Giáo án môn học Ngữ văn 9 - Chủ đề I: Ôn tập văn thuyết minh

Ngày soạn: .
Ngày dạy: 
 TIẾT 1, 2 CHỦ ĐỀ I
ÔN TẬP VĂN THUYẾT MINH
 A - MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
 - Giúp HS nắm lại đặc điểm chung của văn Thuyết minh, yêu cầu về thể loại, phương pháp thuyết minh.
 - Biết xác định đề văn Thuyết minh, phân biệt nó với các thể loại khác.
 - Biết phân biệt các dạng văn Thuyết minh: Thuyết minh về danh lam thắng cảnh; Thuyết minh về thể loại văn học; Thuyết minh cách làm (Phương pháp)..
 - Biết vận dụng phù hợp các biện pháp nghệ thuật, miêu tả khi viết văn thuyết minh.
 B - CHUẨN BỊ
 GV : Giáo án, tài liệu về văn Thuyết minh, SGK, SGV
 HS : SGK Ngữ văn 8, 9, ôn tập về kiểu bài.
 C- HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC
 Hoạt động 1 : Ổn định nề nếp, kiểm tra sĩ số.
 Hoạt động 2. KT việc chuẩn bị tài liệu và đồ dùng học tập của HS.
 Hoạt động 3. Bài mới :	
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt
- Yêu cầu HS dựa vào SGK để trả lời nội dung sau :
- Thế nào là văn thuyết minh ?
- Yêu cầu chung của bài Thuyết minh là gì ?
- Nhận xét, bổ sung cho hoàn thiện nội dung trả lời của HS.
- Đưa ra một số đề văn, yêu cầu HS xác định đề văn Thuyết minh, giải thích sự khác nhau giữa đề văn thuyết minh với các đề văn khác.
- Hướng dẫn HS đi đến nhận xét : Đề văn Thuyết minh không yêu cầu kể chuyện, miêu tả, biểu cảm mà yêu cầu giới thiệu, thuyết minh, giải thích.
- Hãy ra một vài đề văn thuộc dạng văn Thuyết minh ?
- Em hãy nêu các dạng văn Thuyết minh và nêu sự khác nhau giữa các dạng đó ?.
- Em hãy kể tên các phương pháp thuyết minh thường sử dụng ?
- Tại sao cần phải sử dụng các phương pháp đó ?
- Suy nghĩ, trả lời.
- Nhận xét- kết luận 
- Kể tên các biện pháp nghệ thuật thường được sử dụng trong văn thuyết minh ?
- Hướng dẫn HS thảo luận nhóm và trả lời những nội dung sau :
- Để sử dụng các biện pháp nghệ thuật trong văn thuyết minh em phải làm gì ?
- Gợi ý : Sử dụng so sánh, liên tưởng bằng cách nào? Muốn sử dụng biện pháp Nhân hoá ta cần làm gì ?
- Em hãy nêu tác dụng của việc sử dụng các biện pháp nghệ thuật tròng văn thuyết minh ?
- Những điểm lưu ý khi sử dụng yếu tố miêu tả trong văn thuyết minh?
Hết tiết 1 chuyển tiết 2
- Dàn ý chung của một bài văn thuyết minh?
GV ghi lên bảng các đề bài.
YC HS lựa chọn đề bài xây dựng các ý cơ bản cho đề bài.
- HS làm theo nhóm.
- Chú ý sử dụng các biện pháp nghệ thuật và miêu tả vào trong bài viết.
- Cử đại diện lên trình bày.
- Nhận xét, bổ sung
I. Đặc điểm chung của văn Thuyết minh.
1- Thế nào là văn Thuyết minh ?
- Cung cấp tri thức về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân  của hiện tượng, sự vật.
2- Yêu cầu :
- Tri thức đối tượng thuyết minh khách quan, xác thực, hữu ích.
- Trình bày chính xác, rõ ràng, chặt chẽ.
3- Đề văn Thuyết minh :
- Nêu các đối tượng để người làm bài trình bày tri thức về chúng.
- Ví dụ : Giới thiệu một đồ chơi dân gian; Giới thiệu về tết trung thu.
4- Các dạng văn Thuyết minh :
- Thuyết minh về một thứ đồ dùng.
- Thuyết minh về một thể loại văn học.
- Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh.
- Thuyết minh về một phương pháp (cách làm)
- ..
5- Các phương pháp thuyết minh :
- Nêu định nghĩa, giải thích.
- Liệt kê
- Nêu ví dụ, số liệu.
