Giáo án lớp 9 môn Sinh học - Chương V: Di truyền học người

Ngày soạn: 21.11. 2009
Ngày dạy: 23- 28/11
Chương V: DI TRUYỀN HỌC NGƯỜI
Tuần 16 - Tiết 31 
Bài 28: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
DI TRUYỀN NGƯỜI
I /Mục tiêu :
1. Kiến thức: HS 
- Sử dụng phương pháp nghiên cứu phả hệ để phân tích sự di truyền của một vài tính trạng hay bị đột biến ở người.
- Phân biệt được sinh đôi cùng trứng và sinh dôi khác trứng.
- Nêu được ý nghĩa của phương pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh trong Di truyền học.
2. Kĩ năng: - Rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích để thu nhận kiến thức từ hình vẽ.
- Rèn luyện kỹ năng làm việc theo nhóm và làm việc với SGK.
II / Đồ dùng dạy học:
GV: Tranh phóng to hình 28.1-3 SGK .
HS: + Kiến thức cũ: Di truyền giới tính.
 + Phiếu học tập: Phân biết trẻ đồng sinh cùng trứng với trẻ đồng sinh khác trứng.
III/ Hoạt động dạy và học:
Ổn định lớp:
KTBC: 
Bài mới
GV thông báo 2 khó khăn chính mà SGK đề cập. Ngoài ra còn có 1số khó khăn khác:
+ Không thể tiến hành thí nghiệm trên cơ thể người.
+ Không thể tạo các điều kiện đồng nhất cho T/n.
+ Sự không đồng đều trong phát triển cá thể do điều kiện xã hội không giống nhau.
Do đó phải có phương pháp thích hợp.
Tuy nhiên việc nghiên cứu di truyền người cũng có một số thuận lợi:
+ Không những được nhiều nhà khoa học, bác sĩ bỏ công sức nghiên cứu mà còn thu hút nhiều nhà sản xuất của các công ty dược phẩm lớn.
+ Mọi thành tựu khoa học mới nhất đều được ưu tiên cho người: Các nhà KH có những phương pháp nghiên cứu hiện đại để đi sâu nghiên cứu DT người.
+ Có thể dùng nhiều dạng SV khác nhau (chuột cobay, khỉ, lợn) làm đối tượng nghiên cứu trước khi áp dụng cho con người.
Hoạt động 1: Tìm hiểu việc nghiên cứu phả hệ:
- GV lưu ý HS: Cần nắm vững các ký hiệu trước khi theo dõi sơ đồ hình 28.1 SGK 
- GV treo tranh phóng to hình 28.1 cho HS quan sát , yêu cầu các em tìm hiểu SGK trả lời các câu hỏi sau: 
? Mắt nâu, mắt đen tính trạng nào là trội?
? Sự di truyền tính trạng màu mắt có liên quan đến giới tính không? Vì sao? (không liên quan đến giới tính vì cả 2 gia đình được lập phả hệ nghiên cứu di truyền màu mắt , ở F2 đều có tỉ lệ nam : nữ có màu mắt nâu hoặc đen là 1:1. Điều đó cho thấy gen qui định tính trạng này không nằm trên NST giới tính (mà nằm trên NST thường)
- GV nêu VD2 SGK cho biết bệnh máu khóđông do một gen đột biến lặn qui định.
? Sự di truyền bệnh máu khó đông có liên quan đến giới tính không? Vì sao?
+ Lập sơ đồ phả hệ:
? Qua 2 ví dụ trên hãy cho biết trong nghiên phả hệ người ta đã làm gì?
? Mục đích của nghiên cứu phả hệ?
? Khi nào người ta áp dụng phương pháp này?
? Phương pháp nghiên cứu phả hệ là gì?
-HS giải thích các ký hiệu trên hình (đã che chú thích).
HS nghiên cứu VD1 thảo luận nhóm nhỏ thực hiện ▼SGK
+ Tính trạng mắt nâu là trội so với mắt đen vì nó thể hiện ở đời F1 (100% mắt nâu).
+ Không liên quan gì đến giới tính vì cả 3 thế hệ P, F1, F2 đều có người mắc bệnh cả ở 2 giới tính .
