Giáo án Ngữ văn lớp 9 - Tuần 27

TUẦN 27
Ngày soạn: 26/02/2012	
Ngày giảng: ....................
Tiết 121 Văn Bản: SANG THU
 - Hữu Thỉnh -
A-Mục tiêu: Giúp học sinh :
 Hiểu được những cảm nhận tinh tế của nhà thơ về sự biến đổi của đất trời từ cuối hạ sang đầu thu.
- Kiến thức: Vẻ đẹp của thiên nhiên trong khoảnh khắc giao mùa và những suy nghĩ mang tính triết lý của tác giả.
- Kĩ năng: + Đọc – hiểu một văn bản thơ trữ tình hiện đại.
+ Thể hiện những suy nghĩ, cảm nhận về một hình ảnh thơ, một khổ thơ, một tác phẩm thơ.
+ Thái độ: Giáo dục hs lòng yêu thiên nhiên, yêu văn học.
B. Chuẩn bị:
- GV: G/án; Tài liệu liên quan.
- HS: Học và chuẩn bị bài ở nhà.
C. Kiểm tra bài cũ: 
I. Tổ chức(1p)
II. Kiểm tra. (5p) - Đọc thuộc lòng và diễn cảm bài thơ “Viếng lăng Bác”, phân tích những hình ảnh: Hàng tre, mặt trời, vầng trăng, tràng hoa, trời xanh trong bài thơ.
D. Bài mới:
1. Đặt vấn đề.(1p) Hữu Thỉnh là nhà thơ viết nhiều, viết hay về mùa thu. Nhiều vần thơ thu của ông mang cảm xúc bâng khuâng, vấn vương trước đất trời trong trẻo đang chuyển biến nhẹ nhàng. Bài thơ “Sang thu” là một ví dụ.
2. Triển khai bài.
Hoạt động của GV và HS
Kiến thức cần đạt
* Hoạt động 1.(12)
I-Tìm hiểu chung.
? Giới thiệu những nét chính về tác giả, tác phẩm (dựa vào chú thích * trong SGK)
GV : Hướng dẫn HS đọc : 
1. Tác giả, tác phẩm. (Sgk)
2. Đọc, giải thích từ khó.
GV đọc mẫu -> 2 HS đọc
- Nhận xét việc đọc của HS.
? Bài thơ được viết theo thể loại nào?
3. Thể thơ. 
Thơ tự do.
? Xác định bố cục của văn bản, nêu ND của từng phần
(GV lưu ý: bài thơ gồm 3 khổ, các khổ tiếp nối nhau cùng thể hiện những quan sát và cảm nhận tinh tế của tác giả về thiên nhiên lúc vào mùa thu nên không nhất thiết phải tìm bố cục bài thơ một cách rành mạch.)
3-Bố cục: 2 phần
-Phần1: Khổ thơ đầu: Cảm nhận không gian làng quê sang thu.
-Phần 2: Khổ thơ 2,3: Cảm nhận không gian đất trời sang thu
*Hoạt động 2.(20p)
II-Phân tích.
- 1 HS đọc diễn cảm khổ thơ đầu
1-Khổ thơ đầu:Tín hiệu báo thu về
? Sự biến đổi của đất trời sang thu được tác giả cảm nhận bắt đầu từ những dấu hiệu nào .
- Những dấu hiệu thể hiện sự biến đổi của đất trời sang thu: “hương ổi”, “gió se”, “sương chùng chình”
? Em hiểu như thế nào về các dấu hiệu này? Tác giả nhận các dấu hiệu này bằng giác quan gì.
+“Hương ổi”: Sự cảm nhận bằng khứu giác mùi thơm của ổi lan toả trong không gian. 
+”Gió se” cảm nhận bằng xúc giác, gió hơi lạnh.
+“Sương chùng chình”: Cảm nhận bằng thị giác, sương bay cố ý chậm lại, bay nhẹ.
