Câu 1: (5 điểm)
Suy nghĩ của em về nhân vật ông Hai trong truyện ngắn Làng của nhà văn Kim Lân.
GỢI Ý TRẢ LỜI
Học sinh vận dụng các kĩ năng về nghị luận nhân vật văn học để nêu những suy nghĩ về nhân vật ông Hai - người nông dân yêu làng, yêu nước trong kháng chiến chống Pháp bằng các ý cụ thể như sau :
a. Giới thiệu về truyện ngắn Làng, tác phẩm viết về người nông dân trong những ngày đầu cuộc kháng chiến chống Pháp, giai đoạn đất nước đang ở thế cầm cự, nhân dân làng Chợ Dầu theo lệnh kháng chiến đi tản cư ở vùng Yên Thế (Bắc Giang). Và chính trong hoàn cảnh đó, nhân vật ông Hai, người nông dân thật thà chất phác đã thể hiện những trưởng thành trong nhận thức và suy nghĩ của mình về tình cảm yêu làng, yêu nước.
b. Phân tích các phẩm chất về tình yêu làng của ông Hai :
- Nỗi nhớ làng da diết trong những ngày đi tản cư : buồn bực trong lòng, nghe ngóng tin tức về làng, hay khoe về cái làng Chợ Dầu với nỗi nhớ và niềm tự hào mãnh liệt.
- Đau khổ, dằn vặt khi nghe tin làng mình làm Việt gian : tủi nhục đau đớn, xấu hổ không dám nhìn ai, lo sợ bị người ta bài trừ, không chứa ; ruột gan cứ rối bời, không khí gia đình nặng nề, u ám.
- Niềm sung sướng cảm động đến trào nước mắt khi tin xấu về làng ông được cải chính : ông đi khoe khắp nơi, đến từng nhà với dáng vẻ lật đật và lại tự hào ngẩng cao đầu kể về làng Chợ Dầu quê hương ông một cách say sưa và náo nức lạ thường.
c. Đánh giá và khẳng định tình yêu làng của ông Hai gắn với tình yêu đất nước, yêu kháng chiến: trong thâm tâm ông luôn tự hào về ngôi làng giàu truyền thống văn hoá, trù phú và tự hào về sự thuỷ chung với cách mạng, với Bác Hồ của quê hương mình. Sự thay đổi nhận thức để nhận ra kẻ thù là bọn đế quốc phong kiến theo một quá trình tâm lí hết sức tự nhiên khiến ta thêm trân trọng yêu mến người nông dân này vì tình cảm gắn bó với quê hương, xóm làng và cách mạng.
d. Khẳng định tình yêu quê hương đất nước là một vẻ đẹp của con người Việt Nam, đặc biệt trong những ngày đất nước gian nguy tình cảm ấy được thử thách càng tô đẹp thêm phẩm chất của con người Việt Nam.
LUYỆN TẬP THI VÀO LỚP 10 THPT MÔN VĂN - ĐỀ SỐ 1 Câu 1: (5 điểm) Suy nghĩ của em về nhân vật ông Hai trong truyện ngắn Làng của nhà văn Kim Lân. GỢI Ý TRẢ LỜI Học sinh vận dụng các kĩ năng về nghị luận nhân vật văn học để nêu những suy nghĩ về nhân vật ông Hai - người nông dân yêu làng, yêu nước trong kháng chiến chống Pháp bằng các ý cụ thể như sau : a. Giới thiệu về truyện ngắn Làng, tác phẩm viết về người nông dân trong những ngày đầu cuộc kháng chiến chống Pháp, giai đoạn đất nước đang ở thế cầm cự, nhân dân làng Chợ Dầu theo lệnh kháng chiến đi tản cư ở vùng Yên Thế (Bắc Giang). Và chính trong hoàn cảnh đó, nhân vật ông Hai, người nông dân thật thà chất phác đã thể hiện những trưởng thành trong nhận thức và suy nghĩ của mình về tình cảm yêu làng, yêu nước. b. Phân tích các phẩm chất về tình yêu làng của ông Hai : - Nỗi nhớ làng da diết trong những ngày đi tản cư : buồn bực trong lòng, nghe ngóng tin tức về làng, hay khoe về cái làng Chợ Dầu với nỗi nhớ và niềm tự hào mãnh liệt. - Đau khổ, dằn vặt khi nghe tin làng mình làm Việt gian : tủi nhục đau đớn, xấu hổ không dám nhìn ai, lo sợ bị người ta bài trừ, không chứa ; ruột gan cứ rối bời, không khí gia đình nặng nề, u ám... - Niềm sung sướng cảm động đến trào nước mắt khi tin xấu về làng ông được cải chính : ông đi khoe khắp nơi, đến từng nhà với dáng vẻ lật đật và lại tự hào ngẩng cao đầu kể về làng Chợ Dầu quê hương ông một cách say sưa và náo nức lạ thường. c. Đánh giá và khẳng định tình yêu làng của ông Hai gắn với tình yêu đất nước, yêu kháng chiến: trong thâm tâm ông luôn tự hào về ngôi làng giàu truyền thống văn hoá, trù phú và tự hào về sự thuỷ chung với cách mạng, với Bác Hồ của quê hương mình. Sự thay đổi nhận thức để nhận ra kẻ thù là bọn đế quốc phong kiến theo một quá trình tâm lí hết sức tự nhiên khiến ta thêm trân trọng yêu mến người nông dân này vì tình cảm gắn bó với quê hương, xóm làng và cách mạng. d. Khẳng định tình yêu quê hương đất nước là một vẻ đẹp của con người Việt Nam, đặc biệt trong những ngày đất nước gian nguy tình cảm ấy được thử thách càng tô đẹp thêm phẩm chất của con người Việt Nam. ĐỀ SỐ 2 Câu 1: (1,5 điểm) Chép lại chính xác 4 dòng thơ đầu trong đoạn trích Cảnh ngày xuân trích trong Truyện Kiều của Nguyễn Du. Viết khoảng 5 câu nhận xét về nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ đó. Câu 2: (6 điểm) Nêu suy nghĩ của em về bài thơ Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận. GỢI Ý TRẢ LỜI Câu 1: (2,5 điểm) Học sinh chép chính xác 4 dòng thơ cho 0,5 điểm (nếu sai 3 lỗi chính tả hoặc từ ngữ trừ 0,25 điểm) : Ngày xuân con én đưa thoi, Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi. Cỏ non xanh tận chân trời, Cành lê trắng điểm một vài bông hoa. Nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ (1 điểm) + Bức tranh mùa xuân được gợi lên bằng nhiều hình ảnh trong sáng : cỏ non, chim én, cành hoa lê trắng là những hình ảnh đặc trưng của mùa xuân. + Cảnh vật sinh động nhờ những từ ngữ gợi hình : con én đưa thoi, điểm... + Cảnh sắc mùa xuân gợi vẻ tinh khôi với vẻ đẹp khoáng đạt, tươi mát. Câu 2: (5 điểm) Yêu cầu : bằng cách sử dụng kĩ năng của văn lập luận, học sinh đánh giá, bày tỏ những cảm xúc, suy nghĩ về bức tranh hoàn chỉnh của chuyến ra khơi đánh cá được Huy Cận miêu tả trong bài thơ Đoàn thuyền đánh cá và sự ngợi ca biển, ngợi ca con người lao động trong không khí làm chủ. Cụ thể : 1. Giới thiệu về hoàn cảnh sáng tác bài thơ (1958) khi miền Bắc xây dựng xã hội chủ nghĩa, tái hiện cảnh sắc thiên nhiên và không khí lao động của một vùng biển giàu đẹp của miền Bắc, ca ngợi con người và biển cả hùng vĩ, bao la. 2. Cảm nhận về con người và biển cả theo hành trình chuyến ra khơi của đoàn thuyền đánh cá : a. Cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi : - Hoàng hôn trên biển : đẹp hùng vĩ qua các hình ảnh so sánh : Mặt trời xuống biển như hòn lửa. - Cảnh người lao động ra khơi : mang vẻ đẹp lãng mạn, thể hiện tinh thần hào hứng và khẩn trương