- HS đọc VD sgk, thảo luận nhóm, cử đại diện trình bày nêu được:
+ Sự di truyền máu khó đông có liên quan đến giới tính vì do gen lặn qui định và thường thấyxuất hiện bệnh ở nam giới. Sơ đồ minh họa: Nếu qui ước :gen a gây bệnh ,gen A không gây bệnh. Theo đề ra ta có sơ đồ lai:
F1 : XAXa × XAY
GF1 : XA : Xa XA : Y
F2 : XAXA : XAXa : XAY : XaY (Bị bệnh)
+ Lập sơ đồ phả hệ:
- HS thảo luận nhóm, trả lời:
+ Theo dõi sự DT của một tính trạng thuộc những người cùng dòng họ qua nhiều thế hệ (ít nhất 3 thế hệ) và lập sơ đồ phả hệ .
+ Để xác định xem tính trạng cần quan tâm là do gen trội hay gen lặn qui định , do 1 hay nhiều gen chi phối, có liên kết với giới tính hay không? 
+ Khi biết tổ tiên hoặc con cháu của người mang tính trạng cần nghiên cứu.
- Khi nghiên cứu di truyền người phải dùng phương pháp này vì:
+ Người sinh sản chậm và đẻ ít con.
+ Vì lý do XH, không thể áp dụng phương pháp lai và gây đột biến.
+ Phương pháp này đơn giản, dễ thực hiện, cho hiệu quả cao.
I- Nghiên cứu phả hệ:
- Phương pháp theo dõi sự DT của 1 tính trạng nhất định trên những người thuộc cùng dòng họ qua nhiều thế hệ để xác định đặc điểm di truyền của tính trạng đó (trội, lặn, do một hay nhiều gen kiểm soát) gọi là phương pháp nghiên cứu phả hệ.
- Dïng ®Ó x¸c ®Þnh ®Æc ®iÓm di truyÒn tréi lÆn do 1 gen hay nhiÒu gen quy ®Þnh, cã liªn kÕt víi giíi tÝnh hay kh«ng.
Hoạt động 2: Nghiên cứu trẻ đồng sinh 
Trẻ đồng sinh cùng trứng và khác trứng:
- GV treo tranh phóng to hình 28.2 SGK cho HS quan sát và yêu cầu các em tìm hiểu SGK trả lời các câu hỏi sau:
? Sơ đồ hình 28.2a và sơ đồ hình 28.2b giống và khác nhau ở điểm nào?
GV giải thích qua hướng dẫn sơ đồ.
* Giống: Đều minh họa quá trình phát triển từ giai đoạn trứng được thụ tinh tạo thành hợp tử, hợp tử phân bào phát triển thành phôi.
* Khác: 
+ Hình 28.2a: 
- Một trứng được thụ với tinh trùng tạo thành 1 hợp tử 
- Ở lần phân bào đầu tiên của hợp tử, 2 phôi bào tách rời nhau, mỗi phôi bào phát triển thành 1 phôi. Sau đó mỗi phôi phát triển thành 1 em bé. Vậy là 2 em bé này được sinh ra từ1 hợp tử.
+ Hình 28.2b: 
-Hai trứng được thụ tinh với 2 tinh trùng tạo thành hai h.tử.
- Mỗi hợp tử trong 2 hợp tử phát triển thành 1 phôi. Sau đó 1 phôi phát triển thành 1 em bé 
Kết quả: Hai em bé được hình thành từ 2 hợptử khácnhau
? Tại sao trẻ sinh đôi cùng trứng đều là nam hay đều là nữ
(Vì chúng được phát triển từ 1 hợp tử có chung bộ NST trong đó có cặp NST giới tính qui định giới tính cùng giống nhau)
? Đồng sinh khác trứng là gì? Những đứa trẻ đồng sinh khác trứng có thể khác nhau về giới tính hay không? Tại sao?
? Đồng sinh cùng trứng và khác trứng khác nhau ở điểm căn bản nào? (Đồng sinh cùng trứng có bộ NST giống hệt nhau, khác trứng có bộ NST khác nhau).
2) Ý nghĩa của nghiên cứu trẻ đồng sinh :
- GV cho HS đọc mục Em có biết SGK về 2 em sinh đôi : Phú và Cường :
? Tính trạng nào của 2 anh em hầu như không thay đổi hoặc ít thay đổi do tác động của môi trường ?
? Tính trạng nào dễ bị thay đổi do điều kiện môi trường (Môi trường công việc và xã hội)
? Làm thế nào để xác vai trò của KG và vai trò của môi trường đối với sự hình thành tính trạng ở người?
