Giáo án lớp 9 môn Sinh học - Năm học 2010 - Tiết 46 - Bài 44: Ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vật

Ngày soạn 28. 01 . 2011 
Ngày giảng 13. 2. 2011
Tiết 46 - Bài 44
ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vật
I. Mục tiêu 
1. Kiến thức: - Thấy được những mqh giữa các sinh vật cùng loài & sinh vật khác loài.
	 - Thấy rõ được lợi ích của mối quan hệ giữa các sinh vật.
2. Kỹ năng: 
- Kĩ năng ra quyết định khi vận dung kiến thức vò thực tế: cần tách đàn, tỉa cây để tăng năng suất vật nuôi, cây trồng. 
- Kĩ năng hợp tác, lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ, ý tưởng, hợp tác trong hoạt động nhóm.
- Kĩ năng tự tin trình bày trước tổ, trước nhóm, 
3. Thái độ: GD ý thức bảo vệ thiên nhiên, đặc biệt là động vật.
II. Đồ dùng dạy học
1. GV: Các tranh ảnh (H44),Quần thể ngựa, cá.
2. HS: Sưu tầm các tranh ảnh như (Hình 44),Quần thể ngựa, cá.
III. Phương pháp: Trực quan, vấn đáp, hoạt động nhóm
IV. Hoạt động dạy và học.
1. ổn định (1 phút) 9A1 /37 ; 9A2 / 40, 9A3 /41, 9A4 /39, 9A5 /37 
2. Kiểm tra bài cũ (4 phút)? Nhiệt độ ảnh hưởng như thế nào tới đời sống sinh vật
3. Bài mới
*Mở bài: Mỗi sinh vật sống trong môi trường đều trực tiếp hoặc gián tiếp ảnh hưởng tới các loài sinh vật khác ở xung quanh.
HĐ1. Tìm hiểu mối quan hệ cùng loài (17 phút).
- Mục tiêu: +Nêu được những mqh giữa các sinh vật cùng loài.
 +Thấy rõ được lợi ích của mối quan hệ giữa các sinh vật.
- Yêu cầu quan sát tranh Hình 44 → Cho biết những tranh nào thể hiện mqh cùng loài?. 
- Cho HS trả lời 2 câu ? s1. Trang 131.
? Khi có gió bão TV sống thành nhóm có lợi gì so với sống riêng rẽ (ít bị đổ và gẫy hơn)
? ĐV sống thành bầy đàn có lợi gì? (bảo vệ được nhau
VD Sư tử sống thành đàn, Đàn cá→ săn mồi)
- GV nhận xét bổ xung 
- Cho làm bài tập phần s2 Trang 131 tìm câu đúng
- HS lựa chọn(ý 3 đúng)
? Sinh vật cùng loài có những mqh nào? Mqh đó có những ý nghĩa gì? (hỗ trợ, cạnh tranh).
- GV chốt bổ xung: sinh vật cùng loài sống tạo nhóm có lợi.
 + TV: chống được sự mất nước. 
 + ĐV: Chịu được nồng độ độc cao hơn so với sống lẻ, bảo vệ được con non yếu tốt hơn.
 + Khi thức ăn khan hiếm, khi 1 nhóm sinh vật có nhiều con đực → cạnh tranh
- GV mở rộng: ? Trong chăn nuôi người ta lợi dụng mqh cùng loài để làm gì? (Nuôi VN theo đàn " cạnh tranh thức ăn, kích thích sự tăng trưởng).
I. Quan hệ cùng loài. 
- Các sinh vật cùng loài sống gần nhau, trong một nhóm cá thể có những mối quan hệ: 
+ Quan hệ hỗ trợ: sinh vật được bảo vệ tốt hơn, kiếm được nhiều thức ăn, phát hiện kẻ thù...
+ Quan hệ cạnh tranh: về thức ăn, nơi ở, tính đực cái
 - Khi cạnh tranh gay gắt, dẫn tới 1 số cá thể tách khỏi nhóm hạn chế cạnh tranh cá thể và cạn kiệt nguồn thức ăn
HĐ2 . Tìm hiểu mối quan hệ khác loài(18 phút)
- Mục tiêu: + Nêu được những mqh giữa các sinh vật khác loài.
 + Thấy rõ được lợi ích của mối quan hệ giữa các sinh vật.
- Cho quan sát tranh: Hổ ăn thỏ, hải quỳ & tôm kí cư, cây nắp ấm bắt mồi
- Hs quan sát tranh " trả lời.
? Hãyphân tích & gọi tên các mqh trong tranh
+ ĐV ăn thịt con mồi.
+ Hỗ trợ nhau cùng sống.
- Cho HS lấy thêm VD mqh giữa các sinh vật khác loài.
- Cho HS đọc 1 Bảng 44 
 - Yêu cầu làm bài tậps1 → gọi tên mqh.
- HS làm bài tậps1 bảng phụ.
- Giáo viên chuẩn KTs1
- GVMR:
+1 số sinh vật tiết ra chất đặc biệt kìm hãm sự phát triên của sinh vật xung quanh (VD:Tảo mục em có biết)
+Sinh vật ăn thịt " ảnh hưởng số lượng sinh vật bị ăn thịt.
+Đối với Đv: con mồi bị ăn thịt thường là các con vật yếu, mang bệnh " quan hệ này có tác động chọn lọc.
? Trong nông & lâm nghiệp con người đã lợi dụng mqh các sinh vật khác loài để làm gì?( Dùng sinh vật tiêu diệt sinh vật gây hại. Ong mắt đỏ tiêu diệt sâu đục thân lúa). 
II. Quan hệ khác loài.
- Hỗ trợ (cộng sinh, hội sinh): 2 bên cùng có lợi hoặc 1 bên có lợi còn bên kia không có lợi cũng không có hại
- Đối địch (cạnh tranh, kí sinh, nửa kí sinh, sinh vật ăn sinh vậtkhác): 1 bên có lợi, 1 bên có hại cũng có thể 2 bên đều có hại.
( Bảng 44)
4. Tổng kết (3 phút) 
- Sinh vật cùng loài, sinh vật khác loài có những mối quan hệ nào? Lấy ví dụ?
5. Hướng dẫn về nhà (2 phút): Nghiên cứu bài thực hành và kẻ bảng.
Bảng chuẩn quan hệ loài Tr.132
Quan hệ
Các ví dụ
Trả lời
A.Cộng sinh
B. Hội sinh
C. Cạnh tranh
D. Ký sinh nửa kí sinh
E. Sinh vật ăn sinh vật khác.
1. Quan hệ giữa tảo và nấm
2. Trên một cánh đồng lúa, khi cỏ dại phát triển năng suất lúa giảm.
3. Hươu nai và hổ cùng sống trong một cánh rừng. Số lượng hươu nai bị khống chế bởi số lượng hổ.
4. Rận và bét sống bán trên da trâu bò. Chúng sống được nhờ hút máu của trâu bò.
5. Địa y sống bám trên cành cây.
6. Cá ép bám vào rùa biển, nhờ đó cá được đưa đi xa.
A . 1
B. 6, 5
C . 2
D . 4
E. 3
? Quan hệ hỗ trợ, đối địch của các sinh vật khác loài khác nhau ntn.
? Lấy Ví dụ thêm về các mối quan hệ( hỗ trợ và đối địch) khác loài.