Ngữ văn 9 - Phân tích bài thơ đoàn thuyền đánh cá, Huy Cận

Ngữ văn 9 - Phân tích bài thơ đoàn thuyền đánh cá, Huy Cận

Thơ là tiếng nói tâm tình , phản ánh sự rung động của tâm hồn , nên dễ phù hợp với việc miêu tả nội tâm, khắc họa tính tình hay làm đậm chất chữ tình hơn việc ca ngợi tinh thần lao động . Cho nên tuy có nhiều bài về lao động nhưng bài đáng để ta lưu ý chỉ đếm trên đầu ngón tay . Nhưng đoàn thuyền đánh cá của Anh Tài lại được xem là 1 ngoại lệ

 Anh Tài viết bài thơ này vào năm 1948 tại vùng biển Quảng Ninh . Bài thơ ra đời trong 1 thời kì sôi nổi : miền bắc nước ta , xây dựng và phát triển kinh tế , văn hóa . Cho nên đây là 1 áng thơ hay , nổi bật lên đời sống lao động . Nói lên 1 hành trình khép kín của 1 chuyến ra khơi đánh cá và trở về . Hình ảnh thơ kì vĩ , lớn lao , nhịp điệu khỏe khoắn , vươn dài , giọng thơ lãng mạn tư tịn , say sưa , thể hiện được tâm hồn tình cảm của con người lao đông xã hội chữ nghĩa mới .Và bài thơ mở đâu bằng những hình ảnh làm lay động tâm hồn mỗi người

 mặt trời xuống biển như hòn lửa

 sóng đã cài then đêm sập cửa

 Điểm nhìn nhà thơ đây là 1 điểm nhìn tưởng tượng , phải ở rất xa bờ mới thấy được vùng biển phía tây nơi mặt trời đang lặn xuống giống như hòn lửa khổng lồ Cảnh này chỉ có thể thấy được trong buổi chiều hè . Giác quan của nhà thơ mở ra trong trí tưởng tượng của người đọc những liên tưởng so sánh bất ngờ thú vị : Vũ trũ bao la huyền bí như 1 cái nhà khổng là mà đêm tối cánh cuẳ sập xuống , là những con sống vỗ rì rầm lúc trời đêm . Cái quang cảnh kết thúc thật thú vị với hình ảnh nhân hoa sóng và đêm này . Chính thời điểm này vũ trụ bao là đã đên giờ đi ngủ . Mọi người đều đang trong những giây phút nghỉ ngơi saunhững ngày dài lao động nặng nhọc . Vậy mà đoàn thuyền đánh cá mới bắt đầu khởi hành

 Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi

 Câu hát căng buồm cùng giớ khơi

 

doc 14 trang Người đăng honghoa45 Lượt xem 672Lượt tải 0 Download
Bạn đang xem tài liệu "Ngữ văn 9 - Phân tích bài thơ đoàn thuyền đánh cá, Huy Cận", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Thơ là tiếng nói tâm tình , phản ánh sự rung động của tâm hồn , nên dễ phù hợp với việc miêu tả nội tâm, khắc họa tính tình hay làm đậm chất chữ tình hơn việc ca ngợi tinh thần lao động . Cho nên tuy có nhiều bài về lao động nhưng bài đáng để ta lưu ý chỉ đếm trên đầu ngón tay . Nhưng đoàn thuyền đánh cá của Anh Tài lại được xem là 1 ngoại lệ
 Anh Tài viết bài thơ này vào năm 1948 tại vùng biển Quảng Ninh . Bài thơ ra đời trong 1 thời kì sôi nổi : miền bắc nước ta , xây dựng và phát triển kinh tế , văn hóa . Cho nên đây là 1 áng thơ hay , nổi bật lên đời sống lao động . Nói lên 1 hành trình khép kín của 1 chuyến ra khơi đánh cá và trở về . Hình ảnh thơ kì vĩ , lớn lao , nhịp điệu khỏe khoắn , vươn dài , giọng thơ lãng mạn tư tịn , say sưa , thể hiện được tâm hồn tình cảm của con người lao đông xã hội chữ nghĩa mới .Và bài thơ mở đâu bằng những hình ảnh làm lay động tâm hồn mỗi người
 mặt trời xuống biển như hòn lửa
 sóng đã cài then đêm sập cửa
