Giáo án Đại số Lớp 9 - Tiết 20+21: Đường thẳng song song và đường thẳng cắt nhau - Năm học 2018-2019

Ngày soạn: 27/10/2018
Ngày giảng:31/10/2018; ..11/2018
Tiết 20+21: §­êng th¼ng song song
 Vµ ®­êng th¼ng c¾t nhau
I- Môc tiªu
1. KiÕn thøc 
- Biết ®iÒu kiÖn ®Ó 2 ®­êng th¼ng y = ax + b (a ¹ 0) vµ y = a'x + b' (a' ¹ 0) c¾t nhau; song song víi nhau vµ trïng nhau.
2. Kü n¨ng
- Biết vẽ đồ thị hàm số bậc nhất, xác định giá trị cña các tham sè trong c¸c hµm sè bËc nhÊt sao cho ®å thÞ cña chúng' lµ 2 ®­êng th¼ng song song; c¾t nhau hay trïng nhau.
3. Th¸i ®é 
- TÝnh to¸n cÈn thËn, chÝnh x¸c 
II- ChuÈn bÞ: 
GV: Tài liệu hướng dẫn học
HS: Tài liệu hướng dẫn học, dụng cụ học tập
III. TiÕn tr×nh d¹y häc
Tiết 1
1. Khởi động 
- GV ĐVĐ vào bài
2. Bài mới
Gv yêu cầu cá nhân tìm hiểu mục tiêu của bài
Ho¹t ®éng cña GV- HS
Nội dung
Hoạt động 1: Hoạt động khëi ®éng.
Mục tiêu: Biết vẽ đồ thị hàm số bậc nhất 
Cách thức tổ chức HĐ:
 - Yêu cầu cá nhân HS vÏ trªn cïng hÖ trôc to¹ ®é ®å thÞ 2 hµm sè y = 2x + 3 vµ y = 2x - 2. ( thay hệ số a so với sgk)
- Nªu nhËn xÐt vÒ 2 ®å thÞ nµy ? 
* Yêu cầu của sản phẩm: §å thÞ 2 hµm sè nµy song song
*§V§ : Trªn cïng MP to¹ ®é 2 ®g th¼ng cã nh÷ng to¹ ®é ntn th× cã vÞ trÝ t­¬ng ®èi t­¬ng øng nµo?
Hoạt động 2: Hoạt động hình thành kiến thức
- Mục tiêu
- Biết ®iÒu kiÖn ®Ó 2 ®­êng th¼ng y = ax + b (a ¹ 0) vµ y = a'x + b' (a' ¹ 0) c¾t nhau; song song víi nhau vµ trïng nhau.
- Biết vẽ đồ thị hàm số bậc nhất . Xác định giá trị cña các tham sè trong c¸c hµm sè bËc nhÊt sao cho ®å thÞ cña chúng' lµ 2 ®­êng th¼ng song song; c¾t nhau hay trïng nhau.
Cách thức tổ chức HĐ:
GV: Khi nµo 2 ®.th¼ng y = ax + b (a ¹ 0)
y = a'x + b' (a' ¹ 0) song song víi nhau , trïng nhau ?
HS trao đổi cặp đôi và trả lời:
 d // d' ó a = a' ; b ¹ b'
 d º d' ó a = a' ; b = b'
GV chèt l¹i vµ yêu cầu hs ghi vở, gv ghi bảng
Bµi t©p: GV cho cá nhân HS làm bài tập củng cố
Hai ®­êng th¼ng y = 3x - 5 (d) vµ 
y= 3x + b (d') cã vÞ trÝ ntn? nÕu b = -5 ; b = 1
* Yêu cầu của sản phẩm: 
 d//d' nÕu b = 1
 d º d' nhau nÕu b = -5
GV yêu cầu HS hđ cá nhân:
?Quan sát hình 11 nêu nhận xét về vị trí tương đối của 2 đường thẳng ? so sánh hệ số góc .
HS : cá nhân trả lời và chia sẻ : d và d’ cắt nhau ; a ¹ a'
GV : §ường th¼ng y = ax + b ( a ¹ 0)
vµ y = a'x + b' (a' ¹ 0) c¾t nhau khi nµo ?
HS ph¸t biÓu KL (SGK)
Cá nhân HS tìm hiểu nội dung phần chú ý
HS : Cá nhân HS nghiên cứu mục 3(5’). Sau đó 1 HS báo cáo kết quả và chia sẻ.
GV nhấn mạnh cách giải dạng bài tập tìm tọa độ giao điểm .
1. §­êng th¼ng song song, trùng nhau.
y = ax + b (a ¹ 0) (d)
y’ = a'x + b' (a' ¹ 0) (d’)
d // d' ó a = a' ; b ¹ b'
d º d' ó a = a' ; b = b'
2. §­êng th¼ng c¾t nhau
- Hình 11 :
 y = -x+2 (d ) và y = 0,5x +2 (d’)
- d cắt d’ và a ¹ a'
KL : (d) c¾t (d')ó a ¹ a'
3. Cách tìm tọa độ giao điểm của hai đường thẳng cắt nhau
(d) : y = -3x + 1 ; (d’) : y = x -3
+ PT hoành độ giao điểm của d và d’ là :
-3x + 1 = x -3
 x = 1
Tung độ giao điểm : y =1- 3= -2
Vậy giao điểm của hai đường thẳng là : M(1 ;-2)
3. Tổng kết và hướng dẫn về nhà :
-Học thuộc các điều kiện ®Ó 2 ®­êng th¼ng y = ax + b (a ¹ 0) vµ y = a'x + b' 
(a' ¹ 0) c¾t nhau; song song víi nhau vµ trïng nhau
- Nghiên cứu các ví dụ đã chữa.
- Bài tập về nhà: Bài 1,2,3,4,5 tài liệu trang 48, khá giỏi làm thêm bài 6
4. Rút kinh nghiệm
Ngày soạn: 2/11/2018
Ngày giảng: 5/10/2018 
Tiết 2
I- Môc tiªu
1. KiÕn thøc: 
- Củng cố ®iÒu kiÖn ®Ó 2 ®­êng th¼ng y = ax + b (a ¹ 0) vµ y = a'x + b' (a' ¹ 0) c¾t nhau; song song víi nhau vµ trïng nhau.
2. Kü n¨ng:
- KiÓm tra ®iÒu kiÖn ®Ó hai ®­êng th¼ng song song, trïng nhau, c¾t nhau.
- T×m c¸c gi¸ trÞ cña tham sè trong c¸c hµm sè bËc nhÊt sao cho ®å thÞ cña chóng lµ hai ®­êng th¼ng song song, c¾t nhau, trïng nhau.
- X¸c ®Þnh ®­îc c¸c hÖ sè a, b trong c¸c hµm sè, c¸c bµi to¸n cô thÓ.
3. Th¸i ®é : 
- TÝnh to¸n cÈn thËn, chÝnh x¸c 
II- ChuÈn bÞ: 
GV: Tài liệu hướng dẫn học, máy chiếu
HS: Tài liệu hướng dẫn học, dụng cụ học tập
III. TiÕn tr×nh d¹y häc:
1. Khởi động 
- GV kiểm ra bài cũ:
- Nêu ®iÒu kiÖn ®Ó 2 ®­êng th¼ng y = ax + b (a ¹ 0) vµ y = a'x + b' (a' ¹ 0) c¾t nhau; song song víi nhau vµ trïng nhau.
2. Bài mới
Ho¹t ®éng cña GV- HS
Nội dung
Hoạt động 2: Hoạt động hình thành kiến thức
- Mục tiêu
- Biết vẽ đồ thị hàm số bậc nhất . Xác định giá trị cña các tham sè trong c¸c hµm sè bËc nhÊt sao cho ®å thÞ cña chúng' lµ 2 ®­êng th¼ng song song; c¾t nhau hay trïng nhau.
Cách thức tổ chức HĐ:
HS trao đổi cặp đôi nghiên cứu ví dụ của mục 4
HS báo cáo kết quả và chia sẻ
GV chốt lại cách làm: 
Xác định giá trị cña các tham sè trong c¸c hµm sè bËc nhÊt sao cho ®å thÞ cña chúng' lµ 2 ®­êng th¼ng song song; c¾t nhau hay trïng nhau.
4. Áp dụng
VD hàm số : y = 2m x + 3 (d1) lµ hµm sè bËc nhÊt ó m ¹ 0 
y= (m + 1) x + 2 (d2 )lµ h/sè bËc nhÊt khi a = m + 1¹ 0 ó m ¹ -1
a) d1 c¾t d2 ó a ¹ a'
Tøc lµ 2m ¹ m + 1 ó m ¹ 1
KÕt hîp víi ®k trªn cã:
 m ¹ 0 ; m ¹ -1, m ¹ 1
b) (d1) // (d2) ó a = a' hay:
2m = m + 1 ó m = 1 (Tho¶ m·n ®k). 
VËy m = 1
C. Hoạt động luyện tập
Mục tiêu
- Củng cố ®iÒu kiÖn ®Ó 2 ®­êng th¼ng y = ax + b (a ¹ 0) vµ y = a'x + b' (a' ¹ 0) c¾t nhau; song song víi nhau vµ trïng nhau.
- KiÓm tra ®iÒu kiÖn ®Ó hai ®­êng th¼ng song song, trïng nhau, c¾t nhau.
- T×m c¸c gi¸ trÞ cña tham sè trong c¸c hµm sè bËc nhÊt sao cho ®å thÞ cña chóng lµ hai ®­êng th¼ng song song, c¾t nhau, trïng nhau.
- X¸c ®Þnh ®­îc c¸c hÖ sè a, b trong c¸c hµm sè, c¸c bµi to¸n cô thÓ.