GV giải thích: Nuôi các trẻ này trong hoàn cảnh đồng nhất hoặc nuôi tách trong hoàn cảnh khác nhau rồi so sánh điểm giống nhau và khác nhau từ đó xác định đặc tính nào do gen qui định là chủ yếu tính trạng nào chịu ảnh hưởng của môi trường.
? Ý nghĩa của nghiên cứu trẻ đồng sinh là gì?
(Có thể xác định tính trạng nào do gen quyết định là chủ yếu .Tính trạng nào chịu ảnh hưởng nhiều ảnh hưởng của môi trường và xã hội)
- HS quan sát tranh phóng to hình 28.2 SGK, thảo luận nhóm và cử đại diện trình bày. 
+ Vì được sinh ra từ cùng 1 hợp tử mà hợp tử chỉ chứa 1 cặp NST giới tính (XX hoặc XY) nên hai trẻ này đều là nữ hoặc đều là nam.
+ Hai trẻ đồng sinh khác trứng là hai trẻ được sinh ra từ 2 trứng khác nhau. Trong đó trứng này có thể được thụ tinh với tinh trùng X; trứng kia có thể được thụ tinh từ tinh trùng Y. Vì vậy giới tính 2 trẻ này có thể khác nhau (1nam, 1nữ) + Đồng sinh cùng trứng: Các trẻ sinh ra chỉ từ 1 trứng mà trứng này được thụ tinh với 1 tinh trùng.
+ Đồng sinh khác trứng: Các trẻ sinh ra từ các trứng khác nhau, mà mỗi trứng được thụ tinh với 1tinh trùng khác nhau. 
- HS tìm hiểu SGK trao đổi nhóm trả lời:
+ Là tính trạng chất lượng (Hai anh em giống nhau như hai giọt nước: tóc đen hơi quăn, mũi dọc dừa, mắt đen).
+ Là tính trạng số lượng (chiều cao, giọng nói, nước da).
Trẻ đồng sinh là những trẻ sinh ra cùng 1 thời điểm ở cùng 1 cơ thể mẹ gồm :
+ Trẻ đồng sinh cùng trứng: do 1 trứng được thụ tinh với 1 tinh trùng thành hợp tử. Hợp tử khi phân chia tách ra thành nhiều phôi riêng biệt. Các phôi này có cùng KG nên trẻ được sinh ra cùng giới.
+ Trẻ đồng sinh khác trứng: Được phát triển từ nhiều phôi thai, mỗi phôi thai có nguồn gốc từ 1 hợp tử khác nhau do đó có KG khác nhau nên cùng giới hoặc khác giới 
- Ý nghĩa: Giúp hiểu rõ vai trò của KG, vai trò của môi trường đối với sự hình thành tính trạng, tìm hiểu sự ảnh hưởng khác nhau của môi trường đối với tính trạng số lượng và tính trạng chất lượng 
II / Nghiên cứu trẻ đồng sinh
- Trẻ đồng sinh là những trẻ sinh ra cùng 1 thời điểm ở cùng 1 cơ thể mẹ gồm:
+ Trẻ đồng sinh cùng trứng: do 1 trứng được thụ tinh với 1 tinh trùng thành hợp tử. Hợp tử khi phân chia tách ra thành nhiều phôi riêng biệt. Các phôi này có cùng KG nên trẻ được sinh ra cùng giới.
+ Trẻ đồng sinh khác trứng: Được phát triển từ nhiều phôi thai, mỗi phôi thai có nguồn gốc từ 1 hợp tử khác nhau do đó có KG khác nhau nên cùng giới hoặc khác giới 
- Ý nghĩa: Giúp hiểu rõ vai trò của KG, vai trò của môi trường đối với sự hình thành tính trạng, tìm hiểu sự ảnh hưởng khác nhau của môi trường đối với tính trạng số lượng và tính trạng chất lượng 
4 / Củng cố :
- Cho HS đọc chậm phần tóm tắt cuối bài, nêu những nôi dung chính.
- Làm bài tập: Chọn câu trả lời đúng
1) Khi nào người ta dùng phương pháp nghiên cứu phả hệ? 
a) Khi biết tổ tiên trực tiếp.	b) Khi biết con cháu.
c) Khi cần nghiên cứu tính trạng đó.	d) Cả a và b đúng.
