Giáo án tự chọn môn Ngữ văn 9 - Tiết 3: Thuật ngữ

NS:
NG:
Tiết 3
Tiếng Việt 
Thuật ngữ
A. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS:
 - Hiểu được khái niệm thuật ngữ & 1 số dặc điểm cơ bản của nó.
 - Biết SD chính xác các thuật ngữ.
B. Chuẩn bị của thầy & trò:
 - G: SGK, SGV, bảng phụ.
 - H: Đọc & chuẩn bị bài.
C. Phương pháp:
 - Quy nạp.
D. Tiến trình giờ dạy:
I. ổn định: (1 phút)
II. Kiểm tra bài cũ: (4 phút).
 ? Thế nào là thuật ngữ?
 * YC: Thuật ngữ là những từ biểu thị các khái niệm được dùng trong các ngành KH, kĩ thuật và công nghệ.
III. Bài mới:
1. Giới thiệu bài: (1 phút)
2. Tiến trình:
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung
* HĐ1: Lí thuyết (10 phút)
? Thuật ngữ có mấy đặc điểm? Đó là những đặc điểm nào?
? Tính chính xác của thuật ngữ là ntn?
? Hãy nêu tính quốc tế của thuật ngữ?
? Em hiểu tính hệ thống của thuật ngữ ntn?
? Thế nào là tính DT của thuật ngữ?
* HĐ2: Luyện tập (30 phút)
G Dùng bảng phụ.
? Hãy giải thích các thuật ngữ sau của phân môn TV: từ đơn, từ ghép, từ láy, ẩn dụ, hoán dụ.
? Trong các trường hợp sau, trường hợp nào nước được dùng với tư cách là thuật ngữ: nước dùng, nước cứng, nước chấm, nước da, nước mềm, nước máy?
? Trong các nghĩa của từ cháy, nghĩa nào là nghĩa thuật ngữ Hoá học?
1. Bị thiêu huỷ = nhiệt.
2. Bén, bốc lửa thành ngọn.
3. Phản ứng toả nhiệt và có ánh sáng.
4. Bị huỷ hoại trở nên sạm đen do thời tiết, khí hậu.
? Tìm hiểu nghĩa của thuật ngữ hoa, lá trong Sinh học. Cho biết từ hoa, lá trong đoạn thơ sau có được dùng như 1 thuật ngữ hay không?
 Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
 Mặt trời chân lí chói qua tim
 Hồn tôi là 1 vườn hoa lá
 Rất đậm hương và rộn tiéng chim.
(Tố Hữu, Từ ấy)
G Gợi ý: Muốn làm được bài này chúng ta cần trả lời theo nghĩa Sinh học: Hoa là gì ? Lá là gì ?
? Cách nói: “Cậu nói như thế là không ổn, cần tuân thủ các phương châm hội thoại, nhất là phương châm lịch sự” trong giao tiếp hàng ngày có thích hợp không? Tại sao? Cần phải sửa lại thế nào?
- Tính chính xác.
- Tính quốc tế.
- Tính hệ thống.
- Tính DT.
- Về nguyên tắc, mỗi thuật ngữ trong 1 ngành KH chỉ biểu thị 1 khái niệm và ngược lại, mỗi khái niệm KH chỉ biểu thị = 1 thuật ngữ.
- Các thuật ngữ trung hoà về sắc thái biểu cảm.
- Về mặt HT, có nhiều thuật ngữ trên thế giới có HT âm thanh giống nhau. VD: ô-xi, a-xít, hi-đrô,
- Về mặt nghĩa, ND mà thuật ngữ biểu thị có cách hiểu tương đối thống nhất giữa các nhà KH trên thế giới, ngay cả khi HT âm thanh của thuật ngữ không giống nhau. VD: các thuật ngữ = TV như: nước, muối, lực,
- Các thuật ngữ trong 1 ngành KH được cấu tạo và hiểu theo quan hệ hệ thống giữa các khái niệm trong ngành KH đó. VD: trong Vật lí: lực - lực cưỡng bưc - lực đàn hồi - lực đẩy ác-si-mét - lực điện - lực hạt nhân - lực hấp dẫn - lực hướng tâm,
+ Lực ma sát - lực ma sát lăn - lực ma sát nghỉ - lực ma sát - trượt,...
- Trong quá trình phổ biến các thuật ngữ, các nhà KH thường cố gắng làm cho vỏ âm thanh của thuật ngữ thích ứng với đặc điểm ngôn ngữ DT. VD: nhiễm sắc thể - thể nhiễm sắc, giáp xác - vỏ cứng, hải lưu - dong biển,
- Nước cứng: nước có chứa nhiều ion Ca2+, Mg2+.
- Nước mềm: nước không chứa hoặc chứa ít ion Ca2+, Mg2+.
- Nghĩa 3.
- Hoa: cơ quan sinh sản hữu tính của cây hạt kín, có bộ phận chủ yếu là nhị (bộ phận đực) và nhuỵ (bộ phận cái), còn đài và tràng làm thành bao hoa che trở ở ngoài.
- Lá: cơ quan của cây mọc ở thân hoặc cành, thường có hình bản giẹp, màu lục, có chức năng chủ yếu trong việc chế tạo chất hữu cơ nuôi cây.
- Các thuật ngữ chỉ dùng trong các VB KH, không dùng trong đời thường.
- Sửa: “Cậu nói như thế là không ổn, cần lịch sự hơn”.
I. Lí thuyết:
II. Luyện tập:
Bài 1
Bài 2
Bài 3
Bài 4
Bài 5
IV. Củng cố: (2 phút)
 - Nhắc lại ND bài.
V. HDVN:
 - Chuẩn bị bài: Trau dồi vốn từ.
E. Rút kinh nghiệm:
............
...........................................................................................................................................