Giáo án lớp 9 môn Sinh học - Tuần 16 - Tiết 31 - Bài 30: Di truyền học với con người năm học 2009

Tuần 16	Ngày soạn: 26/11/2009
Tiết 31	Ngày dạy: 09/12/2009
Bài 30: DI TRUYỀN HỌC VỚI CON NGƯỜI
I. MỤC TIÊU:
Học xong bài này, HS có khả năng:
- Nêu được Di truyền y học tư vấn và nội dung của nó.
- Giải thích được cơ sở di truyền học của việc cấm 1 người lấy nhiều vợ hay nhiều chồng và không kết hôn với nhau trong vòng 4 đời.
- Giải thích được: Tại sao phụ nữ không nên sinh con ở tuổi ngoài 35.
- Rèn luyện kĩ năng trao đổi theo nhóm và tự nghiên cứu với SGK.
II. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:
- Bảng phụ ghi nội dung bảng 30.1 – 2 SGK.
- Máy chiếu ghi nội dung bảng 30.1 – 2 SGK.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
Ổn định tổ chức.
Kiểm tra bài cũ:
- Hs 1: Có thể nhận biết bệnh nhân bệnh Đao và Tớc nơ qua các đặc điểm hình thái nào?
- Hs 2: Nêu các đặc điểm di truyền của bệnh bạch tạng, câm điếc bẩm sinh và tật 6 ngón ở người?
Bài mới:
Hoạt động 1
TÌM HIỂU DI TRUYỀN Y HỌC TƯ VẤN
I. Di truyền y học tư vấn
* Nêu vấn đề, những hiểu biết về Di truyền học người, giúp con người bảo vệ mình và bảo vệ tương lai di truyền loài người.
* Yêu cầu HS đọc mục I SGK để trả lời các câu hỏi sau:
- Di truyền y học tư vấn là gì?
- Chức năng của ngành này?
* Yêu cầu HS vận dụng những kiến thức đã có để thực hiện Đ SGK.
* Nhận xét, chỉnh sửa và xác nhận đáp án đúng.
- Độc lập nghiên cứu SGK, trao đổi theo nhóm và cử đại diện trình bày câu trả lời.
- Dưới sự hướng dẫn của GV, đại diện các nhóm trình bày phải nêu lên được:
* Di truyền y học tư vấn được hình thành do sự phối hợp các phương pháp xét nghiệm, chẩn đoán hiện đại về mặt di truyền cùng với nghiên cứu phả hệ 
* Chức năng của Di truyền y học tư vấn là: chẩn đoán, cung cấp thông tin và cho lời khuyên liên quan đến các bệnh, tật di truyền.
- Thảo luận theo nhóm, cử đại diện trình bày ý kiến của nhóm.
- Các nhóm khác bổ sung và cùng xây dựng câu trả lời chung của lớp.
Đáp án:
* Đây là loại bệnh di truyền.
* Bệnh do gen lặn kiểm soát, vì chỉ thể hiện trong trường hợp có đồng hợp tử gen lặn.
* Nếu họ lấy nhau, sinh con đầu lòng bị câm điếc bẩm sinh thì không nên tiếp tục sinh con nữa. Vì cả hai người đều có gen lặn gây câm điếc bẩm sinh ở trạng thái dị hợp.
* Tiểu kết 1: - Di truyền y học tư vấn được hình thành do sự phối hợp các phương pháp xét nghiệm, chẩn đoán hiện đại về mặt di truyền cùng với nghiên cứu phả hệ
 - Chức năng của Di truyền y học tư vấn là: chẩn đoán, cung cấp thông tin và cho lời khuyên liên quan đến các bệnh, tật di truyền.
Hoạt động 2
TÌM HIỂU DI TRUYỀN HỌC VỚI HÔN NHÂN VÀ KẾ HOẠCH HÓA GIA ĐÌNH
II. Di truyền học với hôn nhân và kế hoạch hoá gia đình.
1. Di truyền học với hôn nhân.
* Cho HS nghiên cứu mục II SGK để trả lời các câu hỏi sau: Tại sao kết hôn gần làm suy thoái nòi giống? Tại sao người có quan hệ huyết thống từ 5 đời trở đi thì được phép kết hôn với nhau?
* Treo bảng phụ (ghi nội dung bảng 30.1 SGK) cho HS theo dõi, để trả lời câu hỏi của Đ SGK.
2. Di truyền học và kế hoạch hóa gia đình (KHHGĐ)
* Treo bảng phụ (ghi nội dung bảng 30.2 SGK) cho HS theo dõi và yêu cầu các em tìm hiểu SGK để thực hiện Đ SGK.
* Phân tích gợi ý và chỉ ra câu trả lời đúng.
- Độc lập nghiên cứu SGK, trao đổi theo nhóm và cử đại diện trình bày câu trả lời.
- Dưới sự hướng dẫn của GV, các nhóm khác bổ sung và cả lớp phải nêu được đáp án.