- So sánh, phân tích, phân loại.
II- Sử dụng các biêïn pháp nghệ thuật, miêu tả trong văn thuyết minh
1- Các biện pháp nghệ thuật thường được sử dụng trong văn thuyết minh.
- Nhân hoá.
- Liên tưởng, tưởng tượng.
- So sánh.
- Kể chuyện.
- Sử dụng thơ, ca dao.
a- Cách sử dụng :
- Lồng vào câu văn thuyết minh về đặc điểm cấu tạo, so sánh, liên tưởng.
- Tự cho đối tượng thuyết minh tự kể về mình (Nhân hoá).
- Trong quá trình thuyết minh về công dụng của đối tượng thường sử dụng các biện pháp so sánh, liên tưởng.
- Xem đối tượng có liên quan đến câu thơ, ca dao nào dẫn dắt, đưa vào trong bài văn.
- Sáng tác câu truyện.
* Chú ý : Khi sử dụng các yếu tố trên không được sa rời mục đích thuyết minh.
b- Tác dụng :
- Bài văn thuyết minh không khô khan mà sinh động, hấp dẫn.
2- Yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh.
- Thông qua cách dùng tứ ngữ, các hình ảnh có sức gợi lớn cùng những biện pháp nghệ thuật đặc sắc như so sánh, nhân hoá, ẩn dụ, hoán dụ, ước lệ 
- Miêu tả chỉ dừng lại ở việc tái hiện hình ảnh ở một chừng mực nhất định.
- Những câu văn có ý nghĩa miêu ta nên được sử dụng đan xen với nhỡng câu văn có ý nghĩ lí giải, ý nghĩa minh hoạ.
III- Cách làm bài văn thuyết minh
a, Mở bài. Giới thiệu đối tượng thuyết minh.
b, Thân bài. Thuyết minh về đặc điểm, công dụng, tính chất, cấu tạo, . của đối tượng thuyết minh.
c, Kết bài. Giá trị, tác dụng của chúng đối với đời sống
IV- Luyện tập.
+ Đề 1 : Giới thiệu loài cây em yêu thích nhất.
+ Đề 2 : Em hãy giới thiệu chiếc nón Việt Nam
+ Đề 3 : Giới thiệu về Bãi biển Cửa Lò.
 Hoạt động 4. Hướng dẫn hoạt động tiếp nối
 - Đọc các bài văn thuyết minh đã học; xem lại thể loại văn thuyết minh đã học ở lớp 8, 9.
 - GV khái quát lại kiến thức cơ bản.
 - Làm thành bài viết hoàn chỉnh các đề trên về nhà.
----------------------------------------------------------------
Ngµy so¹n: .........................	
Ngµy d¹y: ...........................
Tiết 3,4 CHỦ ĐỀ 2
Các phương châm hội thoại
A- MỤC TIÊU cÇn ®¹t. 	
 Giĩp häc sinh:
 - ¤n tËp l¹i cho häc sinh ph­¬ng ch©m héi tho¹i vỊ l­ỵng, vỊ chÊt, ph­¬ng ch©m c¸ch thøc, quan hƯ, lÞch sù.
 - HS biÕt vËn dơng nh÷ng ph­¬ng ch©m héi tho¹i nµy vµo trong giao tiÕp.
B- chuÈn bÞ.
 GV: Gi¸o ¸n, SGK, c¸c bµi tËp bỉ trỵ.
 HS: ¤n tËp l¹i néi dung bµi häc, kiĨm tra l¹i c¸c bµi tËp ®· lµm.
c- ho¹t ®éng d¹y - häc. 
Ho¹t ®éng 1. ỉn ®Þnh nỊ nÕp, kiĨm tra sÜ sè
Ho¹t ®éng 2. KiĨm tra bµi cị
 - HS nh¾c l¹i c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i ®· häc.
Ho¹t ®éng 3. Bµi míi:
Ho¹t ®éng cđa thÇy vµ trß
Néi dung cÇn ®¹t
- GV: Tỉ chøc cho HS tr¶ lêi vỊ c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i.
- ThÕ nµo lµ ph­¬ng ch©m héi tho¹i vỊ chÊt, vỊ l­ỵng, vỊ c¸ch thøc, vỊ quan hƯ, vỊ lÞch sù?
- LÊy vÝ dơ.
- HS: T×m hiĨu tr¶ lêi theo yªu cÇu cđa GV.
- GV: H­íng dÉn HS thùc hiƯn lµm Bµi tËp 5 sgk.
- HS: Lµm viƯc theo nhãm, th¶o luËn, tr¶ lêi bµi tËp.
- GV: Thèng nhÊt c¸c kÕt qu¶ cđa HS.
- HS: Ghi nhí.
- GV: Tỉ chøc cho HS lµm bµi tËp.
- HS suy nghÜ, th¶o luËn, tr¶ lêi bµi tËp sè 2. 
- GV: NhËn xÐt, thèng nhÊt.
- GV: Cho HS lµm bµi tËp 3.
- HS t×m hiĨu, tr¶ lêi bµi tËp sè 3.
- GV: Gäi HS lªn b¶ng tr×nh bµy.
- HS: Tr×nh bµy theo yªu cÇu cđa GV.
- GV: Gäi HS lªn b¶ng lµm bµi tËp.
- HS: Lµm bµi tËp theo yªu cÇu cđa GV.
- GV: Cho HS nhËn xÐt bµi lµm, thèng nhÊt.
- HS: NhËn xÐt, ghi nhí.
¬
- GV: Tỉ chøc cho HS lµm bµi tËp tiÕp theo.
- HS: Suy nghÜ, t×m hiĨu, tr¶ lêi theo yªu cÇu cđa GV.
- GV: Cho HS tr¶ lêi, nhËn xÐt.
- HS: Tr¶ lêi, th¶o luËn, ®­a ra kÕt luËn theo h­íng dÉn, yªu cÇu cđa GV.
I. ¤n tËp c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i.
- Ph­¬ng ch©m héi tho¹i vỊ chÊt.
- Ph­¬ng ch©m héi tho¹i vỊ l­ỵng.
- Ph­¬ng ch©m vỊ c¸ch thøc.
- Ph­¬ng ch©m vỊ quan hƯ.
- Ph­¬ng ch©m lÞch sù.
II. LuyƯn tËp.
Bµi tËp 1.(BT5 SGK)
- ¡n ®¬m nãi ®Ỉt vu khèng bÞa ®Ỉt.
- ¡n èc nãi mß nãi vu v¬ kh«ng cã b»ng chøng.
- ¡n kh«ng nãi cã vu c¸o bÞa ®Ỉt.
- C·i chµy c·i cèi ngoan cè kh«ng chÞu thõa nhËn sù thËt ®· cã b»ng chøng.
- Khoa m«i mĩa mÐp ba hoa kho¸c l¸c.
- Nãi d¬i nãi chuét nãi l¨ng nh¨ng, nh¶m nhÝ. 
- Nãi h­¬u nãi v­ỵn høa hĐn mét c¸ch v« tr¸ch nhiƯm, cã mµu s¾c cđa sù lõa ®¶o.
 Vi ph¹m ph­¬ng ch©m vỊ chÊt.
Bµi tËp 2.
- PhÐp tu tõ cã liªn quan ®Õn ph­¬ng ch©m lÞch sù: nãi gi¶m, nãi tr¸nh.
- VD.
+ ChÞ cịng cã duyªn. ( thùc ra lµ chÞ xÊu ).
+ Em kh«ng ®Õn nỉi ®en l¾m. ( thùc ra em ®en ).
+ ¤ng kh«ng ®­ỵc kháe l¾m. ( thùc ra «ng èm ).
Bµi tËp 3. Gi¶i thÝch ý nghÜa cđa c¸c thµnh ng÷.
- Nãi b¨m, nãi bỉ --> nãi bèp ch¸t, th« tơc.
- Nãi nh­ ®Êm vµo tai --> nãi dë, khã nghe.
- §iỊu nỈng, tiÕng nhĐ --> nãi dai, ch× chiÕt, tr¸ch mãc.
- Nưa ĩp, nưa më --> nãi kh«ng rá rµng, khã hiỴu.
- Måm loa, mÐp gi¶i --> nãi nhiỊu lêi, bÊt chÊp ®ĩng sai.
- Nãi nh­ dïi ®ơc chÊm m¾m c¸y --> nãi th« thiĨn, kÐm tÕ nhÞ.
Bµi tËp 4. §iỊn tõ thÝch hỵp vµo chỉ trèng.
- Nãi dÞu nhĐ nh­ khen ..........
- Nãi tr­íc lêi mµ ng­êi kh¸c ch­a kÞp nãi 
...........
- Nãi ch©m chäc ®iỊu kh«ng hay .............
- Nãi ch©m chäc ®iỊu kh«ng hay .............
- Nãi chen vµo chuyƯn cđa ng­êi trªn ............
- Nãi rµnh m¹ch, cỈn kÏ ............
 Liªn quan ®Õn ph­¬ng ch©m lÞch sù vµ ph­¬ng ch©m c¸ch thøc.
Bµi tËp 5. VËn dơng nh÷ng ph­¬ng ch©m héi tho¹i ®· häc ®Ĩ gi¶i thÝch v× sao ng­êi nãi ph¶i dïng c¸ch nãi.
- VD.
 + Ch¼ng ®­ỵc miÕng thÞt miÕng x«i
 Cịng ®­ỵc lêi nãi cho ngu«i tÊm lßng
 + Ng­êi xinh nãi tiÕng cịng xinh
 Ng­êi gißn c¸i tÝnh t×nh tinh cịng gißn
 Ho¹t ®éng 4. H­íng dÉn ho¹t ®éng tiÕp nèi.
 - HS Nh¾c l¹i c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i	
 - N¾m v÷ng toµn bé kiÕn thøc tiÕt häc.	
 - GV ra thªm c¸c bµi tËp vỊ nhµ lµm, chuÈn bÞ cho tiÕt häc tiÕp theo
Ngày soạn: .
Ngày dạy: 
 TIẾT 5 -> 8 CHỦ ĐỀ 3
Số phận người phụ nữ việt nam trong xã hội cũ qua một số tác phẩm văn học trung đại
A- MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
 - Kiến thức :
 + Giúp HS nắm được hoàn cảnh xã hội của các tác phẩm đã học để thấy được sự suy yếu, thối nát của chế độ phong kiến . Nguyên nhân sâu xa dẫn đến số phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến đầy bất hạnh.(Tiết1).
 + Giúp HS thấy được số phận cuộc đời và số phận bất hạnh của Thị Kính, Vũ Nương, Thuý Kiều mà nguyên nhân sâu xa là sự thối nát của chế đôï phong kiến – Chế độ phụ quyền xem trọng người đàn ông; do thế lực đồng tiền trong xã hội cũ đã chà đạp lên số phận của người phụ nữ.( (Tiết 2)
 + Giúp HS thấy được : Trong xã hội phong kiến dù là thời kì nào cũng đem lại cho người phụ nữ nhiều bất hạnh vì những luật lệ và chế độ xã hội đầy bất công, ngang trái.(Tiết 3)
 + Luyện tập một số bài tập cơ bản.
 - Kỹ năng: Rèn luyện kĩ năng phân tích, so sánh, tổng hợp.
 - Thái độ: 
 + Giáo dục học sinh lòng yêu cái đẹp, cái thiện.
 + Giáo dục học sinh lòng yêu thương, quý trọng những đức tính tốt đe ... n bµi :
*B­íc 1: Gi¶i thÝch: 
 Chĩng ta cÇn hiĨu c©u tơc ng÷ nh­ thª nµo cho ®ĩng vµ ®Çy ®đ :
 “Mét ngµy” so víi mét n¨m lµ ng¾n. “Mét ngµy” so víi ®êi ng­êi hµng tr¨m n¨m lµ cùc ng¾n .
 “§i mét nµy ®µng” ®èi víi kh¸ch bé hµnh th× qu·ng ®­êng ®i ®­ỵc cã lµ bao.
 “Kh«n” lµ ®iỊu hay, ®iỊu tèt, c¸i míi mỴ, bỉ Ých ®èi víi mỵi ng­êi ®Ĩ më mang trÝ tuƯ, më mang nh©n c¸ch .
 “Sµng”: c«ng cơ cđa nhµ n«ng ®an b»ng tre, nøa dïng ®Ĩ sµng g¹o. “Sµng kh«n” lµ biĨu t­ỵng chØ khèi l­ỵng kiÕn thøc rÊt lín, rÊt nhiỊu mµ ng­êi bé hµnh ®· “häc” ®­ỵc sau mét hµnh tr×nh “®i mét ngµy ®µng” .
 Tãm l¹i c©u tơc ng÷ cã 2 vÕ t­¬ng ph¶n ®èi lËp víi c¸ch nãi thËm x­ng trong mèi t­¬ng quan 2 vÕ: ®i Ýt mµ häc ®­ỵc nhiỊu, qua ®ã kh¼ng ®Þnh mét ch©n lý ®Ị cao mét bµi häc kinh nghiƯm, nh»m khuyªn nhđ mäi ng­êi biÕt ®i nhiỊu ®Ĩ më réng tÇm m¾t vµ sù hiĨu biÕt, sèng nhiỊu, häc hái trong thùc tÕ ®êi sèng .
B­íc 2: B×nh : C©u tơc ng÷ hoµn toµn ®ĩng 
 T¹i sao “§i mét ngµy ®µng häc mét sµng kh«n”? Häc ë tr­êng, häc trong s¸ch vë, häc thÇy, häc b¹n. Chĩng ta cßn ph¶i biÕt häc hái trong thùc tÕ ®êi sèng réng lín cđa x· héi. Nh©n d©n lµ «ng thÇy vÜ ®¹i cđa mçi ng­êi. Häc trong ®êi sèng lµ ph­¬ng thøc häc tËp khoa häc nhÊt: Häc ®i ®«i víi hµnh, häc tËp g¾n liỊn víi lao ®éng s¶nxuÊt vµ lao ®éng x· héi .
 NÕu chØ quanh quÈn bªn bèn bøc t­êng líp häc lµ häc xa rêi víi cuéc sèng, häc sinh b­íc vµo ®êi sÏ lĩng tĩng, thiÕu n¨ng ®éng cịng nh­ thĨ c¸ kh«ng thĨ xa rêi n­íc, chim kh«ng thĨ tho¸t ly bÇu trêi, ng­êi ®i häc, viƯc häc tËp kh«ng thĨ xa rêi víi cuéc sèng .
 V× sao vËy ?
 §i réng biÕt nhiỊu: “§i mét ngµy ®µng” tÇm m¾t ®­ỵc më réng, thÊy ®­ỵc bao c¶nh l¹, tiÕp xĩc ®­ỵc nhiỊu ng­êi, nghe ®­ỵc bao ®iỊu hay lÏ ph¶i cđa thiªn h¹. Tõ ®ã mµ biÕt suy xÐt, xa l¸nh ®iỊu x©u, kỴ xÊu häc tËp c¸i hay, noi g­¬ng ng­êi tèt viƯc tèt, “häc mét sµng kh«n” lµ nh­ vËy .
B­íc 3: LuËn
 “§i mét ngµy ®µng , häc mét sµng kh«n” lµ c¸ch häc tËp vµ gi¸o dơc kÕt hỵp chỈt chÏ gi÷ 3 m«i tr­êng : gia ®×nh – nhµ tr­êng – x· héi. KiÕn thøc s¸ch vë ®­ỵc cđng cè, kh¾c s©u. Sù hiĨu biÕt më réng vµ n©ng cao. Cïng víi trang s¸ch häc ®­êng, ta cã thªm kho s¸ch cuéc sèng mu«n mÇu mu«n vỴ .
 Nh÷ng ho¹t ®éng ngo¹i kho¸, c¾m tr¹i tham quan, ho¹t ®éng ngoµi giê lªn líp  rÊt bỉ Ých. Häc sinh ®Õn víi ®ång quª, nhµ m¸y danh lam th¾ng c¶nh mµ thªm yªu lao ®éng, yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc
 DÉn chøng: §i héi Lim ta sÏ thÊy c¸i hay c¸i ®Đp cđa c©u h¸t liỊn anh liỊn chÞ; vỊ ®Ịn Hïng ta trë vỊ céi nguån xiÕt bao t×nh nghÜa; §Õn ®Õn víi Ba §×nh lÞch sư, viÕng l¨ng B¸c, xĩc ®éng tr­íc cuéc ®êi s«i nỉi, phong phĩ cđa l·nh tơ míi thÊy hÕt c¸i hay c¸i ®Đp cđa ViƠn Ph­¬ng....
Liªn hƯ: C©u tơc ng÷ cho thÊy ®Çu ãc thùc tÕ cđa ng­êi lao ®éng nh©n d©n ta hiÕu häc nh­ng thuë x­a mÊy ai ®­ỵc ®Õn tr­êng, nªn trong d©n gian l¹i l­u truyỊn nh÷ng c©u tơc ng÷ ®Ị cao viƯc häc hái trong thùc tÕ cuéc sèng :
 “§i mét buỉi chỵ, häc mét mí kh«n”
“Qua mét chuyÕn ®ß ngang, häc mét sµng míi l¹”
 “ë nhµ nhÊt mĐ nh× con 
 Ra ®­êng l¾m kỴ cßn gißn h¬n ta" 
-> HS ch¨m chØ, cè g¾ng, coi träng häc trong s¸ch vë : “Kh«ng thÇy ®è mµy lµm nªn”
 “Häc thÇy kh«ng tµy häc b¹n”
 Ph¶i coi träng lêi khuyªn cđa «ng bµ. ChØ cã ®iỊu lµ biÕt khiªm tèn, biÕt quan s¸t l¾ng nghe, biÕt suy ngÉm thËt gi¶, tèt xÊu th× viƯc häc hái trong thùc tÕ cuéc sèng míi thu ®­ỵc nhiỊu ®iỊu “kh«n" mµ ta h»ng mong muèn.
