Một số kiểu, dạng đề bài tự luận thường gặp trong kì thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Ngữ Văn

Mét sè kiÓu, d¹ng ®Ò bµi tù luËn th­êng gÆp trong k× thi TuyÓn sinh vµo líp 10 m«n Ng÷ v¨n.
Kiểu 1 : Yêu cầu HS tóm tắt một văn bản đã học nào đó.
VD : Hãy tóm tắt truyện ngắn Làng của Kim Lân (hoặc Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long). 
Kiểu 2 : Nêu hệ thống nhân vật, đề tài, chủ đề của một tác phẩm nào đó. Chẳng hạn: Tác phẩm Lão Hạc của Nam Cao có những nhân vật nào? Nhân vật chính là ai? Hoặc: tác phẩm Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê viết về vấn đề gì ? Chủ đề của tác phẩm này là gì ? 
Kiểu 3 : Thuyết minh về một tác phẩm, tác giả, một thể loại văn học. VD: Hãy giới thiệu những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Du; hoặc hãy giới thiệu đặc điểm của thể thơ lục bát... 
Kiểu 4 : Viết một văn bản hành chính công vụ đã học.
VD: Hãy viết một văn bản tường trình (hoặc Thông báo, Đơn từ, Lời chúc mừng, Điện chia buồn, Biên bản, Kiến nghị...) về một vấn đề nào đó.
Kiểu 5 : Yêu cầu chép chính xác một đoạn thơ của một tác phẩm đã học.
VD: Chép đúng khổ mở đầu và khổ kết thúc bài thơ Viếng lăng Bác của Viễn Phương. 
Kiểu 6 : Đảo lộn các sự việc của một tác phẩm nào đó và yêu cầu sắp xếp lại một số sự việc cho đúng thứ tự của văn bản.
VD: Hãy sắp xếp các sự việc sau đây cho đúng trình tự cốt truyện tác phẩm Người con gái Nam Xương. 
Kiểu 7 : Thống kê tên các tác phẩm viết về cùng một đề tài hoặc cùng một giai đoạn, một bộ phận văn học nào đó đã học. 
VD: Hãy kể tên các tác phẩm văn học nước ngoài đã học trong chương trình THCS. Hoặc hãy kể tên một số bài thơ Đường và một số bài thơ viết theo thể đường luật đã học. 
Bảy dạng nói trên thường có số điểm không cao (chiếm từ 1 điểm đến 3 điểm, tùy vào số lượng câu trong từng bài kiểm tra). 
Ngoài bảy dạng nêu trên, các dạng đề sau đây thường có số điểm cao và khó hơn đối với học sinh khi viết bài. 
Kiểu 8 : Phân tích, cảm thụ tác phẩm văn học.
VD: Phân tích đoạn thơ sau đây: (trích một đoạn thơ từ 4 đến 8 câu thơ); hoặc phân tích vẻ đẹp của bài thơ sau đây (nêu tên bài thơ hoặc cho văn bản bài thơ kèm theo). 
Kiểu 9 : Phát biểu cảm nghĩ về một nhân vật, một tác phẩm văn học. VD: Cảm nghĩ sau khi đọc bài thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy; Phát biểu những suy nghĩ của mình về nhân vật ông Hai trong truyện Làng của Kim Lân... 
Kiểu 10 : Phân tích một vấn đề (nội dung hoặc nghệ thuật) đặt ra trong tác phẩm văn học. 
VD: Phân tích vẻ đẹp của tình mẫu tử trong đoạn trích Trong lòng mẹ của Nguyên Hồng. Hoặc Nghệ thuật miêu tả của Nguyễn Du qua một số đoạn trích Truyện Kiều đã học. 
Kiểu 11 : Phân tích một nhân vật trong tác phẩm văn học. 
VD: Phân tích nhân vật Chị Dậu qua đoạn trích Tức nước vỡ bờ trích Tắt đèn của Ngô Tất Tố (hoặc cụ Bơ-men trong Chiếc lá cuối cùng của Ô Hen-ri) 
Kiểu 12 : Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo đức, lối sống. 
VD: Hãy phát biểu những suy nghĩ của mình về câu tục ngữ : “ Tốt gỗ hơn tốt nước sơn”; hoặc bình luận câu nói của M Gorki: “Nơi lạnh nhất không phải là Bắc cực mà là nơi thiếu tình thương” 
Kiểu 13 : Nghị luận về một vấn đề có thật trong cuộc sống. 
VD: Về một thói hư tật xấu mà em thấy cần phê phán; hoặc Những suy nghĩ sau khi đi thăm một bà mẹ Việt Nam anh hùng có 9 người con liệt sĩ. 
Kiểu 14 : Kể về một câu chuyện có thật hoặc tưởng tượng, sáng tạo. Ví dụ: Một lần mắc lỗi, hoặc Về một giấc mơ đẹp. 
Kiểu 15 : Suy nghĩ về ý nghĩa của một câu chuyện nào đó ?. 
Ví dụ: Câu chuyện sau gợi cho em những suy nghĩ gì ?.
Hoa hồng tặng mẹ 
Anh dừng lại tiệm bán hoa để gửi hoa tặng mẹ qua đường bưu điện. Mẹ anh sống cách chỗ anh khoảng 300 km. Khi bước ra khỏi xe, anh thấy một bé gái đang đứng khóc bên vỉa hè. Anh đến và hỏi nó sao lại khóc. 
- Cháu muốn mua một bông hoa hồng để tặng mẹ cháu - nó nức nở - nhưng cháu chỉ có 75 xu trong khi giá hoa hồng đến 2 đô la. 
Anh mỉm cười và nói với nó : 
- Đến đây, chú sẽ mua cho cháu. 
Anh liền mua hoa cho cô bé và đặt một bó hồng để gửi cho mẹ anh. Xong xuôi, anh hỏi cô bé có cần đi nhờ xe về nhà không. Nó vui mừng nhìn anh trả lời: 
- Dạ, chú cho cháu đi nhờ đến nhà mẹ cháu. 
Rồi nó chỉ đường cho anh lái xe đến một nghĩa trang, nơi có một phần mộ vừa mới đắp. Nó chỉ ngôi mộ và nói: 
- Đây là nhà của mẹ cháu. 
Nói xong, nó ân cần đặt những nhánh hoa hồng lên mộ. 
Tức thì anh quay lại tiệm bán hoa hủy bỏ dịch vụ gửi hoa vừa rồi và mua một bó hồng thật đẹp. Suốt đêm đó, anh đã lái một mạch ba trăm ki lô mét về nhà mẹ anh để trao tận tay bà bó hoa.