Giáo án Lớp 6 môn Ngữ văn - Tuần 25 năm 2013

Tuần 25 Ngày soạn: 17/02/2013 
Tiết 96+97 Ngày dạy: 19/02/2013
Tiết 97: Văn bản
KIỂM TRA (1 tiết)
I/ Mục tiêu : Giúp học sinh :
 - Hệ thống hoá được kiến thức đã học phần văn bản qua bài kiểm tra một tiết.
 - Kiểm tra, đánh giá việc hiểu bài của học sinh.
 - Rèn kỹ năng trình bày kiến thức đã học phần văn bản theo yêu cầu của đề bài.
 - Giáo dục HS tính cẩn thận, trung thực trong kiểm tra.
II/ Chuẩn bị:
 - GV: Ra đề kiểm tra và hướng dẫn HS ôn tập phần văn bản.
 - HS: Học bài theo hướng dẫn của GV.
III/ Lên lớp:
 1) Ổn định:
 2) Kiểm tra:
 - GV phát đề cho HS.
 ĐỀ BÀI
I/ TRẮC NGHIỆM: (3 điểm)
 Trả lời câu hỏi bằng cách khoanh tròn vào chữ cái đứng trước câu trả lời đúng nhất :
 Câu 1:Khi nghe thông báo đây là Buổi học cuối cùng, tâm trạng của chú bé Phrăng diễn ra như thế nào?
 A. Vui mừng, phấn khởi C. Tỏ ra buồn bã
 B. Choáng váng, nuối tiếc, ân hận D. Ngạc nhiên, đau đớn
 Câu 2: Trong văn bản “Vượt thác”, người kể chuyện đứng ở vị trí nào để miêu tả? 
 A. Ngồi trên thuyền cùng tham gia vượt thác. C. Đứng trên bờ nhìn thuyền vượt thác.
 B. Đứng ở chân thác để quan sát. D. Từ trên máy bay nhìn xuống.
 Câu 3: Kiều Phương đã sống như thế nào khi biết mình có tài và được mọi người quan tâm?
 A. Tự làm mọi thứ theo ý mình. 
 B. Thương hại anh vì thấy anh kém tài mình.
 C. Hãnh diện về bản thân
 D. Vẫn dành cho anh những tình cảm tốt đẹp nhất.
 Câu 4: Đoạn trích “Bức tranh của em gái tôi” là sáng tác của nhà văn nào?
 A. Đoàn giỏi C. Võ Quảng
 B. Tô Hoài D. Tạ Duy Anh.
 Câu 5: Hãy điền các cụm từ: người anh, người em gái vào chỗ trống sao cho phù hợp:
 - Tình cảm trong sáng hồn nhiên, và lòng nhân hậu của(1).đã giúp cho(2)..nhận ra phần hạn chế ở chính mình.
 Câu 6: Khoanh tròn chữ Đ (đúng) hoặc chữ S (sai) cho nhận xét sau:
 - Điểm giống nhau giữa hai đoạn trích “ Vượt thác” và “ Sông nước Cà Mau” là tả cảnh quan vùng cực nam của Tổ quốc”.
 Đ S
II/ TỰ LUẬN: (7 điểm)
 Câu 1: Trình bày nội dung và nghệ thuật của văn bản “Sông nước Cà Mau” của Đoàn giỏi. 
 ( 3 điểm )
 Câu 2: Em hãy viết lại câu nói nêu lên chân lí của thầy Ha - men về tiếng nói của dân tộc mình trong văn bản “Buổi học cuối cùng”. ( 2 điểm ) 
 Câu 3: Nêu cảm nhận của em về nhân vật dượng Hương Thư trong truyện “Vượt thác”. 
