Giáo án lớp 9 môn Sinh học - Chương I: Các thí nghiệm của Menđen - Trường THCS Biên Giới

Tuần 1:
Ngày dạy: 
Tiết 1 
PHẦN I : DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ
Chương I : CÁC THÍ NGHIỆM CỦA MENĐEN
* Mục tiêu chương :
1. Kiến thức :
- HS trình bày được phương pháp nghiên cứu di truyền của Menđen
- HS trình bày được các thí nghiệm của menđen, giải thích được các thí nghiệm, từ đó rút ra được các quy luật di tuyền và ý nghĩa của mỗi quy luật di truyền.
- HS giải thích được phép lai phân tích, ý nghĩa của phép lai phân tích
- HS giải thích được điều kiện nghiệm đúng các tỉ lệ kiểu hình 3 : 1 ; 9 : 3 : 3 :1.
- HS biết xác định xác suất của một và hai sự kiện đồng thời xãy ra khi gieo các đồng kim loại
- HS biết vận dụng kiến thức để giải một số bài tập di truyền.
2. Kỹ năng: 
- HS rèn kỹ năng quan sát tranh, hợp tác nhóm nhỏ, phân tích, so sánh, . . .
- HS rèn kỹ năng mô tả thí nghiệm
- HS rèn kỹ năng giải thích kết quả thí nghiệm
3. Thái độ: HS có ý thức nghiêm túc trong học tập, yêu thích bộ môn . . .
MENĐEN VÀ DI TRUYỀN HỌC
 Bài 1: 
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức :
Học sinh trình bày được mục đích, nhiệm vụ và ý nghĩa của di truyền học.
Hiểu được công lao và trình bày được phương pháp phân tích các thế hệ lai của Menđen.
Hiểu và nêu được một số thuật ngữ, kí hiệu trong di truyền học.
2. Kỹ năng:
HS rèn kỹ năng quan sát và phân tích kênh hình.
Phát triển tư duy phân tích so sánh.
3. Thái độ:
Xây dựng ý thức tự giác và thói quen học tập môn học
II. Chuẩn bị:
- Giáo viên: + Tư liệu về Menđen.
+ Tranh vẽ Hình1.2 SGK/tr6.
- Học sinh: Đọc bài trước ở nhà
III. Phương pháp:
- Quan sát tìm tòi - Hợp tác nhóm nhỏ- Thuyết trình- Hỏi đáp tìm tòi.
IV. Tiến trình: 
1. Ổn định: 
Kiểm diện học sinh: 	
2. Kiểm tra bài cũ : ( Không kiểm tra )
3. Bài mới:
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung bài học
Mở bài : Vì sao con được sinh ra lại có những đặc điểm giống hay khác với bố mẹ?
Hoạt động 1: Tìm hiểu về di truyền học:
* Mục tiêu: Hiểu được mục đích và ý nghĩa của di truyền học.
GV: Giới thiệu sơ lược về di truyền và biến dị. 
GV: Yêu cầu HS làm bài tập phần 6
? Liên hệ bản thân có những điểm giống và khác so với bố mẹ.
HS: Làm bài tập " Trình bày. . .
GV: Giải thích: đặc điểm giống bố mẹ gọi là di truyền, khác bố mẹ gọi là biến dị. 
? Vậy, thế nào là di truyền, biến dị?
HS: Rút ra được hiện tượng di truyền và biến dị.
GV nhấn mạnh: di truyền và biến dị là hai hiện tượng song song gắn liền với quá trình sinh sản
GV: Yêu cầu HS đọc thông tin SGK 
HS: Đọc thông tin SGK
? Cho biết nội dung và ý nghĩa thực tiễn của hiện tượng di truyền và biến dị?
HS: Đọc thông tin trả lời " nhận xét bổ sung 
HS: Rút ra kết luận.
GV: Nhận xét, chuẩn kiến thức.
Hoạt động 2: Menđen – người đặt nền móng cho di truyền học.
* Mục tiêu: HS hiểu vàtrình bày được phương pháp nghiên cứu di truyền của Menđen – phương pháp phân tích các thế hệ lai.
Cách tiến hành: quan sát tìn tòi + vấn đáp.
GV giới thiệu tiểu sử của Menđen, yêu cầu HS nghiên cứu thông tin về phương pháp phân tích thế hệ lai, cho biết nội dung cơ bản của phương pháp đó?
HS nghiên cứu thông tin trình bày được nội dung cơ bản của phương pháp phân tích thế hệ lai.
GV yêu cầu HS quan sát hình 1.2 nêu nhận xét từng cặp tính trạng đem lai.
HS nghiên cứu, quan sát và phân tích hình, nêu được sự tương phản của từng cặp tính trạng.
GV hỏi: vì sao Menđen chọn đậu Hà Lan làm đối tượng nghiên cứu?
HS trả lời được: đậu Hà Lan có hoa lưỡng tính, tự thụ phấn nghiêm ngặt.
HĐ3: Một số thuật ngữ và kí hiệu cơ bản của di truyền học.
Mục tiêu: HS hiểu và ghi nhớ một số kí hiệu và thuật ngữ trong di truyền học.
Cách tiến hành: giảng giải.
GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin và hướng dẫn HS nghiên cứu một số thuật ngữ.
HS nghiên cứu thông tin, ghi nhớ kiến thức.
GV giới thiệu một số kí hiệu.
HS theo dõi, ghi nhớ.
I. Di truyền học
 Di truyền là hiện tượng truyền đạt các tính trạng của bố mẹ, tổ tiên cho con cháu.
Biến dị là hiện tượng con sinh ra khác bố mẹ và khác nhau về nhiều chi tiết
Di truyền học nghiên cứu cơ sở vật chất, cơ chế, tính quy luật của hiện tượng di truyền và biến dị.
Ý nghĩa: 
+ Là cơ sở lý thuyết của koa học chọn giống 
+ Có vai trò to lớn đối với y học.
+ Có tầm quan trọng trong công nghệ sinh học hiện đại.
II. Menđen – người đặt nền móng cho di truyền học.
Phương pháp phân tích thế hệ lai: 
+ Lai các cặp bố mẹ khác nhau về một hoặc một số cặp tính trạng thuần chủng tương phản, rồi theo dõi từng cặp tính trạng trên con cháu.
+ Dùng toán thống kê phân tích số liệu thu được. Từ đó rút ra quy luật di truyền.
III. Một số thuật ngữ và kí hiệu cơ bản của di truyền học
Thuật ngữ: 
+ Tính trạng: là đặc điểm về hình thái, cấu tạo, sinh lí của một cơ thể.
+ Cặp tính trạng tương phản: là hai trạng thái biểu hiện trái ngược nhau của cùng loại tính trạng.
+ Nhân tố di truyền: quy định các tính trạng.
+ Giống thuần chủng: có đặc tính di truyền đồng nhất.
Kí hiệu:
+ P: cặp bố mẹ.
+ X : Phép lai.
+ G: giao tử.
+ F: thế hệ con.
4. Củng cố và luyện tập:
- GV: Trình bày nội dung phương pháp phân tích thế hệ lai của Menđen?
- HS: 
+ Lai các cặp bố mẹ khác nhau về một hoặc một số cặp tính trạng thuần chủng tương phản, rồi theo dõi từng cặp tính trạng trên con cháu.
+ Dùng toán thống kê phân tích số liệu thu được. Từ đó rút ra quy luật di truyền.
- GV: vì sao Menđen chọn đậu Hà Lan làm đối tượng nghiên cứu?
- HS: vì đậu Hà Lan có hoa lưỡng tính, tự thụ phấn nghiêm ngặt.
5. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà:
- Học thuộc bài và trả lời câu hỏi sgk
- Xem bài “ lai một cặp tính trạng ”
- Nghiên cứu và điền tỉ lệ vào cột trống trong bảng 2/tr8.
- Nghiên cứu nội dung và sơ đồ giải thích kết quả thí nghiệm lai một cặp tính trạng của menđen.
V. Rút kinh nghiệm:
- Chuẩn bị:	
- Nội dung	
- Phương pháp:	
- Hình thức tổ chức:	
- Sử dụng đồ dùng dạy học:	
Ngày dạy: 
LAI MỘT CẶP TÍNH TRẠNG
Tiết 2 
 Bài 2 : 
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức :
HS trình bày và phân tích được thí nghiệm lai một cặp tính trạng của Menđen.
Hiểu và ghi nhớ các khái niệm kiểu hình, kiểu gen, thể đồng hợp, thể dị hợp.
Hiểu và phát biểu được nội dung quy luật phân li.
Giải thích đựơc kết quả thí nghiệm theo quan điểm của Menđen.
2. Kỹ năng: 
Phát triển kĩ năng phân tích kênh hình.
Rèn kĩ năng phân tích số liệu, tư duy lôgic
3. Thái độ: Củng cố niềm tin vào khoa học khi nghiên cứu tính quy luật của hiện tượng sinh học
II. Chuẩn bị:
- Giáo viên: 
Giáo án, SGK, SGV.
Tranh vẽ sơ đồ hình 2.3 SGK/tr9.
- Học sinh: 
Tập, viết, SGK.
Nghiên cứu và điền tỉ lệ vào cột trống trong bảng 2/tr8.
Nghiên cứu nội dung và sơ đồ giải thích kết quả thí nghiệm lai một cặp tính trạng của menđen.
III. Phương pháp:
- Quan sát tìm tòi - Hợp tác nhóm nhỏ- Thuyết trình- Hỏi đáp tìm tòi.