trong lao động : Câu hát căng buồm cùng gió khơi. b. Cảnh lao động đánh cá trên biển ban đêm : - Cảm nhận về biển : giàu có và lãng mạn (đoạn thơ tả các loài cá, cảnh thuyền đi trên biển với cảm xúc bay bổng của con người : Lướt giữa mây cao với biển bằng) - Công việc lao động vất vả nhưng lãng mạn và thi vị bởi tình cảm yêu đời, yêu biển của ngư dân. Họ coi đó như một cuộc đua tài : Dàn đan thế trận lưới vây giăng... c. Cảnh đoàn thuyền đánh cá từ khơi xa trở về : - Hình ảnh thơ lặp lại tạo nên một lối vòng khép kín với dư âm của lời hát lạc quan của sự chiến thắng. - Hình ảnh nhân hoá nói quá : Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời gợi vẻ đẹp hùng tráng về nhịp điệu lao động khẩn trương và không khí chiến thắng sau đêm lao động miệt mài của các chàng trai ngư dân. - Cảnh bình minh trên biển được miêu tả thật rực rỡ, con người là trung tâm bức tranh với tư thế ngang tầm vũ trụ và hình ảnh no ấm của sản phẩm đánh bắt được từ lòng biển : Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi. 3. Khẳng định đây là bài ca lao động yêu đời phơi phới của người ngư dân sau những ngày dành được tự do với ý thức quyết tâm xây dựng quê hương đất nước giàu đẹp. ĐỀ SỐ 3 Câu 1: (1,5 điểm) Nhận xét về nghệ thuật tả người của Nguyễn Du qua đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều. Câu 2: (6 điểm) Cảm nghĩ về thân phận người phụ nữ qua bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương và tác phẩm Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ. GỢI Ý TRẢ LỜI Câu 1: (1,5 điểm) Nhận xét nghệ thuật tả người của Nguyễn Du qua đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều cần đạt được các ý cơ bản sau : - Bút pháp tả thực được Nguyễn Du sử dụng để miêu tả nhân vật Mã Giám Sinh. Bằng bút pháp này, chân dung nhân vật hiện lên rất cụ thể và toàn diện : trang phục áo quần bảnh bao, diện mạo mày râu nhẵn nhụi, lời nói xấc xược, vô lễ, cộc lốc "Mã Giám Sinh", cử chỉ hách dịch ngồi tót sỗ sàng... tất cả làm hiện rõ bộ mặt trai lơ đểu giả, trơ trẽn và lố bịch của tên buôn thịt bán người giả danh trí thức. - Trong Truyện Kiều, tác giả sử dụng bút pháp tả thực để miêu tả các nhân vật phản diện như Mã Giám Sinh, Tú Bà, Sở Khanh, Hồ Tôn Hiến... phơi bày bộ mặt thật của bọn chúng trong xã hội đương thời, nhằm tố cáo, lên án xã hội phong kiến với những con người bỉ ổi, đê tiện đó. Câu 2: (6 điểm) Vận dụng các kĩ năng nghị luận văn học để nêu những suy nghĩ về số phận của người phụ nữ qua 2 tác phẩm : Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương và Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ, yêu cầu đạt được các ý sau : a. Nêu khái quát nhận xét về đề tài người phụ nữ trong văn học, số phận cuộc đời của họ được phản ánh trong các tác phẩm văn học trung đại ; những bất hạnh oan khuất được bày tỏ, tiếng nói cảm thông bênh vực thể hiện tấm lòng nhân đạo của các tác giả, tiêu biểu thể hiện qua : Bánh trôi nước và Chuyện người con gái Nam Xương. b. Cảm nhận về người phụ nữ qua 2 tác phẩm : * Họ là những người phụ nữ đẹp có phẩm chất trong sáng, giàu đức hạnh : - Cô gái trong Bánh trôi nước : được miêu tả với những nét đẹp hình hài thật chân thực, trong sáng : “Thân em vừa trắng lại vừa tròn”. Miêu tả bánh trôi nước nhưng lại dùng từ thân em - cách nói tâm sự của người phụ nữ quen thuộc kiểu ca dao : thân em như tấm lụa đào... khiến người ta liên tưởng đến hình ảnh nước da trắng và tấm thân tròn đầy đặn, khoẻ mạnh của người thiếu nữ đang tuổi dậy thì mơn mởn sức sống. Cô gái ấy dù trải qua bao thăng trầm bảy nổi ba chìm vẫn giữ tấm lòng son. Sự son sắt hay tấm lòng trong sáng không bị vẩn đục cuộc đời đã khiến cô gái không chỉ đẹp vẻ bên ngoài mà còn quyến rũ hơn nhờ phẩm chất của tấm lòng son luôn toả rạng. - Nhân vật Vũ Nương trong Chuyện ngươì con gái nam Xương : mang những nét đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam. + Trong cuộc sống vợ chồng nàng luôn “giữ gìn khuôn phép, không từng để lúc nào vợ chồng phải đến thất hoà". Nàng luôn là người vợ thuỷ chung yêu chồng tha thiết, những ngày xa chồng nỗi nhớ cứ dài theo năm tháng : "mỗi khi thấy bướm lượn đầy vườn, mây che kín núi" nàng lại âm thầm nhớ chồng. + Lòng hiếu thảo của Vũ Nương khiến mẹ chồng cảm động, những ngày bà ốm đau, nàng hết lòng thuốc thang chăm sóc nên khi trăng trối mẹ chồng nàng đã nói : "Sau này, trời xét lòng lành, [], xanh kia quyết chẳng phụ con". Khi mẹ chồng khuất núi, nàng lo ma chay chu tất, lo liệu như đối với cha mẹ đẻ của mình. + Nàng là người trọng danh dự, nhân phẩm : khi bị chồng vu oan, nàng một mực tìm lời lẽ phân trần để chồng hiểu rõ tấm lòng mình. Khi không làm dịu được lòng ghen tuông mù quáng của chồng, nàng chỉ còn biết thất vọng đau đớn, đành tìm đến cái chết với lời nguyền thể hiện sự thuỷ chung trong trắng. Đến khi sống dưới thuỷ cung nàng vẫn luôn nhớ về chồng con, muốn được rửa mối oan nhục của mình. * Họ là những người chịu nhiều oan khuất và bất hạnh, không được xã hội coi trọng : - Người phụ nữ trong bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương đã bị xã hội xô đẩy, sống cuộc sống không được tôn trọng và bản thân mình không được tự quyết định hạnh phúc : "Bảy nổi ba chìm với nước non, Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn" - Vũ Nương bị chồng nghi oan, cuộc sống của nàng ngay từ khi mới kết hôn đã không được bình đẳng vì nàng là con nhà nghèo, lấy chồng giầu có. Sự cách biệt ấy đã cộng thêm một cái thế cho Trương Sinh, bên cạnh cái thế của người chồng, người đàn ông trong chế độ gia trưởng phong kiến. Hơn nữa Trương Sinh là người có tính đa nghi, đối với vợ phòng ngừa quá sức, lại thêm tâm trạng của chàng khi trở về không vui vì mẹ mất. Lời nói của đứa trẻ ngây thơ như đổ thêm dầu vào lửa làm thổi bùng ngọn lửa ghen tuông trong con người vốn đa nghi đó, chàng "đinh ninh là vợ hư". Cách xử sự hồ đồ độc đoán của Trương Sinh đã dẫn đến cái chết thảm khốc của Vũ Nương, một sự bức tử mà kẻ bức tử lại hoàn toàn vô can. Bi kịch của Vũ Nương là một lời tố cáo xã hội phong kiến chỉ xem trọng quyền uy của kẻ giàu