Giáo án lớp 9 môn Lịch sử - Bài 23 - Tiết 28: Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự thành lập nước Việt Nam dân chủ cộng hòa

Ngày soạn: 20/2/2010 Ngày giảng: 9a : 25/2/2010
 9b: 22/2/2010
Bài23 - Tiết 28: 
TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG TÁM NĂM 1945 VÀ SỰ THÀNH LẬP NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HÒA.
1. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
a. Kiến thức:
 - Giúp HS nắm được khi tình hình thế giới diễn ra vô cùng thuận lợi cho CM nước ta, Đảng ta đứng đầu là Chủ tịch HCM đã quyết định phát động Tổng khởi nghĩa trong toàn quốc. Cuộc khởi nghĩa nổ ra và nhanh chóng giành thắng lợi ở thủ đô Hà Nội cũng như khắp các địa phương trong cả nước, nước VN Dân chủ Cộng hòa ra đời.
 - Ý nghĩa lịch sử và nguyên nhân thắng lợi của Cách mạng tháng tám năm 1945.
b. Tư tưởng: 
 - Giáo dục HS kính yêu Đảng , lãnh tụ HCM, niềm tin vào sự thắng lợi của CM và niềm tự hào dân tộc.
c. Kỹ năng: 
 - Rèn luyện cho HS khả năng: sử dụng tranh ảnh lịch sử. Tường thuật lại diễn biến của CM tháng tám.
 - Tập dượt phân tích đánh giá sự kiện lịch sử.
 2. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS
 a. GV:
 - Lược đồ Tổng khởi nghĩa tháng tám năm 1945. ảnh: Chủ tịch HCM đọc TNĐLập ((2/9/1945)
 - Ảnh: Cuộc mít tinh tại Nhà hát lớn Hà Nội (19/8/1945). Tài liệu đề cập tới sự lãnh đạo của Đảng.
b. HS:
 - Học bài, chuẩn bị bài
3. HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC:
a. Kiểm tra bài cũ: 4’
* Hỏi: Em hãy trình bày diễn biến cao trào kháng Nhật cứu nước ?
* TL:
 - Giữa tháng 3/1945 ptrào k/n từng phần xuất hiện ở nhiều địa phương
 - 15/4/1945, Hội nghị quân sự CM Bắc Kì họp quyết định thống nhất các lực lượng vũ trang VN thành VN GPQ.
 + Phát triển lực lượng vũ trang và nửa vũ trang.
 + Mở trường đào tạo cán bộ Chính trị, quân sự.
 + Phát triển chiến tranh du kích, xây dựng căn cứ địa, tiến tới Tổng k/n.
 - UB quân sự CM Bắc Kì thành lập 
 - Khu giải phóng Việt Bắc ra đời
 - UB lâm thời khu giải phóng thành lập đã thi hành 10 chính sách lớn của VMinh
 - Ptrào CM trong cả nước đang cuồn cuộn dâng cao, nạn đói khủng khiếp xảy ra ở Bắc Kì và Bắc Trung Kì, Đảng ta ra khẩu hiệu: “Phá kho thóc, giải quyết nạn đói”, 
b. Bài mới: 
Giới thiệu bài: Tại sao đến năm 1941, Đảng ta lại chủ trương thành lập MTVM? Sự phát triển lực lượng CM sau khi mặt trận ra đời? Đảng ta đã làm gì để thúc đẩy cao trào CM phát triển?
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung
 Hỏi: Trước khi lệnh tổng k/n được ban bố hoàn cảnh thế giới như thế nào?
Hỏi: Nhân thời cơ đó Đảng đã có quyết định gì?
Hỏi: Để chuẩn bị cho cuộc tổng khởi nghĩa Đảng đã làm gì?
Giảng: UB khởi nghĩa được thành lập và ra quân lệnh số 1 kêu gọi toàn dân nổi dậy.
Hỏi: Sau khi lệnh tổng k/n ban bố, Đảng ta đã làm gì để tiến tới Tổng k/n giành chính quyền?
Hỏi: Đại hội đã thông qua những nội dung nào?
Hỏi: Sau đó HCM đã làm gì?
Hỏi: Theo lệnh của UB khởi nghĩa đội quân giải phóng đã làm gì?
Hỏi: Vì sao Đảng ta ban bố lệnh Tổng k/n 14/8/1945.
Kết luận mục I:Sở dĩ Đảng ta ban bố lệnh tổng k/n 14/8/1945 là vì lúc đó phát xít Nhật đã bị tiêu diệt, Bọn giặc Nhật ở Đông Dương hoang mang dao động đến cực điểm (như rắn mất đầu).
- Như vậy, kẻ thù cũ đã gục, kẻ thù mới là quân đồng minh chưa vào, theo tinh thần công pháp quốc tế, 3/9/1945 quân đồng minh sẽ vào ĐD tước khí giới quân Nhật.
- Ở trong nứơc, chúng ta đã chuẩn bị đầy đủ lực lượng, cao trào kháng Nhật cứu nước đang nổ ra rất quyết liệt. Như vậy thời cơ tổng k/n đã chín muồi.
Hỏi: Cuộc k/n giành chính quyền tại thủ đô Hà Nội diễn ra như thế nào?
Giảng: Hà Nội là địa bàn quan trọng được chọn làm thủ đô của nước Việt Nam sau khi giành được độc lập. Việc giành chính quyền ở Hà Nội có ý nghĩa hết sức quan trọng trong cuộc khởi nghĩa , quyết định thắng lợi của cách mạng
GV giới thiệu H.39 SGK về cuộc mít tinh ở nhà hát lớn Hà Nội (19/8/1945).
Hỏi: Nhận xét về không khí cuộc khởi nghĩa qua bức tranh?
Hỏi: Em hãy trình bày cuộc Tổng k/n giành chính quyền trong cả nước?
Hỏi: Việc giành chính quyền ở Hà Nội, Huế, Sài Gòn có ý nghĩa như thế nào?
[ Giảng: Như vậy, chỉ trong vòng 15 ngày ( từ 14 "28/8/1945), chúng ta đã tổng k/n thắng lợi trong toàn quốc.
GV giới thiệu H.40: Chủ tịch HCM đọc Tuyên ngôn độc lập tại quảng trường Ba Đình lịch sử ngày 2/9/1945. Đọc cho HS nghe một đoạn trong Tuyên ngôn độc lập.
 Hỏi: Hãy trình bày ý nghĩa lịch sử của cuộc CM tháng Tám 1945?
Gv phân tích ý nghĩa của cách mạng tháng Tám cho học sinh nghe hiểu.
 Hỏi: Nguyên nhân nào dẫn tới sự thắng lợi của CM tháng Tám 1945?
Gv kết luận: Như vật với thắng lợi của cách mạng tháng Tám năm 1945, đảng ta đã chứng tỏ được sự trưởng thành của mình, đồng thời khẳng định với toàn thế giới về sự ra đời của một nước công nông đầu tiên ở khu vực Đông Nam Á. Với thẳng lợi vẻ vang này, đã chứng tỏ tinh thần đoàn kết quật cường của dân tộc Việt Nam
- Chiến tranh thế giới lần thứ đang tới những ngày cuối cùng.
+ Châu Âu: Phát xít Đức đầu hàng đồng minh vô điều kiện (9/5/1945).
+ Châu Á: Phát xít Nhật đầu hàng đồng minh vô điều kiện (14/8/1945).
-Đảng ta nhận định thời cơ tổng khởi nghĩa đã đến. 
Hội nghị toàn quốc của Đảng đã họp tại Tân Trào (Tuyên Quang) từ 14" 15/8/1945
- Quốc dân đại hội họp ở Tân Trào (16/8/1945), gồm đầy đủ đại biểu của 3 xứ, thuộc đủ các dân tộc, tôn giáo, đoàn thể,... tiêu biểu cho ý chí và nguyện vọng của toàn dân.
- Đại hội nhất trí tán thành lệnh tổng khởi nghĩa của Đảng.
- Thông qua 10 chính sách của Việt Minh.
- Lập UB Dân tộc giải phóng (Chính phủ Lâm thời sau này) do HCM làm Chủ tịch.
- Sau đó HCM gửi thư kêu gọi đồng bào cả nước đứng lên tổng khởi nghĩa giành chính quyền.
- Chiều 16/8/1945, đồng chí Võ Nguyên Giáp dẫn đầu 1 đoàn quân về giải phóng thị xã Thái Nguyên.
Học sinh thảo luận
- Ở Hà Nội, sau khi Nhật đảo chính Pháp (9/3/1945), không khí CM ở Hà Nội rất sôi động.
-Tối 15/8/1945, đội tuyên truyền giải phóng quân của Việt Minh đã diễn thuyết công khai ở 3 rạp hát lớn trong thành phố.
- 16/8/1945, truyền đơn, biểu ngữ kêu gọi k/n xuất hiện khắp nơi, 
-Sáng 19/8/1945, Hà Nội tràn ngập khí thế CM
Không khí sôi sục, lôi kéo nhiều thành phần tham gia.
 - Từ đầu tháng 8/1945, không khí gấp rút k/n lan rộng khắp cả nước.
- Từ 14 "18/8/1945, 4 tỉnh giành được chính quyền sớm nhất cả nước: Bắc Giang, Hải Dương, Hà tĩnh, Quảng Nam 
- 23/8/1945, Huế k/n thắng lợi. Bảo Đại thoái vị 30/8/1945.
