Kỳ thi chọn học sinh giỏi tỉnh lớp 9 – thcs năm học 2010 – 2011 môn thi: sinh học thời gian 150 phút

Sở GIáO DụC Và ĐàO TạO
HảI DƯƠNG
--------------------------
Đề THI CHíNH THứC
Kỳ THI CHọN HọC SINH GIỏI TỉNH
LớP 9 – THCS NĂM HọC 2010 – 2011
----------------------------------
MÔN THI: SINH HọC
Thời gian 150 phút 
Ngày thi: 27 tháng 3 năm 2011
Đề thi gồm 01 trang.
Câu 1(1điểm):
 Thế nào là biến dị tổ hợp? Tại sao các loài giao phối (Sinh sản hữu tính) lại tạo ra nhiều biến dị tổ hợp hơn so với các loài sinh sản vô tính?
Câu 2(2điểm): 
1. Dựa vào những hiểu biết của em về quá trình nguyên phân, giảm phân và thụ tinh. Em hãy giải thích bản chất quy luật phân li của Menđen?
2. Tế bào sinh trứng của một loài sinh vật có bộ nhiễm sắc thể 2n được kí hiệu như sau: AaBbXY.
a. Kì giữa I của giảm phân có bao nhiêu cách sắp xếp các nhiễm sắc thể trên mặt phẳng xích đạo của thoi tơ vô sắc? Viết kí hiệu các cách sắp xếp đó? 
b. Tế bào sinh trứng trên có thể tạo ra nhiều nhất bao nhiêu loại trứng?
Câu 3: (1,5điểm)
1. Nguyên tắc bổ sung là gì? Nguyên tắc bổ sung được thể hiện trong những cấu trúc vật chất di truyền ở cấp độ phân tử như thế nào? (biết rằng không có đột biến)
2. So sánh nguyên tắc tổng hợp ADN và ARN?
Câu 4: (1,5điểm)
 1. Thế nào là thể đa bội? Đặc điểm cơ thể đa bội? Sự hình thành thể đa bội do nguyên phân, giảm phân không bình thường diễn ra như thế nào?
 2. Cây tứ bội có kiểu gen AAaa khi tiến hành giảm phân bình thường thì có thể tạo ra các loại giao tử có tỉ lệ như thế nào?
Câu 5 (1,5 điểm)
1. Ưu thế lai là gì? Cơ sở di truyền học của hiện tượng ưu thế lai? Tại sao tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn hoặc giao phối gần ở động vật qua nhiều thế hệ liên tiếp có thể dẫn đến thoái hóa? 
2. ở quần thể ngô thế hệ xuất phát 100% dị hợp về 2 cặp gen, tự thụ phấn bắt buộc qua 5 thế hệ liên tiếp thì tỷ lệ cây dị hợp 2 cặp gen ở thế hệ F5 là bao nhiêu? (Biết 2 cặp gen nằm trên 2 cặp NST thường, phân ly độc lập với nhau)
Câu 6(1,5 điểm)
1. Quần xã sinh vật là gì? Giữa các loài sinh vật trong quần xã có thể có những mối quan hệ sinh thái nào?
2. Trong một hệ sinh thái có các sinh vật sau : Cỏ, châu chấu, ếch, chuột, thỏ, rắn, cú, vi sinh vật. Theo em, cú có thể nằm trong những chuỗi thức ăn nào?
Câu 7(1điểm)
 ở cà chua, quả tròn là trội hoàn toàn so với quả bầu dục, gen qui định tính trạng nằm trên nhiễm sắc thể thường. Lai hai giống quả tròn thu được F1 100% quả tròn. Cho các cây F1 lai với nhau thu được F2 xuất hiện kiểu hình quả bầu dục.
1. Biện luận và viết sơ đồ lai từ P tới F1.
2. Hãy xác định tỉ lệ kiểu gen, kiểu hình ở F2. 
............................Hết........................
Họ và tên thí sinh:......................................................................................Số báo danh:............................................................................
Chữ ký giám thị 1:................................................................................................Chữ ký giám thị 2:.............................................................
 Sở giáo dục và đào tạo 
hải dương
Kỳ THI CHọN HọC SINH GIỏI TỉNH
LớP 9 – THCS NĂM HọC 2010 – 2011
đáp án và hướng dẫn chấm
MÔN THI: SINH HọC
Thời gian 150 phút (không kể thời gian giao đề)
Ngày thi: 27 tháng 3 năm 2011
Câu 1(1điểm):
Nội dung
Điểm
- Biến dị tổ hợp: Là loại biến dị do sự sắp xếp lại các đặc điểm di truyền của bố mẹ trong quá trình sinh sản, dẫn đến các thế hệ con, cháu xuất hiện kiểu hình khác với bố mẹ.
- Các loài giao phối tạo ra nhiều biến dị tổ hợp hơn những loài sinh sản vô tính vì:
+ Trong giảm phân có sự phân li độc lập và tổ hợp tự do của các cặp NST tương đồng khác nhau khi đi về hai cực của tế bào đã tạo ra nhiều loại giao tử khác nhau về nguồn gốc NST.
+ Trong thụ tinh: Có sự tổ hợp ngẫu nhiên giữa giữa các giao tử của bố và các giao tử của mẹ đã tạo ra nhiều tổ hợp NST khác nhau về nguồn gốc NST. Đó là nguyên nhân chính làm xuất hiện các biến dị tổ hợp vô cùng phong phú ở các loài sinh sản hữu tính.
0,5
0,25
0,25
Câu 2(2điểm):
Nội dung
Điểm
1. Ngày nay khoa học đã khẳng định, nhân tố di truyền theo quan niệm của MenĐen chính là gen, gen nằm trên NST. Trong tế bào sinh dưỡng NST tồn tại thành từng cặp tương đồng nên gen cùng tồn tại thành từng cặp tương ứng. 
- Cơ thể lai F1 mang một cặp gen dị hợp Aa nằm trên một cặp NST tương đồng, các gen không trộn lẫn vào nhau vì mỗi gen nằm trên một NST.
- Trong quá trình phát sinh giao tử , do sự phân li của các NST trong cặp tương đồng khi đi về giao tử kéo theo sự phân li của các gen tương ứng đã tạo ra hai loại giao tử với tỉ lệ ngang nhau 1A: 1a. Trong giao tử NST tồn tại thành từng chiếc nên gen cùng tồn tại thành từng chiếc.
- Trong thụ tinh, sự kết hợp giữa các NST trong cặp tương đồng đã dẫn đến sự tổ hợp lại của các gen tương ứng làm xuất hiện ở F2 có 4 kiểu tổ hợp, thuộc 3 kiểu gen với tỉ lệ:1:2:1.
2- Số cách sắp xếp ở kì giữa I : 2n-1 = 23 - 1 = 4 cách.
- Các cách sắp xếp:
 +Cách 1: AABBXX + Cách 2: AAbbXX 
 aabbYY aaBBYY 
 +Cách 3: AABBYY + Cách 4: AAbbYY
 aabbXX aaBBXX
2. Trên thực tế:
- Sinh ra nhiều nhất là 23 = 8 loại trứng.
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
0,5
0,25
Câu 3(1,5điểm):
1- Nguyên tắc bổ sung là nguyên tắc cặp đôi bắt buộc giữa các Nuclêôtit có kích thước lớn với Nuclêôtit có kích thước nhỏ, trong đó A liên kết với T bằng 2 liên kết hiđrô, G liên kết với X bằng 3 liên kết hiđrô.
 - Trong cấu trúc di truyền, nguyên tắc bổ sung được thể hiện:
+ Trong cấu trúc của ADN: Các nuclêôtit trên hai mạch đơn liên kết với nhau bằng liên kết hiđrô theo nguyên tắc bổ sung: A liên kết với T bằng 2 liên kết hiđrô, G liên kết với X bằng 3 liên kết hiđrô và ngược lại.
+ Trong cấu trúc của tARN: Trên những đoạn xoắn kép tạm thời, các nuclêôtit liên kết với nhau bằng liên kết hiđrô theo nguyên tắc bổ sung: A liên kết với U bằng 2 liên kết hiđrô, G liên kết với X bằng 3 liên kết hiđrô và ngựơc lại.
2- So sánh nguyên tắc tổng hợp ADN và ARN.
+ Giống nhau:
- Nguyên tắc khuôn mẫu: Đều dùng mạch ADN làm mạch khuôn để tổng hợp.
- Nguyên tắc bổ sung. 
+ Khác nhau:
Tổng hợp ADN
Tổng hợp ARN
- Cả hai mạch đơn của ADN dùng làm khuôn mẫu tổng hợp hai phân tử ADN mới.
- Nguyên tắc bổ sung: A mạch khuôn liên kết với T môi trường.
- Nguyên tắc bán bảo toàn: Trong mỗi phân tử ADN con có 1 mạch ADN mẹ, một mạch mới được tổng hợp.
- Chỉ một mạch trong 2 mạch của ADN (một đoạn ADN tương ứng với với một gen) làm mạch khuôn tổng hợp ARN.
- A mạch khuôn liên kết với U môi trường.
- Không có nguyên tắc bán bảo toàn: Mạch ARN được tổng hợp mới hoàn toàn.
 0,25
0,25
 0,25
0,25
 0,5
Câu 4(1,5điểm):
Nội dung
Điểm
1- Thể đa bội là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có số NST là bội số của n (nhiều hơn 2n). 