IV. Tiến trình: 
1. Ổn định: 
Kiểm diện học sinh: 	
2. Kiểm tra bài cũ : 
- GV: Trình bày nội dung phương pháp phân tích thế hệ lai của Menđen? vì sao Menđen chọn đậu Hà Lan làm đối tượng nghiên cứu? (10đ)
- HS: 
+ Lai các cặp bố mẹ khác nhau về một hoặc một số cặp tính trạng thuần chủng tương phản, rồi theo dõi từng cặp tính trạng trên con cháu.
+ Dùng toán thống kê phân tích số liệu thu được. Từ đó rút ra quy luật di truyền.
- HS: vì đậu Hà Lan có hoa lưỡng tính, tự thụ phấn nghiêm ngặt.
3. Bài mới:
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung bài học
Mở bài : - GV yêu cầu HS trình bày nội dung cơ bản của phương pháp phân tích các tích thế hệ lai của Menđen . 
- Vậy sự di truyền các tính trạng của bố mẹ cho con cháu như thế nào? Để trả lời câu hỏi này ta nghiên cứu bài 2: Lai một cặp tính trạng.
Hoạt động 1: Thí nghgiệm của Menđen.
* Mục tiêu: HS hiểu và trình bày được thí nghiệm lai một cặp tính trạng của Menđen. Phát biểu được nội dung quy luật phân li.
Cách tiến hành:
- GV: Hướng dẫn HS quan sát hình 2.1, giới thiệu sự thụ phấn nhân tạo trên hoa đậu Hà Lan.
- HS: Quan sát , theo dõi và ghi nhớ .
- GV: Yêu cầu nghiên cứu bảng 2 điền tỉ lệ các loại kiểu hình ở F2 vào ô trống.
- HS: nghiên cứu, hoàn thành bảng .
- GV: giải thích về sự thay đổi giống loài mẹ thì kết quả thu được không thay đổi. Vậy vai trò của bố mẹ như nhau.
- GV: Yêu cầu HS hoàn thành bài tập điền từ tr9
- HS: Chọn cụm từ điền vào ô trống: 1- Đồng tính, 2- 3 trội:1 lặn. 
- GV: Yêu cầu HS nhắc lại quy luật phân li khi đã hoàn chỉnh.
HĐ2: Menđen giải thích kết quả thí nghiệm .
* Mục tiêu: HS giải thích được kết quả thí nghiệm theo quan niệm của Menđen
Cách tiến hành:
- GV: giải thích quan niệm đương thời của Menđen về sự di truyền hoà hợp. 
Nêu quan niệm của Menđen về giao tử thuần khiết. 
- HS lắng nghe và ghi nhớ.
- GV treo sơ đồ H2.3: giải thích kết quả thí nghiệm lai một cắp tính trạng của Menđen.
- HS theo dõi.
- GV yêu cầu HS làm bài tập SGK/tr9..
- HS làm được: 
+ GF1: 1A : 1a.
+ Hợp tử F2 có tỉ lệ: 1AA: 2Aa: 1aa.
- GV chốt lại cách giải thích kết quả thí nghiệm là sự phân li của mỗi nhân tố di truyền về một giao tử và giữ nguyên bản chất như cơ thể thuần chủng của P.
a/ Thí nghiệm :
Lai 2 giống đậu Hà Lan khác nhau về 1 cặp tính trạng thuần chủng tương phản.
VD: 
P: Hoa đỏ x Hoa trắng .
F1: Hoa đỏ.
F2: 3 hoa đỏ : 1 hoa trắng.
b/ Nội dung quy luật phân li:
Khi lai 2 bố mẹ khác nhau về 1 cặp tính trạng thuần chủng tương phản trhì F1 đồng tính, còn F2 phân li theo tỉ lệ 3 trội : 1 lặn. 
- Theo Menđen:
+ Mỗi tính trạng do cặp nhân tố di truyền quy định.
+ Trong quá trình phát sinh giao tử có sự phân li cặp nhân tố di truyền.
+ Các nhân tố di truyền được tổ hợp lại trong thụ tinh.
4. Củng cố và luyện tập:
- GV: Phát biểu nội dung của quy luật phân li?
- HS: Khi lai 2 bố mẹ khác nhau về 1 cặp tính trạng thuần chủng tương phản trhì F1 đồng tính, còn F2 phân li theo tỉ lệ 3 trội : 1 lặn. 
- GV: Giải thích kết quả thí nghiệm của menđen?
- HS: + Mỗi tính trạng do cặp nhân tố di truyền quy định.
+ Trong quá trình phát sinh giao tử có sự phân li cặp nhân tố di truyền.
+ Các nhân tố di truyền được tổ hợp lại trong thụ tinh.
5. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà:
- Học thuộc bài và trả lời câu hỏi sgk
- Xem bài “ lai một cặp tính trạng”
- Kẻ sẵn bảng sgk
V. Rút kinh nghiệm:
- Chuẩn bị:	
- Nội dung	
- Phương pháp:	
- Hình thức tổ chức:	
- Sử dụng đồ dùng dạy học: