Giáo án môn học Ngữ văn 9 - Tiết 41 đến tiết 45 năm 2010

 Ngµy so¹n: 5/10/2010
TuÇn 9 – TiÕt 41
VĂN BẢN
LỤC VÂN TIÊN GẶP NẠN
(Trích Truyện Lục Vân Tiên - Nguyễn Đình Chiểu)
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
 1. KiÕn thøc: ThÊy râ th¸i ®é, t×nh c¶m vµ lßng tin cđa t¸c gi¶ gưi g¾m n¬i nh÷ng ng­êi lao ®éng vµ nh÷ng ®iỊu tèt ®Đp trªn ®êi. NghƯ thuËt kĨ chuyƯn, s¾p xÕp t×nh tiÕt, ng«n ng÷ lêi kĨ rÊt gi¶n dÞ, rÊt gÇn gịi víi c¸ch kĨ chuyƯn d©n gian
 2. KÜ n¨ng: RÌn kÜ n¨ng ®äc, kĨ chuyƯn, ph©n tÝch lêi kĨ, t¶
3. Th¸i ®é : tÝch cùc, tù gi¸c trong häc tËp .
II.CHUẨN BỊ
 - GV: T¸c phÈm “TruyƯn Lơc V©n Tiªn”; B¶ng phơ; So¹n bµi. 
 - HS: §äc kÜ ®o¹n trÝch vµ so¹n bµi theo hƯ thèng c©u hái ë SGK.
III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
 1. Ổn định lớp : (1p ) 
 2. Kiểm tra bài cũ : ( 5p ) 
 ? Đọc và phân tích hình ảnh Vân tiên trong c¶nh đánh cướp? Cảm nhận của em về nhân vật Lục Vân Tiên?
 - Đọc chính xác thơ; Phân tích được hành động nghĩa hiệp; Nêu cảm nhận. 
3. Bài mới : (35p )
 Giíi thiƯu bµi: Lòng ganh ghét đố kị của Trịnh Hâm đã biến hắn thành kẻ độc ác, nhẫn tâm ngay cả khi Vân Tiên đã không còn có thể đe dọa đến bước đường công danh của hắn. Nói như nhà nghiên cứu Hoài Thanh:“ Mối oán thù nhân một câu chuyện gọi bằng văn chương trong tâm địa của một kẻ tiểu nhân đã dẫn đến những chuyện không ngờ”. Hôm nay thầy cùng chúng em đi tìm hiểu bài “ Lục Văn Tiên gặp nạn” ù
TG
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN 
HOẠT ĐỘNG CỦA 
HỌC SINH
1p
10p
20p
4p
HOẠT ĐỘNG 1 : GIỚI THIỆU
? Em h·y x¸c ®Þnh vỊ vị trí cđa đoạn trích nµy. 
Vị trí đoạn trích : Đoạn trích nằm ở phần thứ hai của truyện. Vân Tiên đang bơ vơ nơi đất khách quê người, thì gặp Trịnh Hâm đi thi trở về. Sẵn lòng đố kị, Trịnh Hâm thừa cơ hội ra tay hãm hại Vân Tiên .
 HOẠT ĐỘNG 2 : 
Gi¸o viªn yªu cÇu ®äc: Giäng kĨ chuyƯn phï hỵp, giäng t¸i hiƯn lêi nãi cđa V©n Tiªn, ®Ỉc biƯt lµ lêi nãi cđa «ng Chµi (937-976)
GV ®äc tõ ®Çu- 8 c©u ®Çu.
Gäi häc sinh ®äc phÇn cßn l¹i vµ nhËn xÐt.
GV h­íng dÉn häc sinh t×m hiĨu nghÜa mét sè tõ: phui pha, hÈm hĩt.
H? Theo em v¨n b¶n nµy chia lµm mÊy phÇn? Nªu giíi h¹n tõng phÇn?
+ PhÇn 1: 6 c©u ®Çu: Lơc V©n Tiªn bÞ n¹n 
+ PhÇn 2: Cßn l¹i: Lơc V©n Tiªn ®­ỵc cøu 
GV phÇn 1: C¸i ¸c hoµnh hµnh
 PhÇn 2: C¸i thiƯn chiÕn th¾ng.
H? V¨n b¶n viÕt theo ph­¬ng thøc biĨu ®¹t chÝnh nµo?
? §o¹n gåm nh÷ng nh©n vËt nµo?
 HOẠT ĐỘNG 2 :HƯỚNG DẪN TÌM HIỂU ĐOẠN TRÍCH
H? §äc 6 c©u ®Çu em thÊy lĩc nµy TrÞnh H©m ®ang ë ®©u? vµo thêi gian nµo?
H? §ªm khuya ®­ỵc t¸c gi¶ miªu t¶ nh­ thÕ nµo?
H? H·y h×nh dung miªu t¶ khung c¶nh kho¶ng kh«ng gian trêi ®Êt lĩc ®ã? 
H? Trong c¸i kho¶nh kh¾c yªn tÜnh Êy, TrÞnh H©m ®· gië trß g×? 
H? T¹i sao TrÞnh H©m l¹i chän thêi ®iĨm nµy?
GV: Tr­íc khi dơ V©n Tiªn xuèng thuyỊn, h¾n ®· lõa trãi tiĨu ®ång cđa V©n Tiªn. V©n Tiªn lĩc ®ã mï loµ 
kh«ng n¬i n­¬ng tùa.
H? TrÞnh H©m lõa h¹i b¹n lĩc b¹n l¹i mï loµ, tËt nguyỊn nh­ vËy chøng tá h¾n lµ ng­êi nh­ thÕ nµo?
H? Sau khi ®· ®Èy V©n Tiªn xuèng s«ng h¾n cßn lµm g×? H¾n lµm vËy nh»m mơc ®Ých g×? 
H? Theo em nguyªn nh©n v× ®©u TrÞnh H©m l¹i h·m h¹i V©nTiªn?
GV: Trong mét lÇn ë qu¸n r­ỵu, hä cïng thi th¬ trong®ã V©n Tiªn nỉi lªn lµ ng­êi hay th¬, cã tµi. TrÞnh H©m sinh lßng ghen ghÐt, ®è kÞ.
H? §iỊu ®ã chøng tá TrÞnh H©m lµ kỴ häc hµnh nh­ thÕ nµo?
GV: Tr­íc ®ã h¾n ®· nãi “ h¹i Tiªn ph¶i dơng m­u nµy míi xong”.
H? Qua ®ã em hiĨu g× vỊ bé mỈt thËt cđa TH?
H? H·y nªu c¶m nghÜ cđa em vỊ nh©n vËt TH?
GV: Trong x· héi Êy, c¸i ¸c lu«n hoµnh hµnh, trµ ®¹p lªn con ng­êi, c¸i ¸c lan trµn mäi lĩc, mäi n¬i, s½n sµngøc hiÕp ng­êi l­¬ng thiƯn. C¸i ¸c nh­ len s©u vµo b¶n chÊt con ng­êi.
H? Theo em TH ®¹i diƯn cho phe nµo? 
H? Qua h×nh ¶nh TH, em liªn t­ëng tíi nh÷ng nh©n vËtnµo trong truyƯn ®· häc cịng cã hµnh vi téi ¸c nh­ vËy?
GV: Ph¶i ch¨ng x· héi cị thèi n¸t ®Ĩ c¸i ¸c hoµnh hµnh kh¾p mäi n¬i. Xong tù ®¸y lßng tõ cuéc sèng nghÌo hÌn cđa ng­êi d©n l­¬ng thiƯn, tÊm lßng nh©n hËu vÉn to¶ s¸ng, trçi dËy ®Ĩ ng¨n chỈn cøu vít nh÷ng ng­êi bÞ c¸i ¸c h·m h¹i. §Ĩ thÊy râ nh÷ng tÊm lßng cao c¶ cđa
nh÷ng ng­êi l­¬ng thiƯn giµu nh©n nghÜa. Gäi häc sinh ®äc ®o¹n cßn l¹i. 
H? S¸ng ra thÊy cã x¸c ng­êi tr«i d¹t ë mÐ bê s«ng, «ng Ng­ ®· lµm g×?