- Đặc điểm thể đa bội: Tế bào đa bội có số lượng NST tăng gấp bội, số lượng ADN cũng tăng tương ứng, vì thế quá trình tổng hợp các chất hữu cơ diễn ra mạnh mẽ hơn, dẫn tới kích thước tế bào của thể đa bội lớn, cơ quan sinh dưỡng to, sinh trưởng phát triển mạnh và chống chịu tốt.
- Cơ chế phát sinh các thể đa bội do quá trình nguyên phân, giảm phân không bình thường:
+ Quá trình giảm phân và thụ tinh: Trong giảm phân có sự không phân li của tất cả các cặp NST tạo ra giao tử 2n. Trong thụ tinh có sự kết hợp giữa giao tử 2n với giao tử n tạo hợp tử 3n, hình thành thể tam bội hoặc sự kết hợp giữa các giao tử 2n với nhau tạo hợp tử 4n hình thành thể tứ bội.
+ Quá trình nguyên phân: ở lần nguyên phân đầu tiên của hợp tử 2n, các NST sau khi nhân đôi nhưng không phân li tạo ra tế bào 4n hình thành thể tứ bội.
2 – Tỷ lệ các loại giao tử: 1AA: 4 Aa: 1 aa
0,25
0,25
0,25
0,25
0,5
Câu 5 (1.5 điểm ):
Nội dung
Điểm
1- Ưu thế lai là hiện tượng con lai F1 có sức sống cao hơn, sinh trưởng nhanh, phát triển mạnh, chống chịu tốt, các tính trạng hình thái và năng suất cao hơn trung bình giữa hai bố mẹ hoặc vượt trội cả hai bố mẹ.
- Cơ sở di truyền của hiện tượng ưu thế lai được giải thích như sau:
+ Về phương diện di truyền, các tính trạng số lượng do nhiều gen trội qui định.
+ Khi lai giữa hai dòng thuần có kiểu gen khác nhau, đặc biệt có các gen lặn biểu hiện 1 số đặc điểm xấu, ở con lai F1 chỉ có các gen trội có lợi mới được biểu hiện, gen trội át gen lặn, đặc tính xấu không được biểu hiện, vì vậy con lai F1 có nhiều đặc điểm có lợi.
- Tự thụ phấn bắt buộc hoặc giao phối gần qua nhiều thế hệ dẫn đến tỉ lệ dị hợp giảm, tỉ lệ đồng hợp tăng, Các gen lặn ở trạng thái dị hợp chuyển sang trạng thái đồng hợp lặn biểu hiện thành tính trạng gây hại cho sinh vật.
2- Tỷ lệ cây dị hợp 1 cặp gen ở đời F5 = (1/2)5 = 1/32
 - Tỷ lệ cây dị hợp về 2 cặp gen ở đời F5 = 1/32.1/32 = 1/1024.
0.25
0.25 
0.25
0.25
0.25
0.25
Câu 6 (1,5 điểm ):
Nội dung
Điểm
1 - Quần xã sinh vật là một tập hợp nhiều quần thể sinh vật thuộc các loài khác nhau, cùng sống trong một khoảng không gian xác định và có mối quan hệ mật thiết, gắn bó với nhau.
( HS trình bày như SGK sinh học 9 vẫn được điểm tối đa)
 - Mối quan hệ sinh thái giữa các loài trong quần xã:
+ Quan hệ cùng loài: Hỗ trợ, cạnh tranh
+ Quan hệ khác loài: - Hỗ trợ (Cộng sinh, hội sinh, hợp tác)
 - Đối địch (Cạnh tranh, kí sinh, nửa kí sinh, sinh vật ăn sinh vật khác, ức chế cảm nhiễm)
2. 
 (1) Cỏ -> Thỏ -> Cú -> VSV.
(2) Cỏ -> Chuột -> Cú -> VSV.
 (3) Cỏ -> Châu chấu -> Rắn -> Cú -> VSV.
(4) Cỏ -> Châu chấu -> ếch -> Rắn -> Cú -> VSV.
0.25
0.25
0,25
0,25
0,5 
Câu 7(1điểm):
Nội dung
Điểm
- Qui ước: gen A qui định quả tròn
 gen a qui định quả bầu dục 
F2 xuất hiện kiểu hình quả bầu dục có kiểu gen aa, F1 phải có kiểu gen Aa. P quả tròn phải có kiểu gen AA và Aa. 
- Sơ đồ lai P --> F1: 
P: Quả tròn (AA) x Quả bầu dục (Aa)
GP : A 1/2A : 1/2 a
 F1: 1/2AA: 1/2 Aa 
 100% quả tròn
- F1 x F1: 
AA x AA
4AA
Aa x Aa
1AA : 2Aa: 1aa
AA x Aa
2AA : 2 Aa
Aa x AA
2AA : 2 Aa
Tỷ lệ kiểu gen: 9AA : 6Aa : 1aa
Tỷ lệ kiểu hình: 15 quả tròn : 1 quả bầu dục.
0,25
0,25
0,5