Giáo án Lớp 9 - Môn Ngữ văn - Tuần 26

Ngày soạn: 24/02/2011
Ngày dạy: 02/03/2011
Giáo viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Kim Đức
Giáo sinh: Lê Thị Qúy
Lớp dạy : 66
Tuần: 26
Tiết: 99
 LƯỢM
 Tố Hữu
I/ MỤC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Hiểu và cảm nhận được vẻ đẹp của nhân vật Lượm.
 - Nắm được những đặc sắc nghệ thuật trong bài thơ.
 - Cảm phục trước sự hi sinh anh dũng của Lượm.
II/ CHUẨN BỊ
Giáo viên: Tham khảo SGK, SGV, sách chuẩn kiến thức, kĩ năng, chân dung nhà thơ Tố Hữu .
Học sinh: SGK, học bài cũ và soạn bài mới theo yêu cầu của giáo viên.
III/ HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC:
1/ ¤n định lớp: Kiểm tra sĩ số, vệ sinh bảng.
2/ Bài mới:
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức
Hoạt động 1 : Giới thiệu bài mới
- GV: Giới thiệu bài mới: 
Đất nước chúng ta đã trải qua hai cuộc kháng chiến trường kì chống Pháp và chống Mĩ. Cùng với các thế hệ cha anh cũng có biết bao các anh hùng nhỏ tuổi đã hi sinh xương máu cho cuộc sống hòa bình ngày hôm nay.Hình ảnh những anh hùng nhỏ tuổi ấy đã được không ít các nhà văn, nhà thơ ngợi ca trong các tác phẩm văn học. Hôm nay, cô trò ta sẽ cùng đi tìm hiểu một gương anh hùng nhỏ tuổi qua bài thơ “Lượm” của nhà thơ Tố Hữu.
Hoạt động 2 : HD HS đọc và tìm hiểu tác giả tác phẩm
- GV: Gọi HS đọc chú thích trang 75 và tóm tắt vài nét chính về tác giả?
- GV: Gọi HS giới thiệu đôi nét về tác phẩm ? 
- GV: Nhấn mạnh về tác giả, tác phẩm.
Một đồng chí ở Thừa Thiên ra kể cho tôi nghe những tấm gương chiến đấu dũng cảm ở quê nhà và cho tôi biết tin về cháu Lượm. Nó là con một chú em họ của tôi. Nó đi liên lạc cho đơn vị, trong khi đưa thư qua một cánh đồng , cháu bị trúng đạn, hi sinh khi mới 14 tuổi. Tôi viết bài thơ cho Lượm, thấy như còn đâu đây dáng điệu dễ thương khuôn mặt còn trẻ con nhưng rất cứng cỏi của nó.”
(Tố Hữu – Nhớ lại một thời, NXB Văn học – 2000)
- GV: Hướng dẫn HS đọc văn bản:
 + Đoạn 1: 5 
 + Đoạn 2: nhanh, cao
 + Đoạn 3: chậm mạnh
- GV: đọc mẫu 1 đoạn -> Gọi 3-> 4 em đọc 
- GV:Nhận xét 
- GV: Giúp HS tìm hiểu một số từ khó trong văn bản qua chú thích.
- GV: Gọi HS nhận xét về thể thơ ?
I/ Giới thiệu
 1/Tác giả: 
- Tố Hữu tên thật: Nguyễn Kim Thành(1920 - 2002). 
- Quê: Thừa Thiên - Huế
- Là nhà cách mạng và nhà thơ lớn của thơ ca hiện đại Việt Nam. 
 2/ Tác phẩm :
- Viết năm 1949 trong thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp.
2/ Đọc – tìm hiểu chú thích
3/ Thể thơ: 4 chữ 
TuÇn 26
TiÕt 97. l­îm; hd®t: m­a
I. môc tiªu cÇn ®¹t
1. Kieán thöùc: 
- Veû ñeïp hoàn nhieân, vui töôi, trong saùng vaø yù nghóa cao caû trong söï hi sinh cuûa nhaân vaät Löôïm.
- Tình caûm yeâu meán traân troïng cuûa taùc giaû daønh cho nhaân vaät Löôïm.
- Caùc chi tieát mieâu taû trong baøi thô vaø taùc duïng cuûa chi tieát mieâu taû ñoù.
- Neùt ñaëc saéc trongngheä thuaät taû nhaân vaät keát hôïp vôùi töï söï vaø boäc loä caûm xuùc.