(GV diễn giảng : Phả vào : Toả vào, trộn lẫn, ở đây là hương ổi toả vào trong gió)
? Các từ “Bỗng” “hình như” muốn diễn tả sự cảm nhận của tác giả ntn?
+“Bỗng” sự đột ngột, bất ngờ, có phần ngạc nhiên
+“Hình như” thành phần tình thái: thể hiện sự cảm nhận của tác giả có một chú chưa thật rõ ràng, chưa thật chắc chắn vì còn ngỡ ngàng, ngạc nhiên.
? Để thể hiện sự biến chuyển của đất trời sang thu, tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật đặc sắc nào. Phân tích tác dụng của các biện pháp nghệ thuật đó.?
-> Nghệ thuật: sử dụng từ láy, nhân hoá
=> Sự biến đổi của đất trời nơi làng quê khi mùa thu bắt đầu tới được cảm nhận bằng một tâm bồn nhạy cảm, gắn bó với cuộc sống nơi làng quê.
- 1 HS đọc diễn cảm khổ thơ thứ 2
2-Hai khổ thơ cuối:
* Khổ thơ thứ 2: Quang cảnh đất trời ngả dần sang thu.
? Đất trời sang thu được tác giả phát hiện qua những dấu hiệu nào.
? Tác giả đã sử dụng các BPNT đặc sắc nào để diễn tả sự biến đổi của đất trời sang thu? Phân tích T/d của các BPNT đó.
-> Nghệ thuật: Nhân hoá, từ láy , đối lập, liên tưởng, tưởng tượng độc đáo.
 Sự cảm nhận tinh tế của tác giả trước cảnh đất trời đang ngả dần sang thu. 
(Gợi ý: Vì sao tác giả viết:
Sông dềnh dàng, chim vội vã
Đám mây vắt nửa mình ?
-> “Sông dềnh dàng” mùa thu sang nước sông bắt đầu cạn, chảy chậm lại
+ “Chim vội vã” Sang thu trời lạnh dần, chúng phải gấp gáp làm tổ tha mồi
+ “Đám mây. vắt nửa mình” ở đây là sự liên tưởng sáng tạo thú vị. 
- 1 HS đọc diễn cảm khổ thơ cuối
*Khổ thơ cuối: Những biến chuyển trong lòng cảnh vật. 
? Thiên nhiên sang thu còn được gợi ra bằng những hình ảnh nào với đặc điểm gì ?
- Những dấu hiệu biến đổi của của thiên nhiên.
-> HS thảo luận , trình bày
+ Nắng: còn nhiều nhưng nhạt dần.
HS khác bổ sung
+ Mưa: Đã ít hơn những cơn mưa rào ào ạt, bất ngờ.
GV chốt lại
+ Sấm : Bớt dần những tiếng sấm nổ vang trời (vì thường gắn với những cơn mửa rào mùa hạ)
? Trình bày cảm nhận của em về 2 dòng thơ cuối bài ?
- Hai câu thơ cuối:
(GV gợi ý: Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì để diễn đạt sự suy ngẫm của mình)
* Hoạt động 3.(3p)
? Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật, ý nghĩa của văn bản?
H. Đọc Ghi nhớ(Sgk)
-> Nghệ thuật: tả thực, ẩn dụ.
=> Lúc sang thu, bớt đi những tiếng sấm bất ngờ trên hàng cây lâu năm. Khi con người đã từng trải thì cũng vững vàng hơn trước những tác động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời.
III. Tổng kết.
1- Nghệ thuật:
- Hình ảnh thơ đẹp, gợi cảm, đặc sắc về thời điểm giao mùa hạ- thu ở nông thôn đồng bằng Bắc bộ.
- Sáng tạo trong việc sử dụng từ ngữ, phép nhân hóa, phép hoán dụ.
2 - Nội dung - Ý nghĩa: (Ghi nhớ SGK/71)
E. Tổng kết bài học và hướng dẫn h/s học bài: (3p)
- GV khái quát nội dung bài học.
- Làm bài tập phần luyện tập.
- Chuẩn bị bài: Nói với con.
Rút kinh nghiệm: .
Ngày soạn: 26/02/2012	
Ngày giảng: ....................
Tiết 122 Văn Bản: NÓI VỚI CON
 - Y PHƯƠNG -
A-Mục tiêu: Giúp học sinh :
 Cảm nhận được tình cảm gia đình ấm cúng, tình yêu quê hương thắm thiết, niềm tự hào về sức sống mạnh mẽ, bền bỉ của "người đồng mình" và mong mỏi của người cha với con qua cách diễn tả độc đáo của nhà thơ Y Phương.
- Kiến thức: + Tình cảm thắm thiết của cha mẹ đối với con cái.
+ Tình yêu và niềm tự hào về vẻ đẹp, sức sống mãnh liệt của quê hương.
+ Hình ảnh và cách diễn đạt độc đáo của tác giả trong bài thơ.
- Kĩ năng: + Đọc – hiểu một văn bản thơ trữ tình.
+ Phân tích cách diễn tả độc đáo, giàu hình ảnh, gợi cảm của thơ ca miền núi.
- Thái độ: Giáo dục tình cảm gia đình, tình yêu và lòng tự hào về quê hương đất nước.
*GDKNS: Tự nhận thức được cội nguồn sâu sắc của cuộc sống chính là gia đình, quê hương, dân tộc.
- Làm chủ bản thân, đặt mục tiêu về cách sống của bản thân qua lời tâm tình của người cha.
- Suy nghĩ sáng tạo: đánh giá bình luận về những lời tâm tư của người cha, về vẻ đẹp những hình ảnh thơ trong bài thơ.
B. Chuẩn bị:
- GV: G/án; Tài liệu liên quan.
- HS: Học và chuẩn bị bài ở nhà.
C. Kiểm tra bài cũ:
I. Tổ chức(1p)
II. Kiểm tra. (5p) Đọc thuộc lòng và diễn cảm bài thơ “Sang thu”, phân tích sự biến chuyển của đất trời từ mùa hạ sang mùa thu trong một khổ thơ của văn bản (tự chọn).
D. Bài mới:
1. Đặt vấn đề.(1p) Lòng thương yêu con cái, ước mong thế hệ sau tiếp nối xứng đáng, phát huy truyền thống của tổ tiên, của quê hương vốn là một tình cảm cao đẹp của con người Việt Nam từ xưa đến nay. Bài thơ “Nói với con” của nhà thơ Y Phương cũng nằm trong nguồn cảm hứng rộng lớn, phổ biến ấy nhưng tác giả lại có cách nói xúc động của riêng mình. Đều tạo nên cái riêng, động đáo ấy là gì? Chúng ta cùng tìm hiểu bài thơ 
2. Triển khai bài
Hoạt động của GV và HS
Kiến thức cần đạt
* Hoạt động 1.(12p)
I-Tìm hiểu chung.
? Dựa vào chú thích * hãy giới thiệu những nét chính về tác giả, tác phẩm.
- GV : Hướng dẫn HS đọc. 
1. Tác giả, tác phẩm.(Sgk)
2. Đọc, giải thích từ khó.
- GV đọc mẫu -> HS đọc
? Bài thơ viết theo thể loại gì?
? Tìm bố cục của văn bản, nêu nội dung chính của từng phần ?
? Nhận xét về bố cục của bài thơ
3. Thể loại.
- Thể thơ tự do.
4. Bố cục.
(1): Từ đầu -> “đẹp nhất trên đời”
(2) Còn lại
-> Bố cục lô gic, chặt chẽ
* Hoạt động 2.(20p)
II- Phân tích.
- 1 HS đọc diễn cảm đoạn 1.
1- Đoạn 1
? ở 4 câu thơ đầu, tác giả cho chúng ta biết được điều gì?