2) Điều khác nhau căn bản giữa đồng sinh cùng trứng và đồng sinh khác trứng là gì? 
a) Trẻ đồng sinh cùng trứng bao giờ cũng cùng giới, trẻ đồng sinh khác trứng có thể cùng giới hoặc khác giới.
b) Trẻ đồng sinh cùng trứng có cùng KG, trẻ đồng sinh khác trứng có KG khác nhau.
c) Trẻ đồng sinh cùng trứng có khuôn mặt giống nhau, màu mắt và dạng tóc rất giống nhau.Trẻ đồng sinh khác trứng thì khác. 
d) Trẻ em đồng sinh cùng trứng được sinh ra từ cùng 1 hợp tửdo 1 trứng kết hợp với 1 tinh trùng. Trẻ em đồng sinh khác trứng được sinh ra từ nhiều trứng khác nhau.* 
5 / Dặn dò : 
- Học bài và phần kết luận sgk.
Trả lời các câu hỏi sau:
+ Phương pháp phả hệ là gì? 
+ Trẻ đồng sinh cùng trứng khác trẻ đồng sinh khác trứng như thế nào?
+ Hãy tìm ví dụ về trẻ đồng sinh ở địa phương em. 
Chuẩn bị bài : Bệnh và tật di truyền ở người
 + kiến thức cũ: Đột biến gen, đột biến NST.
 + Tranh ảnh: đột biến gen, đột biến NST, sơ đồ bệnh Tơc nơ. 
Nhận xét , rút kinh nghiệm:
Ngày soạn : 22.11.2009	
Ngày dạy : 23.11 – 28.11
Tuần 16 - Tiết 32 
Bài 29: BỆNH VÀ TẬT DI TRUYỀN Ở NGƯỜI
I / Mục tiêu: 
1. Kiến thức: 
- Nhận biết được bệnh Đao và bệnh Tơc nơ qua các đặc điểm hình thái của bệnh nhân.
- Trình bày được các đặc điểm di truyền của các bệnh: bạch tạng, câm điếc bẩm sinh và tật 6 ngón tay.
- Nêu được nguyên nhân các tật bệnh di truyền và đề xuất một số biện pháp hạn chế phát sinh chúng.
2. Kĩ năng: - Rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích so sánh để thu nhận kiến thức từ hình vẽ.
 - Rèn luyện kỹ năng hợp tác theo nhóm và làm việc với SGK.
3. Thái độ: Giáo dục HS ý thức bảo vệ môi trường.
II / Đồ dùng dạy học: 
GV: Tranh phóng to hình 29.1-3 SGK
- HS: + kiến thức cũ: Đột biến gen, đột biến NST.
 + Tranh ảnh: đột biến gen, đột biến NST, sơ đồ bệnh Tơc nơ. 
III/ Hoạt động dạy và học:
Ổn định lớp:
 ... g.
Ngày soan:05/12/2009 
Ngày day: 08.12 – 12.12
Tuần 18 - Tiết 36 
Bài 33: Gây đột biến nhân tạo trong chọn giống.
A. Mục tiêu: 
- Giúp hs trình bày được sự cần thiết phải chọn tác nhân cụ thể khi gây đột biến. Phương pháp sử dụng tác nhân vật lí, hoá học để gây đột biến. HS giải thích được sự giống nhau và khác nhau trong việc sử dụng các thể gây đột biến.
- Rèn luyện cho hs kĩ năng nghiên cứu thông tin phát hiện kiến thức, so sánh tổng hợp, khái quát hoá kiến thức.
- Giáo dục ý thức tìm hiểu thành tựu khoa học, tạo lòng yêu thích môn học.
B. Phương tiện, chuẩn bị: 
1. GV: Tư liệu về chọn giống, thành tựu khoa học (Sách di truyền học: Phan Cự Nhân) 
2: HS: Phiếu học tập: 
Tác nhân
Tiến hành
Kết quả
ứng dụng
Tia phóng xạ ò
Tia tử ngoại
Sốc nhiệt
C. Tiến trình lên lớp: 
I. Ổn định 
II. Kiểm tra bài cũ: 
III. Bài mới: 
1. Giới thiệu bài: Thế nào là đột biến và đột biến có ý nghĩa như thế nào trong thực tiễn?
2. Phát triển bài: 
HĐ 1: Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lí
Hoạt động của thầy 
Ho¹t ®éng cña HS
- GV y/c hs ghi nhớ thông tin và hoàn thành nội dung phiếu học tập.
- GV kẻ phiếu trên bảng y/c đại diện các nhóm lên điền.