2. Kyõ naêng: 
- Ñoïc dieãn caûm baøi thô (baøi thô töï söï ñöôïc vieát theo theå thô boán chöõ coù söï keát hôïp giöõa caùc yeáu toá mieâu taû, töï söï, bieåu caûm vaø xen lôøi ñoái thoaïi)
- Ñoïc – hieåu baøi thô coù söï keát hôïp caùc yeáu toá töï söï,mieâu taû vôùibieåu caûm.
- Phaùt hieän vaø phaân tích yù nghóa cuûa caùc töølaùy, hình aûnh hoaùn duï vaø nhöõng lôøi ñoái thoaïi trong baøi thô.
3. Thaùi ñoä: 
- Giaùo duïc loøng bieát ôn caûm phuïc ñoái vôùi ngöôøi coù coâng vôùi ñaát nöôùc.
ii. chuÈn bÞ: 
- Gi¸o viªn: Nghiªn cøu bµi. So¹n bµi chu ®¸o. 
 GiÊy khæ lín, bót mµu nÐt to.
- Häc sinh: Häc bµi. §äc kü vµ so¹n bµi theo c©u hái Sgk.
iii. tiÕn tr×nh lªn líp.
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh
Noäi dung baøi hoïc
*Hoaït ñoäng 1: Khôûi ñoäng (6’)
1. æn ®Þnh tæ chøc: (1 phót)
2. KiÓm tra bµi cò: (5 phót)
GV: Ñoïc thuoäc loøng vaø dieãn caûm baøi “Ñeâm nay Baùc khoâng nguû”. Em xuùc ñoäng hôn caû tröôùc caâu thô, ñoaïn thô naøo? Ra sao.
D Keå toùm taét caâu chuyeän baèng vaên xuoâi, ngoâi thöù nhaát laø anh ñoäi vieân. Ñeå keå ñöôïc em phaûi chuyeån ñoåi lôøi keå, ngoâi keå nhö theá naøo?
3. Bµi míi:	
	* §Æt vÊn ®Ò: Hoài ñaàu khaùng chieán choáng Phaùp, nhaø thô Toá Höõu vöøa ôû Haø Noäi trôû veà thaønh phoá Hueá queâ höông ñang ñaùnh Phaùp quyeát lieät tình côø gaëp chuù beù lieân laïc Löôïm nhí nhaûnh, vui töôi. Ít laâu sau, nhaø thô laïi nghe tin Löôïm ñaõ hy sinh 
anh duõng treân ñöôøng coâng taùc. Xuùc ñoäng ngheïn ngaøo nhôù thöông, caûm phuïc, Toá Höõu vieái baøi thô ñöôïc in naêm 1949. Sau ñoù ñöôïc ñöa vaøo taäp thô Vieät Baéc (1946 – 1954) 
*Hoaït ñoäng 2: Ñoïc – hieåu vaên baûn(35’)
- Gv h­íng dÉn ®äc:
+ §äc nhÞp nhanh, m¹nh khi miªu t¶ h×nh ¶nh L­îm vui t­¬i hån nhiªn.
-Nh÷ng c©u c¶m th¸n, c©u hái tu tõ ®äc chËm, h¹ giäng.
- GV ®äc mÉu -> häc sinh ®äc
Gäi HS ®äc chó thÝch trong SGK 
GV: Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ Tè H÷u? 
? Bµi th¬ ®­îc viÕt thêi gian nµo?
GV: (Cuéc ®êi cña nhµ th¬ g¾n liÒn víi cuéc ®êi CM, c¸c t¸c phÈm chÝnh: Tõ Êy 1937-> 1946, ViÖt B¾c 1954, giã léng 1961Bµi L­îm ®­îc in n¨m 1949 -> §­a vµo tËp th¬ ViÖt B¾c)
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ thÓ lo¹i th¬?
? Bµi th¬ t¶ ai? KÓ chuyÖn g×? theo lêi kÓ cña ai? Bµi cã nh÷ng sù viÖc chÝnh nµo? KÓ thµnh c©u chuyÖn .
? Víi nh÷ng sù viÖc trªn, vb cã thÓ chia thµnh mÊy phÇn? Giíi h¹n, néi dung tõng phÇn?
+ N¨m khæ th¬ ®Çu: Nhí l¹i cuéc gÆp gì t×nh cê gi÷a nhµ th¬ vµ L­îm.
+ B¶y khæ gi÷a: ChuyÕn c«ng t¸c vµ sù hi sinh cña L­îm.
+ Hai khæ cuèi: H×nh ¶nh L­îm sèng m·i. 
- Häc sinh ®äc 5 khæ th¬ ®Çu
GV: T¸c gi¶ gÆp L­îm trong hoµn c¶nh nµo? (Ngµy HuÕ)
? Em hiÓu ngµy “ngµy HuÕ ®æ m¸u” cã nghÜa lµ g×? 