 ( 2 điểm ) 
 ĐÁP ÁN VÀ BIỂU ĐIỂM
 I/ TRẮC NGHIỆM: (3 điểm) Mỗi câu trả lời đúng được 0,5 điểm
Câu 1
Câu 2
Câu 3
Câu 4
Câu 5
Câu 6
B
A
D
D
S
(1) người em gái
 (2) người anh
 II/ TỰ LUẬN: ( 7 điểm)
 Câu 1: 
 + Cảnh sông nước Cà Mau có vẻ đẹp rộng lớn, hùng vĩ, đầy sức sống hoang dã. Chợ Năm Căn là hình ảnh cuộc sống tấp nập, trù phú, độc đáo ở vùng đất tận cùng phía nam Tổ quốc. ( 1,5 điểm )
 + Bức tranh thiên nhiên và cuộc sống ở vùng Cà Mau hiện lên vừa cụ thể, vừa bao quát thông qua sự cảm nhận trực tiếp và vốn hiểu biết phong phú của tác giả. ( 1,5 điểm )
 Câu2: Câu nói nêu lên chân lí của thầy Ha - men:
 “ Khi một dân tộc rơi vào vòng nô lệ, chừng nào họ vẫn giữ vững tiếng nói của mình thì chẳng khác gì nắm được chiếc chìa khoá chốn lao tù”. ( 2 điểm ) 
 Câu 3: Cảm nhận về nhân vật dượng Hương Thư:
 + Khoẻ mạnh, hùng dũng, oai phong ( 1 điểm )
 + Dày dạn kinh nghiệm. ( 1 điểm )
 3) Củng cố:
 - GV thu bài, nhận xét giờ kiểm tra.
 4) Dặn dò :
 - Xem và kiểm tra lại bài làm.
 - Nhớ lại đề kiểm tra TLV (bài làm ở nhà):
 + Tìm hiểu đề để chuẩn bị cho tiết trả bài viết số 5. 
 + Lập dàn ý cho đề văn đó.
á Rút kinh nghiệm : ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 
Tuần 27 Ngày soạn: 03/03/2013 
Tiết 104+105 Ngày dạy: 05/03/2013
Văn bản
 LƯỢM
(Tố Hữu)
I/ Mục tiêu : Giúp học sinh :
1. Kiến thức: HS nắm được:
-Vẻ đẹp hồn nhiên ,vui tươi ,trong sáng và ý nghĩa cao cả trong sự hi sinh của nhân vật Lượm.
-Tình cảm yêu mến ,trân trọng của tác giả dành cho nhân vật Lượm .
-Các chi tiết miêu tả trong bài thơ và tác dụng của các chi tiết miêu tả đó.
-Nét đặc sắc trong nghệ thuật tả nhân vật kết hợp với tự sự và bộc lộ cảm xúc.
2. Kỹ năng:
-Đọc diễn cảm bài thơ (bài thơ tự sựu viết theo thể thơ bốn chữ có sự kết hợp các yếu tố miêu tả ,tự sự,biểu cảm và đan xen lời đối thoại).
-Đọc –hiểu bài thơ có sự kết hợp các yếu tố miêu tả ,tự sự,biểu cảm .
-Phát hiện và phân tích ý nghĩa của các từ láy ,hình ảnh hoán dụ và những lời đối thoại trong bài thơ.
 3. Giáo dục - Giáo dục HS tình yêu quê hương, đất nước và học tập gương chú bé Lượm.
II/ Chuẩn bị :
- GV: Nghiên cứu SGK,SGV,sách chuẩn kiến thức và các tài liệu liên quan để soạn bài ,bảng phụ ghi bố cục . 
 - HS : Tìm hiểu, soạn bài theo câu hỏi SGK .
 III/ Tiến trình tổ chức các hoạt động :
 1) Ổn định :
 2) Kiểm tra bài cũ : 
? Đọc thuộc 5 khổ thơ đầu của bài thơ Đêm nay Bác không ngủ và nêu cảm nhận của em về Bác qua 5 khổ thơ đó.
 => HS đọc thuộc chính xác, diễn cảm đoạn thơ và nêu được cảm nhận về Bác:
 - Bác rất yêu thương, quan tâm, chăm sóc các anh đội viên.
 - Tình cảm của Bác thật lớn lao, vĩ đại nhưng cũng thật gần gũi. 
 3) Bài mới :
 Hoạt động của GV và HS
 Nội dung
*Hoạt động 1: Khởi động- thuyết trình: GV giới thiệu bài mới.
ÚHoạt động2: PP vấn đáp tái hiện ,thuyết trình
? Nêu vài nét về tác giả, tác phẩm? 
- GV giới thiệu bổ sung.
? Bài thơ được viết trong hoàn cảnh nào?
-Hs trả lời ,lớp nhận xét bổ sung 
-GV nhận xét ,bổ sung . 
- GV hướng dẫn đọc: đoạn đầu đọc giọng vui, nhịp điệu nhanh, khổ thơ đặc biệt đọc chậm, gãy khúc.
- GV đọc mẫu--> HS đọc (mỗi em đọc một đoạn).
? Bài thơ kể và tả về Lượm qua những sự việc nào. Bằng lời của ai?
? Dựa vào trình tự kể ấy, em hãy tìm bố cục bài thơ?
-HS trình bày
- Lớp nhận xét, bổ sung.
- GV chốt ý bằng bảng phụ.
ÚHoạt động 3: PP vấn đáp ,nêu và giải quyết vấn đề ,thuyết trình ,bình giảng ,thảo luận nhóm 
? Để giúp ta hình dung được hình ảnh Lượm, tác giả sử dụng phương thức biểu đạt nào?
? Tả về lượm, tác giả lựa chọn chi tiết tiêu biểu, đặc sắc nào?
-> HS trả lời -> GV tích hợp với môn TLV.
? Hình ảnh Lựơm trong đoạn thơ (từ khổ 2->5) được miêu tả như thế nào qua cái nhìn của người kể?
? Đoạn thơ sử dụng nghệ thuật đặc sắc gì?
? Nêu cảm nhận chung về hình ảnh chú bé Lượm? 
-HS trình bày
- Lớp nhận xét, bổ sung.
- GV chốt ý 
Tiết 2
? Chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hy sinh của Lượm có được tác giả trực tiếp chứng kiến không?
? Trong đoạn thơ này, có khổ thơ được cấu tạo đặc biệt. Em hãy tìm và nêu tác dụng của nó trong việc biểu hiện cảm xúc của tác giả?
- HS chỉ ra và nêu tác dụng.
? Nhà thơ đã hình dung về chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của Lượm như thế nào?
- HS trình bày - Lớp nhận xét.
- gv giải thích từ "Thượng khẩn"
? Sự hi sinh của Lượm gợi cho em cảm xúc gì. 
HS trình bày
- Lớp nhận xét, bổ sung.
- GV chốt lại 
? Em có nhận xét gì về khổ thơ: "Lượm ơi còn không?".
-GV liên hệ: Giáo dục lòng dũng cảm, tự hào về tuổi trẻ VN. 
ÚHoạt động 4: PPvấn đáp ,khái quát.
? Bài thơ có nét gì đặc sắc về nội dung ?
-HS trình bày ,lớp nhận xét ,bổ sung. .
-GV nhận xét ,chốt ý.
? Bài thơ có nét gì đặc sắc nghệ thuật?
HS trình bày ,lớp nhân xét .
-GV nhận xét ,chốt ý.
? Nêu ý nghĩa của văn bản?
HS trình bày ,lớp nhân xét .
-GV nhận xét ,chốt ý.
-HS đọc ghi nhớ.
I/ Tìm hiểu chung 
1.Tác giả - Tác phẩm
a.Tác giả :Tố Hữu (1920-2002) ,tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành ,là nhà thơ cách mạng và nhà thơ lớn của thơ ca hiện đại Việt Nam.
b.Tác phẩm : Bài thơ viết năm 1949 trong thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp.
2. Đọc - Hiểu văn bản:
- a.Đọc
-b.Bố cục : chia 3 đoạn:
 a) Từ đầu --> “xa dần”: Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ của 2 chú cháu.
 b) Tiếp --> “giữa đồng”: Câu chuyện chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hy sinh của Lượm.
 c) Còn lại: Hình ảnh Lượm vẫn sống mãi.
II/ Phân tích:
1. Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ:
- Trang phục: cái xắc xinh xinh, ca lô đội lệch.
- Dáng điệu: loắt choắt, thoăn thoắt, nghênh ngênh.
- Cử chỉ: huýt sáo, “như con vàng”.
- Lời nói: “cháu điở nhà”.
-> Từ láy, so sánh, nhịp nhanh
=> Hồn nhiên, vui tươi, nhanh nhẹn, đáng yêu, yêu đời, say mê công tác kháng chiến.
2. Chuyến đi liên lạc cuối cùng
- Ra thế --> diễn tả sự đau xót đột 
 Lượm ơi !... ngột của tác giả.
- Vụt qua mặt trận ->Dũng cảm
 Đạn bay vèo vèo 
 Thư đề "Thượngkhẩn" , quyết tâm 
 Sợ chi hiểm nghèo? Hoàn thành nhiệm vụ. 
- Cháu nằm trên lúa --> Lượm đã 
 Tay nắm chặt bông hoá thân vào 
 Lúa thơm mùi sữa thiên nhiên, 
 Hồn bay giữa đồng đất nước.
 => Sự hy sinh của Lượm thật thiêng liêng.
3. Lượm còn sống mãi.
"Lượm ơi, còn không ?" --> câu hỏi tu từ => Sự đau xót, nghẹn ngào của tác giả.
- Hai khổ thơ cuối --> tái hiện hình ảnh Lượm => Khẳng định Lượm vẫn còn sống mãi.
III/ Tổng kết: Ghi nhớ (SGK/ 77)
1) Nội dung:
-Hình ảnh chú bé Lượm trong kỉ niệm của tác giả :hồn nhiên vô tư ,yêu đời ,say mê với cuộc kháng chiến.
-Câu chuyện cảm động về sự hi sinh anh dũng của Lượm.
-Tâm trạng xúc động ,nỗi đau xót ,nghẹn ngào của tác giả khi hay tin Lượm hi sinh.
 2) Nghệ thuật:
 - Thể thơ 4 chữ,giàu chất dân gian ,phù hợp với lối kể chuyện .
-Sử dụng nhiều phương thức biểu đạt: miêu tả ,tự sự và biểu cảm.
-Các ngắt dòng các dòng thơ:Thể hiện sự đau xót ,xúc động đến nghẹn ngào của tác giả khi hay tin Lượm hi sinh .
-Kết cấu đầu cuối tương ứng trong bài thơ khắc sâu hình ảnh nhân vật ,làm nổi bật chủ đề của tác phẩm :hình ảnh chú bé Lượm vui tươi ,hồn nhiên ,hăng hái ,dũng cảm sẽ sống mãi trong lòng tác giả ,trong lòng chúng ta.
3) Ý nghĩa văn bản:
Bài thơ khắc họa hình ảnh một chú bé hồn nhiên ,dũng cảm hi sinh vì nhiệm vụ kháng chiến .Đó là một hình tượng đẹp trong thơ Tố Hữu.Đồng thời bài thơ đã thể hiện chân thật tình cảm yêu mến thương của tác giả dành cho chú bé Lượm nói riêng và những em bé yêu nước nói chung.
 4) Củng cố : 
 - Đọc diễn cảm bài thơ "Lượm" (Tố Hữu).
 - Nêu giá trị nội dung, nghệ thuật của bài thơ ?
 5) Dặn dò :
 - Học thuộc lòng bài thơ "Lượm" và ghi nhớ.
 - Chuẩn bị bài "Mưa" (Trần Đăng Khoa):
 IV. Rút kinh nghiệm:
.
Tuần 27 Ngày soạn: 03/03/2013 
Tiết 106 Ngày dạy: 06/03/2013
Văn bản: Hướng dẫn đọc thêm: MƯA
 (Trần Đăng Khoa)
I/ Mục tiêu : Giúp học sinh :
1. Kiến thức: HS nắm được:
-Vẻ đẹp hồn nhiên ,vui tươi ,trong sáng và ý nghĩa cao cả trong sự hi sinh của nhân vật Lượm.
-Tình cảm yêu mến ,trân trọng của tác giả dành cho nhân vật Lượm .
-Các chi tiết miêu tả trong bài thơ và tác dụng của các chi tiết miêu tả đó.
-Nét đặc sắc trong nghệ thuật tả nhân vật kết hợp với tự sự và bộc lộ cảm xúc.
2. Kỹ năng:
-Đọc diễn cảm bài thơ (bài thơ tự sựu viết theo thể thơ bốn chữ có sự kết hợp các yếu tố miêu tả ,tự sự,biểu cảm và đan xen lời đối thoại).
-Đọc –hiểu bài thơ có sự kết hợp các yếu tố miêu tả ,tự sự,biểu cảm .
-Phát hiện và phân tích ý nghĩa của các từ láy ,hình ảnh hoán dụ và những lời đối thoại trong bài thơ.
 3. Giáo dục - Giáo dục học sinh tình yêu thiên nhiên, có cảm xúc trước vẻ đẹp của thiên nhiên.
II/ Chuẩn bị :
- GV: Nghiên cứu SGK,SGV,sách chuẩn kiến thức và các tài liệu liên quan để soạn bài 
 - HS : Tìm hiểu, soạn bài theo câu hỏi SGK .
 III/ Tiến trình tổ chức các hoạt động :
 1) Ổn định :
 2) Kiểm tra bài cũ : - Đọc thuộc bài thơ Lượm (Tố Hữu) và nêu ý nghĩa văn bản 
 => HS đọc thuộc, chính xác, diễn cảm bài thơ và nêu ý nghĩa văn bản 
 Bài thơ khắc họa hình ảnh một chú bé hồn nhiên ,dũng cảm hi sinh vì nhiệm vụ kháng chiến .Đó là một hình tượng đẹp trong thơ Tố Hữu.Đồng thời bài thơ đã thể hiện chân thật tình cảm yêu mến thương của tác giả dành cho chú bé Lượm nói riêng và những 
 3) Bài mới :
 Hoạt động của GV và HS
 Nội dung
*Hoạt động 1: Khởi động- thuyết trình: GV giới thiệu bài mới.
ÚHoạt động2: PP vấn đáp 
- HS trình bày vài nét về tác giả, tác phẩm.
- GV hướng dẫn đọc --> HS đọc diễn cảm bài thơ.
+ Bài thơ tả cơn mưa ở vùng nào và vào mùa nào.? (mùa mưa rào)
+ Cơn mưa được tả qua 2 đoạn: lúc sắp mưa và lúc đang mưa. Dựa vào thứ tự miêu tả, em hãy tìm bố cục bài thơ?
-> Học sinh trình bày -> Lớp nhận xét.
-> GV bổ sung, hướng dẫn để HS trình bày vào vở. 
+ Nhận xét về thể thơ, cách ngắt nhịp, gieo vần trong bài thơ và nêu tác dụng đối với việc thể hiện nội dung?
ÚHoạt động3: PP vấn đáp ,thuyết trình ,nêu và giải quyết vấn đề.
? Bài thơ đã miêu tả rất sinh động trạng thái và hoạt động của nhiều cây cối và loài vật trước và cơn mưa, em hãy tìm chi tiết, phân tích nội dung, nghệ thuật để làm rõ điều đó?