? Nhận xét gì về các hình ảnh, các diễn đạt ở 4 câu thơ trên?
? T/d của các hình ảnh và cách diễn đạt đó?
 Tả,kể đứa trẻ lẫm chẫm tập đi, tập nói lớn lên từng ngày trong tình yêu thương, trong sự nâng đón và mong chờ của cha mẹ.
- Với các hình ảnh cụ thể, cách diễn đạt dường như vô lý song lại tạo ra sự độc đáo, đặc sắc trong tư duy và cách diễn đạt người miền núi.
-> Tạo không khí gia đình đầm ấm, quấn quýt.
? Ngoài 4 câu thơ trên, còn có câu thơ nào cũng nói về cuộc sống gia đình hạnh phúc, đầm ấm.
H. Tìm, trả lời.
-> Cha mẹ mãi thương yêu nhau => Cuộc sống gia đình thật hạnh phúc.
? Con được lớn trong tình yêu thương sự nâng đỡ của cha mẹ, bên cạnh đó con còn được lớn, trưởng thành từ đâu nữa.
- Con dần không lớn, trưởng thành trong cuộc sống lao động, trong thiên nhiên thơ mộng và nghĩa tình sâu nặng của quê hương.
? Em hiểu “Người đồng mình”: có nghĩa là gì , có thể thay thế từ này bằng những từ nào khác ? NX về cách nói ? (-> có thể thay bằng các từ : người bản mình, người buôn mình, người quê mình)
+ “Người đồng mình”: Những người cùng sống trong một môi trường -> quê hương tác giả => cách nói mộc mạc mang tính địa phương của người dân tộc Tày.
? Cuộc sống lao động của người đồng mình được gợi lên qua các h/ả nào?
? Nhận xét gì về các từ cài, ken trong hai câu thơ trên.
? Cuộc sống lao động của “Người đồng mình” là cuộc sống như thế nào.
-> Sử dụng các động từ: cài, ken
=> Miêu tả cụ thể cuộc sống lao động cần cù, tươi vui, ngoài ra còn thể hiện sự gắn bó, quấn quýt trong lao động, làm ăn của đồng bào quê hương.
? Hai câu thơ gợi cho em suy nghĩ gì?
HS suy nghĩ , phát biểu
HS khác bổ sung. GV chốt lại
-> Rừng núi quê hương thật thơ mộng và nghĩa tình. 
- 1 HS đọc diễn cảm
2- Đoạn 2
(Nhận xét về ngữ điệu của câu thơ, cách diễn đạt của tác giả)
-> Ngữ điệu cảm thán, nghệ thuật so sánh, điệp ngữ, sử dụng thành ngữ, cách nói khác lạ .
=> Cuộc sống vất vả mà mạnh mẽ, khoáng đạt bền bỉ gắn bó với quê hương dẫu còn nhọc nhằn, nghèo đói của “người đồng mình”
? Từ đó, người cha mong muốn ở con điều gì ?
-Mong muốn của người cha : con phải có nghĩa tình chung thuỷ và nghĩa tình với quê hương.
(Gợi ý: Em hiểu các câu thơ trên như thế nào)
-> Giọng điệu tha thiết, cách nói mộc mạc có sức khái quát`
`
-> Đức tính của “người đồng mình” giàu chí khí, niềm tin, không nhỏ bé về tâm hồn về ý chí và mong ước xây dựng quê hương. 
? Từ những đức tính quý báu này của “người đồng mình”, người cha mong ước ở con điều gì .
- Người cha mong muốn con biết tự hào về truyền thống quê hương, dặn dò con cần tự tin mà vững bước trên đường đời
* Hoạt động 3.(3p)
? Qua bài thơ, em cảm nhận được tình cảm của người cha dành cho con ntn? Điều lớn lao nhất mà cha muốn truyền cho con là gì.?