Đáp án:
* Kết hôn gần làm suy thoái nòi giống là vì các đột biến lặn có hại có nhiều cơ hội biểu hiện trên cơ thể đồng hợp.
* Những người có quan hệ huyết thống từ đời thứ 5 trở đi thì được phép kết hôn với nhau là vì: khả năng xuất hiện các cơ thể đồng hợp về các đột biến lặn có hại là rất ít.
- Độc lập theo dõi bảng 30.1, thảo luận theo nhóm, và cử đại diện trình bày câu trả lời của nhóm. Dưới sự hướng dẫn của GV, cả lớp thảo luận và phải nêu lên được:
Luật hôn nhân và gia đình quy định: một người chỉ được lấy một vợ (đối với nam) hoặc chỉ được lấy một chồng (đối với nữ) là vì: Tỉ lệ nam : nữ ở tuổi trưởng thành (trừ người già) là xấp xỉ 1 : 1.
- Độc lập theo dõi bảng 30.2 SGK và tìm hiểu SGK, thảo luận theo nhóm để trả lời câu hỏi.
* Đại diện một vài nhóm HS trình bày câu trả lời, các nhóm khác bổ sung.
Đáp án:
Nên sinh con ở lứa tuổi từ 25 đến 34 để đảm bảo được học tập, công tác tốt mà vẫn giữ ở mức 2 con, tránh 2 lần sinh gần nhau và giảm tỉ lệ sơ sinh mắc bệnh Đao.
* Tiểu kết 2: 
1. Di truyền học với hôn nhân: 
 - Kết hôn gần làm suy thoái nòi giống là vì các đột biến lặn có hại có nhiều cơ hội biểu hiện trên cơ thể đồng hợp.
 - Những người có quan hệ huyết thống từ đời thứ 5 trở đi thì được phép kết hôn với nhau là vì: khả năng xuất hiện các cơ thể đồng hợp về các đột biến lặn có hại là rất ít.
2. Di truyền học và kế hoạch hóa gia đình (KHHGĐ)
 - Nên sinh con ở lứa tuổi từ 25 đến 34 để đảm bảo được học tập, công tác tốt mà vẫn giữ ở mức 2 con, tránh 2 lần sinh gần nhau và giảm tỉ lệ sơ sinh mắc bệnh Đao.
 - Sinh ít để đảm bảo cuộc sống gia đình và toàn xã hội.
Hoạt động 3
TÌM HIỂU HẬU QUẢ DI TRUYỀN DO Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG
III. Hậu quả di truyền do ô nhiễm môi trường:
* Nêu vấn đề: Các chất đồng vị phóng xạ được tích lũy trong khí quyển rồi xuống đất; chất đồng vị phóng xạ có trong lòng đất hay ở vật dụng xung quanh ta thường xuyên phân rã, rồi xâm nhập vào cơ thể động vật, thực vật và con người (ở mô xương, mô máu, tuyền sinh dục) gây ung thư và các đột biến.
* Các hóa chất mới có thể gây đột biến gấp rất nhiều lần chất phóng xạ.
* Do vậy, phải đấu tranh chống vũ khí hạt nhân, vũ khí hóa học và chống ô nhiễm môi trường.
- Theo dõi GV giảng bài và ghi các nội dung cơ bản vào vở.
* Tiểu kết 3: Các chất đồng vị phóng xạ, các hóa chất mới gây ung thư và các đột biến. Do vậy, phải đấu tranh chống vũ khí hạt nhân, vũ khí hóa học và chống ô nhiễm môi trường.
4. CỦNG CỐ VÀ HOÀN THIỆN:
1. GV cho HS đọc chậm phần tóm tắt cuối bài và nhắc lại những ý chính.
2. Gợi ý trả lời câu hỏi cuối bài.
ð Câu 1. Di truyền y học tư vấn có chức năng: chẩn đoán, cung cấp thông tin và cho lời khuyên liên quan đến các bệnh, tật di truyền.
ð Câu 2. Nội dung trả lời câu này đã được đưa ra khi thực hiện các / SGK.
ð Câu 3. - Phụ nữ không nên sinh con ở độ tuổi ngoài 35, vì khả năng sinh ra trẻ bị bệnh Đao cao.
- Chống ô nhiễm môi trường: Vì ô nhiễm môi trường sinh ra những chất độc hại dễ làm biến đổi vật chất di truyền, gây ung thư.
5. DẶN DÒ:
* Học thuộc và nhớ phần tóm tắt cuối bài.
* Trả lời các câu hỏi sau:
1. Di truyền y học tư vấn có những chức năng gì?
2. Việc quy định: nam giới chỉ được lấy một vợ, nữ giới chỉ được lấy một chồng, những người có quan hệ huyết thống trong vòng 4 đời không được kết hôn với nhau dựa trên cơ sở khoa học nào?
3. Tại sao phụ nữ không nên sinh con ở độ tuổi ngoài 35? Tại sao cần phải đấu tranh chống ô nhiễm môi trường?
* Ôn tập nắm vững kiến thức chương V để chuẩn bị học chương VI.