(§æ m¸u = ChiÕn tranh -> BiÖn ph¸p Ho¸n dô sÏ häc tiÕt sau)
? Nh©n vËt L­îm trong bµi ®­îc miªu t¶ ra sao? C©u chuyÖn kÓ vÒ chuyÕn ®i liªn l¹c cña L­îm nh­ thÕ nµo? 
? T×m nh÷ng tõ ng÷, c©u th¬ miªu t¶ d¸ng ®iÖu cö chØ, lêi nãi cña L­îm?
- H×nh d¸ng: Lo¾t cho¾t,ch©n tho¨n tho¾t, ®Çu nghªnh ngªnh, c­êi hÝp mÝ, m¸ ®á bå qu©n.
- Trang phôc: C¸i x¾c xinh xinh 
 Ca l« ®éi lÖch 
- Cö chØ: Måm huýt s¸o vang 
 Nh­ con chim chÝch
 Nh¶y trªn ®­êng vµng
- Lêi nãi: Ch¸u ®i liªn l¹c 
 Vui l¾m chó µ
 ë §ån Mang C¸
 ThÝch h¬n ë nhµ
? Em hiÓu g× vÒ tõ : Tho¨n tho¾t, lo¾t cho¾t, nghªnh nghªnh?
(Lo¾t cho¾t=gÇy bÐ th¾t l¹i, Tho¨n tho¾t = Vôt chç nµy, chç kh¸c, Èn hiÖn bÊt ngê, Nghªnh nghªnh, nh×n ngang nh×n däc)
? Nh÷ng tõ trªn thuéc lo¹i tõ g×? T¹i sao khi miªu t¶ d¸ng ®iÖu c¶u L­îm tg ko dïng tõ “cho¾t cho¾t” mµ dïng tõ “lo¾t cho¾t”?
(Cho¾t cho¾t = Sù cßi cäc, Lo¾t cho¾t bÐ nh­ng nhanh nhÑn ho¹t b¸t, ®iÖp tõ c¸i bæ sung ý nghÜa cho lo¾t cho¾t. 
? NT so s¸nh: Nh­ con chim chÝch hay ë chç nµo? 
(Kh¼ng ®Þnh l¹i mét lÇn n÷a L­îm lµ mét chó bÐ hiÕu ®éng, hån nhiªn cã chót ngang tµng th¬ trÎ, mét h×nh ¶nh nh­ vËy sÏ l¹i dÞu ®i kh«ng khÝ c¨ng th¼ng cña nh÷ng ngµy kh¸ng chiÕn.
? Em hiÓu” Con ®­êng vµng” ë ®©y lµ con ®­êng nh­ thÕ nµo? 
(Con ®­êng hæi t­ëng cña nhµ th¬: Con ®­êng c¸t vµng, lóa vµng, trµn ngËp l¸ vµng, t¹o ra mét con ®­êng Êm ¸p )
? V× sao L­îm l¹i cho r»ng ®i liªn l¹c lµ vui, lµ thÝch?
 (Em nhËn thøc vÒ c«ng viÖc ®i liªn l¹c thËt gi¶n dÞ, niÒm say mª yeu thÝch , sù tËn t©m cña em ®· t×nh nguyÖn tham gia sù nghiÖp chung cña d©n téc víi sù hå hëi thanh th¶n b×nh dÞ ë løa tuæi em.
?. Em nhËn xÐt g× vÒ thÓ th¬, nhÞp th¬ c¸ch sö dông tõ ng÷ cña t¸c gi¶?
? Em nhËn xÐt g× vÒ h×nh ¶nh L­îm trong cuéc gÆp gì t×nh cê víi nhµ th¬?
- GV: BPNT rÊt phï hîp t¹o ©m ®iÖu vui t­¬i gîi th¸i ®é trõu mÕn cña t¸cgi¶ khi håi t­ëng vÒ chó bÐ L­îm, h×nh dung ra c¶ b­íc ch©n ®i, nÐt mÆt, nô c­êi, t©m tÝnh cña chó.
? Khi miªu t¶ L­îm t¸c gi¶ cã miªu t¶ kÜ khu«n mÆt, m¸i tãc, c¸i måm ko? Qua viÖc miªu t¶ em h·y h×nh dung tÝnh c¸ch cña L­îm?
(Th«ng minh hiÕu ®éng gîi chót ngang tµng, t­¬i trÎ. BiÖn ph¸p t¶ ng­êi tõ cö chØ lêi nãi, d¸ng ®iÖu lµm lªn tÝnh c¸ch cña nh©n vËt).