và của người đàn ông trong gia đình, đồng thời bày tỏ niềm cảm thương của tác giả đối với số phận oan nghiệt của người phụ nữ. Người phụ nữ đức hạnh ở đây không được bênh vực, che chở mà lại còn bị đối xử một cách bất công, vô lí ; chỉ vì lời nói ngây thơ của đứa trẻ miệng còn hơi sữa và vì sự hồ đồ vũ phu của anh chồng ghen tuông mà đến nỗi phải kết liễu cuộc đời mình. c. Đánh giá chung : Số phận người phụ nữ trong xã hội xưa bị khinh rẻ và không được quyền định đoạt hạnh phúc của mình, các tác giả lên tiếng phản đối, tố cáo xã hội nhằm bênh vực cho người phụ nữ. Đó là một chủ đề manh tính nhân văn cao cả của văn học đương thời. ĐỀ SỐ 4 Câu 1: (1,5 điểm) Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ sau: "Đêm nay rừng hoang sương muối Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới Đầu súng trăng treo". Câu 2: (6 điểm) Suy nghĩ về tình cha con trong truyện ngắn Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng GỢI Ý TRẢ LỜI Câu 1: (1,5 điểm) Học sinh cần làm rõ giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ như sau : - Cảnh thực của núi rừng trong thời chiến khốc liệt hiện lên ... vÎ ®Ñp yªn b×nh, l·ng m¹n, th¬ méng. Sóng vµ tr¨ng, gÇn mµ xa, thùc t¹ii mµ m¬ méng, chÊt chiÕn ®Êu vµ chÊt chiÕn sÜ, thi sÜ cña c/® ngêi lÝnh. => Ba c©u th¬ võa t¶ thùc võa tîng trng( Èn dô) => DiÔn t¶ c/s gian khæ cña ngêi lÝnh nhng ë hä vÉn cã t©m hån l·ng m¹n, v©n m¬ íc vÒ c/s hoµ b×nh. - §©y lµ bøc tranh ®Ñp vÒ t×nh ®ång chÝ ®ång ®éi cña ngêi lÝnh, lµ biÓu tîng ®Ñp cña ngêi chiÕn sÜ. * Tæng kÕt: - NT: + ng«n ng÷ c« ®äng, hµm sóc. + H/a ch©n thùc, gîi t¶, cã søc kh¸i qu¸t cao. ND: - T×nh ®/c ®ång ®éi cña nh÷ng ngêi lÝnh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. - H/a ngêi lÝnh b×nh dÞ mµ ®Ñp l¹ k×. - Hä ®Òu xuÊt th©n tõ n«ng d©n nghÌo, cïng chung lÝ tëng môc ®Ých, cïng nçi nhí quª h¬ng, cïng chung khã kh¨n gian khæ, cã cïng ý chÝ quyÕt t©m ®¸nh giÆc, cïng l¹c quan yªu ®êi....) - Khai th¸c míi: c¶m xóc tõ c/s thùc, ph¸t hiÖ chÊt th¬, vÎ ®Ñp cña ngêi lÝnh trong c¸i b×nh dÞ, ®êi thêng cña c/s....) - §ång chÝ lµ cïng chung chÝ híng, lÝ tëng. §©y lµ c¸ch xng h« cña nh÷ng ngêi trong cïng mét ®oµn thÓ c¸ch m¹ng. V× vËy t×nh ®ång chÝ lµ b¶n chÊt c¸ch m¹ng cña t×nh ®ång ®éi vµ thÓ hÖn s©u s¾c t×nh ®ång ®éi. §Ò vËn dông: Ph©n tÝch bµi th¬ "§ång chÝ " ®Ó thÊy ®îc bøc tranh thu nhá cña qu©n ®éi ta trong nh÷ng ngµy ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh Cuèi nh÷ng n¨m 60 ®Çu 70 cña thÕ kØ XX, ë VN xuÊt hiÖn mét líp nhµ th¬ trÎ tµi n¨ng, mçi ngêi 1 vÎ: Lu Quang Vò vµ B»ng ViÖt, Vò quÇn Ph¬ng, Ph¹m TiÕn DuËt, XQ, Phan ThÞ Thanh Nhµn, Lª anh Xu©n, NguyÔn Khoa §iÒm....Ph¹m TiÕn DuËt nái lªn nh mét nhµ th¬ chiÕn sÜ cña nh÷ng chµng l¸i xe dòng c¶m vµ vui tÝnh, nh÷ng c« thanh niªn xung phong xinh x¾n, dòng c¶m trªn nh÷ng nÎo ®êng Trêng S¬n ®Çy bom ®¹n. “ Bµi th¬ vÒ ....” gãp mét tiÕng nãi nghÖ thuËt míi mÎ vµo ®Ò tµi thÕ hÖ trÎ VN chèng MÜ cøu níc. 1. T¸c gi¶: - Ph¹m TiÕn DuËt (1941) Quª ë Thanh Ba – Phó Thä. - G¬ng mÆt tiªu biÓu cña thÕ hÖ trÎ c¸c nhµ th¬ trëng thµnh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ. - Giäng ®iÖu th¬ s«i næi trÎ trung, hån nhiªn, tinh nghÞch vµ s©u s¾c. 2. T¸c phÈm: - Bµi th¬ ra ®êi trong cuéc chiÕn ®Êu gian khæ cña nh÷ng ngêi chiÕn sÜ l¸i xe trªn tuyÕn ®êng Trêng S¬n trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ – 1969. - In trong tËp th¬ “ VÇng tr¨ng quÇng löa”. * ThÓ th¬: Tù do. ( c©u dµi nhÞp ®iÖu linh ho¹t, 4 c©u ®Çu khæ 1 kh¸c víi kiÓu th¬ tù do cña bµi “ §ång chÝ”: c©u ng¾n , c¸c khæ th¬ kh«ng ®Òu nhau. * Nhan ®Ò: dµi, ®éc ®¸o, kh¸c l¹, nãi vÒ nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh ®Ó ca ngîi nh÷ng ngêi chiÕn sÜ l¸i xe v©n t¶i Trêng S¬n kiªn cêng dòng c¶m , s«i næi trÎ trung thêi chèng MÜ. - Hai ch÷ ®ã kh«ng chØ thÊy râ h¬n c¸ch nh×n, c¸ch khai th¸c hiÖn thùc khèc liÖt cña chiÕn tranh, mµ thÊy râ h¬n chÊt th¬ tõ hiÖn thùc khèc liÖt Êy, chÊt th¬ cña tuæi trÎ hiªn ngang dòng c¶m , trÎ trung, vît lªn thiÕu thèn , gian khæ nguy hiÓm cña chiÕn tranh 3. Ph©n tÝch: a. H×nh ¶nh nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh: Xa nay, nh÷ng chiÕc xe ®a vµo th¬ ca thêng l·ng m¹n, mÜ lÖ ho¸ Ýt nhiÒu.Vd: “ §ïng ®ïng giã ®ôc m©y vÇn, mét xe trong câi hång trÇn nh bay”( NDu). HoÆc: “ xe ¬i cïng ta bay, Dï ma bom b·o ®¹n. Xe ®i kh«ng l¹c lèi, Cã m¾t ta dÉn ®êng)( Bµi ca l¸i xe ®ªm- Tè H÷u) - PTD míi ë chç «ng ®· ®a vµo th¬ mét h/a thêng gÆp ë chiÕn trêng: h/a nh÷ng chiÕc xe thùc ®Õn trÇn trôi, kh«ng kiãnh , kh«ng ®Ìn mµ vÉn b¨ng b¨ng trªn ®êng ra trËn trë g¹o, ®¹n, thuèc men híng vÒ MN trong nh÷ng n¨m th¸ng gian lao mµ hµo hïng - Kh«ng cã kÝnh kh«ng ph¶i v× xe kh«ng cã kÝnh Bom giËt bom rung kÝnh vì ®i råi. -> Dïng ®éng tõ m¹nh, c¸ch t¶ thùc, c©u th¬ gÇn gòi víi v¨n xu«i kh¬i dËy ®îc kh«ng khÝ d÷ déi cña chiÕn tranh. Kh«ng cã kÝn ...xe kh«ng cã ®Ìn, Kh«ng cã mui xe, thïng xe cã xíc. DiÔn t¶ ch©n thùc nh÷ng chiÕc xe trªn®êng ra trËn, gîi sù khèc liÖt cña chiÕn tranh. T¸c gi¶ dïng nhiÒu ®éng tõ m¹nh vµ c¸c tõ phñ ®Þnh; c¸ch t¶ thùc, c©u th¬ gÇn gòi víi v¨n xu«i; giäng ®iÖu th¶n nhiªn ngang tµng diÔn t¶ mét h×nh ¶nh ®éc ®¸o- nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh- hiÖn lªn thùc tíi møc trÇn trôi, gîi sù khèc liÖt cña chiÕn tranh trong nh÷ng n¨m chèng MÜ gay go, khèc liÖt. b. H×nh ¶nh ngêi chiÕn sÜ l¸i xe. - Ung dung buång l¸i ta ngåi Nh×n ®Êt, nh×n trêi, nh×n th¼ng. Nh×n thÊy giã vµo xoa m¾t ®¾ng Nh×n thÊy con ®êng ch¹y th¼ng vµo tim, ThÊy sao trêi vµ ®ét ngét c¸nh chim, Nh sa, nh ïa vµo buång l¸i ( Nh×n ®Êt: ph¸t hiÖn con ®êng. Nh×n trêi: ph¸t hiÖn m¸y bay, ph¸i s¸ng; Nh×n th¼ng: ®a xe tíi ®Ých, nh×n th¼ng vµo sù hi sinh, gian khæ, kh«ng hÒ run sî) (- Võa t¶ thùc võa cã ý nghÜa kh¸i qu¸t: con ®êng tr¸i tim, con ®êng ra trËn, con ®êng chiÕn ®Êu, con ®êng c¸ch m¹ng)... =>NghÖ thuËt ®¶o ng÷, ®iÖp tõ , nh©n ho¸, so s¸nh, nhÞp th¬ nhanh, h/a võa ch©n thùc, võa kh¸i qu¸t-> T thÕ ung dung, hiªn ngang, b×nh tÜnh, mÆc dï tr¶i qua mu«n van khã kh¨n gian khæ. Qua ®ã ta cßn thÊy vÎ ®Ñp t©m hån l¹c quan, yªu ®êi, yªu thiªn nhiªn cña ngêi chiÕn sÜ l¸i xe. Xe kh«ng cã kÝnh lµ 1 sù thiÕu hôt vÒ ph¬ng tiÖn, nhng thËt bÊt ngê, ngêi lÝnh l¸i xe l¹i biÕn sù thiÕu thèn Êy trë thµnh sù hëng thô mét c¸ch tiÕp xóc trùc tiÕp víi thÕ giíi bªn ngoµi. Hä nh ®îc hoµ vµo c¶nh vËt thiªn nhiªn-> ®ã lµ hiÖn thùc c¶m nhËn cña t¸c gi¶ -> l·ng m¹n.... *Khæ th¬ 3+4. - Kh«ng cã kÝnh, õ th× cã bôi Bôi phun tãc tr¾ng .... Cha cÇn röa ... Nh×n nhau mÆt lÊm cêi ha ha Kh«ng cã kÝnh, õ th× ít ¸o, ...cha cÇn thay l¸i tr¨m c©y sè n÷a, Ma t¹nh, giã lïa kh« mau th«i. => LÆp cÊu tróc c©u th¬, ng«n ng÷ tù nhiªn nh v¨n xu«i, vÉn giäng ®iÖu ngang tµng tÕu t¸o, tinh nghÞch - PhÈm chÊt dòng c¶m, tinh thÇn l¹c quan, s«i næi, vui t¬i s½n sµng vît qua mäi khã kh¨n, gian khæ ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô. - Nh÷ng chiÕc xe .... §· vÒ ®©y häp thµnh tiÓu ®éi ...b¾t tay qua cöa kÝnh... - BÕp ....chung b¸t ®òa ... gia ®×nh... Vâng m¾c ch«ng chªnh... Lai ®i, l¹i ®i ...trêi xanh thªm. -> Võa cã nghÜa t¶ thùc, võa cã nghÜa kh¸i qu¸t cho t×nh ®/c ®ång ®éi, truyÒn thªm søc m¹nh tinh thÇn ®Ó chiÕn th¾ng mäi gian lao. -> Hä g¾n bã víi nhau nh ruét thÞt gia ®×nh. -> Hä tin tëng vµo t¬ng lai thanh b×nh t¬i s¸ng. => H×nh ¶nh th¬ ch©n thùc- kh¸i qu¸t, tõ l¸y( ch«ng chªnh), ®iÖp ng÷( l¹i ®i), nhÞp th¬ 2/2 ( nhÞp xe l¨n b¸nh)-> T×nh c¶m ®/c, ®ång ®éi Êm ¸p nh t×nh c¶m gia ®×nh ruét thÞt ®· gãp thªm søc m¹nh ®Ó chiÕn th¾ng kÎ thï, tin tëng sù th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng. - Kh«ng cã .... - ...Xe vÉn ch¹y v× MN.... ChØ cÇn ...tr¸i tim =>Dïng h×nh ¶nh ho¸n dô “Tr¸i tim ” nh»m kh¼ng ®Þnh: nh÷ng gian khã kh«ng thÓ ng¨n c¶n ®îc ý chÝ quyÕt t©m chiÕn ®Êu cña ngêi lÝnh l¸i xe. lßng yªu níc, tinh thÇn chiÕn ®Êu v× miÒn Nam ruét thÞt. Kh¼ng ®Þnh 1 ch©n lÝ cña thêi ®¹i: Con ngêi lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh tíi sù th¾ng lîi cña chiÕn tranh chø kh«ng ph¶i lµ vò khÝ tèi t©n hiÖn ®¹i * Cã thÓ nãi ®©y lµ bµi th¬ hay nhÊt lµ c©u cuèi "con m¾t th¬" lµm næi bËt chñ ®Ò, táa s¸ng vÎ ®Ñp cña h×nh tù¬ng n/v trong bµi th¬. ThiÕu ph¬ng tiÖn v/c nhng ngêi chiÕn sÜ vËn t¶i ®oµn 559 vÉn hoµn thµnh vÎ vang n/vô, nªu cao phÈm chÊt cña con ngêi VN anh hïng nh Tè H÷u ®· tõng ca ngîi: " ThiÕu tÊt c¶ ta rÊt giµu dòng khÝ Sèng ch¼ng cói ®Çu, chÕt vÉn ung dung GiÆc muèn ta n« lÖ, ta laÞ hãa anh hïng Søc nh©n nghiax m¹nh h¬n cêng b¹o" Tæng kÕt; - Toµn bé bµi th¬ lµ lêi ngîi ca CNAHïng c¸ch m¹ng cña nh÷ng ngêi chiÕn sÜ l¸i xe. Hä ung dung tù tin b×nh th¶n ®Õn k× l¹, ngay c¶ khi ®èi mÆt víi c¸i chÕt. ThÓ hiÖn mét thÕ hÖ anh hïng, bµi th¬ m·i m·i lµ kØ niÖm kh«ng bao giê quªn cña thÕ hÖ "xÎ däc....t¬ng lai" So sánh bài thơ Đồng chí và Bài thơ về tiểu đội xe không kính So sánh hình ảnh người lính cách mạng qua hai bài thơ “Đồng chí” và “Tiểu đội xe không kính”. Câu hỏi:So sánh hình ảnh người lính cách mạng qua hai bài thơ “Đồng chí” và “Bài thơ về tiểu đội xe không kính”. Cần nêu được 3 ý sau: Ý 1: Giới thiệu chung - Về đề tài: Dân tộc ta đứng lên tiến hành hai cuộc chiến tranh cách mạng oanh liệt chống Pháp và chống Mỹ. Lẽ tất nhiên, ở đất nước hơn ba mươi năm chưa rời tay súng. Hình ảnh anh “Bộ đội cụ Hồ” là hình ảnh “con người đẹp nhất” đáng yêu nhất trong văn thơ và là niềm tự hào lớn của dân tộc. - Về hai tác phẩm: Cùng với nhiều bài thơ khác, bài thơ “Đồng chí” sáng tác vào đầu năm 1948 khi tác giả Chính Hữu chiến đấu trong chiến dịch Việt Bắc, bài thơ “Tiểu đội xe không kính” sáng tác năm 1969 khi tác giả Phạm Tiến Duật tham gia họat động ở tuyến đường Trường Sơn đã khắc họa thành công về đề tài người lính. - Về luận đề: hình tượng anh bộ đội được ghi lại trong hai bài thơ đã lưu giữ trong văn chương Việt Nam hai gương mặt đẹp, đáng yêu của người lính trong hai thời kỳ lịch sử. Ý 2: Phân tích lịch sử 1. Những điểm chung: Đây là người lính của nhân dân nên họ cùng mang những vẻ đẹp chung: - Yêu nước, yêu quê hương yêu đồng chí: + Có thể phân tích các câu thơ “Giếng nước gốc đa nhớ người ra trận” (Đồng chí) và “Xe vẫn chạy vì miền nam phía trước” (Tiểu đội xe không kính). + Có thể phân tích cử chỉ nắm tay chất chứa bao tình cảm không lời trong cả hai bài thơ thể hiện sự gắn bó đồng chí - Vượt qua mọi khó khăn gian khổ để quyết tâm tiêu diệt giặc hoàn thành nhiệm vụ: + Tất cả những khó khăn gian khổ, thử thách được tái hiện bằng những chi tiết hết sức thật, không né tránh tô vẽ trong cả hai bài thơ. + Thế mà, các chiến sĩ đều có một tư thế ngoan cường “chờ giặc tới”, “ung dung nhìn thẳng”. - Lạc quan tin tưởng: Cả hai bài thơ đều thể hiện tinh thần lạc quan của người lính. Từ “miệng cười buốt giá” của anh bộ đội kháng chiến chống Pháp đến “nhìn nhau mặt lấm cười ha ha” của anh lính lái xe thời chống Mỹ đều thể hiện tinh thần lạc quan, khí phách anh hùng. 2. Những điểm riêng khác nhau - Bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu thể hiện người lính nông dân thời kỳ đầu cuộc kháng chiến chống Pháp với vẻ đẹp giản dị, mộc mạc mà sâu sắc. Tình đồng chí thiềng liêng hòa quyện với tình giao tiếp khi lý tưởng chiến đấu đãa rực sáng trong tâm hồn. “Súng bên súng đầu sát bên đầu Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỷ Đồng chí!” - Bài thơ “Tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật thể hiện người lính lái xe trong cuộc kháng chiến chống Mỹ với vẻ đẹp trẻ trung, ngang tàng. Đây là thế hệ những người lính có học vấn, có bản lĩnh chiến đấu, có tâm hồm nhạy cảm, có tính cách riêng mang chất “lính”đáng yêu. Họ tất cả vì miền Nam ruột thịt với trái tim yêu nước cháy bỏng. “Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước Chỉ cần trong xe có một trái tim” Ý 3: Đánh giá chung - Hình tượng người lính dù ở thời kỳ kháng chiến chống Pháp hay kháng chiến chống Mỹ đều mang phaẩm chất cao đẹp của “anh bộ đội cụ Hồ” thời đại đã cung cấp cho các nhà thơ nhưng nguyên mẫu đẹp đẽ, họ tại nên những hình tượng làm xúc động lòng người. - Viết về những người lính, các nhà thơ nói về chính mình và những người đồng đội của mình. Vì thế, hình tượng người chân thật và sinh động
Tài liệu đính kèm: