Bài soạn Ngữ văn 9 - Năm học: 2009 - 2010 - Tuần 16

Tuần 16 	Ngày dạy: 13,15,17/12	
CỐ HƯƠNG
Tiết 76, 77, 78	 
 Lỗ Tấn
I.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
Giúp học sinh:
- Thấy được tinh thần phê phán sâu sắc xã hội cũ và niềm tin trong sáng vào sự xuất hiện tất yếu của cuộc sống mới, xã hội mới.
- Thấy được màu sắc trữ tình đậm đà của tác phẩm >, việc sử dụng thành công các biện pháp nghệ thuật so sánh và đối chiếu, việc kết hợp nhuần nhuyễn nhiều phương thức biểu đạt trong tác phẩm.
II.CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH:
- Giáo viên: chân dung nhà văn.
 - Bảng phụ trò chơi giải ô chữ
- Học sinh: - Soạn bài(trả lời các câu hỏi của SG
III.TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
1/ Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra phần soạn bài của HS.
2/ Hoạt động dạy học:
Hoạt động của GV
Ghi bài
Hoạt động 1:
Em hiểu gì về tác giả Lỗ Tấn?
Hoạt động 2:
Hướng dẫn đọc, tóm tắt, bố cục của bài {( Truyện được chia làm mấy phần lớn?) Theo hành trình chuyến về quê của tác giả} Nêu ý từng phần.
Hoạt động 3:
Trong truyện nhân vật nào là chính? Vì sao?
 Biện pháp nghệ thuật nào đã làm nổi bật sự thay đổi của nhân vật Nhuận Thổ?( Tả qua đối chiếu, miêu tả)
? Cảnh vật và con người quê hương qua cái nhìn của nhân vật Tôi hiện tại và trong quá khứ như thế nào?
TIẾT 2
Hoạt động 4: Phân tích nhân vật Nhuận Thổ.
Hình ảnh Nhuận Thổ xuất hiện trước mặt tôi so với 20 năm về trước khác nhau như thế nào?
Nghệ thuật đối chiếu nhằm làm nổi bật điều gì? (Cuộc đời Nhuận Thổ sau 20 năm như thế nào?)
Nhuận Thổ lí giải cuộc sống của mình như thế nào?
Nhân vật thím Hai Dương và Nhuận Thổ có điểm gì giống nhau?
 -Hiểu gì về xã hội Trung Quốc và tư tưởng nhà văn qua cái nhìn về con người quê hương?
 -Mối quan hệ giữa Nhuận Thổ và “tôi” biểu hiện điều gì ở người nông dân?
 -Hiểu gì về người nông dân Trung Quốc trong xã hội đó?
TIẾT 3
Hoạt động 5: Phân tích nhân vật “tôi”.
? Những phương thức biểu đạt được dùng trong tác phẩm?
 ? Chỉ ra những câu văn trực tiếp thể hiện suy nghĩ, cảm xúc của nhận vật “tôi” trước cảnh người ở quê hương? 
? Những ngày ở quê tác giả nhớ lại những chuyện gì? Gặp những ai?
? Từ lời chào “Bẩm ông” của Nhuận Thổ, “Tôi” có tâm trạng như thế nào?
? Nhận xét về bút pháp nghệ thuật được sử dụng trong đoạn trích này?(Hồi ức, đối chiếu)
? Cảm xúc khi rời quê của “tôi” biểu hiện như thế nào?
? Suy nghĩ như thế nào về hình ảnh con đường mà nhân vật “tôi” muốn nói ở cuối truyện?(Quan hệ với toàn truyện?Ý nghĩa?)
Hoạt động 6:
GV nêu vấn đề cho HS suy nghĩ, làm việc theo nhóm(GV cho học sinh đọc ghi nhớ)
Hoạt động 7:
Tổ chức luyện tập chung.
GV cho HS đọc câu hỏi.
I. Tìm hiểu chung:
1/Tác giả: SGK/216,217
2/Tác phẩm: Cố hương là một trong những truyện tiêu biểu của tập Gào thét. 
3/ Đọc- hiểu chú thích:
4/ Bố cục: 3 phần:
a.“Tôi không quảnđang làm ăn sinh sống”: “Tôi” trên đường về quê.
b.“Tinh mơ sáng hôm sau sạch trơn như quét”: Những ngày” tôi” ở quê.
c. Phần còn lại: “Tôi” trên đường xa quê.