? Giá trị nghệ thuật đặc sắc?
H. Đọc ghi nhớ (Sgk)
III. Tổng kết.
1. Nghệ thuật : 
- Giọng điệu thủ thỉ, tâm tình, tha thiết, trìu mến.
- Hình ảnh thơ cụ thể mà có sức khái quát cao, mộc mạc mà vẫn giàu chất thơ.
-Bố  ...  Đành vậy.
3. Những lưu ý về hàm ý:
* Đặc tính của hàm ý
+ Có thể giải đoán được: người nghe có năng lực có thể giải đoán được hàm ý.
+ Có thể chối bỏ được: người nói có thể chối bỏ không chịu trách nhiệm về hàm ý
* Hàm ý dùng chung: Được nhiều người dùng
Hàm ý dùng riêng: Được dùng trong tình huống cụ thể mới hiểu.
* Hoạt động 2. (20p)
II. Luyện tập.
- 1 HS đọc yêu cầu bài tập
1-Bài tập 1 (SGK/75)
- HS làm bài tập -> trình bày
- HS khác bổ sung
a) Câu “Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy”, với cụm từ “tặc lưỡi”: cho thấy hoạ sĩ cũng chưa muốn chia tay anh thanh niên.
- GV đánh giá
-> Đây là cách dùng “hình ảnh” để diễn đạt ý của ngôn ngữ nghệ thuật
b) Trong câu cuối đoạn văn, những từ ngữ miêu tả thái độ của cô gái liên quan tới chiếc mùi soa là: "Mặt đỏ ửng"vì ngượng.
“Nhận lại chiếc khăn” vì đó là khăn của cô mà cô đã để quên như lời anh thanh niên nói.
->Đây là một hành động không thể khác được.
- 1 HS đọc yêu cầu bài tập
2-Bài tập 2 (SGK/75)
- Trình bày miệng trước lớp
- Hàm ý của câu : “Tuổi già cần nước chè:
- HS khác bổ sung (nếu có)
“ở Lào Cai đi sớm quá”: Bác lái xe muốn nói : “Ông hoạ sĩ già chưa kịp uống nước chè đấy” 
3-Bài tập 3 (SGK/75, 76)
- 1HS đọc yêu cầu bài tập
- Câu có chứa hàm ý trong đoạn văn
- Làm BT và trình bày miệng
“Cơm chín rồi !”
- HS khác bổ sung (nếu có)
- GV đánh giá
- Nội dung của hàm ý: con bé muốn một lần nữa gọi ông Sáu vào ăn cơm.
4-Bài tập 4 (SGK/76)
- 1HS đọc yêu cầu bài tập
Các câu in đậm trong đoạn trích
- Trình bày miệng
- Hà, nắng gớm,về nào
- HS khác bổ sung (nếu có)
- GV đánh giá
-> Đây là câu nói lảng (nói sang chuyện khác tránh đề tài đang bàn của mọi người dân đi tản cư)
-> Đây là câu nói dở dang của bà lão.
=> Cả hai câu in đậm đều không chứa hàm ý .
E. Tổng kết bài học và hướng dẫn h/s học bài: (3p)
- GV đưa bài tập củng cố. Khái quát nội dung bài học.
- Nắm nội dung bài học.
- Làm những bài tập tương tự.
- Chuẩn bị bài: Nghị luận về đoạn thơ, bài thơ.
Rút kinh nghiệm: .
Ngày soạn: 26/02/2012	
Ngày giảng: ....................
Tiết 124 Tập làm văn: NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ
A-Mục tiêu: Giúp học sinh:
 Hiểu và biết cách làm một bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ.
- Kiến thức: Đặc điểm, yêu cầu đối với bài văn nghị luận về 1 đoạn thơ, bài thơ
- Kĩ năng:	+ Nhận diện được bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ.
	+ Tạo lập văn bản nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ.
B. Chuẩn bị:
- GV: G/án; Dụng cụ dạy học.