H? Tõ “ ngay” giĩp em hiĨu g× vỊ hµnh ®éng cđa Ng­ «ng?
H? §Ĩ cøu sèng ng­êi bÞ n¹n gia ®×nh Ng­ «ng ®· lµm g×?
H? Qua ®©y em cã nhËn xÐt g× vỊ viƯc lµm cđa Ng­ «ng. 
H? Cøu V©n Tiªn sèng dËy råi, Ng­ «ng cßn lµm g× n÷a.
H? ¤ng cßn nãi g× víi LVT?
H? Qua c©u nãi nµy, Ng­ «ng muèn nãi g× víi VT? Em cã nhËn xÐt g× vỊ c¸ch dïng tõ ë c©u nãi nµy?
H? Víi c¸ch dïng ®ã t¸c gi¶ muèn kh¼ng ®Þnh ®iỊu g×? NÕu lµ LVT lĩc ®ã em c¶m thÊy thÕ nµo?
H? Trong lĩc VT cßn b¨n kho¨n, chµng cßn nghe Ng­ «ng nãi g×?
H? Em hiĨu g× vỊ c©u nãi nµy? 
Qua c©u nãi ®ã, em cã nhËn xÐt g× vỊ viƯc lµm cđa Ng­ «ng?
H? Theo em Ng­ «ng ®¹i diƯn cho phe nµo? 
? Tõ viƯc lµm, th¸i ®é cđa Ng­ «ng, em cã liªn t­ëng tíi nh÷ng nh©n vËt nµo trong c¸c t¸c phÈm ®· ®­ỵc häc cã cïng t­ t­ëng Êy?
H? Th«ng qua c¸c nh©n vËt Êy, NguyƠn §×nh ChiĨu muèn gưi g¾m tíi b¹n ®äc ®iỊu g×? 
H? NÕu lµ em, em noi g­¬ng Ng­ «ng ë ®iĨm nµo?
H? NÕu lµ LVT em sÏ tr¶ lêi Ng­ «ng nh­ thÕ nµo?
H? Em cã nhËn lêi mêi cđa Ng­ «ng kh«ng?
 §iỊu ®ã cµng lµm s¸ng lªn tÊm lßng nh©n hËu cđa Ng­ «ng, cđa ng­êi d©n lao ®éng.
GV: Con thuyỊn nhá bÐ lªnh ®ªnh Êy, ®· ®­a ®Èy cuéc sèng cđa gia ®×nh Ng­ «ng nh­ thÕ nµo? Em h·y ®äc lêi kĨ cđa Ng­ «ng?
H? Qua lêi kĨ cđa Ng­ «ng, em hiĨu g× vỊ cuéc sèng cđa Ng­ «ng? 
H? Em h·y nªu c¶m nhËn cđa m×nh vỊ hai c©u th¬ cuèi
H? Khi LVT ng· xuèng s«ng mäi ng­êi trªn thuyỊn cã th¸i ®é nh­ thÕ nµo?
H? Chµng ®­ỵc ai cøu giĩp?
H? Theo em VT ph¶i lµ ng­êi nh­ thÕ nµo míi cã thĨ ®­ỵc con ¸c thĩ ¨n thÞt cøu giĩp?
H? Chi tiÕt nµy cã thĨ cã thËt hay kh«ng? Em gỈp nh÷ng chi tiÕt t­¬ng tù nh­ thÕ nµy ë lo¹i truyƯn nµo?
H? Lo¹i truyƯn nµy cã ý nghÜa g×?
H? H×nh ¶nh con giao long xuÊt hiƯn cßn cã ý nghÜa g× kh¸c.
H? VT d· nãi g× víi Ng­ «ng sau khi ®­ỵc cøu sèng?
H? Lêi nãi ®ã bµy tá ý nghÜ vµ th¸i ®é g×?
H? Qua ®ã em hiĨu g× vỊ V©n Tiªn?
HOẠT ĐỘNG 4: HƯỚNG DẪN TỔNG KẾT
H? NhËn xÐt c¸ch sư dơng ng«n ng÷, c¸ch kĨ chuyƯn?
? Néi dung cđa ®o¹n trÝch lµ g×.