II.Đọc – hiểu văn bản:
1/Cảnh vật và con người quê hương qua cái nhìn của nhân vật “tôi”:
a.Cảnh vật:
- Hiện tại: xơ xác, tiêu điều, hoang vắng.
- Trong hồi ức: đẹp đẽ
b. Hình ảnh Nhuận Thổ:
Hai mươi năm trước
Hiện tại
- Cậu bé khỏe mạnh, nhanh nhẹn, trang phục đẹp đẽ, đeo vòng bạc. 
- Hiểu biết nhiều 
(kể chuyện bắt tra)
- Nói chuyện tự nhiên ,vô tư. 
à Nhuận Thổ đẹp đẽ, đầy sức sống. 
- Già nua, thô kệch, ăn mặc rách rưới, nghèo khổ (mũ, áo,). 
- Nói chuyện 
thưa bẩm
à Một Nhuận Thổ tàn tạ, bần hèn.
Cuộc đời xuống dốc, sa sút.
 ==> Phản ánh xã hội Trung Quốc sa sút về mọi mặt.
- Lên án các thế lực đã tạo nên thực trạng đáng buồn(trộm cắp, thuế, lính tráng, con đông,).
- Những mặt tiêu cực nằm ngay trong tâm hồn, tính cách của gười nông dân (gánh nặng tinh thần, mê tín, quan niệm đẳng cấp)
2/Những suy nghĩ, cảm xúc của “tôi”:
a. Những ngày ở quê:
- Ngạc nhiên trước sự thay đổi của thím Hai Dương, Nhuận Thổ.
- Điếng người đi trước lời chào của Nhuận Thổ, cảm giác có bức tường ngăn cách.
- Than thở cho gia cảnh của Nhuận Thổ.
ðBuồn, đau xót trước sự sa sút của những người nông dân nơi quê hương.
b.Khi rời quê:
- Lòng không chút lưu luyến, cảm thấy ngột ngạt, lẻ loi,bức bối, ảo não buồn đau thất vọng nhức nhối.
- Suy nghĩ về quê hương: Thế hệ trẻ phải sống một cuộc đời mới, cuộc đời tôi chưa từng sống.
- Hình ảnh con đường là biểu hiện một niềm tin vào sự đổi thay xã hội, tìm một đường đi mới cho người Trung Quốc trong những năm đầu thế kỉ XX.
III.Tổng kết:
1/Nội dung:
Những rung cảm của nhân vật “tôi” trước sự thay đổi của làng quê.Phê phán xã hội phong kiến, lễ giáo phong kiếnàĐặt ra con đường đi cho người nông dân.
2/Nghệ thuật:
 Diễn biến tâm lí nhân vật.
IV.Luyện tập:
Chọn đoạn văn, học thuộc.
-Tìm những từ thích hợp trong tác phẩm điền theo bảng mẫu SGK/219.
-CỦNG CỐ DẶN DÒ:
Kể lại diễn cảm câu chuyện.
Nắm được đặc điểm nghệ thuật kể chuyện và ý nghĩa lớn lao trong tư tưởng của nhà văn.
Chuẩn bị ôn tập Tập Làm Văn (bài 15 và 16).
—–—–—–—–—–&—–—–—–—–—–
Tuần 16 + 17	Ngày dạy: 18,20,22/12
ÔN TẬP TẬP LÀM VĂN
Tiết 79,80,81 
 I.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
Giúp học sinh:
- Nắm được các nội dung chính của phần Tập làm văn đã học trong Ngữ văn 9, thấy được tính chất tích hợp của chúng với văn bản chung.
- Thấy được tính kế thừa và phát triển của nội dung tập làm văn học ở lớp 9 bằng cách so sánh với nội dung các kiểu văn bản đã học ở những lớp dưới.
II.CHUẨN BỊ:
- GV: Bảng phụ ghi một số đoạn văn tự sự có yếu tố miêu tả nội tâm, đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm.
- HS: Trả lời câu hỏi SGK trang 206 và 6 câu hỏi SGK trang 220.
III.TỔ CHỨC HOẠT ĐÔNG DẠY HỌC:
1/ Kiểm tra bài cũ: Kể tên các kiểu văn bản đã học từ lớp 6 đến lớp 9 và nêu đặc điểm từng văn bản (5 kiểu văn bản --> phương thức biểu đạt)
2/ Giới thiệu bài: Từ phần trả lời của HS à GV vào bài mới.
3/ Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học:
Hoạt động của GV
Nội dung
GV gợi ý:
? Phần tập làm văn lớp 9 có những những nội dung lớn nào?
 ? Đối tượng thuyết minh nào cần kết hợp với miêu tả? Đối tượng thuyết minh nào cần kết hợp với giải thích?
? Văn bản tự sự kể ở ngôi số mấy cần chú ý miêu tả nội tâm? Vì sao văn tự sự cần miêu tả nội tâm?
? Nêu vai trò, vị trí, tác dụng của các biện pháp nghệ thuật và yếu tố miêu tả trong VB thuyết minh như thế nào?
* GV giới thiệu: Thuyết minh ngôi chùa( người viết phải sử dụng liên tưởng, tưởng tượng, lối so sánh, nhân hóa như ngôi chùa tự kể chuyện về mình kết hợp miêu tả
 -GV kẻ bảng gợi ý các điểm cần so sánh của hai kiểu VB để các em chỉ ra được ( tính chất tái hiện sự vật, yêu cầu phương thức tái hiện, mục đích sử dụng trong phạm vi nào, ngôn ngữ sử dụng)
HS: Lấy ví dụ đoạn văn có sử dụng yếu tố mieu tả nội tâm, yếu tố nghị luận, yếu tố miêu tả nội tâm và nghị luận.
GV gợi ý 1 số đoạn trích để HS lấy VD.
TIẾT 2
? Thế nào là đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm?
? Vai trò, tác dụng và hình thức thể hiện của các yếu tố này trong VB tự sự như thế nào?
? Tìm đoạn văn có sử dụng yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm?
? Tìm hai đoạn văn tự sự, trong đó một đoạn người kể theo ngôi thứ nhất, một đoạn kể theo ngôi thứ ba? Nhận xét vai trò của người kể chuyện trong mỗi đoạn văn?
? Các nội dung văn bản học ở lớp 9 có gì giống và khác so với các nội dung về kiểu văn bản này đã học ở những lớp dưới?
TIẾT 3
? Giải thích tại sao trong một văn bản có đủ các yếu tố miêu tả, biểu cảm, nghị luận mà vẫn gọi là văn bản tự sự. Theo em, liệu có một văn bản nào chỉ vận dụng một phương thức biểu đạt duy nhất không?
? Đánh dấu X vào các ô trống mà kiểu VB chính có thể kết hợp với các yếu tố tương ứng trong nó:
GV nêu câu hỏi yêu cầu HS giải quyết.
? Tại sao bài văn của học sinh phải có đủ 3 phần?
? Những kiến thức và kĩ năng về kiểu văn bản tự sự của phần tập làm văn có giúp được gì trong việc đọc hiểu văn bản tác phẩm văn học tương ứng?
TIẾT 2
? Những kiến thức và kĩ năng về các tác phẩm tự sự của phần đọc hiểu văn bản và phần Tiếng việt tương ứng đã giúp em những gì trong việc viết văn tự sự? Phân tích một vài ví dụ đe làm sáng tỏ?
1/ Các nội dung lớn và trọng tâm ở lớp 9:
a.VB thuyết minh: kết hợp giữa thuyết minh với các biện pháp nghệ thuật và yếu tố miêu tả.
b.Văn bản tự sự:
- Tự sự kết hợp với biểu cảm và miêu tả nội tâm. - Tự sư kết hợpï với lập luận.
- Một số ND mới trong VB tự sự như đối thoại và độc thoại nội tâm trong tự sự; người kể chuyện và vai trò của người kể chuyện trong tự sự.
2/-Thuyết minh + miêu tả: để hình dung ra sự vật
-Thuyết minh + giải thích: làm rõ sự vật cần giới thiệu
à Nếu thiếu hai yếu tố thì bài thuyết minh sẽ khô khan và thiếu sinh động.
3/ Điểm khác nhau giữa thuyết minh và miêu tả:
Miêu tả
Thuyết minh
(Đối tượng của miêu tả thường là các sự vật, con người, hoàn cảnh cụ thể)
- Có hư cấu tưởng tượng, không nhất 
nhiết thiết phải trung thành với sự vật.
- Dùng nhiều so 
sánh, liên tưởng 
- Mang nhiều cảm 
xúc chủ quan của người viết. 
- Ít dùng số liệu cụ thể, chi tiết. 
