Đề tài Một số vấn đề về sử dụng tài liêu tham khảo và khai thác kênh hình trong dạy học lịch sử ở bậc THCS

I.PhÇn më ®Çu.
 I.1 LÝ do chän ®Ị tµi.
	- N¨m häc 2007-2008 lµ n¨m häc thø 6 thùc hiƯn viƯc ®ỉi míi ch­¬ng tr×nh vµ S¸ch gi¸o khoa míi ë bËc häc THCS. Qua c¸c héi nghÞ ®¸nh gÝa rĩt kinh nghiƯm cho thÊy sù chuyĨn biÕn râ rƯt vỊ chÊt l­ỵng d¹y vµ häc ®Ỉc biƯt lµ ®· ph¸t huy ®­ỵc tÝnh tÝch cùc chđ ®éng cđa häc sinh trong qu¸ tr×nh lÜnh héi vµ chiÕm lÜnh tri thøc. Riªng bé m«n LÞch sư c¸c ph­¬ng ph¸p míi ®· ®­ỵc gi¸o viªn ¸p dơng : thiÕt kÕ, tỉ chøc, h­íng dÉn ®Ĩ häc sinh trùc tiÕp tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng häc tËp (lµm viƯc víi SGK, t­ liƯu lÞch sư tranh ¶nh, hiƯn vËt, b¶n ®åb»ng c¸c h×nh thøc: lµm viƯc c¸ nh©n, th¶o luËn nhãm)
	Nh­ng thùc tÕ cịng cho thÊy n¨m häc võa qua trong k× thi tuyĨn sinh vµo c¸c tr­êng ®¹i häc ®· cã hµng ngh×n thÝ sinh bÞ ®iĨm kh«ng m«n LÞch sư. Khi ®i t×m hiĨu thùc tr¹ng, c¸c phãng viªn hÕt søc bÊt ngê tr­íc nhiỊu t×nh huèng . Häc sinh tr­êng Lª Quý §«n kh«ng biÕt Lª Quý §«n lµ ai. NhiỊu häc sinh hån nhiªn tr¶ lêi Phan §×nh Giãt lµ em cđa Phan §×nh Phïng ??? Khi pháng vÊn häc sinh THPT cịng nh­ häc sinh THCS c¸c em ®Ịu rÊt sỵ vµ ng¹i häc m«n LÞch sư. Khi ®Ỉt c©u hái t¹i sao c¸c em ®Ịu tr¶ lêi m«n häc thËt khã hiĨu, kh« khan, nhµm ch¸n, néi dung bµi gi¶ng ch¼ng cã g× ngoµi SGK.
	Lµ mét gi¸o viªn gi¶ng d¹y m«n LÞch sư t«i rÊt tr¨n trë vỊ vÊn ®Ị nµy.VËy ®©u lµ nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn thùc tr¹ng trªn? T«i nhËn thÊy r»ng trong viƯc n©ng cao chÊt l­ỵng bé m«n theo tinh thÇn ®ỉi míi gi¸o dơc viƯc d¹y häc tÝch cùc cã ý nghÜa rÊt quan träng. HiƯn nay ph­¬ng ph¸p d¹y häc lÞch sư ®· ®­ỵc chĩ träng ®ỉi míi c¶i tiÕn nhiỊu, gãp phÇn vµo viƯc n©ng cao chÊt l­ỵng d¹y häc bé m«n. Tuy nhiªn nh×n chung ph­¬ng ph¸p d¹y häc LÞch sư vÉn ch­a theo kÞp c¸c c¶i tiÕn vỊ néi ®ung, ch­a ®¸p øng ®­ỵc yªu cÇu ®µo t¹o. Sù l¹c hËu vỊ PPDH lµ mét trong nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn viƯc n©ng cao chÊt l­ỵng gi¸o dơc bé m«n. Nguyªn nh©n c¬ b¶n cđa t×nh tr¹ng nµy lµ gi¸o viªn ch­a nhËn thøc ®ĩng s©u s¾c vai trß, vÞ trÝ cđa PPDH, ch­a tiÕp nhËn nh÷ng c¬ së khoa häc, lÝ luËn vỊ PPDH mµ cßn tiÕn hµnh gi¶ng d¹y theo kinh nghiƯm chđ quan, ch­a chĩ träng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cđa häc sinh. Mµ theo t«i thiÕt nghÜ muèn ph¸t huy ®­ỵc tÝnh tÝch cùc cđa häc sinh th× ph¶i kh¬i dËy ë c¸c em høng thĩ, ®éng c¬ häc tËp.Víi ®Ỉc tr­ng cđa m«n LÞch sư ng­êi gi¸o viªn hoµn toµn cã thĨ lµm ®­ỵc th«ng qua viƯc khai th¸c c¸c tµi liƯu tham kh¶o vµ khai th¸c kªnh h×nh .Bµi gi¶ng sÏ trë lªn v« cïng sinh ®éng vµ hÊp dÉn nÕu gi¸o viªn lµm tèt ®­ỵc ®iỊu nµy.Nh­ng ®©y cịng lµ mét vÊn ®Ị nan gi¶i víi gi¸o viªn bëi lÏ: ®a sè gi¸o viªn kh«ng ®­ỵc ®µo t¹o c¬ b¶n vỊ chuyªn ngµnh LÞch sư nªn rÊt lĩng tĩng khi ®i khai th¸c c¸c kªnh h×nh cã trong SGK chø ch­a nãi ®Õn chuyƯn t¹o ra c¸c kªnh h×nh kh«ng cã trong SGK. MỈt kh¸c hÇu hÕt c¸c kªnh h×nh trong SGK cã rÊt Ýt tµi liƯu ®i kÌm h­íng dÉn viƯc sư dơng. Néi dung c¸c bµi häc trong SGK míi cịng hÕt søc s¬ l­ỵc, ®Ỉc biƯt lµ thiÕu c¸c c©u chuyƯn lÞch sư. NÕu chØ gi¶ng theo SGK th× häc sinh kh«ng høng thĩ víi m«n lÞch sư lµ mét ®iỊu ®­¬ng nhiªn.
	XuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng nªu trªn, t«i thÊy viƯc n©ng cao chÊt l­ỵng häc tËp m«n LÞch sư lµ mét vÊn ®Ị hÕt søc cÊp thiÕt. §Ĩ n©ng cao chÊt l­ỵng phơ thuéc vµo rÊt nhiỊu yÕu tè.ë ®©y t«i chØ xin ®ãng gãp mét sè ý kiÕn vỊ :“Mét sè vÊn ®Ị vỊ sư dơng tµi liªu tham kh¶o vµ khai th¸c kªnh h×nh trong d¹y häc lÞch sư ë bËc THCS”. §©y cịng lµ lÝ do t«i quyÕt ®Þnh chän ®Ị tµi nµy.
I.2 Mơc ®Ých nghiªn cøu.
	- Nh­ phÇn trªn ®· nãi, t«i chän ®Ị tµi nµy víi mơc ®Ých lµ muèn ®ãng gãp mét sè ý kiÕn kinh nghiƯm cđa c¸ nh©n ®Ĩ cïng c¸c b¹n ®ång nghiƯp gãp phÇn n©ng cao chÊt l­ỵng d¹y vµ häc m«n LÞch sư trong tr­êng THCS.
	- H×nh thµnh kÜ n¨ng sư dơng tµi liªu tham kh¶o vµ khai th¸c kªnh h×nh cho gi¸o viªn vµ häc sinh.
I.3 Thêi gian - §Þa ®iĨm.
	- Thêi gian : C¸c n¨m häc: 2004-2005; 2005-2006; 2006-2007; 2007-2008.
	- §Þa ®iĨm : Tr­êng THCS B×nh Khª.
I.4 §ãng gãp míi vỊ mỈt lÝ luËn, vỊ mỈt thùc tiƠn.
 	 -Tr­íc ®©y ®· cã nhiỊu gi¶ng viªn ®¹i häc, cao ®¼ng, c¸c gi¸o viªn cÊp THPT cã c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vỊ vÊn ®Ị tµi liƯu tham kh¶o vµ kªnh h×nh trong SGK LÞch sư nh­:
	+ Cuèn T­ liƯu lÞch sư líp 6-7-8-9 cđa c¸c t¸c gi¶: NguyƠn Quèc Hïng-Bïi TuyÕt H­¬ng-NguyƠn Hoµng Th¸i _Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dơc 2007.
	+ Cuèn “ Khai th¸c kªnh h×nh trong s¸ch gi¸o khoa LÞch sư THCS “ cđa t¸c gi¶ TrÞnh §×nh Tïng (Gi¶ng viªn tr­êng §H S­ ph¹m Hµ Néi )- NXB Gi¸o dơc 2007.
	+ Cuèn " Ph­¬ng ph¸p d¹y häc LÞch sư "- Phan Ngäc Liªn-NXB §¹i häc S­ ph¹m Hµ Néi. 2002.
	+ Cuèn " LÝ luËn d¹y häc c¬ b¶n" - Gi¸o s­ TrÇn B¸ Hoµnh. NXB §¹i häc s­ ph¹m Hµ Néi - 2005.
	+ Cuèn " ¸p dơng d¹y vµ häc tÝch cùc trong m«n LÞch sư " GS Phan Ngäc Liªn , NXB §¹i häc s­ ph¹m Hµ Néi .2002
 Ngoµi ra cßn cã mét sè cuèn cđa c¸c t¸c gi¶ kh¸c.
	Qua nghiªn cøu t«i nhËn thÊy c¸c tµi liƯu trªn chØ ®i s©u vµo viƯc cung cÊp c¸c t­ liƯu lÞch sư, c¸c kiÕn thøc cã liªn quan ®Õn kªnh h×nh chø ch­a h­íng dÉn gi¸o viªn c¸ch sư lý t­ liƯu, c¸ch khai th¸c kªnh h×nh víi tõng d¹ng bµi cơ thĨ. Víi ®Ị tµi cđa m×nh t«i sÏ ®ãng gãp mét sè mỈt sau :
 1.3.1 C¸ch khai th¸c vµ xư lý tµi liƯu tham kh¶o.
 1.3.2 C¸ch khai th¸c vµ sư dơng kªnh h×nh cã trong SGK.
 1.3.3 C¸ch t¹o c¸c kªnh h×nh kh«ng cã trong SGK b»ng phÇn mỊm Flash vµ khai th¸c c¸c th­íc phim tµi liƯu LÞch sư vµo viƯc so¹n gi¶ng Gi¸o ¸n ®iƯn tư tr×nh chiÕu b»ng m¸y chiÕu ®a n¨ng.
II PHÇN NéI DUNG
II.1. Ch­¬ng 1: Tỉng quan.
	- §©y lµ mét ®Ị tµi cã ph¹m vi nghiªn cøu rÊt réng nªn t«i kh«ng thĨ ®i tr×nh bµy tõng bµi cơ thĨ mµ chØ cã thĨ cã nh÷ng gỵi ý chung mang tÝnh chÊt ph­¬ng ph¸p cho tõng mỈt mµ ®Ị tµi ®Ị cËp ®Õn.