 GV hướng dẫn HS học Ghi nhớ .
I.Vị trí đoạn trích : Đoạn trích nằm ở phần thứ hai của truyện. Vân Tiên đang bơ vơ nơi đất khách quê người, thì gặp Trịnh Hâm đi thi trở về. Sẵn lòng đố kị, Trịnh Hâm thừa cơ hội ra tay hãm hại Vân Tiên .
II- §äc, gi¶i thÝch tõ khã,
t×m hiĨu bè cơc v¨n b¶n.
1. §äc
 HS ®äc
2. T×m hiĨu tõ khã.
3. T×m hiĨu bè cơc.
Hai phÇn:
 phÇn 1 : 6 c©u ®Çu
 PhÇn 2 : cßn l¹i
- Ph­¬ng thøc tù sù
 HS kĨ 
II. TÌM HIỂU ĐOẠN TRÍCH
1. TrÞnh H©m.
- Trªn thuyỊn lĩc ®ªm khuya.
 LỈng lÏ, mê mÞt.
- §ªm ®· khuya, c¶ kh«ng gian tÜnh lỈng, kh«ng mét bãng ng­êi, trêi tèi mï mÞt vµ ®Çy s­¬ng.
Ra tay x« V©n Tiªn xuèng vêi.
- Thêi ®iĨm dƠ hµnh ®éng kh«ng ai biÕt, kh«ng ng­êi 
cøu.
- Th©m hiĨm, ®éc ¸c.
- H¾n gi¶ tiÕng kªu trêi lÊy lêi ph«i pha nh»m che ®Ëy téi lçi
V× thua tµi lµm th¬.
Dèt n¸t, kÐm tµi- ®ßi h¬n ng­êi kh¸c.
- H¾n lµ kỴ Ých kØ, nhá nhen 
v« cí h¹i ng­êi l­¬ng thiƯn
C¨m ghÐt phÉn né.
- HiƯn th©n cđa c¸i ¸c.
 MĐ con Lý Th«ng, bän c­íp Phong Lai
2. H×nh ¶nh Ng­ «ng.
 Vít ngay lªn bê.
 - §ã lµ mét hµnh ®éng kh«ng ®¾n ®o suy nghÜ.
 ¤ng h¬ bơng d¹
 Mơ h¬ mỈt mµy.
- ¤ng cøu ng­êi kh«ng ®¾n ®o suy tÝnh, ch¨m sãc chu ®¸o tËn t©m kh«ng qu¶n ng¹i khã kh¨n.
Hái hancho râ mäi ®»ng gÇn xa.
ë cïng ta, h«m hÈmhĩt,cho vui.
- Ng­ «ng thËt thµ chÊt ph¸c.
 - N­íc m¾t trµn ra, thÊy «ng Ng­ nh­ lµ «ng tiªn ®Çy nh©n hËu ®ang dang tay «m chän c¶ mét cuéc ®êi tµn phÕ cđa m×nh mµ v« cïng xĩc ®éng.
Lßng l·o ch¼ng m¬ tr¶ ¬n
- ¤ng lµm ¬n v« t­ chø kh«n
ph¶i lµ ®Ĩ chê tr¶ ¬n => hµo hiƯp v« t­ träng t×nh nghÜa.
- §¹i diƯn cho ®iỊu thiƯn.
Lơc V©n Tiªn “ lµm ¬n.” Hín Minh, V­¬ng Tư Trùc.
- Sèng ë ®êi ph¶i cã lßng nh©n nghÜa, lµm viƯc nghÜa mét c¸ch v« t­ hÕt lßng kh«ng ®ỵi ph¶i cã sù tr¶ ¬n
 - Giĩp ®ì ng­êi gỈp ho¹n n¹n hÕt lßng.
- Ch¸u c¶m ¬n «ng nh­ng ch¸u tËt nguyỊn, «ng l¹i giµ råi, lµm sao nu«i nỉi ch¸u.
 Kh«ng: muèn trë vỊ cïng gia ®×nh. 
 Cã: ThÊy «ng thùc sù th­¬ng m×nh vµ cã lêi gi÷ . ch©n t×nh, tËt nguyỊn cßn ®i ®©u ®­ỵc n÷a.
