Giáo án lớp 9 môn Sinh học - Tiết thứ 26 - Bài 25: Thường biến

Tiết thứ : 26 
	Ngày soạn: / / 2007. Ngày dạy: / / 2007.
Bài 25 : Thường biến.
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức :
- Trình bày được khái niệm thường biến.
- Phân biệt sự khác nhau giữa thường biến và đột biến về hai phương diện khả năng di truyền và sự biểu hiện kiểu hình.
- Nêu được khái niệm phản ứng, ý nghĩa của nó trong chăn nuôi trồng trọt.
- Trình bày được ảnh hưởng của môi trường đối với tính trạng số lượng và mức phản ứng của chúng trong việc nâng cao năng suất vật nuôi và cây trồng.
2. Kĩ năng :- Phát triển kĩ năng quan sát và phân tích kênh hình.
 - Rèn kĩ năng hoạt động nhóm.
3. Thái độ :
- Giáo dục học sinh ý nghĩa của mức phản ứng trong chăn nuôi và trồng trọt. 
II. Phương pháp : 
 Sử dụng phương pháp quan sát tìm tòi và vấn đáp.
III.Chuẩn bị phương tiện:
* Phương tiện:
 SGK, Giáo án, Sách tham khảo.
* Chuẩn bị:
- Giáo viên: +Tranh thường biến .
 + Phiếu học tập: tìm hiểu sự biến đổi kiểu hình. 
Đối tượng quan sát
Điều kiện môi trường
Mô tả kiểu hình tương ứng
Hình 25: Cây rau mác.
-Mọc trong nước.
-Mọc trên mặt nước.
-Trong không khí.
-Lá hìmh dài: tránh sóng ngầm.
-Phiến rộng: Nổi trên mặt nước.
-Lá hình mác: tránh gió mạnh.
VD1: Cây rau dừa nước
-Mọc trên bờ.
-Mọc ven bờ.
-Mọc trên mặt nước.
VD2: Luống rau xu hào.
-Trồng đúng quy định.
-Trồng không đúng quy định
- Học sinh: Học bài theo câu hỏi cuối SGK trang 73. 
IV.Tiến trình bài giảng: 
1. ổn định tổ chức lớp:(1 phút).
Sĩ số lớp: 9A: 9C:
 9B: 
2. Kiểm tra đầu giờ: (5 phút).
Câu 1: Thể đa bội là gì? cho VD? 
Câu 2: Có thể nhận biết các thể đa bội thông qua những dấu hiệu nào? Có thể ứng dụng các đặc điểm của chúng trong chọn giống cây trồng như thế nào?
3. Bài mới: (34 phút).
ĐVĐ: Chúng ta đã biết kiểu gen quy định tính trạng. Trong thực tế người ta gặp hiện tượng một kiểu gen cho nhiều kiểu hình khác nhau khi sống trong điều kiện môi trường khác nhau.
Hoạt động 1. (14 phút).
Sự biến đổi kiểu hình do tác động của môi trường.
- Mục tiêu: Hình thành khái niệm thường biến, đặc điểm thường biến.	
- Tiến hành:
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản
 -Yêu cầu học sinh quan sát hình 25, tìm hiểu các VD SGK,
hoàn thành phiếu học tập:
-GV chốt lại kiến thức đúng:
-GV phân tích kĩ VD ở hình 25.
?Nhận xét kiểu gen của cây rau mác mọc trong 3 môi trường?
?Tại sao lá cây rau mác có sự biến đổi kiểu hình?
-YC HS thảo luận:
?Sự biến đổi kiểu hình trong các VD trên do nguyên nhân nào?
?Vậy thường biến là gì?
?Thường biến có đặc điểm gì.
-Hoạt động nhóm, đọc kĩ  trong các ví dụ, thống nhất ý kiến, điền vào phiếu học tập.
-cử đại diện nhóm lên làm trên bảng, các nhóm khác bổ sung.
-HS sử dụng kết quả phiếu học tập để trả lời
+Kiểu gen giống nhau.
+Sự biến đổi kiểu hình dễ thích nghi với đời sống.
-Do tác động của môi trường. 
I. Sự biến đổi kiểu hình do tác động của môi trường:
-Thường biến là những biến đổi ở kiều hình phát sinh trong đời cá thể dưới ảnh hưởng trực tiếp của môi trường.
-Thường biến thường biểu hiện đồng loạt theo hướng xác định, tương ứng với điều kiện ngoại cảnh, không di truyền được
+ Phiếu học tập: tìm hiểu sự biến đổi kiểu hình. 
Đối tượng quan sát
Điều kiện môi trường
Mô tả kiểu hình tương ứng
Hình 25: Cây rau mác.
-Mọc trong nước.
-Mọc trên mặt nước.
-Trong không khí.
-Lá hìmh dài: tránh sóng ngầm.
-Phiến rộng: Nổi trên mặt nước.
-Lá hình mác: tránh gió mạnh.