- 25/8/1945, Sài Gòn k/n thắng lợi.
- Từ 25 " 28/8/1945, các tỉnh còn lại ở Nam bộ giành chính quyền.
Thảo luận:
Hà Nội được chọn là thủ đô của đất nước Việt Nam, là nơi tập trung các cơ quan đầu não của thực dân Pháp, huế là thủ phủ của chính quyền nhà Nguyễn, Sài Gòn là trung tâm kinh tế lớn nhất trong cả nước, vì vậy, việc giành chính quyền ở ba thành phố này có ý nghĩa quyết định thắng lợi trong cả nước
Quan sát-Lắng nghe
Thảo luận – trả lời 
+ Trong nước
+ Quốc tế
- Dân tộc ta có truyền thống yêu nước sâu sắc - Có sự lãnh đạo sáng suốt, tài tình của Đảng và Chủ tịch HCM
- Đảng ta đã xác định phương pháp CM đúng đắn
- CM tháng 8 thành công diễn ra mau lẹ, ít đổ máu là nhờ có hoàn cảnh quốc tế thuận lợi 
I . Lệnh Tổng khởi nghĩa được ban bố: 12’
-Thế giới: Chiến tranh thế giới lần thứ 2 sắp kết thúc với sự thất bại hoàn toàn của phe phát xít.
-Trong nước: 
+ Hội nghị toàn quốc( 14-15/8/1845)
 Quyết định tổng khởi nghĩa trong cả nước.
UB khởi nghĩa được thành lập và ra quân lệnh số 1.
+ Quốc dân đại hội:
(16/8/1945), 
Tán thành lệnh tổng khởi nghĩa của Đảng.
 Lập UB Dân tộc giải phóng 
+ Chiều 16/8/1945, đội quân giải phóng tiến về giải phóng thị xã Thái Nguyên.
II. Giành chính quyền Hà Nội: 8’
 -Tối 15/8/1945, tổ chức diễn thuyết công khai, kêu gọi khởi nghĩa.
- 16/8/1945, truyền đơn xuất hiện khắp nơi.
-19/8/1945, mít tinh tại nhà hát lớn Hà Nội
=> K/n thắng lợi ở Hà Nội (chiều 19/8/1945).
III. Giành chính quyền trong toàn quốc: 10’
- Từ 14 "18/8/1945, Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam giành chính quyền sớm nhất trong cả nước.
- 23/8/1945, Huế k/n thắng lợi.
- 25/8/1945, Sài Gòn k/n thắng lợi.
- Từ 25 " 28/8/1945, các tỉnh còn lại ở Nam bộ giành chính quyền.
-2/9/1945, Chủ tịch HCM đọc Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước VNDCCH.
IV. Ý nghĩa lịch sử nguyên nhân thành công của CM tháng Tám: 7’
a. Ý nghĩa lịch sử:
* Trong nước:
- Đập tan ách thống trị của thực dân Pháp và Phát xít Nhật, lật đổ chế độ phong kiến 
- Mở ra kỉ nguyên mới trong lịch sử dân tộc – kỉ nguyên độc lập tự do.
* Quốc tế:
- Là nguồn cổ vũ lớn lao đối với ptrào giải phóng dân tộc trên thế giới.
b. Nguyên nhân thắng lợi:
- Dân tộc ta có truyền thống đấu tranh kiên cường bất khuất. 
- Khối đoàn kết dân tộc vững chắc.
- Có sự lãnh đạo sáng suốt, tài tình của Đảng và Chủ tịch HCM, với đường lối CM đúng đắn, kết hợp giữa đấu tranh chính trị và đấu tranh vũ trang, từ k/n từng phần tiến tới tổng k/n trong cả nước.
- Có hoàn cảnh quốc tế thuận lợi.
 c. Củng cố: 3’
* Hỏi: Có người cho rằng Cách mạng tháng Tám ở Việt Nam thành công chỉ là sự ăn may? Ý kiến đó đứng hay sai? Giải thích vì sao?
* HD :Nói cách mạng Tháng Tám thành công nhờ sự ăn may là chưa chính xác vì:
- Có sự thành công như vậy là vì có sự chuẩn bị chu đáo , chắc chắn của Đảng CSVN từ khi ra đời ( từ các cuộc cách mạng 1930-1931, cuộc vận động dân chủ 1936-1939, và cuộc diễn tập 1939-1945)
Truyền thống yêu nước bất khuất của dân tộc VN
Có khối liên minh công nông vững chắc, đường lối đấu tranh phù hợp
Thời cơ thuận lợi
d. Hướng dẫn học ở nhà: 1’
Học bài và làm bài tập
 	Chẩn bị bài 24 :Cuộc đấu tranh bảo vệ và xây dựng chính quyền dân chủ nhân dân (1945 – 1946)