- GV: H×nh ¶nh chó bÐ L­îm cµng ®­îc kh¾c ho¹ ®Ëm nÐt trong c«ng viÖc liªn l¹c cña m×nh (ChuyÓn ý)
- Häc sinh ®äc tõ : Ch¸u ®i ®­êng xa.-> cßn ko?
? §o¹n th¬ nµy kÓ viÖc g×?
? T×m nh÷ng c©u th¬ miªu t¶ hµnh ®éng cña L­îm trong chuyÕn liªn l¹c cuèi cïng?
? H·y t×m nh÷ng c©u th¬ miªu t¶ h×nh d¸ng L­îm khi lµm nhiÖm vô?
( Can« chó bÐ.nhÊp nh«->Lóc Èn lóc hiÖn mét lÇn n÷a h×nh ¶nh L­îm nhá bÐ nhanh nhÑn l¹i kh¾c s©u trong t©m t­ëng ng­êi ®äc)
? NhËn xÐt vÒ c¸ch sö dông tõ ng÷ vµ cÊu tróc c©u trong ®o¹n th¬?
? T¹i sao miªu t¶ L­îm ®i lµm nhiÖm vô t¸c gi¶ dïng cÊu tróc nghi vÊn?
( C©u hái tu tõ nh­ mét lêi th¸ch thøc coi th­êng nguy hiÓm, vÉn d¸ng ®iÖu nhanh nhÑn, l­îm bá th­ vµo bao kho¸c lªn vai b­íc nhanh trªn con ®­êng, chó v­ît qua ®¹n giÆc mµ ko sî hiÓm nguy.)
? Qua h×nh d¸ng vµ hµnh ®éng cña L­îm em nhËn xÐt g× vÒ h×nh ¶nh L­îm ë ®o¹n nµy?
? Trong khi lµm nhiÖm vô L­îm gÆp ph¶i bÊt tr¾c g×?
? T¸c gi¶ miªu t¶ sù hi sinh cña L­îm b»ng mÊy c©u th¬? V× sao t¸c gi¶ chØ dµnh 4 c©u th¬ ®Ó miªu t¶ sù hi sinh cña L­îm?
(ChØ cã 1 khæ th¬ ko dõng lµm ë sù mÊt m¸tC¶ ®o¹n th¬ nh­ dßng suèi ch¶y bçng bÞ hßn ®¸ ch¾n ngang. Mét viªn ®¹n tróng ngùc em, dßng m¸u t­¬i thÊm ®Ém lµn ¸o máng
? L­îm ng· xuèng gi÷a c¸nh ®ång t¹i sao nhµ th¬ l¹i miªu t¶ tay em vÉn n¾m chÆt b«ng vµ h×nh ¶nh mïi th¬m cña s÷a cña lóa non l¹i bay quanh ng­êi em?
( Ca ngîi sù hi sinh cña em nh­ mét ®iÒu thiªng liªng cao c¶. Em n»m trªn c¸nh ®ång quª th©n thiÕt tay cßn n¾m l¸y b«ng lóa, quanh em, h­¬ng lóa thanh khiÕt nh­ mïi s÷a mÑ bao bäc trë vÒ. Linh hån em nh­ hoµ quyÖn vµo h­¬ng th¬m Êy vµo ngän giã ®ång. Em ko chÕt mµ ho¸ th©n vµo thiªn nhiªn ®Êt n­íc nh­ mét thiªn thÇn an nghØ gi÷a c¸nh ®ång quª.)
- L­îm ®· hi sinh ®ã lµ nçi ®au mÊt m¸t lín ®èi víi ®Ê n­íc chóng ta nh­ng h×nh ¶nh L­îm ®· trë thµnh bÊt tö, h×nh ¶nh Êy ®­îc kh¾c ho¹ ë hai khæ th¬ cuèi
- Häc sinh ®äc 2 khæ th¬ cuèi
? §o¹n cuèi bµi th¬ t¸c gi¶ t¸i hiÖn h×nh ¶nh g×?
? NhËn xÐt vÒ c¸ch ®äc, néi dung, h×nh thøc cña 2 khæ th¬ cuèi so víi 2 khæ th¬ ®Çu bµi?
?V× sao h×nh ¶nh L­îm ë cuèi l¹i ®­îc lÆp l¹i ý nh­ ®Çu bµi th¬?
? NhËn xÐt vÒ thÓ th¬, c¸ch sö dông tõ ng÷ cña t¸c gi¶ trong bµi th¬?
H. Néi dung chÝnh cña bµi?
- HS ®äc ghi nhí.
- GV chèt l¹i kiÕn thøc (h×nh ¶nh L­îm trong bµi th¬
Ho¹t ®éng 3: LuyÖn tËp
? Dùa vµo tranh h·y ph¸t biÓu c¶m nhËn cña em vÒ nh©n vËt L­îm?
? Trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p cßn rÊt nhiÒu g­¬ng thiÕu niªn dòng c¶m? H·y kÓ tªn?
- HS viÕt ®o¹n v¨n, tr×nh bµy tr­íc líp.
- Ñoïc thuoäc loøng
- Dieãn caûm 
Laëng yeân beân beáp löûa 
Baùc nhoùn chaân nheï nhaøng
Anh doäi vieân mô maøng
Nhö naèm trong giaác moäng
- Ví nhö cha chaêm soùc cho con 
- Keå ñöôïc baèng vaên xuoâi 
- Chuyeån lôøi keå cuûa nhaân vaät laø ngoâi thöù 3 baèng ngoâi thöù nhaát, thay lôøi keå baèng lôøi vaên cuûa mình 
I. §äc – hiÓu chó thÝch
1. §äc
2. Chó thÝch
a. T¸c gi¶: Tè H÷u tªn thËt NguyÔn Kim Thµnh sinh n¨m 1920 mÊt 9/12/2002 lµ nhµ th¬ lín cña nÒn VHVN hiÖn ®¹i.
b. T¸c phÈm: 
 Bµi th¬ s¸ng t¸c n¨m 1949 trong thêi k× kh¸ng chiÕn chèng TDP.
c. Tõ khã
- ThÓ lo¹i: th¬ 4 tiÕng, nhÞp 2/2
3. Bè côc 
Chia lµm 3 phÇn ... c in trong tập thơ nào?
Bài thơ này viết về ai? Về sự việc gì?
Để viết về Lượm, nhà thơ đã chọn và sử dụng phương thức biểu đạt nào?
Em chia bài này thành mấy phần? Nội dung của từng phần?
Hoạt động 4: Hướng dẫn đọc – hiểu văn bản.
Gọi HS đọc 5 khổ đầu.
GV dẫn dắt: Tác giả và chú bé Lượm đã có cuộc gặp gỡ tình cờ không hẹn trước nhưng hình ảnh Lượm đã để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng tác giả.
 “Chú bé loắt choắt”
Hình ảnh Lượm trong phần một được miêu tả về dáng điệu, cử chỉ qua những từ ngữ, hình ảnh nào?
Tại sao tác giả lại so sánh Lượm như con chim chích?
Em hiểu “đường vàng” có nghĩa là gì?
Chú bé Lượm không chỉ được miêu tả qua dáng điệu, cử chỉ mà còn được miêu tả qua trang phục, lời nói. Em nào cho cô biết trang phục và lời nói của Lượm được tác giả miêu tả ntn?
Trang phục của Lượm gợi cho em suy nghĩ gì về công việc của chú bé đáng yêu này? 
Em có liên tưởng đến hình ảnh của ai không?
Em hãy đọc lời trò chuyện của Lượm. Qua đó em hiểu gì hơn về chú bé Lượm?
GV chốt:
Với cách sử dụng một loạt các từ láy gợi hình đặc sắc, hình ảnh so sánh độc đáo và cách gieo vần nhịp nhàng, Lượm hiện lên thật hồn nhiên, ngộ nghĩnh đáng yêu rất trẻ thơ. Lời trò chuyện về công việc càng giúp chúng ta cảm phục Lượm hơn về tinh thần say mê, tự nguyện tham gia kháng chiến với một niềm tự hào to lớn.
Em cảm nhận ntn về tình cảm của tác giả thông qua việc khắc họa chân dung Lượm trong 5 khổ thơ đầu?
Ở phần 1 chúng ta đã thấy Lượm là một chú bé rất hồn nhiên, trong sáng, được tác giả vô cùng quý mến. Vì sao tác giả lại có tình cảm trân trọng, yêu mến Lượm như vậy, cô trò ta cùng nhau tìm hiểu phần 2 của bài thơ.
GV cho HS đọc thầm 7 khổ thơ tiếp. 
Khi nghe tin Lượm hi sinh, thái độ của tác giả ntn?
Nhà thơ kể cho chúng ta điều gì về Lượm trong đoạn thơ này?
Khổ thơ nào thể hiện rõ hình ảnh của Lượm khi làm nhiệm vụ? Trong đó từ ngữ nào thể hiện rõ nhất thái độ và hành động của Lượm với công việc?
GV: Em hãy đọc diễn cảm đoạn thơ viết về sự hi sinh của Lượm.
Hình ảnh Lượm nằm trên cánh đồng lúa tay nắm chặt bông gợi cho em liên tưởng đến điều gì?
Những cảm nghĩ của em về sự hi sinh của Lượm?
Tại sao nhà thơ lại viết những câu thơ đặc biệt: “Ra thế
 Lượm ơi!...”
và : 
“ Lượm ơi, còn không?...”
thành những khổ thơ riêng, ngang hang với những khổ thơ 4 câu trước và sau đó?
GV chốt:
Tác giả hình dung cái chết của Lượm như thiên thần bé bỏng đi vào giấc ngủ nhẹ nhàng của tuổi thơ. Và quê hương giống như người mẹ hiền ôm ấp Lượm vào lòng, Lượm ra đi nhưng tay em còn níu giữ sự sống, níu giữ quê hương, đó là cái chết gieo mầm cho sự sống. Linh hồn em hóa thân vào non sông, đất nước.
GV gọi HS đọc hai khổ thơ cuối.
Có hai ý kiến trái ngược nhau về việc tác giả lặp lại khổ thơ 2,3 ở cuối bài. Một cho rằng lặp như thế không sâu sắc; một lại cho rằng nội dung diễn đạt trở nên sâu sắc hơn. Em đồng ý với ý kiến nào và tại sao?
Em có nhận xét gì về cách xưng hô của tác giả với chú bé Lượm trong bài thơ?
Em hãy kể một số tấm gương thiếu nhi Việt Nam anh hùng trong lịch sử?
(Gv liên hệ.)
Bác Hồ đã từng nói:
 Tuổi nhỏ làm việc nhỏ
 Tùy theo sức của mình
 Để tham gia kháng chiến
 Để gìn giữ hòa bình.
à Các em sẽ làm gì để xứng đáng với sự hi sinh của thế hệ cha anh?
Hoạt động 5: Hướng dẫn tổng kết.
Trải cùng thời gian, bài thơ vẫn luôn quen thuộc với tuổi thơ Việt Nam. Vì sao vậy?
Em hãy nêu giá trị nghệ thuật của bài thơ?
Lời kết: 
Chiến tranh đã lùi xa xong cô tin âm vang của một thời oanh liệt vẫn còn hiện diện đầy trân trọng và đáng tự hào trong tâm hồn chúng ta, bởi chúng ta đã có một nhịp cầu bền vững nối đôi bờ kim - cổ - Nhịp cầu văn chương. Đó là lí do tại sao : “Gần nửa thế kỉ qua, kể từ khi xuất hiện, thơ Tố Hữu đã trở thành một bộ phận không thể tách rời của đời sống tâm hồn người Việt, từ già đến trẻ người Việt Nam hầu như chẳng có ai là không thuộc, không yêu ít nhiều thơ ông”.( Trần Đình Sử). Như “Lượm”, bài thơ nhỏ, tình bao la, tấmgương tuổi nhỏ xông pha, mãi còn!
Hoạt động 6: Củng cố, dặn dò.
HS trả lời
Một HS đọc bài thơ
HS trình bày
HS trả lời
HS trả lời
HS nêu nhận xét
HS phát biểu.
HS tìm những từ ngữ, hình ảnh miêu tả Lượm và nêu ý kiến.
Thảo luận nhóm 2 phút.
Thảo luận nhóm 2 phút.
HS trả lời.
HS trả lời
HS trả lời.
HS trả lời.
HS trả lời.
HS đọc thầm.
HS trả lời.
HS đọc.
HS trình bày cảm nghĩ.
HS trả lời.
HS đọc 2 khổ thơ cuối.
HS trả lời
HS trả lời.
HS trả lời.
HS trả lời.
HS dựa vào nội dung ghi nhớ để trả lời
HS đọc ghi nhớ.
à Trả lời: 
Hình tượng Bác Hồ hiện ra qua cái nhìn của anh đội viên và được miêu tả từ những phương diện: hình dáng, tư thế, vẻ mặt (ngồi lặng yên, mặt trầm ngâm – ngồi đinh ninh), cử chỉ, hành động (đốt lửa sưởi ấm cho các chiến sĩ, dém chăn, nhón chân nhẹ nhàng) và lời nói (bộc lộ nỗi lòng, sự lo lắng của Bác cho bộ đội và nhân dân) à Hình tượng Bác Hồ hiện lên giản dị, gần gũi, chân thực mà hết sức lớn lao.
I. Đọc - Tìm hiểu chung:
 1. Đọc
 2.Giới thiệu tác giả, tác phẩm
a.Tác giả
-Tên khai sinh: Nguyễn Kim Thành(1920-2002)
- Quê quán: Thừa Thiên- Huế.
- Là nhà cách mạng, là người mở đầu cho thơ ca cách mạng Việt Nam hiện đại.
- Các tập thơ tiêu biểu: Từ ấy, Việt Bắc, Ra trận, Gió lộng, Máu và hoa
 b. Tác phẩm
Hoàn cảnh sáng tác:
- Viết năm 1949- Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, in trong tập Việt Bắc.
Bài thơ viết về Lượm- một chú bé liên lạc hồn nhiên, hi sinh anh dũng khi làm nhiệm vụ.
Thể loại và phương thức biểu đạt:
- Thể thơ 4 tiếng
- Phương thức biểu đạt: trữ tình kết hợp miêu tả, tự sự và biểu cảm.
 c. Bố cục: 3 phần.
- Phần 1: ( 5 khổ thơ đầu): hình ảnh Lượm trong lần gặp gỡ tình cờ với tác giả.
- Phần 2: ( 7 khổ tiếp): câu chuyện Lượm làm nhiệm vụ và hi sinh.
- Phần 3: ( 2 khổ cuối): hình ảnh Lượm còn sống mãi.
II. Đọc- hiểu văn bản:
 1. Hình ảnh Lượm trong lần gặp gỡ tình cờ với tác giả:
- Dáng điệu, cử chỉ:
+Từ ngữ: loắt choắt, thoăn thoắt, nghênh nghênh àlà những từ láy gợi hình ảnh một chú bé nhỏ nhắn, nhanh nhẹn. 
+Hình ảnh: cười híp mí, má đỏ bồ quân, như con chim chích.
So sánh Lượm như con chim chích nhằm nhấn mạnh vẻ đẹp hồn nhiên trong sáng, vui tươi, bé bỏng non nớt mà nhanh nhẹn.Chú bé loắt choắt đã vươn mình lớn dậy trên con đường kháng chiến rất gian nan, nguy hiểm.
à Con đường có nắng vàng, cát vàng.
 Con đường có lúa vàng, rơm vàng.
 Con đường tương lai tươi sáng.
- Trang phục:
Ca lô đội lệch
Cái xắc xinh xinh
à thể hiện tính chất công việc làm liên lạc của chú bé Lượm. Và vì Lượm còn nhỏ tuổi nên cái xắc đeo bên mình chỉ “xinh xinh” với chiếc mũ ca lô đội lệch rất hiên ngang, hiếu động.
à Lượm khiến em liên tưởng đến hình ảnh của các anh vệ quốc quân thông minh, dũng cảm
- Lời nói: 
 Cháu đi liên lạc
 Vui lắm chú à
 Ở đồn Mang Cá
 Thích hơn ở nhà.
Lời nói của Lượm hồn nhiên, ngây thơ, chân thật cho ta hiểu chú bé rất yêu thích công việc kháng chiến, tự nguyện tham gia kháng chiến ( niềm vui chung của cả thế hệ trẻ sau CMT8
- Tình cảm của tác giả: Yêu mến, trân trọng.
 2. Câu chuyện Lượm làm nhiệm vụ và hi sinh.
- Khi nghe tin Lượm hi sinh, tác giả đau đớn thốt lên: 
 Ra thế
 Lượm ơi!...
à Câu thơ bị ngắt đôi làm 2 dòng, diễn tả sự đau xót đột ngột của nhà thơ.
- Nhà thơ hình dung ra sự hi sinh của Lượm: 
 *Lượm đi đưa thư “ Thượng khẩn”.
 Vụt qua mặt trận
 Đạn bay vèo vèo
 Thư đề thượng khẩn
 Sợ chi hiểm nghèo?
Nghệ thuật:
Sử dụng động từ mạnh “vụt qua” và câu hỏi tu từ “Sợ chi hiểm nghèo”.
Hành động: nhanh, dứt khoát, quả cảm.
Thái độ: Thách thức hiểm nguy, đặt nhiệm vụ lên trên hết.
 * Nhưng rồi: 
 Bỗng lòe chớp đỏ
Thôi rồi, Lượm ơi!
à Câu thơ như tiếng nấc nghẹn,thảng thốt bị gãy đôi khi nhà thơ nhận thức về sự thật: Lượm đã hi sinh.
 Cháu nằm trên lúa 
 Tay nắm chặt bông
 Lúa thơm mùi sữa
 Hồn bay giữa đồng
àCái chết cao đẹp, nhẹ nhàng của một chú bé đã hi sinh dũng cảm giữa tuổi thiếu niên hồn nhiên, đầy hứa hẹn một cuộc đời đã được chắp cánh cùng cách mạng.
