Phương pháp dạy học theo hướng khai thác định lý hình học cho học sinh lớp 9

Phương pháp dạy học theo hướng
Khai thác định lý hình học cho học sinh lớp 9
Đặt vấn đề:
Trong quá trình dạy và học toán nói chung, môn hình học nói riêng, vấn đề khai thác và nhìn nhận một bài toán cơ bản( định lý) dưới nhiều góc độ khác nhau nhiều khi cho ta những kết quả khá thú vị.
 	ở trường phổ thông việc dạy toán học cho học sinh thực chất là việc dạy các hoạt động toán học cho họ. Cụ thể như khi truyền thụ cho học sinh một đơn vị kiến thức thì ngoài việc cho học sinh tiếp cận và nắm vững đơn vị kiến thức đó. Một việc không kém phần quan trọng là vận dụng các kiến thức đã học vào hoạt động toán học, một việc mà thông qua đó giáo viện dạy cho học sinh phương pháp tự học. Đây là nhiệm vụ quan trọng của giáo viên đứng lớp.
Xuất phát từ quan điểm đó, vấn đề khai thác và cùng học sinh khai thác một bài toán cơ bản( định lý) trong SGK là một hoạt động không thể thiếu đối với giáo viên. Đó chính là lí do tôi chọn đề tài này. 
Nội dung:
 Khi học định lý về diện tích hình tròn, hình quạt tròn. Ta có công thức sau:
 (*).
 Ví dụ 1: Xét hình vẽ sau:
 (hình 1)
Với câu hỏi: Hãy viết công
thức tính diện tích các hình
tròn dựng trên các cạnh của
tam giác vuông ABC. 
Và thiết lập mối liên hệ giữa
các diện tích đó.
Thao tác 1: (dành cho các đối tượng trung bình và yếu) Học sinh áp dụng 
công thức(*) với chú ý rằng các cạnh của tam giác là độ dài các đường kính.
Đây là thao tác áp dụng công thức đã học nhằm cũng cố khắc sâu cho học sinh công thức tính diện tích hình tròn mà các em đã được học.
Thao tác 2: Thiết lập mối liên hệ giữa các công thức.(dành cho các đối tượng khá, giỏi).
Từ các công thức trên ta có: 
áp dụng định lý Pitago cho tam giác vuông ABC vuông tại A ta có
BC2 = AB2 + AC2.
 Suy ra : 
Hay : (*)
Thao tác 3: Phát biểu thành mệnh đề tổng quát. (thao tác biến đổi một biểu thức toán học thành một mệnh đề được phát biểu thành lời) 	
Từ (*) ta có thể phát biểu định lý mới như sau: 
 Trong một tam giác vuông: “ Diện tích hình tròn dựng trên cạnh huyền bằng tổng diện tích hai hình tròn dựng trên hai cạnh góc vuông”. 
Định lý này được phát biểu gần như phát biểu của định lý pitago trong tam giác vuông quả là một điều kì lạ.
- Từ các thao tác toán học như ví dụ 1 người giáo viên đã rèn luyện cho học sinh các thao tác tư duy sáng tạo. Có năng lực tìm tòi và phát hiện cái mới. Có cơ hội tại hiện kiến thức và khả năng xâu chuổi các kiến thức nhằm khắc sâu, nhớ lâu các kiến thức đã học.
Hay nếu tiếp tục khai thác (có thể giao cho học sinh về nhà tự làm.)
Ví dụ 2: Nếu đặt:
Thiết lập hệ thức: 
Mà S1 + S2 + S3 – S4 chúng là tổng diện tích hai hình trăng khuyết giới hạn bởi ba nửa đường tròn dựng trên ba cạnh của tam giác ABC.
Từ đó ta có kết luận khá thú vị: Diện tích một hình được giới hạn bởi những đường cong lại bằng diện tích một hình khác giới hạn bởi những đoạn thẳng.
Bài học kinh nghiệm:
Qua các khai thác định lý về công thức tính diện tích hình tròn, trong ứng dụng vào các bài toán cụ thể. Từ đó tìm ra các kết quả bất ngờ và thú vị như trên rõ ràng tạo học sinh hứng thú hơn với bộ môn toán học nói chung và hình học nói riêng, lĩnh vực mà đối với học sinh vốn rất ngại khi tiếp xúc với các bài toán hình học. Rõ ràng giáo viên biết cách khai thác giúp học sinh thói quen khai thác tìm tòi những cái mới một cách hiệu quả thì mục đích của dạy học là dạy cho học sinh phương pháp tự học, tự tìm tòi và khám phá hoàn toàn có thể đạt được.
ý kiến của hội đồng khoa học 	Người viết: 
 nhà trường
	Đoàn Thái An
Xác nhận của PGD