- Ng­ «ng cã cuéc sèng gi¶n dÞ tù do g¾n bã chan hoµ víi thiªn nhiªn.
 - §ã lµ cuéc sèng cđa ng­êi lao ®éng b×nh th­êng.
3. Lơc V©n Tiªn.
 Xãt xa tÊm lßng.
Giao long con c¸ d÷.
- V©n Tiªn lµ ng­êi l­¬ng 
thiƯn.
 - Chi tiÕt nµy lµ h­ cÊu, th­êng gỈp trong truyƯn cỉ d©n gian.
TruyƯn nh»m nãi vỊ con ng­êi ë hiỊn 
- Tè c¸o téi ¸c TH b¶n chÊt cđa h¾n cßn th©m ®éc h¬n c¶ loµi cÇm thĩ.
 HS tr¶ lêi
 - ý muèn ®Ịn ®¸p c«ng ¬n nh­ng l¹i lĩng tĩng day døt ch¼ng biÕt lÊy g× ®Ịn ¬n. 
 - Cµng thùc sù xĩc ®éng tr­íc hµnh ®éng, th¸i ®é cđa Ng­ «ng.
- VT lµ con ng­êi biÕt träng ©n nghÜa.
III- Tỉng kÕt.
1. NghƯ thuËt:
- Ng«n ng÷ gi¶n dÞ mang ®Ëm s¾c th¸i Nam Bé.
- KĨ chuyƯn gièng kÕt cÊu c©u chuyƯn d©n gian.
2. Néi dung:
 - Phª ph¸n, tè c¸o b¶n chÊt xÊu xa cđa nh÷ng con 
ng­êi lõa thÇy ph¶n b¹n
 - Ca ngỵi tÊm lßng nh©n nghÜa, t©m hån tù do, mét mÉu ng­êi cao ®Đp 
* GHI NHỚ ( tr. 121 )
 §äc phÇn ghi nhí sgk
4. Củng cố : (3p)
 ? Chủ đề của đoạn trích là gì ? Cho biết quan điểm nhân dân tiến bộ của 
Nguyễn Đình Chiểu?
5.Dặn dò : (1p)
 - Häc, n¾m ch¾c kiÕn thøc ®o¹n trÝch.
 - Chuẩn bị cho bài Chương trình địa phương.
 ChuÈn bÞ theo c©u hái sgk.
* Rĩt kinh nghiƯm: ............................................................................................................. 
..........................................................................................................................................
-----///-----
 Ngµy so¹n: 5/10/2010
TuÇn 9 – TiÕt 42
CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(PhÇn v¨n)
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
 1. KiÕn thøc: HiĨu ®­ỵc t¸c gi¶,t¸c phÈm néi dung ®o¹n trÝch.
 2. KÜ n¨ng: RÌn kÜ n¨ng ®äc , kĨ chuyƯn, ph©n tÝch lêi kĨ, t¶
3. Th¸i ®é: tÝch cùc , tù gi¸c trong häc tËp .
II.CHUẨN BỊ
 GV: - S­u tÇm vµ giíi thiƯu t¹p chÝ s¸ch b¸o cđa ®Þa ph­¬ng m×nh.
	 - Lùa chän hai t¸c gi¶ t©m ®¾c nhÊt: Hoµi Nam, NguyƠn V¨n So¹n.
	HS: - S­u tÇm vµ ®iỊn vµo b¶ng thèng kª. 
 - ViÕt mét bµi giíi thiƯu t¸c gi¶, t¸c phÈm.
III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
 1. Ổn định lớp : 
 2. Kiểm tra bài cũ : ( 5p )
 ? Đọc và phân tích hình ảnh Vân tiên đánh cướp? Cảm nhận của em về nhân vật Lục Vân Tiên?
 3. Bài mới : (35p )
 I- Tr×nh bµy danh mơc c¸c t¸c gi¶, t¸c phÈm cđa ®Þa ph­¬ng tõ
 n¨m 1975 ®Õn nay:
TT
Hä vµ tªn
(bĩt danh)
Quª qu¸n
Tªn t¸c phÈm
ND vµ NT
chđ yÕu
1
QuÇn Ph­¬ng
H¶i hËu
2
Hoµi Nam
NghÜa H­ng
 H? Gäi häc sinh (®¹i diƯn c¸c tỉ) lªn tr×nh bµy kÕt qu¶ s­u tÇm vµ lÇn l­ỵt ®iỊn vµo b¶ng thèng kª.
 H? Em h·y nªu néi dung vµ nghƯ t ... Ĩu v¨n häc 
 ®i¹ ph­¬ng.
 GV: Giíi thiƯu thªm mét sè t¸c phÈm hay cho häc sinh n¾m ®­ỵc.
 - GV : Cã thĨ cho HS ®äc bµi viÕt cđa m×nh vỊ ®Þa ph­¬ng .
 4, Cđng cè (3p).
 Liªn hƯ víi b¶n th©n HS
 5, H­íng dÉn vỊ nhµ.(2p)
 - Häc sinh tiÕp tơc bỉ sung b¶ng thèng kª, tiÕp tơc t×m hiĨu vµ 
 s­u tÇm nh÷ng t¸c phÈm hay viÕt vỊ ®Þa ph­¬ng m×nh ®Ĩ cã thĨ ra mét chuyªn san vỊ v¨n häc ®Þa ph­¬ng.
 - So¹n bµi: “ Tỉng kÕt tõ vùng”
 ChuÈn bÞ theo y/c sgk
* Rĩt kinh nghiƯm: ............................................................................................................... 
...............................................................................................................................................
-----///-----
 Ngµy so¹n: 5/10/2010
TuÇn 9 – TiÕt 43
TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
 1. KiÕn thøc: N¾m v÷ng, hiĨu s©u h¬n vµ biÕt vËn dơng nh÷ng kiÕn thøc vỊ tõ vùng ®· häc ë líp 6’ líp 9 ( tõ ®¬n, tõ phøc, thµnh ng÷, nghÜa cđa tõ, tõ nhiỊu nghÜa vµ hiƯn t­ỵng chuyĨn nghÜa cđa tõ ).
 2. KÜ n¨ng: RÌn luyƯn kÜ n¨ng hƯ thèng ho¸ c¸c kiÕn thøc ®· häc. 
 3. Th¸i ®é: tÝch cùc, tù gi¸c trong häc tËp.
II. CHUẨN BỊ 
 - GV : SGK, giáo án, tài liệu tham khảo.
 - HS : ¤n l¹i c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vỊ tõ vùng theo c¸c yªu cÇu cđa mơc I, II, III, IV.
III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
1. Ổn định lớp : 1p 
2. Kiểm tra bài cũ : (5p) 
 GV: Kiểm tra bài soạn của một số HS.
3. Bài mới : (35 p)
 Giới thiệu bµi: Để việc giao tiếp được thuận lợi, đặc biệt là việc tiếp nhận, phân tích văn bản được tốt, chúng ta cần phải nắm vững hệ thống từ vựng tiếng Việt. Hôm nay cô sẽ giúp các em hệ thống lại toàn bộ phần từ vựng đã học từ lớp 6 đến lớp 9.
TG
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN 
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH
10P
10P
10P
5p
Hoạt động1: Từ đơn và từ phức :
1. GV gọi HS định nghĩa lại khái niệm từ đơn, từ phức. Phân biệt các loại từ phức. GV có thể êđưa sơ đồ.
 Từ đơn
 Từ 
	 Từ ghép	
 Từ phức
	 Từ láy	
 GV cho HS đọc câu 2( SGK) hoặc dùng bảng phụ phân biệt từ ghép, láy: ngặt nghèo, nho nhỏ, giam giữ, gật gù
- Hướng dẫn HS cách nhận diện từ láy, từ ghép. 
- GV cho HS đọc bài 3 cho các em xác định từ nào có giảm nghĩa, từ nào “tăng nghĩa”.
Hoạt động2: Thành ngữ :
? GV gọi HS nêu lại khái niệm thành ngữ.
