Giáo án lớp 9 môn Sinh học - Năm 2009 Tuần 13 - Tiết 24 - Bài 23: Đột biến số lượng nhiễm sắc thể

Tuần 12	Ngày soạn: 20/10/2009
Tiết 24	Ngày dạy: 05/11/2009
Bài 23: ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ 
I. MỤC TIÊU:
Học xong bài này, HS có khả năng:
	1. Kiến thức:
- Nêu được các biến đổi số lượng NST, cơ chế hình thành thể 3 nhiễm, thể 1 nhiễm.
- Giải thích được hiệu quả của đột biến số lượng ở từng cặp NST.
2. Kĩ năng:
- Rèn luyện kĩ năng quan sát, thảo luận theo nhóm và tự nghiên cứu với SGK.
II. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:
Tranh phóng to hình 23.1 - 2 SGK (Hoặc máy chiếu)
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
Ổn định tổ chức.
Kiểm tra bài cũ:
- Hs 1: Đột biến số lượng NST là gì? Gồm những dạng nào?
- Hs 2: Nguyên nhân phát sinh thể dij bội và hậu quả của nó? Cho ví dụ minh họa.
Bài mới:
Hoạt động 1:
TÌM HIỂU HIỆN TƯỢNG DỊ BỘI THỂ
Hoạt động giáo viên
Hoạt động học sinh
* Cho HS quan sát tranh phóng to hình 23.1 SGK và yêu cầu các em nghiên cứu mục I SGK để trả lời câu hỏi:
- Thế nào là hiện tượng dị bội?
- Thể 3 nhiễm khác thể lưỡng bội như thế nào?
* GV gợi ý: 
Mọi sinh vật bình thường đều có bộ NST lưỡng bội (2n). Nhưng ở một số sinh vật có hiện tượng 3 nhiễm (lúa, cà độc dược, cà chua ở thể 3 nhiễm) do có một NST bổ sung vào bộ lưỡng bội đầy đủ. Đây là trường hợp, một cặp NST nào đó không phải có 2 mà có 3 NST (2n + 1). Ngược lại, cũng có trường hợp cơ thể sinh vật mất đi 1 NST (2n – 1) được gọi là thể 1 nhiễm, còn trường hợp cơ thể sinh vật mất đi 1 cặp NST tương đồng (2n – 2) được gọi là thể 0 nhiễm.
- Quan sát tranh, nghiên cứu SGK, thảo luận theo nhóm và cử đại diện trình bày câu trả lời.
- Đại diện một vài nhóm (được GV chỉ định) trình bày câu trả lời, các nhóm khác bổ sung.
- Dưới sự hướng dẫn của GV, cả lớp nêu được đáp án đúng.
Đáp án:
* Hiện tượng dị bội là hiện tượng biến đổi số lượng của một hoặc một số cặp NST.
* Thể 3 nhiễm là trường hợp, một cặp NST nào không phải có 2 mà có 3 NST (2n + 1), còn thể lưỡng bội có bộ NST 2n. Thể 3 nhiễm biểu hiện các tính trạng có khác với thể lưỡng bội về độ lớn, hình dạng, Ví dụ, thể 3 nhiễm ở cà độc dược biểu hiện quả to hơn, dài hơn và gai dài hơn thể lưỡng bội 2n.
* Tiểu kết 1: 
 - Hiện tượng dị bội là hiện tượng biến đổi số lượng của một hoặc một số cặp NST.
 - Thể 3 nhiễm là trường hợp, một cặp NST nào không phải có 2 mà có 3 NST (2n + 1), còn thể lưỡng bội có bộ NST 2n. Thể 3 nhiễm biểu hiện các tính trạng có khác với thể lưỡng bội về độ lớn, hình dạng, Ví dụ, thể 3 nhiễm ở cà độc dược biểu hiện quả to hơn, dài hơn và gai dài hơn thể lưỡng bội 2n.
Hoạt động 2:
TÌM HIỂU SỰ PHÁT SINH THỂ 3 NHIỄM VÀ THỂ 1 NHIỄM
* Cho HS quan sát tranh phóng to hình 23.2 SGK và yêu cầu các em đọc mục II SGK:
- Cơ chế phát sinh thể 3 nhiễm và thể 1 nhiễm.
- Sự khác nhau trong sự hình thành bộ NST ở bệnh Đao và bệnh Tơcnơ.
* Gợi ý: Quan sát hình 23.2 SGK cần chú ý sự phân li không bình thường của cặp NST trong giảm phân.
- Quan sát tranh phóng to hình 23.2 SGK và đọc SGK, thảo luận theo nhóm và cử đại diện trả lời câu hỏi của s SGK.
- Đại diện một vài nhóm HS phát biểu ý kiến, các nhóm khác bổ sung. Dưới sự hướng dẫn của GV, đáp án được xác định.
Đáp án:
* Trong giảm phân do sự phân li không bình thường của cặp NST 21 (ở người), sinh ra 2 loại giao tử (loại 2 NST 21, loại không NST 21). Trong quá trình thụ tinh xuất hiện hợp tử có 3 NST 21 gây ra bệnh Đao.
Do sự phân li không bình thường của cặp NST giới tính XX, sinh ra 2 loại giao tử (loại XX và loại không X). Trong thụ tinh xuất hiện hợp tử OX gây ra bệnh Tơcnơ.
* Ở bệnh Đao, bệnh nhân có 3 NST 21; ở bệnh Claiphentơ, bệnh nhân có 3 NST giới tính XXY.
* Tiểu kết 2: Do một cặp NST không phân li trong giảm phân, dẫn đến tạo thành giao tử mà cặp NST tương đồng nào đó có 2 NST hoặc không có NST.
IV. CỦNG CỐ VÀ HOÀN THIỆN:
1. GV cho HS đọc chậm phần tóm tắt cuối bài.
2. Gợi ý trả lời câu hỏi cuối bài.
V. DẶN DÒ:
* Soạn trước nội dung bài 24: Đột biến số lượng NST (tt). Vẽ sơ đồ 23.2 và 24.5 vào vở bài tập.
* Học thuộc và nhớ phần tóm tắt cuối bài.
* Trả lời các câu hỏi sau:
1. Sự biến đổi số lượng NST thường thấy ở những dạng nào?
2. Cơ chế nào dẫn đến sự hình thành thể (2n + 1) và (2n – 1)?
3. Hãy nêu hậu quả của dị bội thể.
– v —