- HS: Học và chuẩn bị bài ở nhà.
C. Kiểm tra bài cũ:
I. Tổ chức (1p)
II. Kiểm tra. (2p) Kiểm tra sự chuẩn bị của H/s.
D. Bài mới:
1. Đặt vấn đề. (1p) GV dẫn vào bài.
2. Triển khai bài.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung kiến thức
* Hoạt động 1.(28p)
* Văn bản: “Khát vọng hoa nhập, dâng hiến cho đời” (Hà Vinh
2 HS đọc. Thảo luận, hoạt động nhóm. 
? Vấn đề nghị luận?
? Em có nhận xét gì về vấn đề này. 
I. Tìm hiểu bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ.
1. Văn bản: Khát vọng hòa nhập, dâng hiến cho đời.
2. Nhận xét.
- Hình ảnh mùa xuân và tình cảm thiết tha của Thanh Hải trong bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ”
- Đây là một vấn đề thuộc lĩnh vực văn học : đề tài của một bài thơ 
? Văn bản để nêu lên những luận điểm gì về hình ảnh mùa xuân trong bài thơ?
-> Những luận điểm được nêu lên trong bài.
+ Hình ảnh mùa xuân trong bài thơ của Thanh Hải mang nhiều tầng ý nghĩa. Trong đó, hình ảnh nào cũng thật gợi cảm, thật đáng yêu .
+ Hình ảnh mùa xuân rạo rực của thiên nhiên, đất nước trong cảm xúc thiết tha, trìu mến của nhà thơ .
+ Hình ảnh mùa xuân nho nhỏ thể hiện khát vọng hoà nhập, dâng hiến được nối kết tự nhiên với hình ảnh mùa xuân thiên nhiên, đất nước
? Người viết đã sử dụng những luận cứ nào để làm sáng tỏ các luận điểm đó ?
-> Để chứng minh cho các luận điểm đó, người viết đã chọn giảng, bình các câu thơ, hình ảnh đặc sắc, đã phân tích giọng điệu trữ tình, kết cấu của bài thơ .
? Hãy chỉ ra các phần mở bài, thân bài, kết bài của văn bản trên.
? Em có nhận xét gì về bố cục của văn bản này? 
-> Mở bài : Từ đầu -> “đáng trân trọng”
- Thân bài: Từ “Hình ảnh mùa xuân..của mùa xuân”.
- Kết bài : Đoạn văn cuối.
-> Bố cục chặt chẽ, có đầy đủ các phần thông thường của một văn bản, giữa các phần có sự liên kết tự nhiên về ý và về diễn đạt .
? Cách diễn đạt trong từng đoạn của văn bản có làm nổi bật được luận điểm không.
? Bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ phải đảm bảo những yêu cầu gì?
2 HS đọc ghi nhớ
 * Nhận xét về cách diễn đạt:
- Cách dẫn dắt vấn đề hợp lí.
- Cách phân tích hợp lí.
- Cách tổng kết khái quát hoá có sức th/phục.
Cách diễn đạt này đã làm nổi bật được luận điểm.
*Ghi nhớ ( SGK trang/78)
* Hoạt động 2.(10p)
- Hai HS đọc yêu cầu bài tập
- GV gợi ý HS tìm thêm luận điểm
- Trình bày trước lớp
- HS khác bổ sung
- GV đánh giá 
II. luyện tập.
- Luận điểm về “nhạc điệu của bài thơ” (vì bất kỳ một bài thơ hay nào cũng có nhạc hàm chứa trong nó, bài thơ đã được nhạc sỹ Trần Hoàn phổ nhạc)
- Luận điểm về bức tranh mùa xuân của bài thơ” (thể hiện ở hình ảnh, màu sắc, không gian,... được miêu tả trong bài thơ) 
E. Tổng kết bài học và hướng dẫn h/s học bài: (3p)
- GV khái quát nội dung bài học.
- Nắm nội dung kiến thức.
- Chuẩn bị bài: Cách làm bài văn nghị luận về đoạn thơ, bài thơ.
Rút kinh nghiệm: .
Ngày soạn: 26/02/2012	
Ngày giảng: ....................
Tiết 125: CÁCH LÀM BÀI VĂN NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ
A-Mục tiêu: Giúp h/s:
 Nắm vững hơn cách làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ.
- Kiến thức: + Đặc điểm, yêu cầu đối với bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ.
+ Các bước làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ.
- Kĩ năng: 	+ Tiến hành các bước làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ.
	+ Tổ chức, triển khai các luận điểm.
B. Chuẩn bị:
- GV: G/án; Dụng cụ dạy học.
- HS: Học và chuẩn bị bài ở nhà.
C. Kiểm tra bài cũ:
I. Tổ chức (1p)
II. Kiểm tra. (5p) Thế nào là nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. Bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ phải đảm bảo những yêu cầu gì?
D. Bài mới:
1. Đặt vấn đề: (1p) Giờ học trước, các em đã tìm hiểu bài nghị luận về một đoạn thơ , bài thơ , các yêu cầu với bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ. Giờ học này chúng ta cùng tìm hiểu cách làm cụ thể.
2. Triển khai bài.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung kiến thức
* Hoạt động 1.(5p)
G yêu cầu H tìm hiểu đề (SGK-79, 80): 8 đề bài.
2 HS đọc.
? Các đề bài trên được cấu tạo như thế nào.
? Các từ như trong đề bài phân tích, cảm nhận, cảm nhận và suy nghĩ biểu thị những yêu cầu gì đối với bài làm.
H. Suy nghĩ, trả lời.
G.Nhận xét, chốt.
 Từ phân tích: yêu cầu nghiêng về phương pháp.
 - Từ cảm nhận : yêu cầu nghị luận trên cơ sở cảm thụ của người viết.
 - Từ suy nghĩ : yêu cầu nghị luận nhấn mạnh tới nhận định, phân tích của người làm bài.
? Với các đề không có lệnh, ta phải làm công việc gì.
->Với đề bài không có lệnh, người viết bày tỏ ý kiến của mình về vấn đề được nêu ra trong bài.
? Qua việc phân tích các đề bài ở trên, em rút ra nhận xét gì về đề bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ.
* Hoạt động 2.(22p)
Đề bài : phân tích tình yêu quê hương trong bài thơ “Quê hương” của Tế Hanh.
? Để thực hiện yêu cầu của đề bài, ta phải tiến hành những bước nào, nhiệm vụ cụ thể của từng bước.
? Hãy lập dàn bài cho đề văn trên. 
-> Bước 2: Lập dàn bài (SGK-81)
2 HS đọc.
->Bước3: Viết bài (SGK)
->Bước 4:Đọc lại bài viết và sửa chữa (SGK)
 Văn bản : “Quê hương trong tình thương, nỗi nhớ”.
2 HS đọc.
? Tìm bố cục của văn bản trên, nhận xét về bố cục đó.
-> Bố cục: 3 phần.
+ Mở bài: Từ đầu đến “ khởi đầu rực rỡ”.
+ Thân bài: Từ “Nhà thơ” đến “thành thực của Tế Hanh”.
+ Kết bài: Còn lại.
-> Bố cục mạch lạc, chặt chẽ.
? Trong phần thân bài, người viết đã trình bày những nhận xét gì về tình yêu quê hương trong bài thơ.
-> Những nhận xét chính:
Nhà thơ đã viết “Quê hương” bằng tất cả tình yêu tha thiết, trong sáng đầy thơ mộng của mình:
- Những hình ảnh đẹp như mơ, đầy sức mạnh khi ra khơi.
- Cảnh trở về tấp nập, no đủ.
- Hình ảnh người dân chài giữa đất trời lộng gió với vị nồng mặn của biển khơi.
- Hình ảnh, ngôn từ của bài thơ giàu sức gợi cảm, thể hiện 1 tâm hồn phong phú, rung động tinh tế.
? Những suy nghĩ, ý kiến ấy được dẫn dắt, khẳng định bằng cách nào, được liên kết với phần Mở bài , Kết bài ra sao.
-> + Những suy nghĩ, ý kiến luôn được gắn cùng sự phân tích, bình giảng cụ thể hình ảnh, ngôn từ, giọng điệu ... của bài thơ.
 + Phần Thân bài nối kết với phần Mở bài chặt chẽ, tự nhiên. Đó là sự phân tích, chứng minh làm sáng tỏ nhận xét bao quát đã nêu ở phần Mở bài .
 + Từ các luận điểm được triển khai trong phần Thân bài đã dẫn tới phần Kết bài: đánh giá sức hấp dẫn, khẳng định ý nghĩa của bài thơ.
? Văn bản này có tính thuyết phục, sức hấp dẫn không? Vì sao?
-> Những lý do tạo nên tính hấp dẫn và sức thuyết phục của văn bản:
+ Bố cục văn bản mạch lạc, rõ ràng.
+ Người viết đã trình bày cảm nghĩ, ý kiến bằng cả lòng yêu mến, rung cảm thiết tha đối với bài thơ “Quê hương”.
*2 HS đọc ghi nhớ.
 * Hoạt động 3. (8p)
 - HS đọc yêu cầu bài tập (SGK- 84).
- Hướng dẫn HS tìm ý( trả lời các câu hỏi trong phần gợi ý SGK)
I-Đề bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ.
-Nêu yêu cầu nghị luận về một đoạn thơ bài thơ.
- Cấu tạo đề:
+ Đề có kèm theo lệnh.
+ Đề không kèm theo lệnh.
II-Cách làm bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ.
-Bước 1: Tìm hiểu đề và tìm ý:
 +Tìm hiểu đề: đọc kỹ đề, xác định yêu cầu dựa vào những từ ngữ then chốt.
 +Tìm ý dựa vào yêu cầu của đề để đặt ra những câu hỏi tìm ý.
-Bước 2: Lập dàn bài.
 +Mở bài: Giới thiệu đoạn thơ, bài thơ và bước đầu nêu nhận xét, đánh giá của mình.
 +Thân bài: Lần lượt trình bày những suy nghĩ, đánh giá về nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ , bài thơ.
 +Kết bài: Khái quát giá trị ý nghĩa của đoạn thơ, bài thơ.
-Bước 3: Viết bài.
-Bước 4: Đọc lại bài viết và sửa lỗi.
*Tìm hiểu văn bản.
 Quê hương trong tình thương nỗi nhớ.
* Cách tổ chức và triển khai luận điểm:
Bài Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ cần nêu lên được các nhận xét, đánh giá và sự cảm thụ riêng của người viết. Những nhận xét, đánh giá ấy phải gắn với sự phân tích, bình giá ngôn từ, hình ảnh, giọng điệu, nội dung cảm xúc,... của tác phẩm.
 *Ghi nhớ SGK- 83)
III. Luyện tập.
-Mở bài : Giới thiệu bài thơ nói chung, khổ thơ nói riêng.
-Thân bài : + Phân tích cảm nhận về mùa thu sang thông qua các biện pháp nghệ thuật:
 -Nhân hoá: “ phả vào”, “chùng chình”
- Miêu tả: “gió se”
- Việc sử dụng các từ: “bỗng”, “hình như” .
 + N.xét, đánh giá thành công của tác giả.
-Kết bài : Nêu giá trị của khổ thơ.
E. Tổng kết bài học và hướng dẫn h/s học bài: (3p)
- GV khái quát nội dung bài học.
- Nắm nội dung kiến thức.
- Viết thành bài hoàn chỉnh ở nhà
- Chuẩn bị bài: Mây và sóng.
Rút kinh nghiệm: .