 Điểm nhìn nhà thơ đây là 1 điểm nhìn tưởng tượng , phải ở rất xa bờ mới thấy được vùng biển phía tây nơi mặt trời đang lặn xuống giống như hòn lửa khổng lồ Cảnh này chỉ có thể thấy được trong buổi chiều hè . Giác quan của nhà thơ mở ra trong trí tưởng tượng của người đọc những liên tưởng so sánh bất ngờ thú vị : Vũ trũ bao la huyền bí như 1 cái nhà khổng là mà đêm tối cánh cuẳ sập xuống , là những con sống vỗ rì rầm lúc trời đêm . Cái quang cảnh kết thúc thật thú vị với hình ảnh nhân hoa sóng và đêm này . Chính thời điểm này vũ trụ bao là đã đên giờ đi ngủ . Mọi người đều đang trong những giây phút nghỉ ngơi saunhững ngày dài lao động nặng nhọc . Vậy mà đoàn thuyền đánh cá mới bắt đầu khởi hành 
 Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
 Câu hát căng buồm cùng giớ khơi	
 Từ lại cho thấy đây là sự tiếp diễn liên tục nhịp điệu lao động của họ . Cảnh ra khơi khi hoàng hôn xuống này diễn ra rất thường xuyên Cho thấy đời sống lao động thất vất vả . Đời sống nghèo khổ đã đưa họ vào con đương cơ cực . Người người được nghỉ ngơi thì họ phải lao động lại làm việc để đem lại hạnh phúc cho người thân , gia đình và xã hội . Nhưng nêu như thuyền được trang bị những dụng cụ đánh bắt tối tân hiện đại thì việc đánh cá há sợ gì khổ . Vậy mà thuyền ở đây lại rất tồi tàn , lạc hậu . Chỉ có chiếc buồm căng với gió . Buồm căng là 1 hình ảnh rất thực . Thực vì gió mạnh trên biển khơi đã đẩy thuyển đi thông qua cánh buồm . Nhưng ta nghe câu hát căng buồm thi lại hư ảo . Tuy vậy chính cái hư ảo ấy lại biểu hiện được cái gì đó thực , đó là khí thế mạnh mẽ của con người trong lao động tập thể . Tiếng hát đó chính là sự thể hiện niềm vui của những người đánh cá , khi họ cảm nhận rõ ràng sức mạnh vĩ đại của tập thể trong lao động thì nó sẽ nảy sinh lên những điều kì diệu mà 1 vài cá nhân đơn lẻ không thể nao làm được . 1 mùa màng bội thu , cùng nhau chống chọi với thiên nhiên khắc nghiệt . Nghĩa là cứ mỗi lần ra khơi thì niềm vui lao động lại tới . Có khác chi kiểu nói của Chế Lan Viên
 Mặt trời đến mỗi ngày như khách lạ
 Chỉ 1 tiếng hát thôi mà đã nói được bao điều về thân phận , về sự tự ý thức của con người qua 2 chế độ. Cũng không còn nữa cái cảm nhận từ nghìn xưa về sự nhỏ bé yêu đuối của con người trước biển cả chứa đầy sức mạnh tàn phá , hủy diệt vô cùng dữ dội . Tiếng hát của họ chính là tiếng hát của con người chinh phụ biển khơi
 Hát rằng cá bạc biển Đông lặng
 Cá thu biển Đông như đoàn thơi
 Đêm ngày dệt biển muôn luồn sáng
 Đến dệt lưới ta đòan cá ơi
 Biển cá thật đẹp đẽ , giàu có và thân thiết biết bao đối với con người . Trong câu thơ thứ 1 từ " bạc " là 1 định ngữ nghệ thuật , có ý nghĩa số lượng cá rất nhiều , phong phú , quý giá của biển và nhằm tô đậm thếm nét đẹp của câu thư 2 . " cá thu biển đông như đoàn thoi" . Anh Tài sử dụng biện pháp so sánh thật tài tình xây dựng trên1 liên tưởng thực tế : cá thu mình lấp lánh ánh trưang lướt rất nhanh trên mặt biển như đoàn thoi trên khung cửi dệt vải vậy ! Từ đó ta mới hiểu được 2 câu thơ sau là những nhân hóa rất tinh tế Trong lòng và trong sự tưởng tượng của những người lao động , yêu quí biển cả thân thương thì họ đã cảm nhận rằng chính cá đi trên biển là cá đã dệt biển, cá vào lưới là cá đã làm nên lưới ấy. " Đến dệt lưới ta " vang lên thật tự hào, kiêu hãnh trong suốt bài thơ , không còn là cái tôi nhỏ bé , đơn côi như ngày xưa nữa mà đã là 1 tập thể đầy sức mạnh , đã đạt đến vô hàn tiềm lực của mỗi người . Dường như đó là sức mạnh chính tạo nên cái phơi phới của đoàn thuyền giữa trùng khơi
 Thuyền ta lái gió buồm trăng
 Lướt giữa mây cao với biển rằng
