Phương pháp giải toán hóa hữu cơ và vô cơ

PHƯƠNG PHÁP GIẢI TỐN HĨA HỮU CƠ và VƠ CƠ
& MỘT SỐ LƯU Ý VỀ HỢP CHẤT HỮU CƠ
(GV: Trương Châu Thành-Trường THPT Chuyên TG)
---cdĩcd---
A-GIẢI NHANH BÀI TỐN TRẮC NGHIỆM VƠ CƠ
1/ H2SO4 ® 2H+ + SO42- ® H2­
 HCl ® H+ + Cl- 
m muối = mKim Loại + mgốc axít mM
VD1:Cho 2,81 g hỗn hợp Fe2O3, ZnO, MgO tác dụng vừa đủ với 500 ml dung dịch H2SO4 0,1M.
 Khối lượng muối sunfat tạo ra trong dung dịch là: 
Giải: nH2SO4 =0,05 = n SO42- --->nH += 0,1
2H+ + O2- = H2O
 0,1 0,05 mol
m muối = m oxit – m O(trong oxit) +m gốc axit =2,81 –0,05.16 +0,05.96 =6,81 gam
VD2:Cho 8 g hỗn hợp bột kim lọai Mg va Fe tác dụng hết với dung dịch HCl thấy thốt ra 5,6 lit H2 ở đktc. Khối lượng muối tạo ra trong dung dịch là 
Giải: nH2 =0,25 ---> nHCl =nCl = 0,25.2 =0,5. m muối =8 + 0,5.35,5=25,75 gam
VD3Cho 11 gam hỗn hợp 2 kim loại tan hồn tồn trong HCl dư thấy cĩ 8,96 lít khí thốt ra (đkc) v à dd X, cơ cạn dd X thì khối lượng hỗn hợp muối khan thu được là (gam):
Giải: nH2 =0,4 ---> nHCl =nCl- = 0,4.2 =0,8. m muối =kl kim loại +kl ion Cl-=11+0,8.35,3=39,4 gam
2/ Axít + Ocid bazơ ( kể cả ocid bazơ khơng tan)
2H+ + O2-® H2O 
VD1: Fe2O3 ® a mol
 	Phản ứng dung dịch HCl
 FexOy ® b mol
 nO2- = 3a+ by ® 2H+ + O2- ® H2O
 6a+2yb ¬ 3a+yb
VD2:Hồ tan 2,4 g một oxit sắt vừa đủ 90ml ddHCl 1M. Cơng thức của oxit sắt nĩi trên là:
Gọi CTPT oxit sắt là:FexOy® a mol
nHCl =0,09mol
2H+ + O2- ® H2O
0,09 0,045 mol
nO2- =ay = 0,045 (1)
56a + 16ya = 2,4 (2)
xa =0,03 ® x:y =2:3 ® CTPT là Fe2O3
3/ Axít + Bazơ ( kể cả bazơ khơng tan)
H+ + OH- ® H2O
VD: Dung dịch H2SO4 phản ứng với hổn hợp: Fe(OH)3 amol, Al(OH)3 bmol, Cu(OH)2 cmol
 nOH- = 3a+3b+2c = nH+ 
4/ Axít + Kim Loại ® Muối và giải phĩng khí H2
nH+ + M® Mn+ + n/2 H2 
VD: Na® H ® ½ H2
 Al ® 3H® 3/2 H2
VD1:Cho 8.3 g hỗn hợp Al,Fe tác dụng hết với dung dịch HCl. Sau phản ứng khối lượng HCl tăng thêm 7.8 g. Khối lượng mỗi muối tạo ra trong dung dịch và kl mỗi kim loại trong hh
Giải;n H2 =(8,3-7,8 ):2 =0,25
3/2a+b = 0,25
27a +56 b= 8,3---> a=b= 0,1 mol
VD 2: Cho m gam nhơm,Magiê, sắt vào 250 ml dd X chứa hh axít HCl 1M,H2SO4 0,5 M, thu được 0,2375 mol khí H2 và dd Y.Tính pH của dd Y.
Giải:n H+bđ=0,25 +0,25.0,5.2 = 0,5 
nH+ pư = 0,2375.2=0,475
nH+ dư =0,025 mol ® CH+=0,1 ® pH =1
5/ CO, H2 khử oxít kim loại sau Al tạo Kim loại + CO2 , H2O
CO + O ( trong oxít) to CO2 
H2 + O ( trong oxít) to H2O
VD: Hổn hợp gồm CuO ® amol
 Fe2O3 ® bmol + CO Þ nO(trong oxít) = a+3b
 CO + O ® CO2 
 a+3b ¬ a+3b ® a+3b
VD:Một hỗn hợp X gồm Fe2O3, FeO và MgO cĩ khối lượng là 4,24 g trong đĩ cĩ 1,2 g MgO. Khi cho X phản ứng với CO dư (phản ứng hồn tồn), ta được chất rắn A và hỗn hợp CO và CO2. Hỗn hợp này khi qua nước vơi trong cho ra 5 g kết tủa. Xác định khối lượng Fe2O3, FeO trong hỗn hợp X. 
Giải: m 2 oxit sắt là: 4,24 –1,2 =3,04 gam---> 160 a +72 b =3,04
n CO2 = n O(trong 2 oxit sắt) = 0,05 ----> 3a +b = 0,05 ---> a=0,01 ; b= 0,02 
6/ Phản ứng giữa 2 ion chỉ xảy ra khi sản phẩm cĩ chất kết tủa, dễ bay hơi, điện li yếu.
VD1: Ca2+ + CO32- ® CaCO3¯
 2H+ + CO32- ® H2O + CO2­
 2H+ + S2- ® H2S­
 Na+ + NO3- x 	khơng xảy ra
VD2 : Dung dịch chứa amol AlCl3, bmol CuCl2, cmol NaCl phản ứng dung dịch AgNO3 dư thu dmol kết tủa. Mối liên hệ a,b,c,d
 nCl- = 3a+2b+c
 	Þ nAgCl ¯ = nCl- = nAg+phản ứng = 3a+2b+c = d
 Ag+ + Cl- ® AgCl¯
7/ Định luật bảo tồn khối lượng: 
 mghổn hợp kim loại + m1 g dung dịch HCl thu được m2 g dung dịch A, m3 g khí B và m4 g rắn khơng tan.
 Ta cĩ : m + m1 = m2 + m3 + m4 Þ m2 = m + m1 – m3 – m4 
8/ Bảo tồn điện tích: 
 Trong 1 dung dịch : Tổng điện tích dương = tổng điện tích âm
VD1: Dung dịch chứa amol Al3+, bmol Ca2+, cmol SO42-, dmol Cl-.
 Ta co: 3a + 2b = 2c + d 
VD2: mg hổn hợp Fe, Mg, Zn phản ứng dung dịch HCl dư thu (m+m1) gam muối.
 mg hổn hợp trên phản ứng dung dịch HCl thu bao nhiêu gam muối?
 . mmuối clorua = mkim loại + mCl- Þ mCl- = m1g Þ nCl- = mol
 . Bảo tồn điện tích: 2Cl- 	 SO42- ( 2.nSO42- = nCl-)
 ® 
 . muối sunfat = m + x 96
VD3:Cho m g hỗn hợp Cu, Zn, Fe tác dụng với dung dịch HNO3 lỗng, dư thu được dung dịch A. Cơ cạn dung dịch A thu được (m+62) gam muối khan. Nung hỗn hợp muối khan trên đến khối lượng khơng đổi thu được chất rắn cĩ khối lượng là:
Giải: n NO3- =62:62 = 1mol ---> 2NO3- -------> O2- . n O2- =0,5 mol
 1 mol 0.5 mol
m oxit = m kim loại + m O = m + 0,5.16 =( m + 8 ) gam
Vídụ 4: Hồ tan hồn tồn hỗn hợp gồm 0,12 mol FeS2 và a mol Cu2S vào dung dịch HNO3 vừa đủ, thu được dung dịch X chỉ chứa 2 muối sunf và khí NO duy nhất. Giá trị a là:
Giải: dd gồm:0,12 mol Fe3+, 2a mol Cu2+ ,(0,24+a) mol SO42- .
áp dụng Đlbt điện tích: 3.0,12 +2.2a =2(0,24 +a)® a=0,06
9/ Bảo tồn nguyên tố :
VD1: Cho 1mol CO2 phản ứng 1,2mol NaOH thu mg muối. Tính m?
 . = 1,2 Þ sản phẩm tạo 2 muối 
 . Gọi CT 2 muối NaHCO3 ® amol BT nguyên tố Cacbon: a+b = 1	 a= 0,08mol
 Na2CO3 ® bmol BT nguyên tố Natri: a+2b = 1,2 Þ b = 0,02mol 
VD2 : Hổn hợp A gồm FeO a mol, Fe2O3 b mol phản ứng với CO ở t0 cao thu được hổn hợp B gồm: Fe cmol, FeO dmol, Fe2O3 e mol, Fe3O4 f mol. Mối quan hệ giữa a,b,c,d
 Ta cĩ : nFe (trong A) = nFe (trong B) 
a+3b = c + d + 3e + 4f
 	Û
VD 3:
Hấp thụ hồn tồn 0,12 mol SO2 vào 2,5 lít dd Ba(OH)2 a mol/l thu được 0,08 mol kết tủa. gí trị của a là bao nhiêu.
Giải:n BaCO3 =0,08 ® n C cịn lại tạo Ba(HCO3)2	= 0,04 ® nBa(HCO3)2 =0,02
®n Ba =n Ba(OH)2 =0,08 + 0,02 =0,1 ® CM =0,1/2,5 =0,04 M
VD 4:Hịa tan 5,6 gam Fe vào dd H2SO4 dư thu dược dd X.dd X phản ứng vừa đủ với V lít dd KMnO4 0,5 M giá trị của V là?
Giải:
nFe = nFe2+ =0,1 mol ® nMn2+ = 0,1.1/5=0,02(đlBT electron) ® V = 0,02:0.5 =0,04 lít
10/ Bảo tồn Electron :
 . Chỉ sử dụng đối với phản ứng oxi hĩa khử
 . Phương pháp: + Xác định chất khử + xác định chất oxi hĩa 
 + Viết 2 quá trình + định luật bảo tồn Electron : ne cho = ne nhận
VD : 0,3 mol FexOy phản ứng với dd HNO3 dư thu được 0,1mol khí NO. Xác định FexOy.
Giải : xFe2y/x – ( 3x-2y) ® xFe+3 nFexOy = 0,3 Þ nFe2y/x = 0,3x	 x = 3
 0,3x ® 0,3(3x-2y) Þ y = 4 hoặc x=y=1
N+5 + 3e ® N+2 0,3.(3x – 2y) = 0,3 Þ 3x – 2y = 1
	0,3	0,1 
 Vậy CTPT : Fe3O4 hoặc FeO
11/ Xác định CTPT chất :
VD : 1 oxít của sắt cĩ % mFe chiếm 70%. Xác định CTPT của oxít.
Gọi CT của oxít là: FexOy Þ Þ Fe2O3
B. HIDROCACBON: 
CT chung: CxHy (x1, y2x+2). Nếu là chất khí ở đk thường hoặc đk chuẩn: x4.
Hoặc: CnH2n+2-2k, với k là số liên kết, k 0.
I- DẠNG 1: Hỗn hợp gồm nhiều hidrocacbon thuộc cùng một dãy đồng đẳng.
vPP1:Gọi CT chung của các hidrocacbon (cùng dãy đồng đẳng nên k giống nhau)
- Viết phương trình phản ứng
- Lập hệ PT giải , k.
- Gọi CTTQ của các hidrocacbon lần lượt là ... và số mol lần lần lượt là a1,a2. 
Ta cĩ: 	+ 
+ a1+a2+ =nhh
Ta cĩ đk: n1<n2 n1<<n2. 
Thí dụ : + Nếu hh là hai chất đồng đẳng liên tiếp và =1,5 
 	Thì n1<1,5<n2=n1+1 0,5<n1<1,5 n1=1, n2=2.
+ Nếu hh là đđ khơng liên tiếp, giả sử cĩ M cách nhau 28 đvC (2 nhĩm –CH2-)
 	Thì n1<=1,5<n2=n1+2 n1=1, n2=3.
vPP2 : - gọi CT chung của hai hidrocacbon là .
- Tương tự như trên 
- Tách ra CTTQ mỗi hidrocacbon 
Ta cĩ: x1<<x2, tương tự như trên x1,x2.
y1 < <y2; ĐK: y1,y2 là số chẳn.
nếu là đồng đẳng liên tiếp thì y2=y1+2. thí dụ=3,5 
y1<3,5<y2=y1+2 1,5<y1<3,5 ; y1 là số chẳn y1=2, y2=4 
nếu là đđ khơng kế tiếp thì ta thay ĐK : y2=y1+2 bằng đk y2=y1+2k (với k là hiệu số nguyên tử cacbon).
Cho vài thí dụ:
II. DẠNG 2: Tìm CTPT của hidrocacbon khi biết KL phân tử:
v Phương pháp: + Gọi CTTQ của hidrocacbon là CxHy; Đk: x1, y2x+2, y chẳn. 
+ Ta cĩ 12x+ y=M
+ Do y>0 12x<M x< (chặn trên) (1)
+ y2x+2 M-12x 2x+2 x(chặn dưới) (2)
Kết hợp (1) và (2) x và từ đĩ y.
Thí dụ : KLPT của hydrocacbon CxHy = 58
Ta cĩ 12x+y=58
+ Do y>o 12x<58 x<4,8 và do y 2x+2 58-12x 2x+2 x 4
x=4 ; y=10 CTPT hydrocacbon là C4H10.
III. DẠNG 3 : GIẢI BÀI TỐN HỖN HỢP
Khi giải bài tốn hh nhiều hydrocacbon ta cĩ thể cĩ nhiều cách gọi :
- Cách 1 : Gọi riêng lẻ, cách này giải ban đầu đơn giản nhưng về sau khĩ giải, dài, tốn thời gian.
- Cách 2: Gọi chung thành một cơng thức hoặc (Do các hydrocacbon khác dãy đồng đẳng nên k khác nhau)
vPhương pháp: Gọi Ct chung của các hydrocacbon trong hh là (nếu chỉ đốt cháy hh) hoặc (nếu vừa đốt cháy vừa cộng hợp H2, Br2, HX)
- Gọi số mol hh.
- Viết các ptpứ xảy ra, lập hệ phương trình, giải hệ phương trình 
+ Nếu là ta tách các hydrocacbon lần lượt là 
Ta cĩ: a1+a2+ =nhh
Nhớ ghi điều kiện của x1,y1
+ x1 1 nếu là ankan; x1 2 nếu là anken, ankin; x1 3 nếu là ankadien
RChú ý: + Chỉ cĩ 1 hydrocacbon duy nhất cĩ số nguyên tử C=1 nĩ là CH4 (x1=1; y1=4)
+ Chỉ cĩ 1 hydrocacbon duy nhất cĩ số nguyên tử H=2 nĩ là C2H2 (y2=4) (khơng học đối với C4H2).
Các ví dụ:
IV. CÁC PHẢN ỨNG DẠNG TỔNG QUÁT: 
1. Gọi CT chung của các hydrocacbon là 
a.Phản ứng với H2 dư (Ni,to) (Hs=100%)
+H2 hỗn hợp sau phản ứng cĩ ankan và H2 dư
RChú ý: Phản ứng với H2 (Hs=100%) khơng biết H2 dư hay hydrocacbon dư thì cĩ thể dựa vào của hh sau phản ứng. Nếu <26 hh sau phản ứng cĩ H2 dư và hydrocacbon chưa no phản ứng hết
b.Phản ứng với Br2 dư:
+Br2 
c. Phản ứng với HX
+HX 
d.Phản ứng với Cl2 (a's'k't')
+Cl2 
e.Phản ứng với AgNO3/NH3
2+xAg2O x
2) Đối với ankan:
CnH2n+2 + xCl2 CnH2n+2-xClx + xHCl ĐK: 1 x 2n+2
CnH2n+2 CmH2m+2 + CxH2x ĐK: m+x=n; m 2, x 2, n 3.
3) Đối với anken:
+ Phản ứng với H2, Br2, HX đều tuân theo tỉ lệ mol 1:1
+ Chú ý phản ứng thế với Cl2 ở cacbon 
	CH3-CH=CH2 + Cl2 ClCH2-CH=CH2 + HCl
4) Đối với ankin:
+ Phản ứng với H2, Br2, HX đều tuân theo tỉ lệ mol 1:2
VD: CnH2n-2 + 2H2 CnH2n+2
+ Phản ứng với dd AgNO3/NH3
2CnH2n-2 + xAg2O 2CnH2n-2-xAgx + xH2O
ĐK: 0 x 2 
* Nếu x=0 hydrocacbon là ankin ankin-1
* Nếu x=1 hydrocacbon là ankin-1
* Nếu x= 2 hydrocacbon là C2H2.
5) Đối với aren và đồng đẳng:
+ Cách xác định số liên kết ngồi vịng benzen.
Phản ứng với dd Br2 là số liên kết ngồi vịng benzen.
+ Cách xác định số lk trong vịng:
Phản ứng với H2 (Ni,to): 
* với là số lk nằm ngồi vịng benzen
* là số lk trong vịng benzen.
Ngồi ra cịn cĩ 1 lk tạo vịng benzen số lk tổng là ++1.
VD: hydrocacbon cĩ 5 trong đĩ cĩ 1 lk tạo vịng benzen, 1lk ngồi vịng, 3 lk trong vịng. Vậy nĩ cĩ k=5 CTTQ là CnH2n+2-k với k=5 CTTQ là CnH2n-8
CHÚ Ý KHI GIẢI TỐN 
VÍ DỤ 1 :Đốt cháy 0,1 mol hỗn hợp 2 ankan là đồng đẳng kế tiếp ,thu được 3,36 lít CO2(ĐKTC).Hai ankan trong hỗn hợp là:
Giải : số nt cacbon trung bình= số mol CO2 : số mol 2 ankan ---> CTPT
VD 2 :Đốt cháy 6,72 lít khí (ở đktc) hai hiđrocacbon cùng dãy đồng đẳng tạo thành 39,6 gam CO2 và 10,8 gam H2O.
a)Cơng thức chung của dãy đồng đẳng là:
b) Cơng thức phân tử mỗi hiđrocacbon là:
Giải :Do chúng ở thể khí, số mol CO2> số mol H2O --->là ankin hoặc ankadien
số mol 2 chất là :nCO2- n H2O = 0,3 ---> Số ntử cacbon trung bình là : nCO2 :n 2HC=3
---> n1=2 ... c ngồi đáp án và linh hoạt trong cách đánh giá với điều kiện mức điểm tối đa các câu khơng thay đổi.
phßng gi¸o dơc nga s¬n
®Ị thi häc sinh giái m«n ho¸ häc líp 9
N¨m häc: 2008 - 2009
 Thêi gian: 150phĩt
 C©u1: H·y chän § ( nÕu lµ ®ĩng ); chän S ( nÕu cho lµ sai )
1. Hoµ tan hoµn toµn 20,4 gam Al2O3 vµ 8 gam MgO trong 122,5 gam dung dÞch H2SO4. §Ĩ trung hoµ l­ỵng axit cßn d­ ph¶i dïng 400 ml dung dÞch NaOH 0,5M. Nång ®é phÇn tr¨m dung dÞch H2SO4 ban ®Çu lµ:
A. 65% B. 75% C.72% D.70%
2. Cho hçn hỵp Al vµ Fe t¸c dơng víi hçn hỵp dung dÞch AgNO3 vµ Cu(NO3)2 thu ®­ỵc dung dÞch B vµ chÊt r¾n D gåm 3 kim lo¹i. Cho D t¸c dơng víi dung dÞch HCl d­ cã khÝ bay lªn. Thµnh phÇn chÊt r¾n D lµ:
A. Al,Fe vµ Cu B. Fe, Cu vµ Ag 
C. Al, Cu vµ Ag D. KÕt qu¶ kh¸c
 C©u2:
1. Cã 4 lä mÊt nh·n A, B, C,D chøa NaI, AgNO3, HI, K2CO3.
- Cho chÊt trong lä A vµo c¸c lä: B,C,D ®Ịu thÊy cã kÕt tđa
- ChÊt trong lä B chØ t¹o 1 kÕt tđa víi 1 trong 3 chÊt cßn l¹i
- ChÊt C t¹o 1 kÕt tđa vµ 1 khÝ bay ra víi 2 trong 3 chÊt cßn l¹i.
X¸c ®Þnh chÊt chøa trong mçi lä. Gi¶i thÝch
2. ViÕt 6 ph­¬ng tr×nh ph¶n øng kh¸c nhau ®Ỵ thùc hiƯn ph¶n øng.
PbCl2 + ? = NaCl + ?
 C©u3:
1. §èt hçn hỵp C vµ S trong Oxi d­ _ hçn hỵp A.
- Cho 1/2 A léi qua dung dÞch NaOH thu ®­ỵc dung dich B vµ khÝ C.
- Cho khÝ C qua hçn hỵp chøa CuO, MgO nung nãng thu ®­ỵc chÊt r¾n D vµ khÝ E.
- Cho khÝ E léi qua dung dÞch Ca(OH)2 thu ®­ỵc kÕt tđa F vµ dung dÞch G thªm dung dÞch KOH vµo G l¹i thÊy cã kÕt tđa F xuÊt hiƯn. §un nãng G cịng thÊy kÕt tđa F.
Cho 1/2 khÝ A cßn l¹i qua xĩc t¸c nãng thu ®­ỵc khÝ M. DÉn M qua dung dÞch BaCl2 thÊy cã kÕt tđa N.
X¸c ®Þnh thµnh phÇn A,B,C,D,E,F,G,M,N vµ viÕt tÊt c¶ c¸c ph¶n øng x¶y ra.
2. Tr×nh bµy ph­¬ng ph¸p t¸ch riªng tõng chÊt nguyªn chÊt tõ hçn hỵp: §¸ v«i, v«i sèng, th¹ch cao vµ muèi ¨n.
 C©u4:Trén 50ml dung dÞch Al2(SO4)3 4M víi 200ml Ba(OH)2 1,5M thu ®­ỵc kÕt tđa A vµ dung dÞch B. Nung kÕt tđa A trong kh«ng khÝ ®Õn l­ỵng kh«ng ®ỉi thu ®­ỵc chÊt r¾n D. Thªm BaCl2 d­ vµo dung dÞch B th× t¸ch ra kÕt tđa E.
a. ViÕt ptp­. TÝnh l­ỵng D vµ E
b. TÝnh nång ®é mol chÊt tan trong dung dÞch B ( coi thĨ tÝch thay ®ỉi kh«ng ®¸ng kĨ khi x¶y ra ph¶n øng)
§¸p ¸n chÊm
C©u1: ( 4 ®iĨm )
 1. §¸p ¸n ®ĩng: C ( 1 ®iĨm)
 Sai: A,B,D ( 1 ®iĨm )
 2. §¸p ¸n ®ĩng: B ( 1 ®iĨm )
 Sai: A,C,D ( 1 ®iĨm )
C©u2: ( 5 ®iĨm )
 1/ (2 ®iĨm )
 A t¹o kÕt tđa víi B,C,D nªn A lµ AgNO3 ( 0,25 ®iĨm )
 AgNO3 + NaI = AgI + NaNO3 ( 0,25 ®)
 AgNO3 + HI = AgI + HNO3 ( 0,25 ®)
 2AgNO3 +K2CO3 = Ag2CO3 + 2KNO3 ( 0,25 ®)
 C t¹o kÕt tđa víi A vµ t¹o khÝ víi HI C lµ K2CO3 ( 0,25 ®)
 B chØ t¹o kÕt tđa víi 1 trong 3 chÊt cßn l¹i B lµ NaI ( 0,25 ®)
 D lµ HI ( 0,25 ® )
 2HI + K2CO3 = 2KI + CO2 k + H2O ( 0,25 ®)
2/ ( 3 ®iĨm )
 Mçi ph­¬ng tr×nh ®ĩng ®­ỵc 0,5 ®iĨm
 1. PbCl2 + Na2CO3 = PbCO3 + 2NaCl
 2. PbCl2 + Na2S = PbS + 2NaCl
 3. PbCl2 + Na2SO3 = PbSO3 + 2NaCl
 4. PbCl2 + Na2SO4 = PbSO4 + 2NaCl
 5. 3PbCl2 + 2Na3PO4 = Pb3(PO4)2 + 6NaCl
 6. PbCl22+ Na2SiO3 = PbSiO3 + 2NaCl
C©u3: ( 7 ®iĨm )
 1. ( 4 ® )
 2C + O2 = 2 CO ( 0,25®)
 C + O2 = CO2 ( 0,25®)
 S + O2 = SO2 ( 0,25®)
 KhÝ A:, CO2 , SO2, O2d­, CO ( 0,25®) 
 Cho A qua dung dÞch NaOH 
 CO2 + 2NaOH = Na2CO3 + H2O ( 0,25®)
 SO2 + 2NaOH = Na2SO3 + H2O ( 0,25®)
 Dung dÞch B chøa Na2CO3, Na2SO3 cßn khÝ C chøa: CO2, O2, CO ( 0,25®)
 C qua CuO, MgO nãng.
 CuO + CO = Cu + CO2 ( 0,25®)
 ChÊt r¾n D ( MgO, Cu ) vµ khÝ E cã: CO2, O2, CO d­ ( 0,25®)
 E léi qua Ca(OH)2
 CO2 + Ca(OH)2 = CaCO3 + H2O ( 0,25®) 
 2CO2 + Ca(OH)2 = Ca(HCO3)2 ( 0,25®)
KÕt tđa F lµ CaCO3 
Dung dÞch G: Ca(HCO3)2
Ca(HCO3)2+ 2KOH = CaCO3 + K2CO3 + H2O( 0,25®)
Ca(HCO3)2 = CaCO3+ CO2 + H2O( 0,25®)
A qua xĩc t¸c nãng
2SO3 + O2 = 2SO3 ( khÝ M) ( 0,25®)
M qua dung dÞch BaCl2
SO3 + H2O + BaCl2 = BaSO4 + 2HCl
 (KÕt tđa N)
2. ( 3 ®iĨm)Hoµ tan trong n­íc
CaO + H2O = Ca(OH)2 ( 0,5®)
Rưa nhiỊu lÇn thu ®­ỵc chÊt r¾n A cã CaCO3 + CaSO4vµ n­íc läc B cã NaCl vµ Ca(OH)2 (0,25®)
Thªm Na2CO3 vµo n­íc läc
Na2CO3 + Ca(OH)2= CaCO3+ 2 NaOH ( 0,5®)
Läc kÕt tđa ®­ỵc n­íc läc C. §em ®un nãng kÕt tđa
CaCO3= CaO + CO2 ( 0,5®)
Trung hoµ n­íc läc C råi c« c¹n ®­ỵc NaCl
Ng©m chÊt r¾n A trong dung dÞch HCl
CaCO3 + 2HCl = CaCl2 + CO2 + H2O ( 0,5®)
Läc s¶n phÈm kh«ng tan lµ CaSO4 ( 0,25®)
Thªm Na2CO3 vµo n­íc läc ®Ĩ thu l¹i CaCO3
CaCl2 + Na2CO3= CaCO3+ 2 NaCl ( 0,5®)
C©u4: ( 4 ®iĨm )
Sè mol Al2(SO4)3 = 0,2mol ( 0,5®)
nBa(OH)2 = 0,3mol ( 0,5®)
Pt: Al2(SO4)3 + 3Ba(OH)2 = 3 BaSO4 + 2 Al(OH)3 ( 0,5®)
Khi nung BaSO4 ®­ỵc BaSO4 kh«ng ®ỉi
2Al(OH)3 = Al2O3 + 3H2O ( 0,5®)
ChÊt r¾n D gåm BaSO4 vµ Fe2O3, dung dÞch B cã Al2(SO4)3 d­ ( 0,25®)
Al2(SO4)3 + 3BaCl2 = 3 BaSO4 + 2FeCl3 ( 0,5®)
KÕt qu¶: mD= 80,1gam( 0,5®)
 mE = 69,9gam ( 0,25®)
 CM = 0,4M ( 0,5®)
 Ghi chĩ: 
- HS lµm c¸ch kh¸c mµ ®ĩng vÉn cho ®iĨm tèi ®a
- C¸c ph­¬ng tr×nh ho¸ häc kh«ng c©n b»ng hoỈc kh«ng ghi râ tr¹ng th¸i trõ 1/2 sè ®iĨm.