3. KÕt bµi 
 C©u tơ ng÷ lµ mét bµi häc v« cïng s©u s¾c ®èi víi mçi ng­êi. Sau thêi c¾p s¸ch lµ thêi lµm ¨n vµ tù häc; Häc trong c«ng viƯc häc trong cuéc ®êi vµ cã ®i ®­êng, sèng nhiỊu, lỈn léi víi ®êi míi biÕt ®­êng ®i khã, l¾m thư th¸ch gian nan. Ph¶i cã quan t©m v­ỵt khã, cã b¶n lÜnh chiÕm tíi tÇm cao ®Ĩ thùc hiƯn hoµi b·o cđa m×nh.
HÕt tiÕt 2 chuyĨn tiÕt 3
NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÝ
Ho¹t ®éng cđa thÇy vµ trß
Néi dung cÇn ®¹t.
? Thế nào là nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lý?
? Phân biệt điểm giống và khác nhau giữa văn bản NL về một sự việc hiện tượng đời sống và văn bản NL về vấn đề tư tưởng, đạo lí?
- HS: Thảo luận – trả lời.
- GV: Chốt ghi bảng.
? Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lý.
- GV Cho hs nhận dạng đề cĩ lệnh, khơng cĩ lệnh.
GV: Cho HS trình bày các bước làm bài (cĩ 4 bước)
Đề 1: Đạo lý “uống nước nhớ nguồn”
Đề 2: Suy nghĩ từ truyện ngụ ngơn “Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng”.
Đề 3: Bàn về ích kỷ cá nhân và quan tâm đến mọi người.
Đề 4: Suy nghĩ từ câu ca dao:
Ai ơi giữ chí cho bền,
Dù ai xoay hướng đổi nền mặt ai.
? Các đề trên cĩ gì giống nhau và khác nhau? Thử lập dàn ý chi tiết các đề trên.
- Các đề trên đều là đề văn nghị luận.
- Cĩ đề cĩ lệnh,cĩ đề khơng cĩ lệnh.
- Cĩ đề NLV một HTĐS (Đ3)
Bài tập 1: Nghị luận câu ca dao sau :
 " Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lai nên hòn núi cao"
Y/c: Xây dựng dàn ý
Bài tập 2: Hãy viết một bài nghị luận ngắn bàn về vấn đề “Thời gian là vàng”
I. Tìm hiểu văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí:
 1. Khái niệm: NL về vấn đề tư tưởng đạo lý là bàn về tư tưởng, văn hố, đạo đức, lối sống  của con người.
- Các tư tưởng đĩ thường được đúc kết trong những câu tục ngữ, danh ngơn, ngụ ngơn, khẩu hiệu, khái niệm.
VD: Học đi đơi với hành, cĩ chí thì nên, khiêm tốn, khoan dung, 
2. Phân biệt điểm giống và khác của văn bản NL về 1 HTĐS và TTĐL:
1. Giống: Đều là văn bản nghị luận.
2. Khác:
- NL về HTĐS: Xuất phát từ sự thực đời sống mà nêu ra tư tưởng, bày tỏ thái độ.
- NLVTTĐL: Xuất phát từ tương tưởng đạo lý, được giải thích, phân tích thì vận dụng các sự việc, thực tế của đời sống để chứng minh, nhằm khẳng định hoặc phủ định một tư tưởng nào đĩ.
II.Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lý.
1.Dạng đề:
- Dạng cĩ lệnh: Suy nghĩ từ chuyện ngụ ngơn: “Đẽo cày giữa đường”
- Dạng mở khơng cĩ mệnh lệnh: Đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”
2. Cách làm:
B1: Tìm hiểu đề,tìm ý.
- Nội dung, nghĩa đen, nghĩa bĩng.
- Hiểu biết về vấn đề tư tưởng, đạo lý.
B2:Lập dàn ý:
* MB: Giới thiệu vấn đề tư tưởng đạo lý cần tìm.
* TB: 
 - Giải thích nội dung vấn đề tư tưởng, đạo lý, nghĩa đen, nghĩa bĩng (nếu cĩ)
 - Nhận định đánh giá câu tục ngữ trong bối cảnh cuộc sống riêng, chung (bình luận)
 - Mở rộng vấn đề.