- Dùng trong nhiều sáng tác văn chương,
nghệ thuật 
- Ít tính khuôn mẫu 
- Đa nghĩa 
(Đối tượng của thuyết minh thường là các loại sự vật, đồ vật)
- Trung thành với đặc điểm của đối tượng, sự vật.
Bảo đảm tính khách quan, khoa học.
- Ít dùng tưởng tượng, so sánh.
- Dùng số liệu cụ thể, chi tiết.
- Ứng dụng trong nhiều tình huống cuộc sống, văn hóa, khoa học,
- Thường theo một số yêu cầu giống nhau (mẫu)
- Đơn nghĩa
4/ Nội dung văn bản tự sự SGK lớp 9 tập 1:
* Đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố miêu tả nội tâm:
 - Đoạn trích “ Làng”.
 - Đoạn văn: “ Thực sự mẹ không lo lắng”
 ( Lí Lan- Cổng trường mở ra)
* Đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận:
“ Vua Quang Trung cưỡi voi ra doanh  không nói trước!”
 ( Ngô Gia văn phái, Hoàng Lê nhất thống chí )
* Đoạn văn tự sự sử dụng cả miêu tả nội tâm và nghị luận:
“ Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy,cuộc đời này quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn”
 ( Nam Cao- Lão Hạc)
5/ Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm:
a) Khái niệm:
b) Vai trò, tác dụng:
c) Ví dụ:ï 
[]tôi cất giọng véo von: Cái Cò, cái Vạc, cái Nông. Ba cái cùng béo, vặt lông cái nào? Vặt lông cái Cốc cho tao. Tao nấu, tao nướng, tao xào, tao ăn. Chị Cốc thoạt nghe chị lò dò về phía cửa hang, tôi hỏi:
- Đứa nào cạnh khéo gì tao thế? Đứa nào cạnh khéo gì tao thế?
Tôi chui tọt ngay vào hang, cũng không chui nổi vào tổ tao đâu!”(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu ký trong NV 6, Tập hai).
6/ Đoạn văn trong tác phẩm: Làng, Lặng lẽ Sa pa, Chiếc lược ngà.
7/Những nội dung liên quan:
- Miêu tả trong tự sự 
- Nghị luận trong tự sự
- Biểu cảm trong tự sự
- Đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.
è Nội dung tập làm văn 9 vừa lặp lại vừa nâng cao cả kiến thức và kĩ năng.
8/ Giải thích: Một VB có đủ các yếu tố miêu tả, biểu cảm, nghị luận mà vẫn gọi đó VB tự sự vì:
- Các yếu tố miêu tả, biểu cảm nghị luận chỉ là những yếu tố bổ trợ nhằm làm nổi bật phương thức chính là phương thức tự sự.
- Khi gọi tên một VB, người ta căn cứ vào phương thức biểu đạt chính của VB đó.
- Thực tế khó có một VB nào chỉ vận dụng một phương thức biểu đạt duy nhất
9/ Đánh dấu X vào các ô trống mà kiểu VB chính có thể kết hợp với các yếu tố tương ứng trong nó:
TT
Kiểu
VB
chính
Các yếu tố kết hợp với VB chính
Tự sự
Miêu tả
Nghị luận
Biểu cảm
Thuyết minh
Điều hành
1
Tự sự
/
X
X
X
X
2
Miêu tả
X
/
X
X
3
Nghị luận
X
/
X
X
4
Biểu cảm
X
X
X
/
5
Th.
minh
X
X
/
6
Điều hành
/
10/ Bài tập làm văn tự sự của HS vẫn phải có đủ 3 phần vì HS đang trong giai đoạn luyện tập, phải rèn luyện theo những yêu cầu “ chuẩn mực” của nhà trường.
11/ Những kiến thức và kĩ năng về kiểu VB tự sự của phần TLV đã soi sáng thêm rất nhiều cho việc đọc- hiểu VB – tác phẩm VH tương ứng trong SGK
12/ Những kiến thức và kĩ năng về các tác phẩm tự sự của phần đọc hiểu VB và phần Tiếng Việt tương ứng đã giúp HS học tốt hơn khi làm bài văn kể chuyện, dùng ngôi kể, người kể chuyện, dẫn dắt, xây dựng và miêu tả nhân vật, sự việc
Hướng dẫn học ở nhà:
Oân tập bài thật kĩ – chuẩn bị kiểm tra HK.
—–—–—–—–—–&—–—–—–—–—–
Ngày 15 tháng 12 năm 2008
KÍ DUYỆT