Giáo án lớp 9 môn Lịch sử - Bài 24 - Tiết 29: Cuộc đấu tranh bảo vệ và xây dựng chính quyền dân chủ nhân dân (1945 – 1946)

Ngày soạn: 20/2/2010 Ngày giảng: 9a: 22/2/2010
 9b: 2/3/2010
CHƯƠNG IV: VIỆT NAM TỪ SAU CÁCH MẠNG THÁNG TÁM ĐẾN TOÀN QUỐC KHÁNG CHIẾN.
BÀI24 - TIẾT 29: 	
CUỘC ĐẤU TRANH BẢO VỆ VÀ XÂY DỰNG CHÍNH QUYỀN 
DÂN CHỦ NHÂN DÂN (1945 – 1946)
1. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
a. Kiến thức:
 - Cung cấp cho HS những hiểu biết về thuận lợi cơ bản cũng như khó khăn to lớn của CM nước ta trong năm đầu của nước VNDCCH.
 - Sự lãnh đạo của Đảng, đứng đầu là Chủ tịch HCM, đã phát huy thuận lợi, khắc phục khó khăn, thực hiện chủ trương và biện pháp xây dựng chính quyền.
 - Sách lược đấu tranh chống ngoại xâm, chống nội phản, bảo vệ chính quyền CM.
b. Tư tưởng: 
 - Bồi dưỡng cho HS lòng yêu nước, tinh thần CM, niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng, niềm tự hào dân tộc.
c. Kỹ năng: 
 - Rèn luyện cho HS khả năng phân tích, nhận định, đánh giá tình hình đất nước sau CM tháng tám và nhiệm vụ cấp bách trước mắt trong năm đầu của nước VNDCCH.
2. CHẨN BỊ CỦA GV VÀ HS
a. Gv:
 - Sử dụng tranh ảnh SGK.
 Cho HS sưu tầm tranh ảnh.
b. HS:
Học bài, chuẩn bị bài.
3. HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC:
a. Kiểm tra bài cũ: 5’
* Hỏi: Ý nghĩa lịch sử và nguyên nhân thắng lợi của CM tháng 8 1945.
* Trả lời:
 + Ý nghĩa lịch sử:
 Trong nước:
 - Đập tan ách thống trị của thực dân Pháp và Phát xít Nhật, lật đổ chế độ phong kiến 
 - Mở ra kỉ nguyên mới trong lịch sử dân tộc – kỉ nguyên độc lập tự do.
 Quốc tế:
 - Là nguồn cổ vũ lớn lao đối với ptrào giải phóng dân tộc trên thế giới.
 + Nguyên nhân thắng lợi:
 - Dân tộc ta có truyền thống đấu tranh kiên cường bất khuất. 
 - Khối đoàn kết dân tộc vững chắc.
 - Có sự lãnh đạo sáng suốt, tài tình của Đảng và Chủ tịch HCM, với đường lối CM đúng đắn, kết hợp giữa đấu tranh chính trị và đấu tranh vũ trang, từ k/n từng phần tiến tới tổng k/n trong cả nước.
 - Có hoàn cảnh quốc tế thuận lợi.
b. Bài mới: 
 Giới thiệu bài: Thành quả mà CM tháng 8 đạt được là những gì? Nhân dân ta đã làm gì để bảo vệ nền độc lập chính quyền vừa giành được? Sau CM tháng 8, nước ta có khó khăn và thuận lợi gì?
Hoạt động của GV
Hoạt động của GV
Nội dung
 Hỏi: Sau CM tháng 8 nước ta có những thuận lợi gì?
Giảng: Sự nghiệp giữ vững nền độc lập dân tộc của VN diễn ra trong hoàn cảnh đất nước và quốc tế có nhiều thuận lợi: Hệ thống XHCN được hình thành , uy tín và ảnh hưởng của Liên Xô đang phát triển mạnh mẽ. Phong trào giải phóng dân tộc phát triển rộng rãi làm lung lay hệ thống thuộc địa của CNTB. Lục lượng hoà bình và dân chủ trên thế giới phát triển mạnh đã tấn công mạnh mẽ vào CNĐQ và các thế lực phản cách mạng trong và ngoài nước.
Hỏi: Bên cạnh thuận lợi Việt Nam gặp khó khăn gì?
 GVgiảng thêm: 
- Sau CM tháng 8, chúng ta chỉ chiếm được kho bạc với 1.230.000 đ, trong đó gần 1 nửa số tiền là rách nát không thể lưu hành được.
- Ta không kiểm soát được Ngân hàng Đông Dương (có độc hành phát hành giấy bạc).
Hỏi: Tại sao nói: nước VNDCCH ngay sau khi thành lập đã ở tình trạng ngàn cân treo sợi tóc?
GV kết luận: Chưa bao giờ trên đất nước ta lại có nhiều giặc ngoại xâm như thế này. Hơn nữa, nhà nước non trẻ chưa được củng cố. Nạn đói khủng khiếp hoành hành. Ngân sách trống rỗng, tệ nạn xã hội tràn lan. Cho nên nước ta trong tình trạng “ngàn cân treo sợi tóc”.
Hỏi: Đảng và Chính phủ ta đã tiến hành những biện pháp gì để củng cố chính quyền CM?
Giảng: Kết quả: Hơn 90% cử tri đi bầu cử. Chúng ta đã bầu được 333 đại biểu đại diện cho khối đoàn kết Bắc, Trung, Nam vào Quốc hội. 
Giới thiệu H.41/SGK/97 yêu cầu học sinh nhận xét về kênh hình.
Hỏi: Sau khi bầu cử QHội đã làm gì?
Hỏi: Sau đó các địa phương trong cả nước đã làm gì?
Giảng: Như vậy bộ máy chính quyền mới được xác lập từ trung ương đến địa phương.
Hỏi: Để mở rộng khối đoàn kết toàn dân chính phủ đã làm gì?
Hỏi: Hãy cho biết Đảng ta giải quyết giặc đói sau CM tháng 8 như thế nào?
 Giảng: Chính quyền CM tịch thu ruộng đất của bọn đế quốc, Việt gian chia cho nông dân nghèo.
+ Chia lại ruộng công.
+ Ra thông tư giảm tô.
+ Ra sắc lệnh bãi bỏ thuế thân và các thứ thuế vô lý.
- Sáng 3/9/1945 Hồ Chủ tịch triệu tập Chính phủ lâm thời bàn cách giải quyết ba thứ giặc: giặc đói, giặc dốt và giặc ngoại xâm.
- “Hũ gạo tiết kiệm”, mỗi gia đình còn có gạo ăn, mỗi bữa bớt 1 nắm gạo, cho vào hũ, khoảng 5 " 10 ngày, cán bộ VM đi thu gom số gạo đó để giúp những người đang bị đói.
- “ Ngày đồng tâm” là các gia đình còn gạo ăn, đăng kí với cán bộ VM, 10 ngày nhịn ăn 1 bữa, lấy số gạo đó ủng hộ những người đang bị đói.
Hỏi: Đảng và Chính phủ ta có những biện pháp gì để giải quyết giặc dốt?
GV giải thích thêm:
- Hồ Chủ tịch đã nói: “Một dân tộc dốt là 1 dân tộc yếu”.
- Vì vậy, Người đề ra chủ trương mở 1 chiến dịch xóa nạn mù chữ, sau 1 năm thực hiện, chúng ta đã mở được 75.805 lớp học; 97.666 người tham gia dạy học; hơn 2,5 triệu người biết đọc, biết viết.
GV giới thiệu H.43: lớp học bình dân học vụ.
 Hỏi: Đảng và Chính phủ ta có những biện pháp gì để giải quyết khó khăn về tài chính?í GV minh họa thêm:
- Sau “ Tuần lễ vàng”, chúng ta đã thu được 70 kg vàng, 20 triệu đồng vào quỹ độc lập và 40 triệu đồng vào quỹ đảm phụ quốc phòng.
í GV kết luận:
Như vậy, sau CM tháng 8, tình hình nước ta rất khó khăn, có những lúc tưởng chừng không vượt qua được. Nhưng với nổ lực cao của Đảng, đứng đầu là Hồ Chủ tịch, chúng ta đã giữ vững và củng cố chính quyền dân chủ nhân dân, giải quyết được giặc đói, giặc dốt, khó khăn về tài chính, chuẩn bị thực lực chống giặc ngoại xâm.
Nước ta giành được độc lập, có điều kiện thuận lợi cho phát triển đất nước.
Trên thế giới quân phát xít đã bị đánh bại
Thảo luận:
+ Khác quan: SGK
+ Chủ quan: ( Tr96)
Thảo luận nhóm- Trả lời : Nước ta lúc đó gặp khó khăn về kinh tế, chính trị, xã hội, đặc biệt là khó khăn về quân sự 
- Chúng ta tiến hành Tổng tuyển cử tự do trong nước .