* KB: Tổng kết, nêu nhận định mới.
 - Tỏ ý khuyên bảo, tỏ ý hành động.
 - Đưa ra ý kiến riêng của người viết.
B3:Viết bài.
B4:Đọc bài và sửa bài
III. Bài tập:
Bài tập 1. 
1. Mở bài : Tìm hình ảnh tương đồng khái quát dẫn trích đề
2. Thân bài : Giải thích nghĩa đen, nghĩa bóng
-> Tinh thần đồn kết sẽ làm nên việc lớn. 
- Dẫn chứng tính thần đồn kết làm việc lớn trong lịch sử 
- Tinh thần đồn kết trong lao động tạo ra của cải vật chất gĩp nhiều bảo vệ xây dựng và phát triển đất nước. 
- Các nhà khoa học đồn kết tạo ra cơng trình khoa học để phục vụ đời sống con người. 
- Phê phán những con người chỉ biết sống riêng rẽ, sống ích kỷ khơng cĩ tính cộng đồng, xã hội. 
3. Kết luận : 
- Khẳng định lại giá trị của câu ca dao 
- Rút ra bài học 
HÕt tiÕt 3 chuyĨn tiÕt 4
LUYỆN TẬP XÂY DỰNG VĂN BẢN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI
Ho¹t ®éng cđa thÇy vµ trß
Néi dung cÇn ®¹t.
Đề 1: Bàn về tranh giành và nhường nhịn.
* Yêu cầu: 
- Tìm hiểu đề. 
- Tìm ý.
- Viết đoạn văn từ 12 -15 câu trở lên.
Đề 2: Cĩ chí thì nên.
* Yêu cầu: 
- Tìm hiểu đề. 
- Tìm ý.
- Viết đoạn văn từ 12 -15 câu trở lên.
Đề 3. LËp dµn ý cho ®Ị bµi sau: 
 B×nh luËn c©u tơc ng÷: “C¸i nÕt ®¸nh chÕt c¸i ®Đp”
? Gi¶i thÝch c©u tơc ng÷?
? Nh÷ng tõ ng÷ nµo cÇn gi¶i thÝch?
? VËy ý nghÜa c©u tơc ng÷ lµ g×?
? Kh¼ng ®inh c©u tơc ng÷ ®ĩng hay sai?
? V× sao ®ĩng ?
? §èi chiÕu sù vËt hiƯn t­ỵng cã liªn quan ?
? T×m nh÷ng c©u tơc ng÷ cã liªn quan? (Tèt gç h¬n tèt n­íc s¬n; XÊu ng­êi ®Đp nÕt cßn h¬n ®Đp ng­êi; Tèt danh h¬n lµnh ¸o)
? Bµn luËn, më réng vÊn ®Ị ?
? Liªn hƯ ®èi víi häc sinh ?
(PhÇn luËn)
? NhÊn m¹nh tÇm quan trong cđa c©u tơc ng÷ ?
Bài tập 1
* Gợi ý:
- Tranh giành: là giành giật cơng sức, thành quả của người khác về mình.
- Nhường nhịn: là chia sẻ cơng sức của mình cho người khác.
- DC: Lúc nhỏ gìanh cái kẹo, chỗ ngồi lớn lên khi ra ngịai XH
- Tranh giành xuất hiện khi XH cĩ giai cấp
- Tranh giành là xấu
- Nhường nhịn là tốt.
Bài tập 2
* Gợi ý:
- Chí là lịng quyết tâm, kiên trì nhẫn nại.
- Chí là chí khí, sự bền bỉ. Nên là thắng lợi, thành cơng, sự tốt đẹp mà ta thu được.
- Câu tục ngữ khuyên mọi người rèn luyện ý chí, tinh thần bền bỉ, lịng quyết tâm để thành cơng.
DC: Trong học tập, lao động SX, kinh doanh ...
- “Đi đường” (HCM)
- Lời dạy của Bác Hồ: 
 Khơng cĩ việc gì khĩ
 Chỉ sợ lĩng khơng bền
 Đào núi và lấp biển
 Quyết chí ắt làm nên
Bµi tËp 3:
 1. Më bµi :
 Tơc ng÷ lµ kho tµng nh÷ng kinh nghiƯm quÝ b¸u cđa nh©n d©n ta vỊ mäi mỈt. Ta cã thĨ rĩt ra rÊt nhiỊu bµi häc, lêi d¨n d¹y vỊ c¸ch øng xư , c¸ch sèng cđa con ng­êi. Mét trong nh÷ng c¸ch øng xư, c¸ch sèng mµ «ng cha ta ®Ị cËp lµ: “C¸i nÕt ®¸nh chÕt c¸i ®Đp"
 2. Th©n bµi :
a, Gi¶i thÝch :
- "C¸i nÕt": tÝnh nÕt, ®øc h¹nh, t­ t­ëng, t×nh c¶m cđa con ng­êi .
- NÕt trong c©u tơc ng÷ lµ c¸i xÊu, tÝnh xÊu nªn cã thĨ "®¸nh chÕt c¸i ®Đp": lµm h¹i ®Õn nhan s¾c, c¸i ®Đp h×nh thøc bªn ngoµi cđa con ng­êi .
- C©u tơc ng÷ bao hµm mét nghÜa réng, cã nªu lªn mét bµi häc, mét nhËn xÐt s©u s¾c: §¹o ®øc lµ c¸i gèc cđa con ng­êi. §øc h¹nh ®­ỵc coi träng h¬n lµ nhan s¾c. Néi dung lµ c¬ b¶n néi dung quyÕt ®Þnh h×nh thøc .
b, B×nh luËn :
- Kh¼ng ®Þnh c©u tơc ng÷ hoµn toµn ®ĩng 
- T¹i sao ?
+ Con ng­êi ®­ỵc biĨu hiƯn ë hai mỈt ®øc h¹nh vµ dung nhan. Dung nhan lµ ngo¹i h×nh, diƯn m¹o, thĨ chÊt, nhan s¾c. cã ng­êi ®Đp vỊ t©m hån. Cã ng­êi ®Đp vỊ nhan s¾c, cã ng­êi ®Đp c¶ nÕt, cã ng­êi ®Đp c¶ ng­êi .
+ Con ng­êi cã ®Đp vỊ h×nh thøc bªn ngoµi (¸o quÇn, nhan s¾c, trang ®iĨm), nÐt xÊu (th« lç, l­êi biÕng, tơc t»n Ých kû, tham lam, bÊt hiÕu, bÊt nghÜa ) th× sÏ bÞ mäi ng­êi c­êi chª xa l¸nh .
+ Con ng­êi dï h×nh thøc bªn ngoµi kh«ng ®­ỵc ®Đp nh­ng ®¹o ®øc tèt, nh©n c¸ch ®Đp sÏ ®­ỵc mäi ng­êi yªu mÕn, tin cËy .
+ §å vËt cịng vËy, nÕu chØ cã n­íc s¬n hµo nho¸ng bªn ngoµi nh­ng chÊt l­ỵng bªn trong kh«ng cã, chãng háng .
- C©u tơc ng÷ cßn chøa ®ùng mét triÕt lý s©u s¾c: Néi dung quyÕt ®Þnh h×nh thøc, néi dung quan träng h¬n h×nh thøc .
- CÇn hiĨu c©u tơc ng÷ mét c¸ch biƯn chøng: trong c¸i ®Đp bao hµm “c¸i nÕt” bao hµm t­ t­ëng, t×nh c¶m, trÝ tuƯ ®Đp cđa con ng­êi (cuéc thi hoa hËu, ¸ hËu, nh÷ng hoa kh«i nỉi danh tµi s¾c -> tiªu biĨu cho s¾c ®Đp ViƯt Nam) 
- C¸i nÕt c¸i ®Đp cđa häc sinh lµ vỴ ®Đp h×nh thøc lµ t©m hån lµ ®øc, trÝ, thĨ, mü, thĨ lùc tèt ch¨m häc, ch¨m lµm, ngoan ngo·n lƠ phÐp, kÝnh thÇy mÕn b¹n, giµu t×nh th­¬ng vµ nhiỊu m¬ ­íc )
3. KÕt bµi :
 C©u tơc ng÷ bµi häc s©u s¾c vỊ trau ®åi ®¹o ®øc vµ nh©n c¸ch gi÷a néi dung vµ h×nh thøc .
 Ho¹t ®éng 3. H­íng dÉn ho¹t ®éng tiÕp nèi
 - N¾m v÷ng toµn bé kiÕn thøc tiÕt häc
 - Lµm hoµn chØnh bµi tËp vµo vë BT
 - ChuÈn bÞ chđ ®Ị 9: Ph­¬ng ph¸p x©y dùng v¨n nghÞ luËn v¨n häc