	- §©y chØ lµ nh÷ng ý kiÕn c¸ nh©n mang tÝnh chđ quan nªn kh«ng thĨ tr¸nh khái nh÷ng ý kiÕn thËm chÝ tr¸i ng­ỵc cđa ®ång nghiƯp. Nh­ng t«i nghÜ ®Ị tµi t«i nghiªn cøu sÏ ®¸p øng ®­ỵc nh÷ng vÊn ®Ị mµ c¸c b¹n gi¸o viªn d¹y LÞch sư quan t©m. 
	Cơ thĨ ®Ị tµi sÏ ®Ị cËp tíi 3 néi dung trong ®ã cã néi dung rÊt míi nh­ng lµ xu thÕ tÊt yÕu cđa d¹y häc lÞch sư hiƯn ®¹i, ®ã lµ øng dơng c«ng nghƯ th«ng tin vµo d¹y häc:
	+ C¸ch khai th¸c vµ xư lý tµi liƯu tham kh¶o.
	+ C¸ch khai th¸c vµ sư dơng kªnh h×nh cã trong SGK.
	+ C¸ch t¹o c¸c kªnh h×nh kh«ng cã trong SGK b»ng phÇn mỊm Flash vµ khai th¸c c¸c th­íc phim tµi liƯu LÞch sư vµo viƯc so¹n gi¶ng Gi¸o ¸n ®iiƯn tư tr×nh chiÕu b»ng m¸y chiÕu ®a n¨ng.
II.2 Ch­¬ng 2: Néi dung vÊn ®Ị nghiªn cøu.
II.2.1 C¸ch khai th¸c vµ xư lý tµi liƯu tham kh¶o trong d¹y häc LÞch sư bËc THCS.
	- Tr­íc khi so¹n gi¸o ¸n, gi¸o viªn cÇn nghiªn cøu néi dung toµn bµi trong SGK, x¸c ®Þnh kiÕn thøc c¬ b¶n cđa bµi, hiĨu râ néi dung, tinh thÇn mµ t¸c gi¶ mong muèn ë häc sinh vỊ tõng mỈt kiÕn thøc, t­ t­ëng, kü n¨ng. Khi ®· cã c¸i nh×n toµn cơc, kh¸i qu¸t, cÇn ®i s©u tõng mơc nh»m t×m ra kiÕn thøc c¬ b¶n cđa mơc ®ã, sù liªn quan cđa kiÕn thøc ®ã víi kiÕn thøc c¬ b¶n cđa toµn bµi. Mçi bµi cã tõ 2 ®Õn 3 ®Ị mơc nhá, cã liªn quan chỈt chÏ víi nhau. Song kh«ng nªn dµn ®Ịu vỊ mỈt thêi gian cịng nh­ khèi l­ỵng kiÕn thøc tõng phÇn mµ x¸c ®Þnh phÇn nµo l­ít qua, phÇn nµo lµ träng t©m. Mçi bµi cÇn x¸c ®Þnh râ phÇn ®ãng gãp cơ thĨ vỊ mỈt néi dung, t­ t­ëng, kü n¨ng, kü x¶o, tøc lµ ë cuèi bµi Gi¸o viªn ph¶i x¸c ®Þnh ®­ỵc cÇn cung cÊp kiÕn thøc g×, gi¸o dơc t­ t­ëng t×nh c¶m g×, kü n¨ng nµo cÇn rÌn luyƯn cho häc sinh. NhiỊu khi gi¸o viªn rÊt muèn lµm tèt ®iỊu nµy nh­ng néi dung kiÕn thøc cđa SGK vµ SGV cung cÊp ch­a ®Çy ®đ. Muèn häc sinh dƠ hiĨu bµi, n¾m bµi s©u GV cÇn ®i s­u tÇm t×m hiĨu råi tõ ®ã cã ph­¬ng ¸n lªn líp phï hỵp nhÊt. Mét ®iỊu l¹i ®Ỉt ra ë ®©y lµ nguån t­ liƯu t×m ®­ỵc cã ®¸ng tin cËy kh«ng ? Nªn t×m ë ®©u? Cã nhiỊu nguån GV cã thĨ khai th¸c lµ:
	+ C¸c s¸ch tham kh¶o lÞch sư cđa bé Gi¸o dơc vµ ®µo t¹o, c¸c gi¸o tr×nh cđa c¸c tr­êng §¹i häc, Cao ®¼ng S­ ph¹m.
	+ C¸c tµi liƯu båi d­ìng th­êng xuyªn m«n LÞch sư cho gi¸o viªn THCS.
	+ C¸c tµi liƯu cđa c¸c ViƯn b¶o tµng.
	+ C¸c trang th«ng tin “®¸ng tin cËy” trªn m¹ng Internet th«ng qua trang t×m kiÕm nhanh “Google”.
 VÝ dơ 1: Khi chuÈn bÞ bµi 17 “Cuéc khëi nghÜa Hai Bµ Tr­ng” (SGK LÞch sư 6) cÇn lµm râ c¸c kh¸i niƯm: “Khëi nghÜa”, “¸ch ®« hé”, “Thø sư”, “Th¸i thĩ”, “§ång ho¸”®­¬ng nhiªn c¸c kh¸i niƯm nµy khi d¹y cho häc sinh líp 6 chØ ë møc ®é ®¬n gi¶n, nh­ gi¶i thÝch kh¸i niƯm “Khëi nghÜa”, giíi h¹n ë chç lµm cho häc sinh hiĨu ®©y lµ cuéc nỉi dËy cđa lùc l­ỵng quÇn chĩng nh©n d©n dïng b¹o lùc ®Ĩ chèng l¹i c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng, x©m l­ỵc, n« dÞch; “¸ch ®« hé” lµ ¸p ®Ỉt ¸ch ¸p bøc, bãc lét lªn mét n­íc kh¸c; “Thø sư” lµ chøc quan cai trÞ cđa bän phong kiÕn Trung Hoa ¸p ®Ỉt ë n­íc ta thêi kú B¾c thuéc; “§« uý” lµ viªn quan phơ tr¸ch vỊ vỊ d©n sù, vỊ chÝnh trÞ trong quËn. Nh÷ng kh¸i niƯm nµy trong SGK vµ SGV ®Ịu kh«ng cã Gi¸o viªn cÇn ph¶i chuÈn bÞ ®Ĩ gi¶i thÝch cho häc sinh.
Häc sinh th­êng theo dâi bµi gi¶ng cđa gi¸o viªn råi ®èi chiÕu, so s¸nh víi SGK, thËm chÝ nhiỊu häc sinh kh«ng ghi theo bµi gi¶ng cđa gi¸o viªn mµ laÞ chÐp trong SGK. V× vËy, bµi gi¶ng cđa gi¸o viªn kh«ng nªn lỈp l¹i ng«n ng÷ trong SGK mµ nªn diƠn ®¹t b»ng lêi cđa m×nh. Muèn vËy gi¸o viªn ph¶i t×m tµi liƯu tham kh¶o ®Ĩ n¾m thËt ch¾c kiÕn thøc. ë mơc 1 “ §Êt n­íc ta d­íi ¸ch ®« hé cđa nhµ H¸n” trong bµi “Cuéc khëi nghÜa Hai Bµ Tr­ng”, GV võa chØ trªn b¶n ®å võa ph©n tÝch: “Khi bän phong kiÕn Trung Quèc chiÕm ®­ỵc ¢u L¹c, chĩng dïng mäi c¸ch ®Ĩ s¸p nhËp n­íc ta vµo ®Êt cđa Trung Quèc. Chĩng chia ¢u L¹c thµnh 3 quËn: Giao ChØ, Cưu Ch©n vµ NhËt Nam. Chĩng ®­a ng­êi cđa chĩng sang trùc tiÕp cai trÞ , ®øng ®Çu mçi quËn lµ mét viªn Thø sư ng­êi Trung Quèc.Chĩng thùc hiƯn chÝnh s¸ch bãc lét hÕt søc d· man, hµ kh¾c, nh­ b¾t d©n ¢u L¹c xuèng biĨn mß ngäc trai, lÊy ®åi måi, lªn rõng lÊy ngµ voi, sõng tª gi¸c Chĩng ®­a mét sè ®«ng d©n H¸n ®Õn ë lÉn víi d©n ta, b¾t d©n ta ph¶i theo phong tơc, tËp qu¸n cđa ng­êi H¸n, tõ ¨n mỈc ®Õn ma chay, c­íi háiX©m chiÕm ®Êt ®ai g¾n liỊn víi ®ång ho¸ vỊ v¨n ho¸ lµ ©m m­u, thđ ®o¹n cđa bän phong kiÕn Trung Quèc.”.
	VÝ dơ 2: Khi d¹y ch­¬ng C¸ch m¹ng T­ s¶n- néi dung c¬ b¶n nhÊt cđa phÇn LÞch sư thÕ giíi cËn ®¹i vµ ®èi víi bËc THCS th× ®©y cịng lµ néi dung më ®Çu vµ träng t©m cđa LÞch sư líp 8. ë ®©y cã nhiỊu vÊn ®Ị quan träng liªn quan ®Õn néi dung gi¶ng d¹y nh­: nhiƯm vơ, h×nh thøc, kÕt qu¶, ý nghÜa vµ tÝnh chÊt cđa c¸c cuéc C¸ch m¹ng T­ s¶n. Nh­ng c¸c néi dung nµy SGK vµ SGV kh«ng tỉng kÕt v× mçi cuéc C¸ch m¹ng T­ s¶n l¹i cã nh÷ng biĨu hiƯn cơ thĨ kh¸c nhau. Muèn d¹y tèt gi¸o viªn cÇn ®i t×m hiĨu c¸c tµi liƯu tham kh¶o ®Ĩ ë tõng bµi giĩp häc sinh rĩt ra nh÷ng nÐt ®Ỉc tr­ng riªng.
	+ Khi d¹y phÇn “NhiƯm vơ cđa c¸c cuéc C¸ch m¹ng T­ s¶n” Gi¸o viªn ph¶i n¾m ®­ỵc nhiƯm vơ cđa c¸c cuéc c¸ch m¹ng t­ s¶n cã nhiỊu: lËt ®ỉ chÕ ®é phong kiÕn, xo¸ bá ®Ỉc quyỊn phong kiÕn, x¸c lËp chÕ ®é t­ b¶n, ®¸nh ®uỉi thùc d©n x©m l­ỵc, thèng nhÊt quèc gia, ban bè quyỊn tù do t­ s¶nNh­ng ë c¸c cuéc c¸ch m¹ng t­ s¶n nhiƯm vơ chđ yÕu l¹i kh«ng gièng nhau; C¸ch m¹ng T­ s¶n Ph¸p chđ yÕu ®¸nh ®ỉ chÕ ®é chuyªn chÕ phong kiÕn,  ... t lµ kÜ n¨ng ®äc b¶n ®å, cđng cè thªm vỊ kiÕn thøc ®Þa lÝ. C¸c b­íc tỉ chøc cho häc sinh lµm viƯc víi b¶n ®å, t«i th­êng tiÕn hµnh nh­ sau: 
+ B­íc 1: Treo b¶n ®å cao ë gãc bªn ph¶i b¶ng vµ cho häc sinh quan s¸t b¶n ®å, trong ®ã chĩ ý quan s¸t c¶ néi dung, ranh giíi vµ c¸c kÝ hiƯu cđa b¶n ®å (PhÇn nµy gi¸o viªn ph¶i nghiªn cøu thËt kÜ tr­íc cÊu trĩc cđa b¶n ®å, c¸c kÝ hiƯu néi dung cÇn khai th¸c phÇn nµo ®Ĩ giíi thiƯu vµ ®Þnh h­íng sù chĩ ý cho häc sinh - Bëi tÊt c¶ c¸c yÕu tè nµy nhiỊu khi ®­ỵc hiĨn thÞ b»ng kÝ hiƯu mµu. Mét b¶n ®å cã thĨ phơc vơ cho nhiỊu tiÕt d¹y , cho nhiỊu bµi, gi¸o viªn ph¶i lùa chän phơc vơ cho tiÕt gi¶ng - nÕu kh«ng lµm tèt sÏ g©y nhiƠu vµ lµm phøc t¹p, hiƯu qu¶ cđa ®å dïng trùc quan sÏ ph¶n t¸c dơng. 
+B­íc 2: Gi¸o viªn ®Ỉt c©u hái nªu vÊn ®Ị vµ gỵi ý häc sinh t×m hiĨu néi dung b¶n ®å.
+ B­íc 3: Häc sinh tr¶ lêi c©u hái b»ng viƯc tr×nh bµy kÕt qu¶ t×m hiĨu néi dung b¶n ®å.
+ B­íc 4: Gi¸o viªn nhËn xÐt bỉ sung häc sinh tr¶ lêi vµ hoµn chØnh néi dung b¶n ®å mµ häc sinh cÇn t×m hiĨu, cung cÊp cho häc sinh.
	VÝ dơ 1: Khi d¹y bµi 13 "ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt" (1914-1918)-LÞch sư líp 8 GV sư dơng b¶n ®å treo t­êng :
 GV thùc hiƯn ®ĩng nh­ c¸c b­íc ®· nªu ë trªn :
	+ Gi¸o viªn treo b¶n ®å, giíi thiƯu cÊu trĩc b¶n ®å, c¸c kÝ hiƯu chĩ gi¶i trªn b¶n ®å ( H×nh d­íi ).
	+ Gi¸o viªn ®Ỉt c©u hái nªu vÊn ®Ị vµ gỵi ý häc sinh t×m hiĨu néi dung b¶n ®å, kÕt hỵp chØ trªn b¶n ®å t­êng thuËt diƠn biÕn cđa cuéc chiÕn tranh ( chđ yÕu ë chiÕn tr­êng Ch©u ¢u).
	+ Häc sinh tr¶ lêi c©u hái b»ng viƯc t×m hiĨu néi dung b¶n ®å, GV yªu cÇu häc sinh lªn b¶ng t­êng thuËt l¹i tãm t¾t diƠn biÕn cuéc chiÕn tranh.
	+ GV nhËn xÐt bỉ sung phÇn kÜ n¨ng cđa häc sinh...
	VÝ dơ 2: Khi khai th¸c b¶n ®å h×nh 54 . chiÕn dÞch §iƯn Biªn Phđ (1954), gi¸o viªn sư dơng b¶n ®å treo t­êng, cịng thùc hiƯn theo c¸c b­íc ë trªn.
(¶nh b¶n ®å ë trang sau)
	+ Gi¸o viªn treo b¶n ®å, yªu cÇu häc sinh quan s¸t, chĩ ý quy ­íc mµu vµ c¸c kÝ hiƯu trªn b¶n ®å: Së chØ huy ®Þch, cø ®iĨm vµ tªn c¸c cø ®iĨm cđa ®Þch, c¸c mịi tªn víi mµu s¾c kh¸c nhau thĨ hiƯn 3 ®ỵt tiÕn c«ng cđa ta.
	+ Gi¸o viªn kÕt hỵp b¶n ®å víi c©u hái gỵi më vµ SGK h­ãng dÉn häc sinh t×m hiĨu diƠn biÕn cđa chiÕn dÞch.....
? Dùa vµo SGK vµ b¶n ®å h·y cho biÕt chiÕn dÞch §iƯn Biªn Phđ chia lµm mÊy ®ỵt 	- Häc sinh tr¶ lêi : Ba ®ỵt. 
? . §ỵt 1 qu©n ta tÊn c«ng vµo nh÷ng vÞ trÝ nµo? KÕt qu¶ ra sao? 
	- Häc sinh tr¶ lêi, gi¸o viªn chØ trªn b¶n ®å . 
	T­¬ng tù..............®ỵt 2, ®ỵt 3.
 	+ Gi¸o viªn yªu cÇu 1 häc sinh lªn b¶ng t­êng thuËt l¹i ®Ĩ rÌn kü n¨ng. 
 	+ Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh kh¸c nhËn xÐt, gi¸o viªn bỉ sung tỉng kÕt, yªu cÇu häc sinh vỊ vÏ l­ỵc ®å vµo vë.
 II.2.3. C¸ch t¹o c¸c kªnh h×nh kh«ng cã trong SGK b»ng phÇn mỊm Flash vµ khai th¸c c¸c th­íc phim tµi liƯu LÞch sư vµo viƯc so¹n gi¶ng Gi¸o ¸n ®iƯn tư tr×nh chiÕu b»ng m¸y chiÕu ®a n¨ng.
 II.2.3.1 C¸ch t¹o c¸c kªnh h×nh kh«ng cã trong SGK b»ng phÇn mỊm Flash.
	 - HÇu hÕt c¸c kªnh h×nh cã trong SGK ®Ịu kh«ng ®­ỵc in mµu, nhiỊu néi dung kh«ng thĨ hiƯn tÝnh trùc quan, häc sinh khã quan s¸t nhËn diƯn ph¸t hiƯn kiÕn thøc. B¶n ®å, l­ỵc ®å treo t­êng phơc vơ cho gi¶ng d¹y cßn thiÕu rÊt nhiỊu. MỈt kh¸c c¸c kªnh h×nh nµy ®Ịu lµ nh÷ng kªnh h×nh" chÕt" rÊt h¹n chÕ trong viƯc thĨ hiƯn diƠn biÕn c¸c cuéc khëi nghÜa, c¸c chiÕn dÞch, c¸c cuéc chiÕn tranh. Häc sinh th­êng kh«ng chĩ ý vµ kh«ng høng thĩ khi gi¸o viªn sư dơng c¸c kªnh h×nh theo c¸ch truyỊn thèng. 
	- HiƯn nay ngµnh gi¸o dơc ®ang ®Èy m¹nh viƯc ®ỉi míi nh»m n©ng cao chÊt l­ỵng d¹y vµ häc tõ néi dung ch­¬ng tr×nh, ph­¬ng ph¸p , ph­¬ng tiƯn d¹y häc.C¬ së vËt chÊt phơc vơ cho gi¶ng d¹y cịng ®­ỵc ®Çu t­ hiƯn ®¹i, ®Çy ®đ h¬n: m¸y vi tÝnh, m¸y chiÕu ®a n¨ng ... Riªng ®èi víi bé m«n lÞch sư , nÕu gi¸o viªn øng dơng ®­ỵc phÇn mỊm flash vµo viƯc t¹o c¸c kªnh h×nh kh«ng cã trong SGK hoỈc lµm " sèng ®éng" c¸c kªnh h×nh nh­ b¶n ®å treo t­êng ( §Ỉc biƯt trong t­êng thuËt diƠn biÕn c¸c cuéc khëi nghÜa) phơc vơ cho c¸c tiÕt gi¶ng cã sư dơng m¸y chiÕu ®a n¨ng sÏ ®em l¹i hiƯu qu¶ mµ c¸c ®å dïng , kªnh h×nh truyỊn thèng kh«ng thĨ cã ®­ỵc. Häc sinh sÏ rÊt høng thĩ , tËp trung chĩ ý vµ nhËn thøc nhanh h¬n ( ë ®©y, t«i kh«ng tr×nh bµy h­íng dÉn c¸ch lµm Flash mµ chØ xin nªu ra 1 vÝ dơ ®èi chiÕu so s¸nh.gi÷a viƯc sư dơng kªnh h×nh theo c¸ch truyỊn thèng víi viƯc sư dơng phÇn mỊm flash trong viƯc t¹o kªnh h×nh míi kh«ng cã trong SGK.
	VÝ dơ: Khi d¹y bµi 21 "Khëi nghÜa LÝ BÝ. N­íc V¹n Xu©n ( 542- 602) " - lÞch sư 6 
	Kh«ng cã l­ỵc ®å treo t­êng, trong SGK h×nh 47 - l­ỵc ®å: khëi nghÜa LÝ BÝ chØ lµ mét lùỵc ®å ®¬n gi¶n, häc sinh rÊt khã h×nh dung diƠn biÕn cuéc khëi nghÜa nµy.
 ( ¶nh chơp h×nh d­íi)
	- Khi t«i sư dơng phÇn mỊm Flash vµo viƯc t¹o mét l­ỵc ®å diƠn biÕn cuéc khëi nghÜa LÝ BÝ ( tÊt nhiªn chØ sư dơng khi gi¸o viªn d¹y gi¸o ¸n ®iƯn tư) th× bµi gi¶ng trë lªn hÕt søc sinh ®éng, häc sinh rÊt chĩ ý høng thĩ häc tËp vµ tiÕp thu bµi rÊt nhanh ( C¸c b¹n h·y click vµo l­ỵc ®å h×nh d­íi ®©y vµ so s¸nh víi kªnh h×nh 47 ë trªn - phÇn nµy chØ hiĨn thÞ khi c¸c b¹n tham kh¶o s¸ng kiÕn kinh nghiƯm cđa t«i khi xem ë USB. Muèn xem ®­ỵc b¹n di chuyĨn chuét xuèng h×nh d­íi, gi÷ phÝm Ctrl ®ång thêi nh¸y chuét tr¸i vµo h×nh, mét hép tho¹i hiƯn ra, nhÊn OK vµ ®ỵi mét vµi gi©y)
Chĩ gi¶i :
NghÜa qu©n LÝ BÝ
Qu©n ®Þch
Qu©n ®Þch rĩt ch¹y
N¬i giao chiÕn
II.2.3.2 Khai th¸c c¸c th­íc phim tµi liƯu LÞch sư vµo viƯc so¹n gi¶ng Gi¸o ¸n ®iƯn tư tr×nh chiÕu b»ng m¸y chiÕu ®a n¨ng.
	- ViƯc gi¸o viªn khai th¸c ®­ỵc c¸c th­íc phim tµi liƯu lÞch sư vµo viƯc so¹n gi¶ng gi¸o ¸n ®iƯn tư tr×nh chiÕu b»ng m¸y chiÕu ®a n¨ng kÕt hỵp ®Çy ®đ víi hiƯu øng ©m thanh sÏ t¹o cho häc sinh niỊm tin vỊ nh÷ng kiÕn thøc trong SGK ®Ị cËp tíi vµ g©y høng thĩ ®Ỉc biƯt víi c¸c em. M«n lÞch sư cã ®Ỉc tr­ng riªng: c¸c sù kiƯn kh«ng thĨ t¸i hiƯn l¹i mét c¸ch trùc tiÕp nh­ c¸c m«n vËt lÝ, ho¸ häc lµm thÝ nghiƯm nªn viƯc dïng c¸c th­íc phim t­ liƯu cã gi¸ trÞ nhËn thøc rÊt lín. C¸c em nh­ ®i vµo cuéc chiÕn víi ®Çy ®đ sù khèc liƯt cđa nã - ®iỊu mµ tr­íc ®©y gi¸o viªn dï dïng nhiỊu ng«n tõ ®Ĩ miªu t¶, gi¶i thÝch nh­ng ch­a ch¾c t¹o ®­ỵc niỊm tin n¬i häc sinh 
	- NÕu kÕt hỵp ®­ỵc c¸c th­íc phim t­ liƯu víi c¸c s¶n phÈm cđa flash nh­ ®· nãi ë trªn bµi gi¶ng sÏ trë lªn v« cïng sinh ®éng, hÊp dÉn. Nh­ng ë ®©y cịng kh«ng nªn l¹m dơng bëi ph¶i b¸m s¸t vµo néi dung kiÕn thøc cđa bµi . Tr¸nh tr­êng hỵp häc sinh chØ chĩ ý " xem phim" mµ quªn ®i nhiƯm vơ nhËn thøc. 
	VÝ dơ: Khi d¹y bµi 27 " Cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n ph¸p x©m l­ỵc kÕt thĩc" - LÞch sư 9, gi¸o viªn ®­a vµo gi¸o ¸n mét sè ®o¹n phim t­ liƯu ( dung l­ỵng võa ph¶i) vỊ viƯc Ph¸p thùc hiƯn kÕ ho¹ch Na- va, sù chuÈn bÞ cđa ta , mét sè h×nh ¶nh cđa diƠn biÕn chiÕn dÞch §iƯn Biªn Phđ: TrËn më mµn, h×nh ¶nh c¸c chiÕn sÜ c¾m l¸ cê chiÕn th¾ng trªn nãc hÇm §ê-c¸t, h×nh ¶nh c¸c ®ång bµo T©y B¾c vui mõng chiÕn th¾ng trªn c¸nh ®ång M­êng Thanh...kÕt hỵp c¸c th­íc phim trªn víi b¶n ®å ®iƯn tư diƠn biÕn chiÕn dÞch §iƯn Biªn Phđ.
	- D­íi ®©y lµ nh÷ng h×nh ¶nh vỊ ®ỵt tiÕn c«ng thø nhÊt më mµn chiÕn dÞch cđa qu©n ta tiªu diƯt c¨n cø Him Lam vµ toµn bé ph©n khu B¾c.( Muèn xem ®­ỵc b¹n di chuyĨn chuét xuèng h×nh d­íi, gi÷ phÝm Ctrl ®ång thêi nh¸y chuét tr¸i vµo h×nh, mét hép tho¹i hiƯn ra, nhÊn OK vµ ®ỵi mét vµi gi©y)
II.3.Ch­¬ng 3: Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu- KÕt qu¶ nghiªn cøu.
 II.3. 1. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu.
	§Ĩ hoµn thµnh s¸ng kiÕn kinh nghiƯm nµy t«i ®· bá rÊt nhiỊu thêi gian vµ vËn dơng nhiỊu ph­¬ng ph¸p ®Ĩ nghiªn cø. Cơ thĨ:
	- Sư dơng ph­¬ng ph¸p nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ị trong d¹y häc lÞch sư.
	- Sư dơng c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc ®Ỉc tr­ng cđa m«n LÞch sư- ®Ỉc biƯt lµ c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc míi.
	- Tham dù ®Çy ®đ c¸c ®ỵt tËp huÊn cđa Bé GD&§T, c¸c ®ỵt tËp huÊn thay s¸ch cđa Së GD&§T, c¸c ®ỵt båi d­ìng hÌ cđa Phßng GD&§T §«ng TriỊu tỉ chøc.
	- Tham gia c¸c héi nghÞ chuyªn ®Ị cÊp tØnh, cÊp huyƯn vµ cơm tỉ chøc.
	- Tham kh¶o c¸c tµi liƯu cã liªn quan ®Õn ®Ị tµi nghiªn cøu.
	- Dù giê ®ång nghiƯp trong tr­êng.
	- ¸p dơng vµo trong thùc tÕ gi¶ng d¹y ®Ĩ ®ĩc rĩt kinh nghiƯm.
	- Tù häc hái ®Ĩ n©ng cao tr×nh ®é tiÕp cËn víi c¸c phÇn mỊm hç trỵ d¹y häc hiƯn ®¹i.
 II.3.2.KÕt qu¶ nghiªn cøu.
