Bảng thống kê các tác phẩm văn học trung đại

BẢNG THỐNG KÊ CÁC TÁC PHẨM VĂN HỌC TRUNG ĐẠI
THỂ LOẠI
TÁC PHẨM
 TÁC GIẢ
 PHÂN TÍCH
Truyền kỳ: là những truyện thần kỳ với các yếu tố tiên phật, ma quỷ vốn được lưu truyền rộng rãi trong dân gian.
Mạn lục: Ghi chép tản mạn.
Truyền kỳ còn là một thể loại viết bằng chữ Hán (văn xuôi tự sự) hình thành sớm ở Trung Quốc, được các nhà văn Việt Nam tiếp nhận dựa trên những chuyện có thực về những con người thật, mang đậm giá trị nhân bản, thể hiện ước mơ khát vọng của nhân dân về một xã hội tốt đẹp.
1,Chuyện người con gái Nam Xương kể về cuộc đời và nỗi oan khuất của người phụ nữ Vũ Nương, là một trong số 11 truyện viết về phụ nữ.
- Truyện có nguồn gốc từ truyện cổ dân gian “Vợ chàng Trương” tại huyện Nam Xương (Lý Nhân - Hà Nam ngày nay).
. Tóm tắt truyện
- Vũ Nương là người con gái thuỳ mị nết na, lấy Trương Sinh (người ít học, tính hay đa nghi).
- Trương Sinh phải đi lính chống giặc Chiêm. Vũ Nương sinh con, chăm sóc mẹ chồng chu đáo. Mẹ chồng ốm rồi mất.
- Trương Sinh trở về, nghe câu nói của con và nghi ngờ vợ. Vũ Nương bị oan nhưng không thể minh oan, đã tự tử ở bến Hoàng Giang, được Linh Phi cứu giúp.
- Ở dưới thuỷ cung, Vũ Nương gặp Phan Lang (người cùng làng). Phan Lang được Linh Phi giúp trở về trần gian - gặp Trương Sinh, Vũ Nương được giải oan - nhưng nàng không thể trở về trần gian.
3. Đại ý.
Đây là câu chuyện về số phận oan nghiệt của một người phụ nữ có nhan sắc, đức hạnh dưới chế độ phụ quyền phong kiến, chỉ vì một lời nói ngây thơ của con trẻ mà bị nghi ngờ, bị đẩy đến bước đường cùng phải tự kết liễu cuộc đời của mình để chứng tỏ tấm lòng trong sạch. Tác phẩm thể hiện ước mơ ngàn đời của nhân dân: người tốt bao giờ cũng được đền trả xứng đáng, dù chỉ là ở một thế giới huyền bí.
- NGUYỄN Dữ khoảng đầu thế kĩ XVI. -Quê: Huyện Trường Tân, nay là huyện Thanh Miện - tỉnh Hải Dương
Là thời kì 
mở đầu cho một chặng dài lịch 
sử tối tăm của
xã hội nước ta 
thời phong kiến
Là con của 
Nguyễn Tướng 
Phiên (Tiến sĩ
 năm Hồng Đức 
thứ 27, đời vua
 Lê Thánh Tông 1496). Theo các
 tài liệu để lại,
 ông còn là học 
trò giỏi của 
Tuyết Giang 
Phu Tử Nguyễn 
Bỉnh Khiêm,
 chịu ảnh hưởng 
tiết tháo của
người thầy, sau
 khi đỗ hương 
cống, làm quan 
được một năm, 
Nguyễn Dữ lui
 về ẩn cư ở vùng
 núi Thanh Hoá.
“ - - Truyền kì mạn 
 lục”là tác phẩm 
 duy nhất còn lại 
 của ông. Đây 
 được coi là áng
 “thiên cổ kì bút”
 với 20 truyện
 được viết theo 
 thể truyền kì.
1, Nhân vật Vũ Nương: Cần làm rõ các luận điểm
: * Dù ở hoàn cảnh nào, VN đều tỏ rõ là người phụ nữ đẹp người đẹp nết:
+Trước khi lấy chồng: Được tiếng là người có “tư dung tốt đẹp”
+ Từ khi lấy chồng: 
** Trong cuộc sống vợ chồng: Trước bản tính hay ghen của chồng, Vũ Nương đã “giữ gìn khuôn phép, không từng để lúc nào vợ chồng phải thất hoà”.
 ** Khi tiễn chồng ra trận
 ** Khi xachồng: Khi xa chồng, Vũ Nương là người vợ chung thuỷ, yêu chồng tha thiết, một người mẹ hiền, dâu thảo.->Vụ Nương là người phụ nữ đảm đang, thương yêu chồng hết mực.
** Khi bị chồng nghi oan: Phân trần để chồng hiểu rõ nỗi oan của mình. Những lời nói thể hiện sự đau đớn thất vọng khi không hiểu vì sao bị đối xử bất công. Vũ Nương không có quyền tự bảo vệ.
Hạnh phúc gia đình tan vỡ. Thất vọng tột cùng, Vũ Nương tự vẫn. Đó là hành động quyết liệt cuối cùng.
- Lời than thống thiết, thể hiện sự bất công đối với người phụ nữ đức hạnh.
+Khi sống ở thuỷ cung: Đó là một thế giới đẹp từ y phục, con người đến quang cảnh lâu đài. Nhưng đẹp nhất là mối quan hệ nhân nghĩa.
- Cuộc sống dưới thuỷ cung đẹp, có tình người.
Tác giả miêu tả cuộc sống dưới thuỷ cung đối lập với cuộc sống bạc bẽo nơi trần thế nhằm mục đích tố cáo hiện thực.
- Vũ Nương gặp Phan Lang, yếu tố ly kỳ hoang đường.
- Nhớ quê hương, không muốn mang tiếng xấu.
Thể hiện ước mơ khát vọng một xã hội công bằng tốt đẹp hơn, phù hợp với tâm lý người đọc, tăng giá trị tố cáo.
Thể hiện thái độ dứt khoát từ bỏ cuộc sống đầy oan ức. Điều đó cho thấy cái nhìn nhân đạo của tác giả.
=>Vũ Nương là một người phụ nữ xinh đẹp, nết na, hiền thục, đảm đang, tháo vát, hiếu thảo, thuỷ chung vẹn toàn, hết lòng vun đắp cho hạnh phúc gia đình.
 * Vũ Nương lại là một người phụ nữ bất hạnh, oan trái.
* Bởi sự ràng buộc của lễ giáo phong kiến: Người phụ nữ hoàn toàn phụ thuộc vào người 
 đàn ông trong gia đình. Thậm chí không có cả quyền làm chủ số phận của chính
 bản thân mình. cuộc hôn nhân không xuất phát từ tình yêu. lấy phải người chồng 
 gia trưởng, độc đoán lại hay ghen tuông vô lối.
 * Cái chết của Vũ Nương thực chất là một sự bức tử: 
* Xuất phát từ lời nói ngây thơ của con trẻ => khiến cho lòng ghen tuông vô lối,
 mù quáng của Trương Sinh bùng phát không gì gỡ được.Hành động vũ phu, thái
 độ độc đoán, gia trưởng, bỏ ngoài tai mọi sự thanh minh của Vũ Nương và 
 những người hàng xóm của Trương Sinh. Một mực nghi oan cho vợ, đánh đập, đuổi 
 đi Vũ Nương rơi vào sự bế tắc hoàn toàn không còn sự lựa chọn nào khác ngoài cái chết. 
 Cái chết của Vũ Nương không chỉ thể hiện sự bế tắc của nàng mà còn có ý nghĩa vô cùng 
sâu sắc: Số phận mỏng manh của người phụ nữ, chế độ nam quyền bất công dung túng cho hành động của người chồng, chiến tranh phong kiến li gián lứa đôi, khiến cho hạnh phúc của họ phải đến cảnh “ bình rơi trâm gãy”, lòng thương cảm của tác giả cho số phận người phụ nữ...
2, Nhân vật Trương Sinh: Điển hình cho quyền lực và tính cách của người chồng trong chế độ phong kiến nam quyền: Gia trưởng, độc đoán, coi thường nhân phẩm thậm chí coi thường cả mạng sống của vợ. Ngoài ra, Trương Sinh còn là kẻ vô học, ghen tuông mù quáng, vô lối.
3, Lời nói của Đản: “Ô hay! Thế ra ông cũng là cho tôi ư? Ông lại biết nói, chứ không như cha tôi trước kia chỉ nín thin thít Trước đây, thường có một người đàn ông, đêm nào cũng đến”.
- Câu nói phản ánh đúng ý nghĩ ngây thơ của trẻ em: nín thin thít, đi cũng đi, ngồi cũng ngồi (đúng như sự thực, giống như một câu đố giấu đi lời giải. Người cha nghi ngờ, người đọc cũng không đoán được).
- Tài kể chuyện (khéo thắt nút mở nút) khiến câu chuyện đột ngột, căng thẳng, mâu thuẫn xuất hiện.
- Trương Sinh giấu không kể lời con nói: khéo léo kể chuyện, cách thắt nút câu chuyện làm phát triển mâu thuẫn.
-Ngay trong lời nói của Đản đã có ý mở ra để giải quyết mâu thuẫn: “Người gì mà lạ vậy, chỉ nín thin thít”.
*Về nghệ thuật
- Kết cấu độc đáo, sáng tạo.
- Nhân vật: diễn biến tâm lý nhân vật được khắc hoạ rõ nét.
- Xây dựng tình huống truyện đặc sắc kết hợp tự sự + trữ tình + kịch.
- Yếu tố truyền kỳ: Kỳ ảo, hoang đường.
- Nghệ thuật viết truyện điêu luyện.
*. Về nội dung Qua câu chuyện về cuộc đời và cái chết thương tâm của Vũ Nương, Chuyện người con gái Nam Xương thể hiện niềm cảm thương đối với số phận oan nghiệt cua người của người phụ nữ Việt Nam dưới chế độ phong kiến, đồng thời khẳng định vẻ đẹp truyền thống của họ.
1. TËp lµm v¨n
 Gi¸ trÞ nh©n ®¹o trong “chuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” cña NguyÔn D÷
I/ T×m hiÓu ®Ò
 - §Ò yªu cÇu ph©n tÝch mét gi¸ trÞ néi dung cña t¸c phÈm – gi¸ trÞ nh©n ®¹o. Gi¸ trÞ nh©n ®¹o thÓ hiÖn trong t¸c phÈm v¨n ch­¬ng cßn gäi lµ gi¸ trÞ nh©n v¨n.
 - V¨n häc trung ®¹i ViÖt Nam th­êng biÓu hiÖn tiÕng nãi nh©n v¨n ë sù tr©n träng mäi phÈm gi¸ con ng­êi, ®ång t×h th«ng c¶m víi kh¸t väng cña con ng­êi, ®ång c¶m víi sè phËn bi kÞch cña con ng­êi vµ lªn ¸n nh÷ng thÕ lùc b¹o tµn chµ ®¹p lªn con ng­êi
 - Dùa vµo nh÷ng ®iÒu c¬ b¶n trªn,ng­êi viÕt soi chiÕu vµ “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” ®Ó ph©n tÝch nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ vÒ néi dung nh©n v¨n trong t¸c phÈm. Tõ ®ã ®¸nh gi¸ nh÷ng ®ãng gãp cña NguyÔn D÷ vµo tiÕng nãi nh©n v¨n cña v¨n häc thêi ®¹i «ng.
 - Tuy cÇn dùa vµo sè phËn bi th­¬ng cña nh©n vËt Vò N­¬ng ®Ó khai th¸c vÊn ®Ò, nh­ng néi dung bµi viÕt ph¶i réng h¬n bµi ph©n tÝch nh©n vËt, do ®ã c¸ch tr×nh bµy ph©n tÝch còng kh¸c.
II/ Dµn bµi chi tiÕt
 A- Më bµi:
 - Tõ thÕ kØ XVI, x· héi phong kiÕn ViÖt Nam b¾t ®Çu khñng ho¶ng, vÊn ®Ò sè phËn cong ng­êi trë thµnh mèi quan t©m cña v¨n ch­¬ng, tiÕng nãi nh©n v¨n trong c¸c t¸c phÈm v¨n ch­¬ngngµy cµng ph¸t triÓn phong phó vµ s©u s¾c.
 - TruyÒn k× m¹n lôc c¶u NguyÔn D÷ lµ mét trong sè ®ã. Trong 20 thiªn truyÖn cña tËp truyÒn k×, “chuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” lµ mét trong nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu cho c¶m høng nh©n v¨n cña NguyÔn D÷.
 B- Th©n bµi:
 1. T¸c gi¶ hÕt lêi ca ngîi vÎ ®Ñp cña con ng­êi qua vÎ ®Ñp cña Vò N­¬ng, mét phô n÷ b×nh d©n
 - Vò N­¬ng lµ con nhµ nghÌo (“thiÕp vèn con nhµ khã”), ®ã lµ c¸i nh×n ng­êi kh¸ ®Æc biÖt cña t­ t­ëng nh©n v¨n NguyÔn D÷.
 - Nµng cã ®Çy ®ñ vÎ ®Ñp truyÒn thèng cña ng­êi phô n÷ ViÖt Nam: thuú mÞ, nÕt na. §èi víi chång rÊt mùc dÞu dµng, ®»m th¾m thuû chung; ®èi víi mÑ chång rÊt mùc hiÕu th¶o, hÕt lßng phô d­ìng; ®ãi víi con rÊt mùc yªu th­¬ng.
 - §Æc biÖt, mét biÓu hiÖn râ nhÊt vÒ c¶m høng nh©n v¨n, nµng lµ nh©n vËt ®Ó t¸c gi¶ thÓ hiÖn kh¸t väng vÒ con ng­êi, vÒ h¹nh phóc gia ®×nh, t×nh yªu ®«i løa:
 + Nµng lu«n vun vÐn cho h¹nh phóc gia ®×nh.
 + Khi chia tay chång ®i lÝnh, kh«ng mong chång lËp c«ng hiÓn h¸ch ®Ó ®­îc “Ên phong hÇu”, nµng chØ mong chång b×nh yªn trë vÒ.
 + Lêi thanh minh víi chång khi bÞ nghi oan còg thÓ hiÖn râ kh¸t väng ®ã: “ThiÕp së dÜ n­¬ng tùa vµ chµng v× cã c¸i thó vui nghi gai nghi thÊt”
 Tãm l¹i : d­íi ¸nh s¸ng cña t­ t­ëng nh©n v¨n ®· xuÊt hiÖn nhiÒu trong v¨n ch­¬ng, NguyÔn D÷ míi cã thÓ x©y dùng mét nh©n vËt phô n÷ b×nh d©n mang ®Çy ®ñ vÎ ®Ñp cña con ng­êi. Nh©n v¨n lµ ®¹i diÖn cho tiÕng nãi nh©n v¨n cña t¸c gi¶.
 2. NguyÔn D÷ tr©n träng vÎ ®Ñp cña Vò N­¬ng bao nhiªu th× cµng ®au ®ín tr­íc bi kÞch cuéc ®êi cña nµng bÊy nhiªu.
 - §au ®ín v× nµng cã ®Çy ®ñ phÈm chÊt ®¸ng quý vµ lßng tha thiÕt h¹nh phóc gia ®×nh, tËn tuþ vun ®¸p cho h¹nh phóc ®ã l¹i ch¼ng ®­îc h­ëng h¹nh phóc cho xøng víi sù hi sinh cña nµng:
 + Chê chång ®»ng ®½ng, chång vÒ ch­a mét ngµy vui, sãng giã ®· næi lªn tõ mét nguyªn cí rÊt vu v¬ (Ng­êi chång chØ dùa vµo c©u nãi ng©y th¬ cña ®øa trÎ ®· kh¨ng kh¨ng kÕt téi vî).
 + Nµng hÕt mùc van xin chµng nãi râ mäi nguyªn cí ®Ó cëi th¸o mäi nghi ngê; hµng xãm râ nçi oan cña nµng nªn kªu xin gióp, tÊt c¶ ®Òu v« Ých. §Õn c¶ lêi than khãc xãt xa tét cïng “Nay ®· b×nh r¬i tr©m g·y, sen rò trong ao, liÔu tµn tr­íc giã, c¸i Ðn l×a ®µn,” mµ ng­êi chång vÉn kh«ng ®éng lßng.
 + Con ng­êi ttrong tr¾ng bÞ xóc ph¹m nÆng nÒ, bÞ dËp vïi tµn nhÉn, bÞ ®Èy ®Õn c¸i chÕt oan khuÊt
 à Bi kÞch ®êi nµng lµ tÊn bi kÞch cho c¸i ®Ñp bÞ chµ ®¹p n¸t tan, phò phµng.
 3. Nh­ng víi tÊm lßng yªu th­¬ng con ng­êi, t¸c gi¶ kh«ng ®Ó cho con ng­êi trong s¸ng cao ®Ñp nh­ nµng ®· chÕt oan khuÊt.
 - M­în yÕu tè k× ¶o cña thÓ lo¹i truyÒn k×, diÔn t¶ Vò N­¬ng trë vÒ ®Ó ®­îc röa s¹ch nçi oan gi÷a thanh thiªn b¹ch nhËt, víi vÌ ®Ñp cßn léng lÉy h¬n x­a.
 - Nh­ng Vò N­¬ng ®­îc t¸i t¹o kh¸c víi c¸c nµng tiªn siªu thùc : nµng vÉn kh¸t väng h¹nh phóc trÇn thÕ (ngËm ngïi, tiÕc nuè ... « lç.
 - Hå T«n HiÕn : c¸i vÎ mÆt s¾t còng ng©y v× t×nh tè c¸o b¶n chÊt ®éc ¸c vµ d©m « cña viªn “träng thÇn”.
 b) Kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch qua ng«n ng÷ ®èi tho¹i:
 - Lêi lÏ Tõ H¶i th­êng cã tÝnh kh¼ng ®Þnh thÓ hiÖn râ tÝch c¸ch kh¼ng kh¸i, tù tin:
Mét lêi ®· biÕt ®Õn ta,
Mu«n chung ngh×n tø còng lµ cã nhau
 - Thuý KiÒu nãi víi Thóc Sinh : nghÜa nÆng ngh×n non, T¹i ai h¸ d¸m phô lßng cè nh©n, tá râ nµng lµ con ng­êi träng ©n nghÜa.
 - Ho¹n Th­ liÖu ®iÒu kªu xin : chót ph©n ®µn bµ, ghen tu«ng th× còng ng­êi ta th­êng t×nh, th× ®©y qu¶ lµ con ng­êi kh«n ngoan, gi¶o ho¹t,
 C- KÕt bµi :- VÒ ph­¬ng diÖn x©y dùng nh©n vËt, NguyÔn Du ®¹t nh÷ng thµnh c«ng mµ ch­a t¸c gi¶ ®­¬ng thêi nµo theo kÞp. Nhµ th¬ th­êng miªu t¶ rÊt sóc tÝch, chØ cÇn mét vµi c©u th¬ «ng ®· cã thÓ kh¾c ho¹ râ nÐt ngo¹i h×nh vµ tÝnh c¸ch nh©n vËt. Nh­ng tuyÖt diÖu nhÊt lµ nghÖ thuËt miªu t¶ néi t©m nh©n vËt. - TruyÖn KiÒu sèng m·i víi thêi gian phÇn lín còng lµ do nh÷ng thµnh tùu nghÖ thuËt nµy.
Bài 6: Cho c©u th¬ sau:“Hái tªn r»ng M· Gi¸m Sinh”.......
a. ChÐp chÝnh x¸c 7 c©u th¬ tiÕp theo.
b. §o¹n th¬ võa chÐp n»m trong ®o¹n trÝch nµo? H·y cho biÕt vÞ trÝ ®o¹n trÝch trong t¸c phÈm.
 c. Ph©n tÝch ®o¹n th¬ võa chÐp b»ng mét ®o¹n v¨n cã c¸ch tr×nh bµy theo kiÓu tæng – ph©n – hîp, cã ®é dµi tõ 5-7 c©u,lµm râ b¶n chÊt cña nh©n vËt hä M·
Gîi ý :a. chÐp chÝnh x¸c c¸c c©u th¬ t¶ h×nh d¸ng
 b. + Nªu tªn ®o¹n trÝch.
 + Nªu vÞ trÝ cña ®o¹n trÝch
 c. Ph©n tÝch 8 c©u th¬ ®Ó lµm râ b¶n chÊt cña hä M· :
 + DiÖn m¹o : vÎ ngoµi ch¶i chuèt, lè l¨ng, kh«ng phï hîp víi løa tuæi, che ®Ëy sù gi¶ dèi
 + Cö chØ, th¸i ®é : th« lç, bÊt lÞch sù ®Õn tr¬ trÏn, hçn hµo.
 - H×nh thøc :
 + Mét ®o¹n v¨n dµi tõ 5 - 7 c©u
 + C¸ch tr×nh bµy ®o¹n v¨n : tæng – ph©n – hîp (c©u chèt n»m ë dÇu vµ cuèi ®o¹n v¨n)
 + C¸c c©u v¨n liªn kÕt chÆt chÏ.
Bài 7 NhËn xÐt vÒ sè phËn ng­êi phô n÷ trong x· héi phong kiÕn, NguyÕn Du ®· xãt xa:
§au ®ín thay phËn ®µn bµ
Lêi r»ng b¹c mÖnh còng lµ lêi chung
 B»ng c¸c t¸c phÈm ®· häc: “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” cña NguyÔn D÷ vµ nh÷ng ®o¹n trÝch ®· häc cña “TruyÖn KiÒu” (NguyÔn Du), em h·y lµm râ ®iÒu ®ã.
* Häc sinh ph¶i vËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vÒ v¨n b¶n vµ kiÓu v¨n b¶n nghÞ luËn v¨n häc ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®Æt ra : sè phËn ®Çy ®au khæ cña ng­êi phô n÷ trong x· héi phong kiÕn.
 * Qua hai t¸c phÈm ®· häc: “ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng” cña NguyÔn D÷ vµ “TruyÖn KiÒu” cña NguyÔn Du, ta cÇn lµm râ nh÷ng nçi ®au khæ mµ ng­êi phô n÷ ph¶i g¸nh chÞu.
 - Nµng Vò N­¬ng lµ n¹n nh©n cña chÕ ®é phong kiÕn nam quÒn ®Çy bÊt c«ng ®èi víi ng­êi phô n÷.
 + Cuéc h«n nh©n cña Vò N­¬ng víi Tr­¬ng Sinh cã phÇn kh«ng b×nh ®¼ng (Tr­¬ng Sinh xin mÑ mµng tr¨m l¹ng vµng c­íi Vò N­¬ng vÒ lµm vî) – sù c¸ch bøc giµu nghÌo khiÕn Vò N­¬ng lu«n sèng trong mÆc c¶m “thiÕp vèn con kÎ khã ®­îc n­¬ng tùa nhµ giµu”, vµ còng lµ c¸i thÕ ®Ó Tr­¬ng Sinh ®èi xö víi vî mét c¸ch vò phu, th« b¹o vµ gia tr­ëng.
 + ChØ v× lêi nãi con trÎ ng©y th¬ mµ Tr­ên Sinh tin nªn ®· hå ®å ®éc ®o¸n m¾ng nhiÕc ®¸nh ®uæi vî di, kh«ng cho nµng thanh minh, Vò N­¬ng buéc ph¶i t×m ®Õn c¸i chÕt oan khuÊt ®Ó tù minh oan cho m×nh.
 + C¸i chÕt ®Çy oan øc cña Vò N­¬ng còng kh«ng hÒ lµm cho l­¬ng t©m Tr­¬ng Sinh day døt. Anh ta còng kh«ng hÒ bÞ x· héi lªn ¸n. Ngay c¶ khi biÕt Vò N­¬ng bÞ nghi oan, Tr­¬ng Sinh còng coi nhÑ v× viÖc ®· qua råi. KÎ bøc tö Vò N­¬ng coi m×nh hoµn toµn v« can.
 - Nµng KiÒu l¹i lµ n¹n nh©n cña x· héi ®ång tiÒn ®en b¹c
 + V× tiÒn mµ bän sai nha g©y nªn c¶nh tan t¸c, chia l×a gia ®×nh KiÒu.