 Đoàn thuyền ấy có gió làm lái , có trăng làm buồm . Dường như thiên nhiên cũng hòa vào không khí lao động khẩn trương của đòan thuyền . Đòan thuyền ấy lươt giữa mây cao với biển bằng, lướt giữa 1 không gian bao la và khoáng đạt . Thiên nhiên như mở cửa ra , bát ngát mênh mông, trên là trời cao có trăng sáng tỏ , dưới là biển rộng bao la và ở giữa là đoàn thuyền đang lươt nhanh giữa không ran cao rộng ấy . Con thuyền như đã hòa nhập vào thiên nhiên nhưng ko mất hút. Giữa không gian bao la , con thuyền không hề bị lấn át , không hề trở nên nhỏ nhoi kém cạnh trái lại trở thành 1 hình ảnh trung tâm vừa đẹp vừa khỏe khoắn và thơ mộng . Đòan thuyền càng đẹp khi được tô điểm thêm nhưng nét giản dị ấy . Và đòan thuyề này dường như ko chỉ của ta , của con người nữa rồi mà nó đã trở thành 1 phần của thiên nhiên . Dường như thiên niên đã cùng với con người chỉ huy điều khiển con thuyền lướt nhanh trên mặt sóng . Nêu như ở khổ thơ đầu , thiên nhiên đã chìm vào trạng thái nghỉ ngơi mặt trời xuống biển , sóng đã cài then , đêm sập cửa . Thi ở đây con người đã đánh thức được cả thiên nhiên , vũ trụ để cùng bước sáng 1 ngày mai mới . 1 ngày lao động mới hứa hẹn sẽ đem lại nhiều thanh công . Lòng tin yêu con người , và lòng cảm thương sâu sác cùng với trí tưởng tượng bay bổng đã giúp nhà thơ xây dựng được 1 hình ảnh tuyệt đẹp giau ý nghĩa . Trong mối quan hệ giao hòa , thiên nhiên càng huy hòang , kỳ vĩ bao nhiêu thì càng tôn trọng vẻ đẹp con người lên bấy nhiêu . Tầm vóc của họ đã sánh ngang với trời biển , vũ trụ . Bởi tinh thân lao động hăng say và các công việc vất vả của người đánh cá . Tất cả đã nói đến trong 2 câu thơ tiếp
 Ra đậu dặm xa dò bụng biển
 Dàn đan thế trận lưới vây giăng
 Họ được tự do , chủ động tìm đến những vùng biển xa để thăm dò nới nào nhiều cá . Và giữa biển khơi mênh mông , khi đa tìm được luồng cá , những chiếc thuyền sẽ tỏa ra , thả lưới bủa vây . Đó là những công việc nhưng hoạt động bình thường của người dân chài Nhưng qua cách miêu tả của tác giả ta thấy những hoạt động đó giống những hoạt động chuẩn bị cho 1 trân đánh . Người dân chài bước bào lao động bình thương như bước vào 1 trận chiến sinh tồn với những tấm lưới , đối đầu với thiên nhiên khắc nghiệt chốn biển sâu , với những nguy hiểm ẩn cư dưới lòng nước 
 Anh Tài không chỉ phong phú về cảm xúc thẩm mĩ mà còn về vốn sống . Bài thơ đã cho thấy ông hiểu biết khá tường tận về công việc của những người đánh cá , ông cảm nhận được những gì đang diễn ra trong tâm hồn của những con người hồn hậu, bình dị và rất đáng yêu mến ây. Khi lưới đã bủa vây . Ông hiểu hết tâm tư tình cảm của những người trong lúc ngóng trông này
 Cá nhụ cá chim cùng cá đé
 Cá song lấp lánh đuốc đèn hồng
 Cáiđuôi em quẫy trăng vàng chóe
 Đêm thơ sao lùa nước Hạ Long
4 câu thơ 28 từ thôi mà đã hiện lên quang cãnh mờ ảo , có sự pha trộn giữa thực tế và ảo mộng làm cho biển đêm có vẻ đẹp thật lãng mạn , huyền ảo . Cái thực là sự đa dạng về muôn ngàn loài cá " cá nhụ cá chim cùng cá đé " xen lẫn với cái ảo những con cá song lấp lánh như những ngọn đuộc hông giữa biển đêm thăm thẳm . Anh Tài cũng đã từng viêc" Cá song đốt đuốc dẫn thơ vào" và bây giờ ông lại viếc " cá song lấp lánh đuôc đen hồng " Câu thơ đủ thây màu sắc rực rỡ của cá song đặc biệt hình ảnh đuôi cá lại càng độc đáo
 Cái đuôi em quẫy trăng vàng chóe
 Cá song đã rực rỡ trong muôn ngàn cá đẹp rồi. Đã vậy cá còn cử động vô cùng mềm mại m uyển chuyển như múa tạo nên nét thơ mộng làm tâm hồn nhà thơ rung động và bật lên tiếng em trìu mên . Hình ảnh đã nên thơ rồi mà còn thêm cách gọi em đã biểu hiện niềm say mê cuộc sống thật hồn nhiên và mãnh liệt của những người đánh cá , và trước hết là của nhà thơ . Nhà thơ mở rộng hồn mình để đón nhận bao điều kỳ diệu của cuộc sống , đã thỏa mãn được cái thị giác của mình , để cảm thấy nhịp thơ của biển đêm qua những đợt sóng dân lên và hạ xuống đầy ánh sao. Biển và trời như đã hòa vào nhau và hình thành nên khung trời ước mơ . Con người càng nổi bật lên giữa khung trời lung linh ấy Một lần nữa tiếng hát của họ lại cất lên giữa bao la biển cả
 ta hát bài ca gọi cá vào
 Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao
 Biển cho ta cá như lòng mẹ
 Nuôi lớn đời ta tự buổi nào
 Có biết bao âu yếm và thân thiết với biển khơi , với vũ trụ mênh mông , huyền diệu trong tiếng hát ấy . Tiếng hát còn biểu hiệm niềm vui trong lao động tập thể của họ , biểu hiện niềm mong muốn sẽ bắt được nhiều cá để mang lại thu nhập , cải thiện đời sống gia đình . Cảmxúc thật phóng khoáng , bay bổng , chan chứa niềm yêu đời : Luôn luôn làm việc rất khẩn trương , luôn tay gõ nhịp dồn cá vào lưới mà vẫn không quên đến biển cả , đến vẻ đẹp thiên nhiên kề cạnh " Đã có nhịp trăng cao " Vâng trăng trên trời cao đã được nhân hóa gây nên cảm giác vô cùng gần gũi , thân thiết . Trăng như đồng cảm với tâm trạng nào nức của con người , trăng đã hòa theo nhịp gõ và nhịp tiếng hát của người đánh cá . Đó thật sự là 1 bài ca lao động vừa hào hùng vừa hào hùng vừa gg Và bài ca say đắm nhất là bài ca về sự giao hòa , xiết bao thân thiết , ưu ái của con người và biển cả " biển cho ta cá như lòng mẹ" 1 so sanh thật đẹp . Mẹ là người sinh ra ta , nuôi nấng dạy bảo ta thành người . Biển cũng vậy . Biển cho ta cá như nguôn sữa mẹ và nuôi lớn đời . Biển luôn luôn ưu đãi cho con người . Ta thấy ở đây toát lên lòng yêu mến , sự khâm phục và biết ơn đối với biển cá của nhưng người đánh cá và của cả nhà thơ trước nguồn tình cảm yêu thương vô hạn đã nuôi dưỡng mỗi con người . Một lần nữa biển lại được khẳng định vai trờ của mình . Biển không chỉ đẹp đẽ giàu có mà còn rất ân tình . Biển không chỉ nuôi dưỡng cho con người hôm nay và mai sau mà biển đã " nuôi lớn đời ta tụ buổi nào " . Từ khi con người mới xuất hiện trên trái đất Biển và ta đã gắn bó hòa quyền với nhau như thế . Con người tôn tại được là 1 phần nhờ sự giúp đỡ của bình . Trái đất có sự sống là do biển đã mang lại. Nhưng đêm đã sắp tàn rồi , 1 ngày mới đang đến hứa hẹn nhiều bất ngờ thú vị
 Sao mờ kéo lưới kịp trời sáng
 Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng 
 Vấy bạc , đuôi vàng lóe rạng dông
 Lưới xếp , buồm lên đón nắng hồng
 Sao mời đi , trời sắp sáng , mẻ lưới cuối cùng đã được kéo lên Công việc không nhẹ nhang chut nào . với câu chữ gân guóc giàu sức tạo hình " Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng " Chỉ 1 từ xoăn thôi mà tả đư ... ền ra khơi .Lời hát ca ngợi sự giàu có và hào phóng của biển cả cùng vẻ đẹp lung linh, diệu kì của nó trong đêm :
	Hát rằng cá bạc biển đông lặng 
	Cá thu biển đông như đoàn thoi 
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng 
Đến dệt lưới ta đoàn cá ơi!