-> học sinh trình bày
-> GV nhận xét, hướng dẫn HS cách phân tích và trình bày.
? Gần hết bài thơ chỉ miêu tả thiên nhiên, đến cuối bài mới xuất hiện hình ảnh con người. Em hãy nhận xét về ý nghĩa biểu tượng cho tư thế, sức mạnh và vẻ đẹp con người trước thiên nhiên?
-> Học sinh trình bày
-> Lớp nhận xét, bổ sung.
- GV bình giảng làm rõ nội dung, nghệ thuật trong đoạn thơ. 
ÚHoạt động 4: PP khái quát ,vấn đáp 
? Bài thơ có nét gì đặc sắc về nội dung ?
-HS trình bày ,lớp nhận xét ,bổ sung. .
-GV nhận xét ,chốt ý.
? Bài thơ có nét gì đặc sắc nghệ thuật?
HS trình bày ,lớp nhân xét .
-GV nhận xét ,chốt ý.
? Nêu ý nghĩa của văn bản?
HS trình bày ,lớp nhân xét .
-GV nhận xét ,chốt ý.
-HS đọc ghi nhớ.
I/ Tác giả - Tác phẩm
 (SGK/ 80)
II/ Đọc - Hiểu văn bản:
1) Đọc
2) Bố cục: 2 đoạn:
 a) Từ đầu--> “trọc lốc”: quang cảnh lúc sắp mưa.
 b) Tiếp --> “hả hê”: cảnh trong cơn mưa và hình ảnh con người giữa thiên cảnh dữ dội của cơn mưa.
3) Thể thơ: 
- Thể thơ tự do với câu thơ ngắn .
- Nhịp nhanh, dồn dập + ĐT => diễn tả nhịp nhanhvà mạnh theo từng đợt dồn dập của cơn mưa vào mùa hè.
II/ Phân tích
1. Cảnh thiên nhiên:
- Trước cơn mưa:
 Cỏ gà rung tai 
 Nghe --> Sự tưởng tượng, 
 Bụi tre liên tưởng mạnh mẽ
 Tần ngần phong phú của tác giả
 Gỡ tóc 
- Trong cơn mưa:
 Cây dừa
 Sải tay
 Bơi
=> Nhân hoá
2. Hình ảnh con người
- Bố em đi cày về
 Đội sấm
 Đội chớp
 Đội cả trời mưa ...
--> điệp từ + ẩn dụ khoa trương => con người có tầm vóc lớn lao, tư thế hiên ngang.
IV/ Tổng kết: 
1.Nội dung :
-Bức tranh thiên nhiên hiện lên sống động qua hình ảnh cây cối ,các laoif vật trước và trong cơn mưa.
-Hình ảnh người cha đi cày về hiện lên mạnh mẽ ,đẹp đẽ.
2.Nghệ thuật 
-Thể thơ tự do với những câu ngắn,nhịp nhanh.
-Phép nhân hóa ,tạo dựng hình ảnh sống động về cơn mưa.
-Hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng 
-Quan sát và miêu tả thiên nhiên một cách hồn nhiên ,tinh tế và độc đáo.
3.Ý nghĩa văn bản:
Bài thơ cho thấy sự phong phú của thiên nhiên và tư thế vững chãi của con người .Từ đó thể hiện tình cảm vui tươi ,thân thiện của tác giả đối với làng quê yêu quý của mình .
 4) Củng cố: 
 - HS đọc diễn cảm bài thơ.
 - Nhắc lại nội dung và nghệ thuật đặc sắc của bài thơ.
 5) Dặn dò:
 - Học thuộc lòng bài thơ.
 - Tìm hiểu bài thơ và ghị vào vở qua sự hướng dẫn của GV ở trên lớp. 
 - Soạn bài Tập làm thơ bốn chữ.
IV. Rút kinh nghiệm
 .