“ Mét ngµy l¹ thãi sai nha
Lµm cho khèc liÖt ch¼ng qua v× tiÒn”
 + §Ó cã tiÒn cøu cha vµ em khái bÞ ®¸nh ®Ëp, KiÒu ®· ph¶i b¸n m×nh cho M· Gi¸m Sinh – mét tªn bu«n thÞt b¸n ng­êi, ®Ó trë thµnh mãn hµng cho h¾n c©n ®ong, ®o ®Õm, cß kÌ, mÆc c¶, ng· gi¸
 + Còng v× mãn lîi ®ång tiÒn mµ M· Gi¸m Sinh vµ Tó Bµ ®· ®Èy KiÒu vµo chèn lÇu xanh nh¬ nhíp, khiÕn nµng ph¶i ®au ®ín, cay ®¾ng suèt m­êi l¨m n¨m l­u l¹c, ph¶i “thanh l©u hai l­ît, thanh y hai lÇn”.
 - Nh÷ng ng­êi phô n÷ nh­ Vò N­¬ng, Thuý KiÒu ®Òu ph¶i t×m ®Õn c¸i chÕt ®Ó gi¶i mäi nçi oan øc, ®Ó gi¶i tho¸t cuéc ®êi ®Çy ®au khæ, oan nghiÖt cña m×nh.
 2. Yªu cÇu vÒ h×nh thøc: - BiÕt vËn dông kiÕn thøc vÒ nghÞ luËn chøng minh ®Ó lËp luËn t¹o thµnh mét bµi v¨n chøng minh hoµn chØnh.- Bè côc bµi viÕt cã ®ñ 3 phÇn - BiÕt dïng dÉn chøng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp ®Ó chøng minh.- DiÔn ®¹t l­u lo¸t, cã c¶m xóc.
 Bài 8: Ph©n tÝch ®oan th¬ sau :“Nçi m×nh thªm tøc nçi nhµ
 NÐt buån nh­ cóc , ®iÖu gÇy nh­ mai”
 A- Më bµi: - Giíi thiÖu...
 -TruyÖn KiÒu cña NguyÔn Du lµ mét b¶n c¸o tr¹ng b»ng th¬ lªn ¸n x· héi xÊu xa tµn b¹o mµ cßn biÓu hiÖn nçi ®au khæ cña nh÷ng con ng­êi bÞ ¸p bøc. 
 - Nµng KiÒu nh©n vËt chÝnh lµ hiÖn th©n cña nh÷ng con ng­êi bÞ chµ ®¹p. Nçi ®au khæ ®Çu tiªn cña KiÒu ph¶i chÞu lµ s¾c tµi bÞ vïi dËp th¶m th­¬ng. Nhµ th¬ NguyÔn Du ®· ho¸ th©n vµo nh©n vËt ®Ó hiÓu t©m tr¹ng nµng lóc ®ã:
 ( TrÝch dÉn ...)“Nçi m×nh thªm tøc nçi nhµ..
 B- Th©n Bµi: *T©m tr¹ng cña nµng KiÒu:
 - §au ®ín, tñi nhôc, ª chÒ, n­íc m¾t ®Çm ®×a.
 - C©m lÆng, thô ®éng nh­ mét c¸i m¸y v× tù nguyÖn b¸n m×nh.
 + Nªu ng¾n gän nh÷ng sù viÖc tr­íc ®ã.
 Ph¶i b¸n m×nh cho MGS bëi gia ®×nh nµng gÆp tai ho¹ bÊt ngê, th»ng b¸n t¬ ®· vu oan cho gia ®×nh nµng. Cha vµ em bÞ b¾t, bÞ ®¸nh ®Ëp d· man, tµi s¶n cña gia ®×nh bÞ v¬ vÐt s¹ch. Lµ ®øa con trong gia ®×nh kh«ng cßn con ®­êng nµo kh¸c, KiÒu ®µnh hi sinh mèi t×nh ®Çu, chÊp nhËn m×nh lµm vî lÏ MGS ®Ó cã tiÒn cøu cha vµ em. §o¹n th¬ nµy ®· miªu t¶ cô thÓ t©m tr¹ng cña nµng lóc ®ã.
 + Ph©n tÝch cô thÓ ®o¹n th¬:
 Më ®Çu ®o¹n th¬, nhµ th¬ ®· ghi l¹i cô thÓ t©m tr¹ng cña nµng: “Nçi m×nh thªm tøc nçi nhµ” ®ã lµ nçi ®au uÊt hËn cao ®é bëi c¶nh ngé gia ®×nh nµng bÞ chia li tan t¸c, cha vµ em bÞ ®¸nh ®Ëp d· man, kh«ng chØ vËy cßn cã nçi niÒm riªng cña nµng. C¸i “nçi m×nh” mµ th¬ nh¾c lµ t×nh yªu cña nµng dµnh cho Kim Träng. Mèi t×nh ®Çu trong s¸ng ®ang to¶ s¾c lªn h­¬ng. Giê ®©y v× c¶nh ngé gia ®×nh nµng ph¶i chia li. Hai nçi niÒm chång chÊt ®Ì nÆng lªn t©m t­ nµng, khiÕn cho nµng cµng ®au xãt.