	Sự say mê vẻ đẹp của biển đã làm giảm bớt bao nỗi nhọc nhằn vất vả trong việc đánh cá,đem lại niềm vui và sức mạnh cho ngư dân . Cảnh đánh cá trong đêm
được nhà thơ miêu tả bằng cảm hứng trữ tình mãnh liệt . Tác giả như nhập thân vào thiên nhiên , công việc ,và con người :
	 Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng 
Ra đậu dặm xa dò bụng biển 
Dàn đan thế trận lưới vây giăng.
	 Con thuyền đánh cá vốn nhỏ bé trước biển cả bao la đã trở thành con thuyền kì vĩ, khổng lồ hoà nhập với kích thước rộng lớn của thiên nhiên, vũ trụ. Con thuyền đó đang bay giữa không gian trong một đêm thuỷ tinh tuyệt đẹp.Những hình ảnh “lái gió”, “buồm trăng”, “ mây cao”, “ biển bằng ”phảng phất phong vị thơ cổ điển nhưng vẫn đậm chất hiện thực .Chuyến ra khơi đánh cá cũng giống như một trận đánh thật sự hào hùng .Cũng thăm dò ,cũng dàn đan thế trận và bủa vây bằnglưới! Đã bao đời nay ,ngư dân có quan hệ chặt chẽ với biển cả .Họ thuộc biển như lòng bàn tay , bao loài cá họ thuộc tên ,thuộc dáng và thuộc cả thói quen của chúng :
Cá nhụ cá chim cùng cá đé 
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng 
Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé 
Đêm thở sao lùa nước Hạ Long .
Trên mặt biển đêm ,ánh trăng lung linh dát bạc ,cá quẫy đuôi sóng sánh trăng vàng ,tiếng “em” bật lên tự nhiên, trìu mến .Bài ca gọi cá vẫn tiếp tục ngân vang : lúc náo nức ,lúc lại thật tha thiết.Trăng thức cùng ngư dân ,trăng cùng sóng dập dờn bên mạn thuyền như gõ nhịp phụ hoạ cho tiếng hát ,trăng chiếu sáng cho ngư dân kéo được những mẻ cá đầy Với ngư dân, biển cả bao la “như lòng mẹ”,bởi vậy thiên nhiên và con người thật hoà hợp,nhịp nhàng .Nhịp điệu công việc càng khẩn trương ,sôi nổi khi bóng đêm dần tàn ,ngày đang đến :
Sao mờ kéo lưới kịp trời sáng 
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng 
Vẩy bạc đuôi vàng loé rạng đông 
Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng .
 	Bao công lao vất vả đã được đền bù ,dáng người ngư dân đang choãi chân, nghiêng người dồn tất cả sức mạnh vào đôi tay cuồn cuộn để kéo lên những mẻ lưới nặng trĩu mới đẹp làm sao!Màu sắc phong phú ,lấp lánh vẩy bạc, đuôi vàng của bao loài cá càng khiến cho cảnh rạng đông thêm rực rỡ .Nhịp điệu câu thơ “lưới xếp buồm lên đón nắng hồng ”chậm rãi, gợi cảm giác thanh thản, vui tươi, phán ánh tâm trạng hài lòng của ngư dân trước những kết quả tốt đẹp của chuyến ra khơi.
	Khổ thơ cuối cùng miêu tả cảnh trở về của đoàn thuyền đánh cá:
Câu hát căng buồm với gió khơi 
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời 
Mặt trời đội biển nhô màu mới 
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.
	Vẫn là tiếng hát khoẻ khoắn của ngư dân dạn dày sông nước đang vươn lên làm chủ cuộc đời .Tiếng hát hoà trong gió ,thổi căng buồm đưa đoàn người ra khơi đêm trước nay lại cùng đoàn thuyền đầy ắp cá hân hoan về bến . Hình ảnh “đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời” rất thực mà cũng rất hào hùng .Nó phản ánh một thói quen lâu đời của ngư dân là đưa cá về bến trước khi trời sáng đồng thời cũng hàm ý nói lên khí thế đi lên mạnh mẽ của họ trong công cuộc xây dựng đất nước. Hoà cùng niềm vui to lớn của mọi người ,nhà thơ chắp cánh cho trí tưởng tượng của mình bay bổng .Đoàn thuyền đi trên biển ,giữa màu hồng rạng rỡ tinh khôi và ánh mặt trời phản chiếu trong muôn ngàn mắt cá khiến nhà thơ liên tưởng đến hàng ngàn những mặt trời nhỏ xíu đang toả rạng nềm vui .Đến đây bức tranh biển cả ngập tràn màu sắc tươi sáng và ăm ắp chất sống trong từng dáng hình ,từng đường nét của cảnh, của người .
	“Đoàn thuyền đánh cá” là một bài ca lao động hứng khởi, hào hùng .Bài ca ấy dành cho biển hào phóng ,cho những con người cần cù, gan góc đang làm giàu cho đất nước .Cảm hứng trữ tình và nghệ thuật điêu luyện được tác giả sử dụng trong bài thơ đã cuốn hút người đọc thật sự .Chúng ta cùng chia sẻ niềm vui to lớn với nhà thơ ,với tất cả những người lao động mới đang kiêu hãnh ngẩng cao đầu trên con đường đi tới tương lai tươi sáng
eà ra: Phaân tích caûnh ra khôi cuûa” Ñoaøn thuyeàn ñaùnh caù” ñöôïc mieâu taû trong boán caâu ñaàu trong baøi thô “ Ñoaøn thuyeàn ñaùnh caù” cuûa Huy Caän:
 ”Maët trôøi xuoáng bieån nhö hoøn löûa
 Soùng ñaõ caøi then ñeâm saäp cöûa
	Ñoaøn thuyeàn ñaùnh caù laïi ra khôi
	Caâu haùt caêng buoàm cuøng gioù khôi”
	Baøi thô “Ñoaøn thuyeàn ñaùnh caù” laø baøi thô ñöôïc Huy Caän saùng taùc vaøo naêm 1958, nhaân moät chuyeán ñi thöïc teá ôû vuøng moû Hoàng Gia - Caån Phaû - Quaûng Ninh. Baøi thô ñaõ duïng ñöôïc moät khoâng khí khaån tröông, haêng say cuûa nhöõng ngöôøi lao ñoäng ñaùnh caù trong moät ñeâm treân bieån, vôùi tö theá laøm chuû thieân nhieân, bieån caû. Boán caâu thô ñaàu dieån taû caûnh ra khôi cuûa “Ñoaøn thuyeàn ñaùnh caù”, môû ñaàu cho moät ñeâm ñaùnh caù treân bieån. 
	Hai caâu thô ñaàu dieån taû thôøi ñieåm ra khôi cuûa “Ñoaøn thuyeàn ñaùnh caù”. Thôøi gian ôû ñaây laø luùc ngaøy taøn, ñöôïc mieâu taû baèng nhöõng chi tieát, hình aûnh cuï theå, giaøu giaù trò gôïi caûm: ”Maët trôøi xuoáng bieån nhö hoøn löûa-soùng ñaõ caøi then ñeâm saäp cöûa”. Ô caâu thô naøy, taùc giaû ñaõ söû duïng bieän phaùp so saùnh. Maøu ñoû cuûa “maët trôøi” ñöôïc so saùnh vôùi “hoøn löûa”. Vieát veà caûnh bieån ñeâm, ngaøy taøn, nhöng caûnh vaãn khoâng hoang vaéng nhôø hình aûnh röïc saùng naøy. Trong caûn quan cuûa Huy Caän, vuõ truï laø moät ngoâi nhaø khoång loà. Khi ngaøy ñaõ taøn, “Maët trôøi xuoáng bieån”, maøn ñeâm buoâng xuoáng “Ñeâm saäp cöûa” thì soùng bieån nhö “then caøi” ñoùng laïi caùnh cöûa khoång loà aáy. Nhöõng hình aûnh aån duï naøy chöùng toû nhaø thô coù trí töôûng töôïng phong phuù.