- GV đánh giá hoạt động và kết quả các nhóm giúp hs hoàn thiện kiến thức.
I. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lí.
- HS sö dông th«ng tin SGK ®Ó hoàn thành bảng
- Đại diện HS điền bảng, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung vµ hoµn thiÖn kiÕn thøc.
Tác nhân
Tiến hành
Kết quả
Ứng dụng
1.Tia phóng xạ g, b, a
- Chiếu tia, các tia xuyên qua màng, mô (xuyên sâu)
- Tác động lên ADN
- Gây đột biến gen.
- Chấn thương gây ĐB ở NST
- Chiếu xạ vào hạt nảy mầm, đỉnh sinh trưởng.
- Mô thực vật nuôi cây.
2.Tia tử ngoại
- Chiếu tia, các tia xuyên qua màng (xuyên nông) 
- Gây ĐB gen
- Xử lí VSV bào tử và hạt phấn.
3. Sốc nhiệt
- Tăng giảm t0 môi trường đột ngột
- Mất cơ chế tự bảo vệ sự cân bằng.
- Tổn thương thoi phân bào ¦ rối loạn phân bào.
- Đột biến số lượng NST.
- Gây hiện tượng đa bội ở 1 số cây trồng (đặc biệt là họ cà)
Ho¹t ®éng 2: G©y ®ét biÕn nh©n t¹o b»ng t¸c nh©n ho¸ häc
Ho¹t ®éng cña GV 
Ho¹t ®éng cña HS
- Yªu cÇu HS ®äc th«ng tin SGK môc II vµ tr¶ lêi c©u hæi:
- T¹i sao khi thÊm vµo tÕ bµo, mét sè ho¸ chÊt l¹i g©y ®ét biÕn gen? Trªn c¬ së nµo mµ ng­êi ta hi väng cã thÓ g©y ra nh÷ng ®ét biÕn theo ý muèn?
- T¹i sao dïng c«nxixin cã thÓ g©y ra c¸c thÓ ®a béi?
- Ng­êi ta dïng t¸c nh©n ho¸ häc ®Ó t¹o ra c¸c ®ét biÕn b»ng nh÷ng ph­¬ng ph¸p nµo?
- HS sö dông th«ng tin SGK ®Ó tr¶ lêi c¸c c©u hái.
- 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung vµ hoµn thiÖn kiÕn thøc.
II/- G©y ®ét biÕn nh©n t¹o b»ng t¸c nh©n ho¸ häc 
- Dïng ho¸ chÊt (EMS. NMU, NEU...) g©y ®ét biÕn gen: chóng ngÊm vµo tÕ bµo "t¸c ®éng vµo tÕ bµo " t¸c ®éng lªn ph©n tö ADN lµm mÊt thay thÕ hoÆc thªm mét cÆp nuclª«tit. Cã lo¹i ho¸ chÊt chØ t¸c ®éng 1 lo¹i nuclª«tit nhÊt ®Þnh " cã kh¶ n¨ng chñ ®éng g©y đét biÕn theo ý muèn.
- Dïng conxixin t¹o thÓ ®a béi. C«nxixin thÊm vµo m« ®ang ph©n bµo, c«nxixin c¶n trë sù h×nh thµnh thoi ph©n bµo lµm NST kh«ng ph©n li.
- Ph­¬ng ph¸p: ng©m h¹t kh« hay h¹t ®ang n¶y mÇm ë thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh vµo dung dÞch ho¸ chÊt cã nång ®é thÝch hîp.
+ Tiªm dung dÞch vµo bÇu nhuþ.
+ QuÊn b«ng tÈm ho¸ chÊt vµo ®Ønh sinh tr­ëng.
+ Cho ho¸ chÊt t¸c ®éng lªn tinh hoµn hoÆc buång trøng.
Ho¹t ®éng 3: Sö dông ®ét biÕn nh©n t¹o trong chän gièng
Ho¹t ®éng cña GV 
Ho¹t ®éng cña HS
- GV ®Þnh h­íng: sö dông ®ét biÕn nh©n t¹o trong chän gièng gåm:
+ Chän gièng VSV, chän gièng c©y trång, chän gièng ®éng vËt.
- Yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK vµ tr¶ lêi c©u hái:
- Ng­êi ta sö dông c¸c thÓ ®ét biÕn trong chän gièng VSV vµ c©y trång theo h­íng nµo? T¹i sao?
