Giáo án môn Vật lý 9 - Tuần 12

Ngày soạn : 30 / 10 Tuần 12
Này giảng : 8 / 11
Tiết 23 : Nam châm vĩnh cửu
I . Mục tiêu.
- Mô tả được từ tính của nam châm 
- Biết cách xác định các từ cực bắc và nam của nam châm vĩnh cửu .
- Biết các từ cực loại nào thì hút nhau loại nào thì đẩy nhau .
- Mô tả được cấu tạo và giải thích được hoạt động của la bàn .
- Rèn cách xác định cực của nam châm .
II . Chuẩn bị.
 Mỗi nhóm:	 
 - 2nam châm thẳng ( 1 thanh bọc kín các cực 
 - 1 ít vụn sắt trộn vụn gỗ ,nhôm ,đồng ,xốp 
 - 1 nam châm chữ U
 - 1 kim nam châm đặt trên mũi nhọn 
 - 1 la bàn , 1 giá thí nghiệm treo thanh nam châm 
III . Hoạt động dạy học
 1 . ổn định tổ chức . 
 2 . Kiểm tra bài cũ
 Nam châm có đặc điểm gì?
 3 . Bài mới
Trợ giúp của giáo viên
Hoạt động của học sinh
? Nêu tính chất của nam châm ?
? Nêu phương án loại sắt ra khỏi hỗn hợp sắt ,đồng nhôm 
? Yêu cầu các nhóm tiến hành thí nghiệm trả lời C1 
? Báo cáo kết quả thí nghiệm ?
? Nam châm có thể hút được những kim loại nào? 
? Gọi học sinh đọc C2 .
? Nêu yêu cầu thí nghiệm .
GV: Giao dụng cụ cho các nhóm làm thí nghiệm để trả lời C2 .
? Khi đứng cân bằng kim nam châm đặt theo hướng nào ?
? Xoay lệch khỏi vị trí cân bằng kim như thế nào? 
? Rút ra kết luận qua thí nghiệm 
? Yêu cầu học sinh ghi vở kết luận .
? Yêu cầu học sinh theo nhóm làm thí nghiệm hình 21.3
? Yêu cầu ghi kết quả vào câu C3 ,C4 
? Trình bày trước lớp?
Y/c học sinh nêu kết luận ?
Gọi học sinh đọc C6 yêu cầu học sinh nêu cấu tạo và tác dụng của la bàn .
Y/c hs thảo luận trả lời C7,C8 
Hoạt động 1 : Tìm hiểu từ tính của nam châm :
1/ Thí nghiệm :
- Nam châm là vật hút sắt hay bị sắt hút .
- Học sinh nêu phương án loại .
- Học sinh đọc C2 .
+ Nêu yêu cầu thí nghiệm 
- Đại diện nhóm lên nhận dụng cụ 
Các nhóm tiến hành thí nghiệm .
- Kim nam châm định hướng bắc nam .
- Kim vẫn trở về vị trí ban đầu .
2/ Kết luận:
 ( Sgk ) 
Hoạt động 2 : Tương tác giữa hai nam châm
1/ Thí nghiệm :
Học sinh làm thí nghiệm theo nhóm trả lời C3và C4.
C3: Đưa cực nam của nam châm gần cực bắc của kim nam châm thì cực bắc của kim nam châm bị hút về cực nam của thanh nam châm 
C4: đổi đầu hai cực của nam châm đưa lại gần. Nhau các cực cùng tên đẩy nhau , các cực khác tên hút nhau .
2/ Kết luận :
Khi đặt hai nam châm gần nhau các từ cực cùng tên đẩy nhau các từ cực khác tên hút nhau .
Hoạt động 3 : Vận dụng
- Hs suy nghĩ trả lời câu C6,C7
C6: bộ phận chỉ hướng của la bàn là kim nam châm bởi vì tại mọi vị trí trên trái đất kim nam châm luôn chỉ hướng bắc nam địa lý 
đ la bàn dùng để xác định phương hướng dùng cho người đi biển ,đi rừng 
C7 : Đầu có ghi chữ N là cực bắc ,đầu ghi chữ S là cực nam 
Với kim nam châm học sinh phải dựa vào màu sắc hoặc kiểm tra :
- Dùng nam châm khác đã biết cực từ đưa lại gần ,dựa vào tương tác 2 nam châm để xác định tên cực 
- Đặt kim nam châm tự do dựa vào định hướng của kim nam châm để biết được tên cực của kim nam châm 
4 . Củng cố _ dặn dò.
Yêu cầu học sinh nêu đắc điểm của nam châm ?
Gv chốt lại kiến thức cơ bản
Về nhà học bài , làm bài tập trong SBT
IV . Bài học kinh nghiệm.
Ngày soạn : 1 / 11 Tuần 12
Này giảng : 9 / 11
Tiết 24 : Tác dụng từ của dòng điện -Từ trường
I . Mục tiêu.