	Ñoái vôùi thieân nhieân thì moät ngaøy ñaõ kheùp laïi, nhöng vôùi ñoaøn thuyeàn ñaùnh caù thì ñaây laïi laø thôøi ñieåm baét ñaàu cho coâng vieäc ñaùnh caù treân bieån trong ñeâm.
	“Ñoaøn thuyeàn ñaùnh caù laïi ra khôi
	Caâu haùt caêng buoàm cuøng gioù khôi”
	Töø “laïi” noùi leân raèng haèng ngaøy vaøo caùi thôøi ñieåm aáy, khi trôøi yeân bieån laëng, ñoaøn thuyeàn ra khôi ñaõ thaønh moät caûnh quen thuoäc.
	Hình aûnh thô “Caâu haùt caêng buoàn cuøng gioù khôi” laø moät hình aûnh ñöôïc xaây döïng nhôø moät trí töôûng töôïng phong phuù. Huy Caän ñaõ mieâu taû, ñaõ cuï theå hoaù tieáng haùt cuûa nhöõng ngöôøi lao ñoäng. Nhöõng ngöôøi lao ñoäng ñaùnh caù ra khôi cuøng vôùi tieáng haùt khoeû khoaén ñeán möùc taïo neân moät söùc maïnh (cuøng vôùi gioù khôi) laøm caêng nhöõng caùnh buoàm. Hoï ra khôi vôùi moät nieàm phaán khôûi, nieàm tin vaøo thaønh quaû lao ñoäng.
Boán caâu thô môû ñaàu mieâu taû caûnh ra khôi cuûa “Ñoaøn thuyeàn ñaùnh caù”. Caûnh ngaøy taøn maø vaån aám aùp, vaån traøn ñaày nieàm vui, nieàm laïc quan cuûa ngöôøi lao ñoäng. Khoâng khí chung cuûa boán caâu thô môû ñaàu naøy chi phoái khoâng khí chung cuûa caû baøi thô. 
Ñeà ra: Phaân tích caûnh ra khôi cuûa” Ñoaøn thuyeàn ñaùnh caù”cuûa Huy Caän:
Baøi thô “Ñoaøn thuyeàn ñaùnh caù” laø baøi thô ñöôïc Huy Caän saùng taùc vaøo naêm 1958, nhaân moät chuyeán ñi thöïc teá ôû vuøng moû Hoàng Gia - Caån Phaû - Quaûng Ninh. Thoâng qua moät ñeâm ñaùnh caù cuûa moät ñoaøn thyeàn treân bieån, nhaø thô ca ngôïi khoâng khí lao ñoäng môùi, traøn ñaày nieàm laïc quan, laøm chuû thieân nhieân, bieån caû bao la. 
Baøi thô ñaõ döïng ñöôïc khoâng khí lao ñoäng khaån tröông, haêng say, nhoän nhòp cuûa mieàn Baéc nhöõng naêm ñaàu baét tay xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi.
Baøi thô môû ñaàu baèng caûnh “Maët trôøi xuoáng bieån nhö hoøn löûa” vaø keát thuùc baèng hình aûnh “Maët trôøi ñoäi bieån nhö maøu nöôùc-maét caù huy hoaøng muoân daëm khôi”. Nhö vaäy laø caûnh lao ñoäng cuûa ñoaøn thuyeàn ñaùnh caù dieån ra trong moät ñeâm roøng. Theá nhöng, baøi thô laø moät böùc tranh vôùi nhöõng ñöôøng neùt khoeû khoaén, maøu saéc töôi saùng laï thöôøng. Ñaùnh caù treân bieån meânh moâng thöïc chaát laø moät coâng vieäc lao ñoäng naëng nhoïc, ñaày nguy hieåm. Vaäy maø caû baøi thô laø moät khuùc ca saûng khoaùi, traøn ñaày nieàm vui, phoái hôïp nhaïc ñieäu vôùi nhöõng ñoäng taùc khoeû maïnh, doàn daäp. Baøi thô laëp laïi nhieàu laàn chöõ “haùt”, vaø tieáng haùt ñaõ thöïc söï trôû thaønh aâm thanh chuû ñaïo cuûa baøi thô.
Cuøng vôùi tieáng haùt ñöôïc nhaéc ñi nhaéc laïi nhö moät ñieäp khuùc, trong baøi thô naøy, taùc giaû coøn taäp trung mieâu taû hình aûnh nhöõng con caù, nhöõng ñaøn caù gôïi leân moät böùc tranh sinh ñoäng veà caûnh bieån giaøu, ñeïp. Hình aûnh ñaøn caù lieân tieáp suaát hieän, laáp laùnh aùnh saùng maøu saéc nhö moät böùc sôn maøi: 
“Haùt raèng caù baïc bieån Ñoâng laëng
Caù thu bieån Ñoâng nhö ñoaøn thoi
Ñeâm ngaøy ñeät bieån muoân luoàng saùng
Ñeán deät löôùi ta, ñoaøn caù ôi!
Caù nuïc caù chim cuøng caù ñeù
Caù song laáp laùnh ñuoác ñen hoàng
Caùi ñuoâi em vaåy traéng vaøng choeù
Vaåy baïc ñuoâi vaøng loeù raïng ñoâng”
Giöõa khung caûnh bieån ñeâm meânh moâng, hình aûnh con ngöôøi lao ñoäng xuaát hieän vôùi tö theá laøm chuû bieån khôi, laøm chuû coâng vieäc cuûa mình. Hình aûnh hoï xuaát hieän thaät gaân guoác, khoeû khoaén: “Sao môø, keùo löôùi kòp trôøi saùng - Ta keùo xoaên tay chuøm caù naëng”. Baèng caûm höùng laõng maïn, Huy Caän ñaõ döïng leân hình aûnh nhöõng ngöôøi con lao ñoäng môùi vôùi taàm voùc ngang taàm vuõ tru vaø hoaø hôïp vôùi khung caûnh trôøi nöôùc bao la:
 	 “Thuyeàn ta laùi gioù vôùi buoàm traêng
Löôùt giöõa maây cao vôùi bieån baèng
Ra ñaäu daëm xa doø buïng bieån
Daøn ñan theá traän löôùi vaây giaêng.”
Treân caùi khoâng gian baùt ngaùt, con thuyeàn coù buoàn laø traêng, ñöôïc laùi baèng gioù löôùt soùng ñi phôi phôùi, gôïi leân nieàm vui nieàm töï hoaø chaân chính cuûa con ngöôøi môùi, laøm chuû thieân nhieân, haêng say lao ñoäng laøm giaøu cho Toå quoác. Huy Caän ñaõ nhìn caûnh ñaùnh caù treân bieån khôi baèng con maét laïc quan phôi phôùi cuûa mình.
Sau moät ñeâm ñaùnh caù treân bieån, bình minh leân, ñoaøn thuyeàn ñaùnh caù laïi trôû veà beán baõi. Vaãn laø caâu haùt nhöng ñaây laø caâu haùt traøn ngaäp nieàm vui cuûa con ngöôøi sau moät ñeâm lao ñoäng khaån tröông vaø ñaït saûn löôïng mong muoán. Thieân nhieân nhö chia seû nieàm vui ñoù: ”Caâu haùt caêng buoám cuøng gioù khôi” vaø caûnh trôû neân voâ cung sinh ñoäng. Treân maët bieån meânh moâng, ñoaøn thuyeàn lao vuøn vuït: ”Ñoaøn thuyeàn chaïy ñua cuøng maët trôøi”. Ñoaøn thuyeàn nhö chaïy ñua cuøng vôùi thôøi gian vôùi nieàm vui haùo höùc ñeå trôû veà vôùi beán bôø ñang nhoän nhòp ñoùn chôø....
Baøi thô laø khuùc ca saûng khoaùi cuûa ngöôøi lao ñoäng ñaùnh caù, theå hieän nieàm phaán khôûi tröôùc nhöõng thaønh quaû lao ñoäng cuûa mình. Hình aûnh con ngöôøi hieän leân trong baøi thô laø hình aûnh conngöôøi môùi laøm chuû thieân nhieân, nhieät tình lao ñoäng saûn xuaát ñeå laøm giaøu cho toå quoác, gaén vôùi bieån caû queâ höông. 

Tài liệu đính kèm:

  • docdoan thuyen danh ca mang.doc