 - Bëi vËy tõ trong phßng b­íc ra, gi¸p mÆt víi MGS trong lÔ “vÊn danh” mçi b­íc ®i cña nµng chøa ®Çy t©m tr¹ng “thÒm hoa mét b­íc lÖ hoa mÊy hµng” à víi c¸ch miªu t¶ cã tÝnh chÊt ­íc lÖ: thÒm hoa, lÖ hoa, c©u th¬ võa cã gi¸ trÞ gîi h×nh, võa cã gi¸ trÞ gîi c¶m. Tr­íc m¾t ng­êi ®äc hiÖn ra khu«n mÆt thÊm ®Çy n­íc m¾t, nh÷ng giät n­íc m¾t tñi phËn, võa th­¬ng cho m×nh, võa th­¬ng cho cha vµ em, võa c¨m tøc cuéc ®êi ngang tr¸i ®· ®æ Ëp tai ho¹ xuèng gia ®×nh nµng.
 - Kh«ng nh÷ng vËy t©m tr¹ng nµng lóc nµy cßn lµ sù e ng¹i, ng­îng ngïng: “ng¹i ngïng dÝn giã e s­¬ng – nh×n hoa bãng thÑn tr«ng g­¬ng mÆt dµy”.
 Lµ mét thiÕu n÷ sinh ra vµ lín lªn trong gia ®×nh gia gi¸o, sèng trong c¶nh “ªm ®Òm tr­íng rñ mµn che”. ThÕ mµ giê s¾c tµi cña nµng ph¶i chÊp nhËn ®Ó cho ng­êi ta xem xÐt, v¹ch vßi, thö, Ðp. Nµng v« cïng tñi hæ, e thÑn. Nh×n hoa mµ thÑn víi hoa, nh×n thÊy g­¬ng mµ nh­ c¶m thÊy da mÆt m×nh dµy lªn. §iÒu ®ã thÓ hiÖn nµng ®· ý thøc rÊt râ vÒ nh©n phÈm cña m×nh nh­ng v× c¶nh ngé gia ®×nh, sù sèng cña cha vµ em, nµng ®µnh chÊp nhËn, h×nh ¶nh nµng lóc nµy gièng c¸i bãng lÆng c©m nhoÌ dÇn tr­íc ¸nh s¸ng cña ®ång tiÒn: “Mèi cµng vÐn tãc b¾t tay”. S¾c ®Ñp “nghiªng n­íc nghiªng thµnh”, vÎ t­¬i t¾n nh­ hoa H¶i §­êng m¬n mën giê nh­ mãn hµng cho mô mèi vÐn tãc b¾t tay, co kÐo, chµo mêi, n©ng lªn h¹ xuèng. Bëi vËy t©m tr¹ng nµng: “NÐt buån nh­ cóc ®iÖu gÇy nh­ mai”. Víi bót ph¸p so s¸nh vµ h×nh ¶nh ­íc lÖ, nh­ng ng­êi ®äc vÉn nhËn râ t©m tr¹ng nµng lóc nµy, ®ã lµ nçi buån, tñi hËn xãt xa. H×nh ¶nh nµng chØ lµ b«ng hoa cóc óa tµn, chØ lµ cµnh mai gÇy gi÷a g«ng b·o cña cuéc ®êi.
 C- KÕt bµi :Th«ng qua viÖc miªu t¶ tam tr¹ng nµng KiÒu, ®o¹n th¬ ®· ph¶n ¸nh mét hiÖn thùc lín cña lÞch sö lóc ®ã, nh÷ng ng­êi phô n÷ trong x· héi phong kiÕn ®· trë thµnh mét thø hµng ho¸. Nh÷ng tªn nh­ kÎ b¸n t¬ vu oan, tªn qua xö kiÖn bÊt chÊp c«ng lÝ, tªn bu«n ng­êi v« l­¬ng t©m, vµ søc m¹nh cña ®ång tiÒn ®· g©y ra bÊt h¹nh Êy cho ng­êi phô n÷. Nhµ th¬ ®· lªn ¸n, phª ph¸n nh÷ng kÎ tµn b¹o ®ã, ®ång thêi biÓu hiÖn niÒm xãt ®au víi nµng kiÒu. Nhµ th¬ ®· cïng c¶m th«ng chia sÎ. NÕu tr­íc «ng tõng tr©n träng tµi s¾c cña nµng bao nhiªu th× giê «ng cµng ®au xãt cho s¾c tµi bÞ sØ nhôc, bëi vËy ®©y chÝnh lµ tiÕng kªu cøu cña nhµ th¬ bªnh vùc quyÒn sèng cho ng­êi phô n÷. §o¹n th¬ còng nh­ toµn t¸c phÈm võa mang gi¸ trÞ hiÖn thùc, võa mang gi¸ trÞ nh©n ®¹o s©u s¾c
Bài 9: NhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt t¶ ng­êi cña NguyÔn Du qua ®o¹n trÝch “M· Gi¸m Sinh mua KiÒu”.