- T¹i sao ng­êi ta Ýt sö dông ph­¬ng ph¸p g©y ®ét biÕn trong chän gièng vËt nu«i?
- HS l¾ng nghe.
- HS nghiªn cøu SGK, trao ®æi nhãm vµ tr¶ lêi.
- 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung vµ rót ra kÕt luËn.
III/ - Sö dông ®ét biÕn nh©n t¹o trong chän gièng 
- C¸c ®ét biÕn nh©n t¹o ®­îc sö dông lµm nguyªn liÖu chän gièng ¸p dông chñ yÕu víi VSV vµ c©y trång.
1. Chän gièng VSV
- Chän c¸c thÓ ®ét biÕn t¹o ra chÊt cã ho¹t tÝnh cao.
- Chän thÓ ®ét biÕn sinh tr­ëng m¹nh ®Ó t­ng sinh khèi ë nÊm men vµ vi khuÈn.
- Chän c¸c thÓ ®ét biÕn gi¶m søc sèng, kh«ng cßn kh¶ n¨ng g©y bÖnh ®Ó s¶n xuÊt v¨cxin.
2. Trong chän gièng c©y trång
- Chän c¸c ®ét biÕn rót ng¾n thêi gian sinh tr­ëng, t¨ng n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng, chèng s©u bÖnh, chèng chÞu ®­îc víi ®iÒu kiÖn bÊt lîi ®Ó nh©n lªn hoÆc sö dông lai t¹o kÕt hîp víi chän läc ®Ó t¹o ra gièng míi.
3. §èi víi vËt nu«i
- ChØ sö dông víi 1 sè ®éng vËt bËc thÊp khã ¸p dông cho ®éng vËt bËc cao v× ®éng vËt bËc cao s¬ quan sinh s¶n n»m s©u trong c¬ thÓ, dÔ g©y chÕt hoÆc khã ¸p dông.
IV. Kiểm tra, đánh giá: 
? Con người đã gây ĐB nhân tạo bằng loài tác nhân nào và tiến hành như thế nào.
V. Dặn dò: 
- Học bài và trả lời câu hỏi sgk
- Đọc trước bài: Thái hóa do tự thụ phấn và do giao phối gần.
- Ôn tập kiểm tra học kỳ I.
Tuần 19 - TiÕt 37
Ngµy so¹n: 11/12/2009
Ngµy d¹y: 15/12 – 19/12
Bµi 40: ¤n tËp phÇn di truyÒn vµ biÕn dÞ
I. Môc tiªu
1. VÒ kiÕn thøc
- Häc sinh hÖ thèng ho¸ ®­îc c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ di truyÒn vµ biÕn dÞ.
- BiÕt vËn dông lÝ thuyÕt vµo thùc tiÔn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng.
2. VÒ kÜ n¨ng
- TiÕp tôc rÌn luyÖn kÜ n¨ng t­ duy lÝ luËn, trong ®ã chñ yÕu lµ kÜ n¨ng so s¸nh, tæng hîp, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc.
II. §å dïng d¹y vµ häc
- Néi dung tõ b¶ng 40.1 tíi 40.5 SGK.
III. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng
1. Ổn ®Þnh 
2. KiÓm tra
3. Bµi míi
Ho¹t ®éng 1: HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc
Ho¹t ®éng cña GV 
Ho¹t ®éng cña HS
- GV chia líp thµnh 10 nhãm nhá vµ yªu cÇu:
+ 2 nhãm cïng nghiªn cøu 1 néi dung.
+ Hoµn thµnh b¶ng kiÕn thøc tõ 40.1 ®Õn 40.5
- GV qu¸n s¸t, h­íng dÉn c¸c nhãm ghi kiÕn thøc c¬ b¶n.
- GV nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc.
- C¸c nhãm kÎ s½n b¶ng theo mÉu SGK.
- Trao ®æi nhãm thèng nhÊt ý kiÕn, hoµn thµnh néi dung c¸c b¶ng.
- §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy trªn m¸y chiÕu, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.
- HS tù söa ch÷a vµ ghi vµo vë bµi tËp.
B¶ng 40.1 – Tãm t¾t c¸c quy luËt di truyÒn
Tªn quy luËt
Néi dung
Gi¶i thÝch
ý nghÜa
Ph©n li
Do sù ph©n li cña cÆp nh©n tè di truyÒn trong sù h×nh thµnh giao tö chØ chøa mét nh©n tè trong cÆp.
C¸c nh©n tè di truyÒn kh«ng hoµ trén vµo nhau.
- Ph©n li vµ tæ hîp cña cÆp gen t­¬ng øng.
- X¸c ®Þnh tÝnh tréi (th­êng lµ tÝnh tr¹ng tèt).
Ph©n li ®éc lËp
Ph©n li ®éc lËp cña c¸c cÆp nh©n tè di truyÒn trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö.
F2 cã tØ lÖ mçi kiÓu h×nh b»ng tÝch tØ lÖ cña c¸c tÝnh tr¹ng hîp thµnh nã.
T¹o biÕn dÞ tæ hîp.
Di truyÒn liªn kÕt
C¸c tÝnh tr¹ng do nhãm nhãm gen liªn kÕt quy ®Þnh ®­îc di truyÒn cïng nhau.
C¸c gen liªn kÕt cïng ph©n li víi NST trong ph©n bµo.
T¹o sù di truyÒn æn ®Þnh cña c¶ nhãm tÝnh tr¹ng cã lîi.
Di truyÒn liªn kÕt víi giíi tÝnh
ë c¸c loµi giao phèi tØ lÖ ®ùc; c¸i xÊp xØ 1:1
Ph©n li vµ tæ hîp cña cÆp NST giíi tÝnh.
§iÒu khiÓn tØ lÖ ®ùc: c¸i.
B¶ng 40.2 – Nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña NST
 qua c¸c k× trong nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n
C¸c k×
Nguyªn ph©n
Gi¶m ph©n I
Gi¶m ph©n II
K× ®Çu
NST kÐp co ng¾n, ®ãng xo¾n vµ ®Ýnh vµo sîi thoi ph©n bµo ë t©m ®éng.
NST kÐp co ng¾n, ®ãng xo¾n. CÆp NST kÐp t­¬ng ®ång tiÕp hîp theo chiÒu däc vµ b¾t chÐo.
NST kÐp co ng¾n l¹i thÊy râ sè l­îng NST kÐp (®¬n béi).
K× gi÷a
C¸c NST kÐp co ng¾n cùc ®¹i vµ xÕp thµnh 1 hµng ë mÆt ph¼ng xÝch ®¹o cña thoi ph©n bµo.
Tõng cÆp NST kÐp xÕp thµnh 2 hµng ë mÆt ph¼ng xÝch ®¹o cña thoi ph©n bµo. 
C¸c NST kÐp xÕp thµnh 1 hµng ë mÆt ph¼ng xÝch ®¹o cña thoi ph©n bµo.
K× sau
Tõng NST kÐp chÎ däc ë t©m ®éng thµnh 2 NST ®¬n ph©n li vÒ 2 cùc tÕ bµo.
C¸c NST kÐp t­¬ng ®ång ph©n li ®éc lËp vÒ 2 cùc tÕ bµo.
Tõng NST kÐp chÎ däc ë t©m ®éng thµnh 2 NST ®¬n ph©n li vÒ 2 cùc tÕ bµo.
K× cuèi
C¸c NST ®¬n n»m gän trong nh©n víi sè l­îng b»ng 2n nh­ ë tÕ bµo mÑ.
C¸c NST kÐp n»m gän trong nh©n víi sè l­îng n (kÐp) b»ng 1 nöa ë tÕ bµo mÑ.
C¸c NST ®¬n n»m gän trong nh©n víi sè l­îng b»ng n (NST ®¬n).
B¶ng 40.3 – B¶n chÊt vµ ý nghÜa cña c¸c qu¸ tr×nh
 nguyªn ph©n, gi¶m ph©n vµ thô tinh
C¸c qu¸ tr×nh
B¶n chÊt
ý nghÜa
Nguyªn ph©n
Gi÷ nguyªn bé NST, nghÜa lµ 2 tÕ bµo con ®­îc t¹o ra cã 2n NST gièng nh­ mÑ.
Duy tr× æn ®Þnh bé NST trong sù lín lªn cña c¬ thÓ vµ ë loµi sinh sản v« tÝnh.
Gi¶m ph©n
Lµm gi¶m sè l­îng NST ®i 1 nöa, nghÜa lµ c¸c tÕ bµo con ®­îc t¹o ra cã sè l­îng NST (n) b»ng 1/2 cña tÕ bµo mÑ.
Gãp phÇn duy tr× æn ®Þnh bé NST qua c¸c thÕ hÖ ë loµi sinh s¶n h÷u tÝnh vµ t¹o ra nguån biÕn dÞ tæ hîp.
Thô tinh
KÕt hîp 2 bé nh©n ®¬n béi (n) thµnh bé nh©n l­ìng béi (2n).
Gãp phÇn duy tr× æn ®Þnh bé NST qua c¸c thÕ hÖ ë loµi sinh s¶n h÷u tÝnh vµ t¹o ra nguån biÕn dÞ tæ hîp.
B¶ng 40.4 – CÊu tróc vµ chøc n¨ng cña ADN, ARN vµ pr«tªin
§¹i ph©n tö
CÊu tróc
Chøc n¨ng
ADN
- Chuçi xo¾n kÐp
- 4 lo¹i nuclª«tit: A, T, G, X
- L­u gi÷ th«ng tin di truyÒn
- TruyÒn ®¹t th«ng tin di truyÒn.
ARN
- Chuçi xo¾n ®¬n
- 4 lo¹i nuclª«tit: A, U, G, X
- TruyÒn ®¹t th«ng tin di truyÒn
- VËn chuyÓn axit amin
- Tham gia cÊu tróc rib«x«m.
Pr«tªin
- Mét hay nhiÒu chuçi ®¬n
- 20 lo¹i aa.
- CÊu tróc c¸c bé phËn tÕ bµo, enzim xóc t¸c qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt, hoocmon ®iÒu hoµ ho¹t ®éng cña c¸c tuyÕn, vËn chuyÓn, cung cÊp n¨ng l­îng.
B¶ng 40.5 – C¸c d¹ng ®ét biÕn
C¸c lo¹i ®ét biÕn
Kh¸i niÖm
C¸c d¹ng ®ét biÕn
§ét biÕn gen
Nh÷ng biÕn ®æi trong cÊu tróc cÊu ADN th­êng t¹i 1 ®iÓm nµo ®ã
MÊt, thªm, thay thÐ, ®¶o vÞ trÝ 1 cÆp nuclª«tit.
§ét biÕn cÊu tróc NST
Nh÷ng biÕn ®æi trong cÊu tróc NST.
MÊt, lÆp, ®¶o ®o¹n.
§ét biÕn sè l­îng NST
Nh÷ng biÕn ®æi vÒ sè l­îng NST.
DÞ béi thÓ vµ ®a béi thÓ.
Ho¹t ®éng 2: C©u hái «n tËp
Ho¹t ®éng cña GV 
Ho¹t ®éng cña HS
- GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái sè 1, 2, 3, 4,5 SGK trang 117.
- Cho HS th¶o luËn toµn líp.
- HS vËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc vµ tr¶ lêi c©u hái.
- NhËn xÐt, bæ sung.
4. NhËn xÐt - ®¸nh gi¸
- GV nhËn xÐt,®¸nh gi¸ sù chuÈn bÞ cña c¸c nhãm, chÊt l­îng lµm bµi cña c¸c nhãm.
5. H­íng dÉn häc bµi ë nhµ
- Hoµn thµnh c¸c c©u hái trang 117.
- ¤n l¹i phÇn biÕn dÞ vµ di truyÒn.
- Chuẩn bị kiÓm tra häc k×.
Ngày soạn: 21/ 12 / 2009
Tuần 19 - Tiết 38
Kiểm tra học kì I.
A. Mục tiêu: 
- Giúp hs củng cố, bổ sung, chính xác hoá kiến thức đã học: Di truyền và biến dị.
- Rèn luyện cho hs kĩ năng điều chỉnh phương pháp học tập, xây dựng ý thức trách nhiệm trong học tập.
- GV đánh giá trình độ, kết quả học tập của hs đồng thời điều chỉnh phương pháp học tập và dạy học.
B. Phương tiện, chuẩn bị: 
1. GV: Đề kiểm tra
2. HS: Kiến thức đã học
C. Tiến trình lên lớp: 
I. Ổn định 
II. Kiểm tra bài cũ: 
III. Bài mới: 
 - Đề kiểm tra: PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TP BẾN TRE
IV. Nhận xét, đánh giá: 
 - Thu bài và nhận xét giờ kiểm tra.
V. Dặn dò: 
 - Về nhà đọc trước bài: Thoái hóa do tự thụ phấn và do giao phối gần
g b ò a e