Lượm đã ngã xuống trên chính mảnh đất quê hương, tay chú bé còn nắm chặt bông lúa đã nuôi chú lớn lên từng ngày. Mảnh đất quê hương, sản vật quê hương dang tay đón Lượm vào lòng trong một giấc ngủ dài.
à Câu cảm “Ra thế
 Lượm ơi!...”
 và câu hỏi tu từ 
“ Lượm ơi, còn không?...” được tách riêng đã diễn tả thành công cảm xúc của tác giả vô cùng ngạc nhiên, bàng hoàng, đau đớn, nghẹn ngào và cũng rất trân trọng trước cái chết của Lượm à gây ấn tượng và cảm xúc mạnh mẽ cho người đọc.
 3. Hình ảnh Lượm còn sống mãi:
- Điệp khúc lặp lại nguyên vẹn toàn đoạn thơ khẳng định Lượm vẫn còn sống mãi cùng thời gian trong lòng tác giả và mọi người (sự bất tử, vẹn nguyên của chú bé anh dũng) như Tố Hữu đã từng viết: “ Có cái chết hóa thành bất tử”.
- Cách xưng hô của tác giả:
 + Chú bé là cách gọi của người lớn với người em trai nhỏ, quan hệ thân mật.
 + Cháu là cách gọi biểu lộ sự trìu mến, tình cảm gần gũi, thân thiết như quan hệ ruột thịt.
 + Chú đồng chí nhỏ là cách gọi vừa thân thiết, trìu mến, vừa trân trọng, ngang hàng giữa hai người đồng chí.
- Trong cuộc chiến tranh giành độc lập và thống nhất của dân tộc, lịch sử vẻ vang của Đội và trong mỗi thế hệ thiếu nhi Việt Nam mãi mãi còn ghi danh những đội thiếu niên dũng cảm, mưu trí làm cho quân thù phải kinh sợ như: Đội thiếu niên tình báo thành Huế, đội thiếu nhi Hoàng Văn Thụ, đội thiếu nhi Bát Sát ( Hà Nội), đội thiếu nhi Đồng Tháp Mười... và nhiều anh hùng liệt sỹ ngã xuống vì nền độc lập của dân tộc khi đang còn trong tuổi thiếu nhi như Kim Đồng, Lê Văm Tám, Dương Văn Nội, Vừ A Dính, Nguyễn Bá Ngọc... đó là những tấm gương của dân tộc Việt Nam anh hùng, là những ngọn đuốc soi sáng mãi mãi cho các thế hệ mai sau.
III. Tổng kết:
Nội dung:
Bài thơ đã khắc họa và ca ngợi hình ảnh chú bé liên lạc hồn nhiên, vui tươi, hăng hái, dũng cảm. Lượm đã hi sinh anh dũng nhưng hình ảnh em còn sống mãi trong lòng mọi người.
Nghệ thuật:
- Kết hợp miêu tả, tự sự và biểu cảm.
- Thể thơ 4 chữ giàu âm điệu.
- Nhiều từ láy gợi hình
- Cách so sánh độc đáo.
- Kết cấu đầu cuối tương xứng
Ghi nhớ :SGK tr 77
Đọc thuộc lòng và diễn cảm bài thơ.
Viết một đoạn văn phát biểu cảm nghĩ của em về chú bé Lượm hồn nhiên, anh dũng, được mọi người yêu mến.
Soạn bài “Cô Tô”
NỘI DUNG GHI BẢNG
I. Đọc - Tìm hiểu chung về tác giả, tác phẩm
 1. Đọc
 2.Giới thiệu tác giả, tác phẩm
a.Tác giả
-Tên khai sinh: Nguyễn Kim Thành(1920-2002)
- Quê quán: Thừa Thiên- Huế.
- Là nhà cách mạng, là người mở đầu cho thơ ca cách mạng Việt Nam hiện đại.
- Các tập thơ tiêu biểu: Từ ấy, Việt Bắc, Ra trận, Gió lộng, Máu và hoa
 b. Tác phẩm
Hoàn cảnh sáng tác:
Thể loại và phương thức biểu đạt
 c. Bố cục:3 phần
II. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm:
Hình ảnh Lượm trong lần gặp gỡ cuối cùng với tác giả.
Câu chuyện Lượm làm nhiệm vụ và hi sinh.
Hình ảnh Lượm còn sống mãi.
III. Tổng kết:
 1.Nội dung
 2.Nghệ thuật
 3.Ghi nhớ :SGK tr 77