 Gîi ý :NhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt t¶ ng­êi cña NguyÔn Du qua ®o¹n trÝch M· Gi¸m Sinh mua KiÒu cÇn ®¹t ®­îc c¸c ý c¬ b¶n sau:
 - Bót ph¸p t¶ thùc ®­îc NguyÔn Du sö dông ®Ó miªu t¶ nh©n vËt M· Gi¸m Sinh. B»ng bót ph¸p nµy, ch©n dung nh©n vËt hiÖn lªn rÊt cô thÓ vµ toµn diÖn :
 + Trang phôc : ¸o quÇn b¶nh bao
 + DiÖn m¹o : mµy r©u nh½n nhôi
 + Lêi nãi xÊc x­îc, v« lÔ, céc lèc “M· Gi¸m Sinh”.
 + Cö chØ h¸ch dÞch : ngåi tãt sç sµng 
 TÊt c¶ lµm hiÖn râ bé mÆt trai l¬ ®Óu gi¶, tr¬ trÏn vµ lè bÞch cña tªn bu«n thÞt b¸n ng­êi gi¶ danh trÝ thøc.
 - Trong TruyÖn KiÒu, t¸c gi¶ sö dông bót ph¸p t¶ thùc ®Ó miªu t¶ c¸c nh©n vËt ph¶n diÖn nh­ M· Gi¸m Sinh, Tó Bµ, Së Khanh, Hå T«n HiÕn ph¬i bµy bé mÆt thËt cña bän chóng trong x· héi ®­¬ng thêi, nh»m tè c¸o, lªn ¸n x· héi phong kiÕn víi nh÷ng con ng­êi bØ æi, ®ª tiÖn ®ã.
Bài 10 ViÕt mét ®o¹n v¨n kho¶ng 8 ®Õn 10 c©u nhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt t¶ ng­êi cña NguyÔn Du qua ®o¹n trÝch “ChÞ em Thuý KiÒu” (Ng÷ v¨n 9 – TËp mét).
 * Gîi ý :HS viÕt ®­îc c¸c ý cô thÓ :
- T¶ chÞ em Thuý KiÒu, NguyÔn Du sö dông bót ph¸p ­íc lÖ t­îng tr­ng, lÊy vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn ®Ó so s¸nh víi vÎ ®Ñp cña con ng­êi :
 + Thuý VËn : §oan trang, phóc hËu, quý ph¸i : hoa c­êi, ngäc thèt, m©y thua n­íc tãc, tuyÕt nh­êng mµu da.
 + Thuý KiÒu : S¾c s¶o mÆn mµ, lµn thu thuû, nÐt xu©n s¬n, hoa ghen liÔu hên.
Dïng lèi Èn dô ®Ó vÝ von so s¸nh nh»m lµm næi bËt lªn vÎ ®Ñp ®µi c¸c cña hai c« g¸i mµ qua ®ã, nhµ th¬ muèn ®Ò cao vÎ ®Ñp cña con ng­êi.
Thñ ph¸p ®ßn bÈy, t¶ V©n tr­íc, KiÒu sau còng lµ mét bót ph¸p tµi hoa cña NguyÔn Du ®Ó nhÊn vµo nh©n vËt trung t©m : Thý KiÒu, qua ®ã lµm næi bËt vÎ ®Ñp cña nµng KiÒu cïng nh÷ng dù b¸o vÒ nçi tru©n chuyªn cña cuéc ®êi nµng sau nµy.
Bài 11 : ChÐp l¹i bèn c©u th¬ nãi lªn nçi nhí cha mÑ cña Thuý KiÒu trong ®o¹n trÝch “KiÒu ë lÇu Ng­ng BÝch” vµ nhËn xÐt vÒ c¸ch dïng tõ ng÷ h×nh ¶nh trong ®o¹n th¬.
 * Gîi ý :Yªu cÇu :
 - ChÐp chÝnh x¸c 4 dßng th¬ : Xãt ng­êi tùa cöa h«m mai,
Qu¹t nång Êp l¹nh nh÷ng ai ®ã giê ?
S©n Lai c¸ch mÊy n¾ng m­a,
Cã khi gèc tö ®· võa ng­êi «m.
 NhËn xÐt c¸ch ö dông tõ ng÷ h×nh ¶nh trong ®o¹n th¬ : dïng nh÷ng ®iÓn tÝch, ®iÓn cè S©n Lai, gèc tö ®Ó thÓ hiÖn nçi nhí nhung vµ sù ®au ®ín, d»n vÆt kh«ng lµm trßn ch÷ hiÕu cña KiÒu. C¸c h×nh ¶nh ®ã võa gîi sù tr©n träng cña KiÒu ®èi víi cha mÑ võa thÓ hiÖn tÊm lßng hiÕu th¶o cña nµng.