Hình ảnh bức tranh thể hiện tinh thần dân chủ, yêu nước của nhân dân ta
- Ngày 2/3/1946, Quốc hội đã họp phiên đầu tiên ở Hà Nội.
+ Xác nhận thành tích của Chính phủ Lâm thời trong những ngày đầu xd nước VNDCCH.
- Lập ban dự thảo hiến pháp và thông qua Chính phủ Liên hiệp kháng chiến do Chủ tịch HCM đứng đầu .
- Sau đó khắp Bắc, Trung Bộ tiến hành bầu cử từ tỉnh đến xã để bầu ra ủy ban hành chính các cấp.
Hội liên hiệp Quốc dân VN được thành lập (gọi tắt là Hội Liên Việt)
- Lập “Hũ gạo tiết kiệm”.
- Tổ chức “ Ngày đồng tâm”.
- Không dùng gạo nấu rượu.
- Tăng gia sản xuất được đẩy mạnh.
- Để xóa nạn mù chữ, nâng cao trình độ văn hóa cho nhân dân.
- Ngày 8/9/1945, Hồ Chủ tịch kí sắc lệnh thành lập cơ quan Bình dân học vụ và kêu gọi nhân dân xóa nạn mù chữ.
- Chính phủ kêu gọi tinh thần tự nguyện đóng góp của nhân dân.
- Hưởng ứng xây dựng “ Quỹ độc lập” và phong trào“ Tuần lễ vàng
-Ngày 31/1/1946, Chính phủ ra sắc lệnh phát hành tiền VN, đến ngày 23/11/1946, Quốc hội quyết định cho lưu hành tiền VN trong cả nước.
I.Tình hình nước ta sau CM tháng Tám: 13’
* Thuận lợi:
- Đất nước được độc lập, nhân dân làm chủ nước nhà
-CNPX bị đánh bại, thắng lợi thuộc về Liên Xô và các lược lượng dân chủ
* Khó khăn:
- Khách quan:
+ Miền Bắc: 20 vạn quân Tưởng vào giải giáp quân Nhật và bọn “Việt Quốc”, “ Việt Cách” âm mưu lật đổ chính quyền CM.
+ Miền Nam: 1 vạn quân Anh mở đường cho Pháp trở lại xâm lược nước ta.
-Chủ quan:
+Chính trị: Chính quyền mới thành lập còn nan trẻ
+ Ktế: Bị tàn phá nặng nề
+ Tài chính: trống rỗng, rối loạn
+ VH-XH: Trên 90% dân số mù chữ, tệ nạn XH tràn lan.
II. Bước đầu xây dựng chế độ mới: 11’
 - Tiến hành Tổng tuyển cử tự do trong nước ( 6/1/1946).
- Ngày 2/3/1946, Chính phủ mới ra mắt . Lập ban dự thảo hiến pháp.
- Sau đó khắp Bắc, Trung Bộ tiến hành bầu cử hội đống nhân dân các cấp
- 29/5/1946, Mặt trận Liên Việt ra đời để mở rộng khối đoàn kết dân tộc.
III. Diệt giặc đói, giặc dốt và giải quyết khó khăn về tài chính:12’
a. Giải quyết giặc đói:
- Lập “Hũ gạo tiết kiệm”.
- Tổ chức “ Ngày đồng tâm”.
- Tăng gia sản xuất được đẩy mạnh.
b. Giải quyết giặc dốt: 
- Nâng cao trình độ văn hóa cho nhân dân.
- Ngày 8/9/1945, Hồ Chủ tịch kí sắc lệnh thành lập cơ quan Bình dân học vụ và kêu gọi nhân dân xóa nạn mù chữ.
c. Giải quyết khó khăn về tài chính:
- Xây dựng “ Quỹ độc lập”. Phát động “ Tuần lễ vàng”.
- Ngày 31/1/1946, Chính phủ ra sắc lệnh phát hành tiền VN.
- Ngày 23/11/1946, Quốc hội quyết định cho lưu hành tiền VN trong cả nước.
 c. Củng cố:3’ 
- Tại sao nói: Tình hình nước ta sau CM tháng 8 là “ Ngàn cân treo sợi tóc”?
- Đảng và Chính phủ ta đã có những biện pháp gì để củng cố chính quyền dân chủ nhân dân và giải quyết những khó khăn về kinh tế, tài chính, văn hóa?
d. Hướng dẫn học ở nhà:1’
Học bài, làm bài tập
Chuẩn bị bài 24 (tiếp theo) : Cuộc đấu tranh bảo vệ và xây dựng chính quyền dân chủ nhân dân (1945 – 1946)