VD1: Cây rau dừa nước
-Mọc trên bờ.
-Mọc ven bờ.
-Mọc trên mặt nước.
-Thân có đường kính nhỏ, chắc, lá nhỏ
-Khúc thân lớn hơn
-khúc thân có đường kính lớn nhất, ở mỗi đốt có lá biến thành phao, lá lớn. 
VD2: Luống rau xu hào.
-Trồng đúng quy định.
-Trồng không đúng quy định
-Củ to đều
-củ nhỏ không đều.
Hoạt động 2. (10 phút).
Mối quan hệ giữa kiểu gen, môi trường và kiểu hình.
- Mục tiêu:
 +HS nhận biết được sự biểu hiện ra kiểu hình của một kiểu gen phụ thuộc vào cả kiểu gen và môi trường. 
-Tiến hành:
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản
-GV yêu HS thảo luận:
? Sự biểu hiện ra kiểu hình của một kiểu gen phụ thuộc vào những yếu tố nào?
?Nhận xét mối quan hệgiữa kiểu gen, môi trường và kiểu hình?
?Những tính trạng loại nào chịu ảnh hưởng của môi trường?
-Tính dễ biến dị của tínhtrạng số lượng liên quanđến năng suất, có lợi íchvà tác hại gì trong sản xuất?
-Từ ví dụ ở mục I và  ở mục II, các nhóm thảo luận và nêu được:
+Biểu hiện kiểu hình là do tương tác giữa kiểu gen và môi trường.
+Tính trạng số lượng chịu ảnh hưởng của môi trường.
-Đại diện nhóm phát biểu, các nhóm khác bổ sung.
-Đúng qui trình -> năng suất tăng.
-Sai qui trình -> năng suất giảm.
II. Mối quan hệ giữa kiểu gen, môi trường, và kiểu hình:
- Kiểu hình là do kết quả tương tác giữa kiểu gen và môi trường.
- Các tính trạng chất lượng phụ thuộc chủ yếu vào KG
- Các tính trạng số lượng chịu ảnh hưởng của môi trường. 
Vì vậy trong sản xuất cần lưu ý: Sự ảnh hưởng khác nhau của môi trường, đến từng loại tính trạng.
Hoạt động 3. (10 phút).
Mức phản ứng.
- Mục tiêu: HS nêu được khái niệm về mức phản ứng, ứng dụng về mức phản ứng để nâng cao năng suất cây trồng. 
- Tiến hành:
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung 
-GV thông báo: Mức phản ứng đề cập đến giới hạn thường biến, của tính trạng số lượng.GV yêu cầu HS tìm ví dụ trong SGK và thực hiện ẹtr 73
? Sự khác nhau giữa năng suất bình quân và NS tối đa của giống lúa DR2 do đâu?
?Giới hạn năng suất của giống lúa DR2 do giống hay do kĩ thuật chăm sóc qui định?
-GV giải thích: trong điều kiện gieo trồng tốt nhất thì DR2 cũng chỉ cho năng suất 8 tấn / ha / vụ.
?Vậy mức phản ứng là gì?
-HS đọc ví dụ SGK trang 73, vận dụng kiến thức ở mục II, thảo luận nhóm và nêu được:
+Do kĩ thuật chăm sóc.
+Do kiểu gen qui định.
-1- 2 học sinh đọc kết luận SGK.
-HS nêu khái niệm.
III. Mức phản ứng:
- Mức phản ứng: Là giới hạn thường biến của một KG trước môi trường khác nhau.
- Mức phản ứng: do kiểu gen qui định. 
4. Củng cố và kiểm tra đánh giá:(4 phút).
- Thường biến là gì? Phân biệt thường biến với đột biến?
 + Nêu khái niệm thường biến?
 + Phân biệt thường biến và đột biến: Giống nhau: Đều gây ra biến đổi về KH
 / Khác nhau:
Thường biến.
Đột biến.
-Là những đổi về kiểu hình nên không di truyền được.
-Do ảnh hưởng trực tiếp của ĐKS.
-Tính chất: Phát sinh đồng loạt, theo cùng một hướng tương ứng với điều kiện môi trường.
-Vai trò: Có ý nghĩa thích nghi, nên có lợi cho sinh vật.
-Là biến đổi trong cơ sở vật chất di truyền (NST, ADN) nên DT được
-Do ảnh hưởng tác nhân lí học, hoá học của môi trường ngoài hoặc do trao đổi chất nội bào bị rối loạn.
-Xuất hiện với tần số thấp một cách ngẫu nhiên, riêng lẻ, không xác định.
- Thường có hại.
5. Dặn dò và hướng dẫn học bài: (1 phút).
- Học bài theo câu hỏi SGK trang 73. Làm câu 1- 3 vào vở bài tập.
- Sưu tầm tranh ảnh về các đột biến ở vật nuôi , cây trồng.
- Chuẩn bị trước bài: Thực hành- Nhận biết một vài dạng đột biến.
V.Rút kinh nghiệm giờ dạy: