mắt trước mắt nhân vật “Tôi”ra sao ? 
 ( Hs treo bảng phụ đã chuẩn bị )
? Dấu hiệu nào cho thấy sự thay đổi của Nhuận Thổ làm cho n/v “tôi” điếng người ?
? Sự thay đổi của NT đã được thể hiện qua phép NT gì ? 
 ( So sánh tương phản )
? Vậy em có cảm nhận gì về hình ảnh NT ngày nay so với ngày trước ?
? Nhân vật “tôi” đã lý giải như thế nào về sự thay đổi của NT ?
? Tuy nhiên có một điều không đổi ở NT đó là điều gì? 
.? Em cảm nhận như thế nào về tình bạn của 2 người trong hiện tại ? 
GV chuyển ý sang tìm hiểu nhân vật chị Hai Dương :
? Trong ký ức của “ Tôi” chị Hai Dương là ai ? Vì sao gọi chị như vậy ? 
( Tình cảm thân thiện đối với người phụ nữ láng giềng đã từng là người đẹp người đẹp nết ) .
? Vậy 20 năm sau “ nàng Tây thi đậu phụ” đã thay đổi như thế nào về hình dáng , lời nói , hành động ?
 ? Em cảm nhận gì về những thay đổi của n/v chị Hai Dương ? Theo em sự thay đổi nào lớn nhất đối với con người này ? Vì sao ?
( Thay đổi tính tình vì đó là những biểu hiện suy thoái của lối sống và đạo đức của làng quê ) .
? Từ sự thay đổi đó đã tạo ra một chị Hai Dương trong hiện tại ntn ? ( Xấu xí tham lam, trơ trẽn , mất hết vẻ lương thiện của người dân quê ) 
? Còn hình ảnh dân làng hiện lên ntn trong buổi đưa tiễn gia đình nhân vật tôi rời quê ? 
GV: Để làm nổi bật sự thay đổi của làng quê , t/giả không chỉ đối chiếu chính bản thân n/v trong quá khứ và hiện đại ( Nhuận Thổ , chị Hai Dương ) mà còn đối chiếu giữa hai thế hệ .
? Theo em đó là những nhân vật nào ? Với sự đối chiếu ra sao ? 
 ( Nhuận Thổ trong quá khứ với Thủy Sinh trong hiện đại )
? Từ những thay đổi của con người nơi quê hương , người kể chuyện muốn ta hiểu gì về c/s đang diễn ra ở quê ông ? 
? Từ những cảnh tượng đó mà cảm xúc của nhân vật tôi như thế nào ? 
( Buồn đau xót thương cảm . Qua đây t/giả cũng muốn nhấn mạnh về tình hình XHTQ lúc này :
 -Tình cảnh sa sút về mọi mặt của quê hương nói riêng , XH TQ đầu TK XX nói chung .
 -Phân tích nguyên nhân và lên án các thế lực tạo nên thực trạng đáng buồn ấy .
 -Chỉ ra những mặt tiêu cực nằm trong tâm hồn và tính cách của người dân lao động ) .
.
 GV: chuyển ý 
* Hoạt động 4 : Tìm hiểu cảm xúc của nhân vật tôi khi rời quê
 HS: đọc đoạn : “ Tôi nằm xuống ....đường thôi” 
? N/v “tôi”rời xa quê hương trong khoảng thời gian,không gian nào ? Trước mắt n/v lúc này cảnh vật làng quê ra sao ? 
? Liền lúc ấy ký ức hiện ra với hình ảnh nào ?
 ( Một cánh đồng xanh biếc , cạnh bờ biển , trên vòm trời xanh đậm vầng trăng tròn vàng thắm ....)
? Lúc này tâm trạng nhân vật ra sao ? 
? Vì sao nhân vật lại có tâm trạng đó ? 
 ( Vì cố hương không còn trong lành, đẹp đẽ và ấm áp như xưa : Thôn xóm tiêu điều ,con người thay đổi ).
? Dù buồn vì phải xa quê , vì c/s nghèo khổ nhưng trong suy nghĩ n/v đã mong ước điều gì cho tương lai ? 
? Theo em hiểu “ Cuộc đời mới” ở đây là cuộc đời ntn? 
( Làng quê tươi đẹp sầm uất , con người tử tế lương thiện ) 
? Niềm mong ước đó thể hiện một sự nhận thức ntn của nhân vật tôi về c/s ? 
? Để minh chứng cho suy nghĩ hy vọng của mình nhân vật tôi đưa ra một hình ảnh gì ? 
* Kĩ Thuật động não
HS THẢO LUẬN NHÓM : 
 ? Hình ảnh “con đường” trong VB mang ý nghĩa thực vừa mang ý nghĩa biểu tượng . Ý kiến em thế nào ? Hãy lý giải điều đó ?
Hoạt động5: Hướng dẫn tổng kết:
 PP Vấn đáp
HS: thảo luận nhóm (bàn) câu hỏi 4/ sgk .
? Đọc 3 đoạn văn sgk, tìm phương thức biểu đạt và tác dụng của nó ?
Nhóm1 : đoạn 1: “Nhưng tiếc thay...gặp mặt nhau nữa”
 Nhóm 2: đoạn 2: “Người đi vào...vỏ cây thông”
 Nhóm 3: đoạn 3: “Tôi nghĩ bụng...thành đường thôi”
Đại diện nhóm trình bày, nhóm khác bổ sung.
GV: chốt lại :
+ Đoạn 1: Chủ yếu là phương thức tự sự (kết hợp biểu cảm) làm nổi bật quan hệ gắn bó giữa 2 người bạn thời thơ ấu (cũng làm nổi bật sự thay đổi của Nhuận Thổ hiện nay) 
+ Đoạn 2: Chủ yếu là phương thức miêu tả kết hợp đối chiếu hồi ức, hiện tại làm nổi bật sự thay đổi ngoại hình của N/Thổ -> tình cảnh sống điêu đứng của NT và dân chúng nói chung.
+ Đoạn 3: Chủ yếu là phương thức nghị luận -> thể hiện triết lý về niềm tin hy vọng.
? Từ những đoạn văn thảo luận trên, em có nhận xét gì về phương thức biểu đạt trong VB ? Phương thức nào có vai trò quan trọng nhất ? 
? Biện pháp nghệ thuật được sử dụng xuyên suốt trong văn bản để làm rõ sự thay đổi của cố hương là gì ?
? Hình ảnh trong văn bản mang ý nghĩa gì ?
( Biểu tượng -Con đường
 - NT: người dân nghèo nàn, lạc hậu)
? Từ những nét nghệ thuật trên, văn bản đề cập đến vấn đề gì ?. 
HS: đọc Ghi nhớ/sgk.
? Qua VB, em cảm nhận được ở tác giả tình cảm gì đối với quê hương, đất nước ?
*Hoạt động 6: Hướng dẫn luyện tập :
 ?Đocï diễn cảm đoạn văn mà em có ấn tượng nhất ?Giải thích lý do thích
? (Dành cho h/s khá,giỏi).?Em hiểu gì về “Cố hương”và “Cố hương” của Lỗ Tấn?
 ?Tâm trạng của Lỗ Tấn có gì khác tâm trạng của Hạ Tri Chương trong “Hồi hương ngẫu thư”?
I.Tiếp xúc văn bản
 1.Tác giả:
9 1881-1936), quê ở Triết Giang- Trung Quốc.
- Sinh trưởng trong gia đình đại quan lại sa sút, ông sớm có ý chí vươn lên.Học nhiều ngành sau chuyển sang viết văn với mong muốn cải tạo xã hội.
-Nhà tư tưởng,nhà văn hóa lớn 
 2.Tác phẩm:Viết 1923
 -Là một trong những tác phẩm 
xuất sắc trong tập “Gào thét” của
 tác giả
 -Là truyện ngắn có yếu tố hồi ký
3.Đọc,tóm tắt.
 4. Bố cục
Phần : 1.“tôi không quản -> làm ăn sinh sống” : “tôi” trên đường về quê.
 Phần 2:“Tinh mơ sáng hôm sau -> như quét” : những ngày “tôi” ở quê.
Phần 3: “Thuyền chúng tôi -> thành đường thôi” : “tôi” trên đường xa quê .
III.Tìm hiểu văn bản:
Nhân vật Nhuận Thổ.
 a, Hồi còn nhỏ.
- Lên 10 tuổi, khuôn mặt tròn trĩnh, nước da bánh mật, đầu đội mũ lông chiên bé tí tẹo, cổ đeo vòng sáng lóa
- Bẫy chim, canh dưa rất giỏi
-> Tháo vát nhanh nhẹn, đáng yêu. Dấu hiệu cuộc đời có một tương lai tươi sáng. 
 b, Nhuận Thổ sau 20 năm.
- Da vàng sạm, có nhiềuvết nhăn sâu hoắm,mi mắt húp mọng, đôi mũ lông chim rách tươm, áo lông mỏng dính, Chân tay thô kệch, nớt nẻ
- Người co dúm, nói năng rụt rè, khúm núm, cung kính
-> Trở thành con người chậm chạp, già nua, nghèo khổ, vất vả, tội nghiệp.
 c, Nguyên nhân.
Do đông con, mất mùa, thuế nặng, trộm cắp, mê tín dị đoan-> Phản ánh hiện thực về sự thay đổi của xh Trung Quốc.
* Nghệ thuật: miêu tả đối lập để làm rõ sự đổi thay ở nhân vật NT mà nguyên nhân chính là do xã hội.
 2.Cảm xúc, tâm trạng nhân vật “Tôi”:
 a.Trên đường về quê:
 -Thấy thôn xóm tiêu điều, hoang
 vắng-> Tàn tạ, nghèo khổ, thê lương
->Lòng buồn,se lại,thất vọng
b.Những ngày ở quê:
( -Gặp mẹ, bàn chuyện giao nhà, thu dọn đồ đạc chuẩn bị lên đường .
 -Gặp Nhuận Thổ 
 -Gặp và trò chuyện cùng thím Hai Dương 
 -Gặp gỡ dân làng )->Gặp gỡ,trò chuyện với mọi người
 *.Với Nhuận Thổ:
 Quá khứ
-Đẹp,khỏe mạnh
,dũngcảm,
thông minh
=>Tình bạn thân thiết,hồn nhiên,bình đẳng
Hiện tại
-Thay đổi 
hoàn toan ->
già nua,
 tiều tụy,khổ sở,
tự ti
=>Quí mến
nhưng có sự
 cung kính, phân biệt đẳng cấp
*) Với chị Hai Dương
 Xưa
- Nàng “ Tây thi đậu phụ” -> Đẹp người , đẹp nết , thân thiện
 Nay
- Thay đổi 
xấu cả hình 
dáng lẫn 
tính tình -> 
Xấu xí, tham 
lam
C.Khi rời quê:
-Lúc hoàng hôn:
Ngôi nhà cũ,phong cảnh mờ dần
->Không chút lưu luyến,lẻ loi,ngột
 ngạt
-Mong ước,hi vọng vào tương lai 
Thế hệ trẻ có một cuộc đời tốt 
đẹp.yên bình
*.Hình ảnh “con đường”
Mang ý nghĩa biểu tượng khái quát
+Con đường từ thực tại đến 
tương lai tự do,hạnh phúc 
+Con đường của đấu tranh ,tự thân 
vận động,
=>Đặt ra vấn đề con đường đi của
 con người , xã hội
IV.Tổng kết
-Nghệ thuật:
- Truyện đậm chất hồi ký, trữ tình 
và nghị luận
-Phép so sánh,đối chiếu giữa hiện 
tại với quá khứ
-Hình ảnh biểu tượng giàu ý nghĩa 
triết lý
-Nội dung:
Ghi nhớ/sgk
III. Luyện tập
 4. Củng cố:
 Hs nêu cảm nhận về nhân vật “ Tôi”
 5. Dặn dò
- Học bài, làm câu luyện tập 1,2 .
 - Soạn bài : Ôn tập tập làm văn theo câu hỏi sgk
 D*.Rút kinh nghiệm:
Ngày soạn: Ngày dạy
Tiết 80: 
	TRẢ BÀI KIỂM TRA VĂN