Cách thức tổ chức HĐ:
Yêu cầu hs hoạt động cá nhân làm bài tập 1, 2 vào vở
HS hoạt động cá nhân làm bài tập . 
GV quan sát hỗ trợ.
GV mời hai hs lên bảng trình bày và chia sẻ kết quả bài 2
Gv chốt kt: Củng cố ®iÒu kiÖn ®Ó hai ®­êng th¼ng song song, trïng nhau, c¾t nhau
Yêu cầu hs hoạt động cá nhân làm bài tập 3a, b, e vào vở
HS hoạt động cá nhân làm bài tập . 
GV quan sát hỗ trợ.
GV mời 3 hs lên bảng trình bày và chia sẻ kết quả bài 3
- GV quan sát hỗ trợ.
Gv chốt kt: Củng cố Cách tìm tọa độ giao điểm của hai đường thẳng c¾t nhau
Yêu cầu cá nhân làm bài 4, đứng tại chỗ trả lời.
Gv hướng dẫn chung cả lớp bài 5a và cách trình bày : để tìm được a,b biết (d) // với y = 3x +5 ta làm như thế nào.
Hs: (d) // với y = 3x +5 nên hệ số góc a =3 ; b 5
Tương tự Yêu cầu hđ cặp đôi b,c :
Yêu cầu các cặp đôi lên báo cáo.
Đánh giá nhận xét giữa các cặp đôi
GV hướng dẫn chung cả lớp phần d( yêu cầu hs khá giỏi về nhà làm)
GV chốt: Củng cố ®iÒu kiÖn ®Ó hai ®­êng th¼ng song song, trïng nhau, c¾t nhau
Yêu cầu hs hoạt động cá nhân làm bài tập 6(nếu còn thời gian) phần a vào vở
GV hướng dẫn chung cả lớp phần b.
( Có sự thay đổi số liệu A( -2; 3)
HS hoạt động cá nhân làm bài tập . 
GV quan sát hỗ trợ.
Gv chốt kt: qua bài tập rèn cho các em kỹ năng xác định được hàm số 
y =a x+ b thỏa mãn một vài đk nào đó( thông qua việc xác định các hệ số a, b)
Bài 1: d. 
Bài 2:
 - Ba cặp đường thẳng cắt nhau
 + y = 0,8x +2 và y = 15 - 1,5x
+ y = 0,8x +2 và y = 1,5x -15
+ y = 0,8x +2 và y = 
- Các cặp đường thẳng song song
y = và y = 
Bài 3:
 a) y = 5x -7 ; y = 3x +1
+ PT hoành độ giao điểm của y = 5x -7 và
y = 3x +1 là :
5x -7  = 3x +1 x = 4
+ Tung độ giao điểm : y =3.4+ 1= 13
Vậy giao điểm của hai đường thẳng là : M(4 ;13)
b) y = -3x+2 và y = 8x - 9
+ PT hoành độ giao điểm của y = -3x+2 ; và y = 8x - 9 là : -3x +2  = 8x – 9 x = 1
+ Tung độ giao điểm : y =8.1 - 9= -1
Vậy giao điểm của hai đường thẳng là : M(1 ;-1)
e) y = 98x  và y = -102x - 3
+ PT hoành độ giao điểm của y = 98x  và y = -102x - 3 là :
98x = -102x - 3
 x = 
+ Tung độ giao điểm : 
 y = 98. 
Vậy giao điểm của hai đường thẳng là : M( ;)
Bài 4:
a. y = b. y = 
Bài 5: 
Cho (d) : y = a x+b
a) (d) // y = 3x +5 a = 3 và b 5
b) (d) trùng với y = -x +2 
 a = -1 và b =2
c. ( d) cắt đường thẳng y = 
d) Vì (d) đi qua điểm A. Nên điểm thuộc đường thẳng 
y =a x+b khi và chỉ khi 
 (1)
điểm thuộc đường thẳng 
y =a x+b khi và chỉ khi 
 (2)
Từ (1) và (2) ta có: 
Thay vào (2) ta có: b = 
Bài 6:
a) d2//d3 ; d1// d3 ; d1// d2 
b)Phương trình đường thẳng có dạng:
 (d): y = a x+b(a0)
 Vì (d) // d2. Nên: a = 
Phương trình (d) có dạng: y = x+b (1)
Vì (d) đi qua điểm A( -2; 3). Nên tọa độ điểm A nghiệm đúng phương trình (1) hay:
3 =. (-2) +b b = 2
Vậy: Phương trình cần tìm có dạng:
 y = x+2
3. Tổng kết và hướng dẫn về nhà :
- Làm lại các bài đã chữa, đặc biệt như dạng bài 3; 6b....
- Bài tập về nhà: Bài 3c,d,g tài liệu trang 48; khá giỏi bài 5d
- Đọc phần vận dụng và tìm tòi mở rộng.
- Chuẩn bị bài 4; thực hiện trước phần A. 
4. Rút kinh nghiệm
..................................................................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................................................................