Bµi tËp s¬ ®å ph¶n øng hãa häc
Lo¹i chuyªn cho häc sinh giái
C©u 1: CaCO3 → CO2 → Na2CO3 → NaHCO3 → Na2CO3 → Na2SO4 → NaCl
C©u 2: Hoµn thµnh c¸c ph¶n øng sau ( ghi râ ®iỊu kiƯn nÕu cã )
a. FexOy + O2 FenOm b. Al2O3 + NaHSO4	
c. Fe3O4 + H2SO4 ®Ỉc d. Ca3(PO4)2 + H3PO4 	
C©u 3: ViÕt c¸c ph­¬ng tr×nh ph¶n øng vµ ghi râ ®iỊu kiƯn:
	R1 + O2 ® R2 (khÝ kh«ng mµu, mïi h¾c)	R3 + R4 ® R5
	R2 + O2 R3	R2 + R4 + Br2 ® R5 + R6
	H2S + R2 ® R1 + R4	R5 + Na2SO3 ® R2 + R4 + R7
C©u 4: Hoµn thµnh c¸c ph­¬ng tr×nh ho¸ häc sau ®©y: 
t0, xt
	 FeS2 (r) + HCl (dd) ® KhÝ A + chÊt r¾n mµu vµng + ....
 	 KClO3 (r) ® KhÝ B + ... 
	 Na2SO3 (dd) + H2SO4 (dd) ® KhÝ C + ...
	Cho c¸c khÝ A, B, C t¸c dơng víi nhau tõng ®«i mét. ViÕt c¸c ph­¬ng tr×nh ho¸ häc vµ ghi râ ®iỊu kiƯn cđa ph¶n øng (nÕu cã).
C©u 5: Hoµn thµnh s¬ ®å ph¶n øng sau ®©y.
	X
	 G + H2O 
	G	Y A + B
	 	Z X + C.
	Cho biÕt G lµ mét Phi kim, X lµ khÝ cã mïi trøng thèi
Câu 6: Hãy xác định các chất X, Y, Z ,T và lập các phương trình hố học của những phản ứng cĩ sơ đồ sau đây:
(axitđặc)
C©u 7: Chän c¸c chÊt thÝch hỵp vµ viÕt ptp­ hoµn thµnh d·y chuyĨn ho¸ sau
 X Y	Z	 (BiÕt A lµ kim lo¹i mµu tr¾ng b¹c, 
 A	T 	A Oxit cđa A ho¸ trÞ kh«ng ®ỉi; X, Y, Z, T, 
	M N 	P	 lµ hỵp chÊt cđa A)
C©u 8: Cĩ các chất (A), (B), (C), (D), (G), (E), (H), (I) , (K), (L), (M) .
 	Cho sơ đồ các phản ứng :	(A)	 (B) + (C) + (D) 
	 (C) + (E) 	 (G) 	+ (H) + (I)
	 (A) + (E)	 (K) + (G) + (I) + (H)
	(K) + (H) 	 (L) + (I) + (M)
Hãy hồn thành sơ đồ trên, biết rằng :
- (D) ; (I) ; (M) là các đơn chất khí, khí (I) cĩ tỉ khối so với khí CH4 là 4,4375.
- Để trung hịa 2,8 gam chất kiềm (L) thì cần 200ml dung dịch HCl 0,25M.	
C©u 9: Cho s¬ ®å c¸c ph¶n øng sau:
	(a)	H2O + Na + X1 X2 + . . . + X3
	(b)	 X2 X5 + H2O 
	(c)	 X1 + X4 X2 + X3
	(d)	BaCl2 + X1 X6 + BaSO4
C©u 10: Viết các phương trình hóa học theo sơ đờ sau (biết rằng (A), (B), (C)  đều là các chất vơ cơ) : 
Câu 11: Có hai oxit trong đó oxi chiếm tương ứng lần lượt là: 36,78% và 50,45% về khới lượng. Cho m gam mỡi oxit vào dung dịch đậm đặc X3, phản ứng xảy ra theo sơ đờ:
X1 + X3 X4 + X5 + X6	(1)
X2 + X3 X4 + X5 + X6	(2)
Giả thiết các phản ứng xảy ra hoàn toàn.
Xác định cơng thức X1, X2. Chọn X3 thích hợp để hoàn thành PT 1, 2. Cho biết thể tích khí ở 2 bằng bao nhiêu lần thể tích khí ở 1.
C©u 12: §èt ch¸y hoµn toµn mét chÊt v« c¬ A trong kh«ng khÝ th× chØ thu ®­ỵc 1,6 gam s¾t (III) «xit vµ 0,896 lÝt khÝ sunfur¬ (®ktc).
X¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tư cđa A .
ViÕt ph­¬ng tr×nh ho¸ häc ®Ĩ thùc hiƯn chuçi chuyĨn ho¸ sau:
 SO2 " Muèi A1 
 A A3
 KÕt tđa A2
C©u 13: Hoµn thµnh c¸c ph­¬ng tr×nh ph¶n øng :
 Fe3O4 + H2SO4 ®Ỉc nãng " 
 FeS2 + O2 "
 FexOy + CO " 
 Al2O3 + KHSO4 "
Câu 14: Xác định cơng thức phân tử của các chất và viết phương trình phản ứng theo dãy biến hố sau :
Biết là hợp chất của lưu huỳnh với 2 nguyên tố khác và cĩ khối lượng phân tử là đvC.
Câu 15: Hãy chọn các hợp chất thích hợp để hồn chỉnh các phương trình phản ứng dưới đây:
1. 
2. 
3. 
4. 
5. 
6. 
7. 
8. 
9. 
10. ( Biết là oxit axit)
11. 
12. 
Câu 16: Cho các pứ sau:
a, A1+A2-->A3
b, A2+A4-->A3+H2O
c, A3+A4-->A1+H2O
d, A1+A5-->A3+H2O
e, A5+A6-->A3+A7+H2O
Biết đk thường, A2, A3 đều là chất khí, trong đĩ A3 là oxit của phi kim chiếm 50% oxi về khối lượng. A7 là muối chưa 40% kim loại về khối lượng
Xác định A1, A2..A7 và hịan thành các PTPỨ(ghi rõ đk PỨ nếu cĩ)
Câu17: Viết đầy đủ phương trình phản ứng theo sơ đồ sau đây:
 (6) + I/ to
A B C D E
 (1) (2) (3) (4)
 (5) + Z / t0
Các kí hiệu A, B, A, D, E, X, Y, Z, I ứng với một chất khác nhau.
Câu 18: 
Viết tất cả phương trình hóa học xảy ra khi:
Cho dung dịch KOH dư vào dung dịch FeSO4, lọc thu kết tủa để lâu trong không khí.
Sục khí CO2 dư vào dung dịch NaOH thu được dung dịch A; cho dung dịch Ca(OH)2 dư vào dung dịch A.
Hoàn thành các phương trình phản ứng sau:
(A) + (B) (C) + (D) 	 (1)	(E) + (F) → (G) 	(3)
(D) + (B) (E)	(2)	(C) + (G) → Fe2(SO4)3 + (F)	(4)
Câu 19: Xác định công thức (A), (B), (C), (D), (E), (F), (G).
 C D
 B
 E F
Cho các chất NaAlO2, Al(OH)3, Al2O3, Al, Al(NO3)3 
tương ứng với các kí hiệu B, C, D, E, F 
không theo thứ tự trên, thỏa mãn sơ đồ sau:
Xác định B, C, D, E, F.
Viết PTPƯ xảy ra, mỗi mũi tên là một phản ứng.
Câu 20: Viết các phương trình hố học của các phản ứng sau: (ghi rõ điều kiện nếu cĩ)
KClO3	(A) + (B)
(A) + H2O (D) + (E) + (F) 
(F) + (D) (A) + KClO + H2O
(G) + KMnO4 (H) + (F) + (A) + H2O
(E) + (F) (G)
(F) KBr	 (A) + (I)
Chän c¸c chÊt A, B, C, D, E, F thÝch hỵp, viÕt c¸c ph­¬ng tr×nh ph¶n øng hoµn thµnh s¬ ®å chuyĨn ho¸ sau:
Fe ⟶ A ⟶ B ⟶ C ⟶ D ⟶ Fe ⟶ E ⟶ C ⟶ F
C©u 21: Chän c¸c chÊt A, B, C, D, E, X1, X2, X3, X4 phï hỵp víi s¬ ®å vµ viÕt ph­¬ng tr×nh hãa häc cho s¬ ®å sau vµ ghi râ ®iỊu kiƯn ph¶n øng (nÕu cã).
 B +X2 D +X3 E +X4+H2O A
 t0
A +D
 +X1
 C D +X4 B 
BiÕt A, B, C, D lµ c¸c hỵp chÊt cđa mét kim lo¹i, C lµ chÊt lµm gia vÞ cho thøc ¨n
C©u 22: X¸c ®Þnh c¸c chÊt t­¬ng øng víi c¸c ch÷ c¸i råi viÕt ph­¬ng tr×nh hãa häc thùc hiƯn c¸c biÕn ®ỉi hãa häc sau:
3500C
+ HNO3
+ KOH
+ H2SO4
+ H2O
 A(khÝ) B C A(khÝ) D E(khÝ) + F(khÝ) + H2O
C©u 23: Cho chuçi ph¶n øng:
(6)
(5)
(4)
(3)
(2)
(1)
AlH2AlAl2S3Al2O3Al(NO3)3 AlCl3
Cã bao nhiªu ph¶n øng cã thĨ thùc hiƯn ®­ỵc? Sưa l¹i s¬ ®å råi viÕt PTHH thøc hiƯn chuçi pø nãi trªn
Câu 24: Bổ túc phương trình phản ứng sau:
Na2CO3 	+	A	-> 	NaCl	+	B	+	C
NaCl	+	C	->	D	+	H2	+	Cl2
B	+	D	->	E
E	+	G	-> 	Na2SO4	+	B	+	C
Câu 25: Bổ túc các phản ứng sau:
1. A + B -> C + D + E
2. C + NaOH -> Na2SO4 + F(kết tủa)
3. D + KI -> C + H +I2
4. D + KOH -> G(KT)+ H
5. C + KMnO4 + B -> D + MnSO4 + H + E
6. G + J -> K + E
7. F + O2 + E -> G(KT)
8. C + Al -> M + L
9. L + J -> N + H2
10. N + Cl2 -> K