	 Tr¶i qua 6 n¨m thùc hiƯn ch­¬ng tr×nh míi vµ 4 n¨m häc ®ĩc rĩt nghiªn cøu, thĨ nghiƯm ®Ị tµi, häc sinh nh÷ng líp t«i d¹y rÊt høng thĩ khi häc m«n LÞch sư, tõ ®ã x¸c ®Þnh ®­ỵc ®éng c¬, mơc tiªu, ph­¬ng ph¸p häc tËp. KÕt qu¶ ®­ỵc n©ng dÇn nªn theo tõng n¨m häc ë c¶ chÊt l­ỵng gi¸o dơc ®¹i trµ vµ chÊt l­ỵng mịi nhän. 
 II.3.2.1 ChÊt l­ỵng häc sinh giái líp 9. 
N¨m häc
Sè häc sinh ®¹t gi¶i cÊp huyƯn
Sè häc sinh ®¹t gi¶i cÊp tØnh
Ghi chĩ
2004- 2005
01
01
- 01 gi¶i nh× cÊp tØnh.
2005- 2006
03
02
- 01 gi¶i ba cÊp tØnh.
2006- 2007
04
02
- 02 gi¶i ba cÊp tØnh.
2007- 2008
05
01
- 01 gi¶i nhÊt, 01 gi¶i
nh× cÊp huyƯn, 01 gi¶i 3 cÊp tØnh.
 II .3. 2. 2 ChÊt l­ỵng bé m«n líp 9 ( 9A, 9B, 9C, 9D .
2007- 2008
Giái
Kh¸
TB
yÕu
§Çu n¨m
8 %
35 %
45 %
12 %
Cuèi n¨m
15 %
39,8 %
40,2 %
5 %
III. PhÇn kÕt luËn - KiÕn nghÞ.
	 - Qua th¸i ®é, kÕt qu¶ häc tËp cđa häc sinh t«i cã thĨ kÕt luËn r»ng: nÕu gi¸o viªn biÕt khai th¸c tèt tµi liƯu tham kh¶o ®Ĩ tõ ®ã cã ph­¬ng ¸n lªn líp phï hỵp, biÕt c¸ch khai th¸c kªnh h×nh ®Ỉc biƯt lµ thiÕt kÕ ®­ỵc c¸c gi¸o ¸n ®iƯn tư, s¸ng t¹o ra c¸c kªnh h×nh th× häc sinh sÏ kh«ng quay l­ng l¹i víi m«n LÞch sư, c¸c em sÏ cã høng thĩ häc tËp, ®éng c¬ häc tËp vµ tõ ®ã chÊt l­ỵng häc tËp cđa c¸c em sÏ ®­ỵc n©ng lªn. 
 	- T«i chØ cã mét sè kiÕn nghÞ nh­ sau: mong r»ng c¸c cÊp l·nh ®¹o quan t©m ®Çu t­ c¬ së vËt chÊt ( M¸y vi tÝnh, m¸y chiÕu ®a n¨ng, c¸c lo¹i tranh ¶nh, l­ỵc ®å, c¸c tµi liƯu tham kh¶o...) ®Ĩ t¹o ®iỊu kiƯn cho gi¸o viªn ®ỉi míi ph­¬ng ph¸p vµ ph­¬ng tiƯn d¹y häc, më nhiỊu líp tËp huÊn gi¸o ®Ĩ gi¸o viªn n©ng cao tr×nh ®é ®Ỉc biƯt lµ c¸ch khai th¸c tµi liƯu lÞch sư, sư dơng thËt tèt kªnh h×nh -mét yÕu tè gãp phÇn n©ng cao chÊt l­ỵng gi¶ng d¹y m«n LÞch sư.
IV. Tµi liƯu tham kh¶o- phơ lơc
 	1. Cuèn "Ph­¬ng ph¸p d¹y häc LÞch sư" - Phan Ngäc Liªn.
	 Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc S­ ph¹m Hµ Néi 2002.
	2. Cuèn "Lý luËn d¹y häc c¬ b¶n" - GS. TrÇn B¸ Hoµnh .
 Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc S­ ph¹m Hµ Néi 2005.
	3. Cuèn "¸p dơng d¹y vµ häc tÝch cùc trong m«n LÞch sư"
	 GS. Phan Ngäc Liªn.
 Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc S­ ph¹m Hµ Néi 2002.
	4. Cuèn "Mét sè vÊn ®Ị vỊ Lich sư thÕ giíi".
	 Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dơc Hµ Néi 1996.
	5. Cuèn "Tµi liƯu båi d­ìng th­êng xuyªn chu kú III" ( 2004-2007 )
	6. Cuèn " Khai th¸c kªnh h×nh trong SGK LÞch sư" 
 TrÞnh §×nh Tïng - NXB Gi¸o dơc 2007.
	7. SGK LÞch sư 6, 7, 8, 9.
	8. SGV LÞch sư 6, 7, 8, 9.
	9. Cuèn "T­ liƯu LÞch sư 9".
	 NguyƠn Quèc Hïng - Bïi TuyÕt H­¬ng - NguyƠn Hoµn Th¸i.
	 Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dơc 2007
	10. Cuèn "T­ liƯu LÞch sư 8" - Phan Ngäc Liªn.NXB Gi¸o duc. 2007
	B×nh Khª, ngµy 10 th¸ng 5 n¨m 2008
	Ng­êi viÕt
	 	 NguyƠn V¨n §oµn
V. nhËn xÐt cđa héi ®ång khoa häc cÊp tr­êng, phßng GD&§T