 - Mô tả được thí nghiệm vè tác dụng từ của dòng điện .
- Trả lời được câu hỏi từ trường tồn tại ở đâu ?
- Biết cách nhận biết từ trường .
- Rèn kỹ năng nắp đặt thí nghiệm .
- Nhận biết từ trường 
- Ham thích tìm hiểu bộ môn vật lý .
II . Chuẩn bị.
Mỗi nhóm :
2 giá thí nghiệm, 1 đôi pin 1,5V 
1 kim nam châm đặt trên giá thí nghiệm có trục thẳng đứng .
1 công tắc ,1 đoạn dây dẫn dài 40cm.
5 dây nối ,1 biến trở , 1 am pe kế GHĐ1,5A
III . Hoạt động dạy học
 1 . ổn định tổ chức . 
 2 . Kiểm tra bài cũ
 Nêu đặc điểm của nam châm ?Chữa bài tập 21.2 
 3 . Bài mới
Trợ giúp của giáo viên
Hoạt động của học sinh
? Yêu cầu học sinh nêu cách bố trí thí nghiệm 
Hình 22.1
? Nêu mục đích thí nghiệm ?
? Y/c học sinh tiến hành thí nghiệm để trả lời C1 
Giáo viên lưu ý học sinh bố trí thí nghiệm sợi dây song song trục của kim 
? Kết quả thí nghiệm chứng tỏ điều gì ?
Giáo viên thông báo dòng điện chạy qua các dây dẫn thẳng hay hình dạng bất kỳ đều có tác dụng từ 
Giáo viên :Tác dụng đó gọi là tác dụng từ của dòng điện .
? Yêu cầu mỗi nhóm làm 2 thí nghiệm 
+ 1 nửa làm với dây dẫn có dòng điện.
+ 1 nửa làm với nam châm thống nhất trả lời C3,C4
? Đưa nam châm đến các vị trí khác nhau quanh dây dẫn hoặc quanh nam châm có hiện tượng gì?
? Yêu cầu học sinh tìm hiểu C4 và trả lời .
? Thí nghiệm chứng tỏ xung quanh nam châm và xung quanh dòng điện có gì đặc biệt?
Giáo viên nêu : không gian đó gọi là từ trường 
? Từ trường tồn tại ở đâu?
? Nêu cách phát hiện từ trường ?
? Y/c hs suy nghĩ trả lời câu C4 -> C6
Trả lời trước lớp
Hoạt động 1 : Tìm hiểu lực từ :
1/ Thí nghiệm :
- Học sinh tìm hiểu thí nghiệm 22.1 nêu
- Mục đích thí nghiệm : Kiểm tra xem dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng có tác dụng từ hay không ?
Học sinh làm thí nghiệm để trả lời C1 
C1: Khi có dòng điện qua dây dẫn kim nam châm quay lệch khỏi vị trí cân bằng .Ngắt dòng điện kim quay trở về vị trí ban đầu .
Kết luận : Dòng điện gây ra tác dụng lực lên kim nam châm đặt gần nó ,chứng tỏ dòng điện có tác dụng từ .
Lực tác dụng đó gọi là lực từ .
2/ Kết luận :
Dòng điện có tác dụng từ 
Hoạt động 2 : Tìm hiểu từ trường 
1/ Thí nghiệm :
Học sinh tiến hành thí nghiệm để trả lời C3và C4 
C3: Tại các vị trí khác nhau kim nam châm lệch khỏi vị trí bắc nam 
C4. ở mỗi vị trí sau khi nam châm đã đứng yên xoay cho nó lệch khỏi vị trí vừa xác định buông tay ra kim nam châm luôn chỉ hướng xác định .
Không gian xung quanh nam châm và xung quanh 
Dòng điện có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt trong nó .
2/ Kết luận :
Không gian xung quanh nam châm và xung quanh dòng điện tồn tại một từ trường .
3/ Cách nhận biết từ trường :
Dùng kim nam châm thử đưa vào môi trường không gian cần kiểm tra .Nếu thấy có lực từ tác dụng lên kim nam châm thử thì môi trường đó có từ trường .
Hoạt động 3 : Vận dụng
- Hs suy nghĩ trả lời câu C4 -> C6
C4: Cá nhân học sinh hoàn thành để phát hiện ra trong dây dẫn AB có dòng điện hay không ta đặt kim nam châm lại gần dây dẫn AB.nếu kim nam châm lệch khỏi vị trí bắc nam thì AB có dòng điện 
4 . Củng cố _ dặn dò.
Qua bài học hôm nay ta cần ghi nhớ kiến thức cơ bản nào?
Gv chốt lại kiến thức cơ bản
Về nhà học bài , làm bài tập trong SBT
IV . Bài học kinh nghiệm.