+ GV nhắc các em thành ngữ được tạo nên thông qua một số phép chuyển nghĩa (ẩn dụ, so sánh) 
-Xác định thành ngữ, tục ngữ.
-Phân biệt tục ngữ là câu tương đối hoàn chỉnh biểu thị sự phán đoán nhận định.
(Chó treo mèo đậy, có người xếp vào thành ngữ ).
GV cho HS tìm hai thành ngữ và đặt câu, giải thích thành ngữ đó. (Hoạt động theo nhóm)
( ếch ngồi đáy giếng, cá chậu chim lồng, dây cà ra dây muống, bãi bể nương dâu)
- HS giải thích, GV sửa chửa đưa ra ví dụ ở bảng phụ: 
A. Anh ấy vừa bị đuổi việc, thật là khổ, đúng là chó cắn áo rách
B. Hôm nay anh ấy nhặt được túi tiền, đúng là mèo mù vớ phải cá rán
? Tìm 2 dẫn chứng sử dụng thành ngữ trong văn chương (“Đố ai lượm đá quăng trời.Đan gầu tát biển ghẹo người trong trăng. Người nách thước, kẻ tay đao
Đầu trâu mặt người ào ào như sôi )
Hoạt động 3: 1. ôn lại khái niệm về nghĩa của từ
2. Gọi HS đọc yêu cầu bài tập 2 chọn cách hiếu đúng trong cách hiểu sau( chọn cách hiểu (a) không chọn b,c,d )
3. Cách giải thích nào trong 2 cách giải thích sau là đúng? Vì sao( cách giải thích b là đúng. Vì cách giải thích a vi phạm đức tỉnhộng lượng)
Hoạt động 4:Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ 
1. GV cho HS ôn lại khái niệm từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ.
2. Từ “hoa” dùng theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển.
I. Từ đơn và từ phức :
1.Từ đơn và từ phức :
a) Từ đơn: là từ chỉ gồm một tiếng cã nghÜa.
 Ví dụ: nhà, cây
b) Từ phức: là từ gồm hai hoặc nhiều tiếng cã nghÜa.
 Ví dụ: quần áo, trầm bổng
c) Từ phức gồm: 2 loại: 
- Từ ghép: gồm những từ phức được tạo ra bằng cách ghép các tiếng có quan hệ với nhau về nghĩa.
- Từ láy: gồm những từ phức có quan hệ láy âm giữa các tiếng (láy âm và vần).
2. Trong những từ sau, từ nào là từ ghép, từ nào là từ láy.
- Từ ghép: ngặt nghèo, giam giữ, tươi tốt, bọt bèo, cỏ cây, đưa đón, nhường nhịn, rơi rụng, mong muốn.
- Từ láy: nho nhỏ, gật gù, lạnh lùng, xa xôi, lấp lánh
3.Trong các từ sau đây từ nào có sự“giảm nghĩa”, từ nào có sự “tăng nghĩa”
- Giảm nghĩa: trăng trắng, đèm đẹp, nho nhỏ, lành lạnh, xôm xốp.
- Tăng nghĩa: nhấp nhô, sạch sành sanh, sát sàn sạt
II. Thành ngữ :
1. Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
2. Trong những tổ hợp sau, tổ hợp nào là thành ngữ, tục ngữ:
a. Thành ngữ: 
- Đánh trống bỏ dùi, làm việc không đến nơi đến chốn, thiếu trách nhiệm.
- Được voi đòi tiên: lòng tham vô độ.
- Nước mắt cá sấu: hành động giả dối được che đậy một cách tinh vi. 
b. Tục ngữ: 
- Gần mực thì đen : hoàn cảnh sống, môi trường xã hội có ảnh hưởng quan trọng đến việc hình thành nhân cách con người.
- Chó treo mèo đậy: bảo vệ thức ăn.
3) Tìm hai thành ngữ có yếu tổ chỉ động vật ,hai thành ngữ chỉ thực vật:
a. Động vật: Cá chậu chim lồng, ếch ngồi đáy giếng
b. Thực vật : Bãi bể nương dâu, dây cà ra dây muống
4. Sử dụng thành ngữ trong văn chương.
- Thân em vừa trắng lại vừ tròn
 Bảy nổi ba chìm với nước non
- Vợ chàng quỉ quái tinh ma
 Phen này kẻ cắp bà già gặp nhau
III.Nghĩa của từ:
1. Khái niệm: Nghĩa của từ là nội dung
( sự vật, tính chất, hoạt động, quan hệ) mà từ biểu thị.
2. Chọn cách hiểu đúng
a. đúng b. sai
c.sai d.sai
3.Chọn cách hiểu đúng và giải thích
a. sai b. đúng
IV.Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ 
- Từ có thể có mộït nghĩa hay nhiều nghĩa.
Ví dụ: + Từ một nghĩa: Xe đạp
 + Từ nhiều nghĩa
Ch©n
chân người
chân mây
+ Chuyển nghĩa: là hiện tượng thay đổi nghĩa của từ, tạo ra những từ nhiều nghĩa.
2. Hoa à nghĩa chuyển à nghĩa lâm thời (biện pháp tu từ).
4. Củng cố : (3p )
 ? Làm các bài tập đã hướng dẫn.Lưu ý các bài tập (*)
5. Dặn dò : (1p )
 - N¾m ch¾c lý thuyÕt. VỈn dơng lµm bµi tËp.
 - Soạn bài “ tổng kết từ vựng tiếp theo”
 ChuÈn bÞ theo yªu cÇu sgk.
 Ngµy so¹n: 5/10/2010
TuÇn 9 – TiÕt 44
TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
 1. KiÕn thøc: N¾m v÷ng, hiĨu s©u h¬n vµ biÕt vËn dơng nh÷ng kiÕn thøc vỊ tõ vùng ®· häc ë líp 6’ líp 9 (Tõ ®ång ©m, tõ ®ång nghÜa, tõ tr¸i nghÜa, cÊp ®é kh¸i qu¸t cđa nghÜa tõ ng÷, tr­êng tõ vùng).
 2. KÜ n¨ng: RÌn luyƯn kÜ n¨ng hƯ thèng ho¸ c¸c kiÕn thøc ®· häc. 
 3. Th¸i ®é: tÝch cùc, tù gi¸c trong häc tËp.
II. CHUẨN BỊ 
 - GV : SGK, giáo án, tài liệu tham khảo.
 - HS : ¤n l¹i c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vỊ tõ vùng theo c¸c yªu cÇu cđa mơc 5->9
III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
1. Ổn định lớp : 1p 
2. Kiểm tra bài cũ : (5p) 
 ? Thành ngữ là gì? Ví dụ?
3. Bài mới : (35 p)
 Giới thiệubµi: Để việc giao tiếp được thuận lợi, đặc biệt là việc tiếp nhận, phân tích văn bản được tốt, chúng ta cần phải nắm vững hệ thống từ vựng Tiếng Việt. Hôm nay cô sẽ giúp các em hệ thống lại toàn bộ phần từ vựng đã học từ lớp 6 đến lớp 9
 tiếp theo.
TG
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN 
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH
7p
7p
7p
7p
7p
Hoạt động 5: Đồng ©m.
+ GV cho HS định nghĩa từ đồng âm, nêu ví dụ.
+ Giúp HS phân biệt hiện tượng từ nhiều nghĩa khác với hiện tượng từ đồng âm.
Hoạt động6: Từ đồng nghĩa: 
1. GV cho HS định nghĩa khái niệm từ đồng nghĩa?
- Cho HS nêu ví dụ.
2. GV cho HS đọc lại câu hỏi.
3. Cho dựa trên cơ sở nào, từ xuân cĩ thể thay thế từ tuổi trong câu trên, cĩ tác dụng gì?
Hoạt động7:
- Ôn về từ trái nghĩa.
1. Thế nào là từ trái nghĩa?
-Yêu cầu HS làm các bài tập.
-Bài tập (*) về nhà.
Hoạt động8:
Hướng dẫn ôn luyện cấp độ khái quát nghĩa của từ.
1. Thế nào là cấp độ khái quát nghĩa của từ
2. Điền vào mô hình, sơ đồ SGK, lớp nhận xét ,GV bổ sung.
Hoạt động9:
Hướng dẫn ôn luyện về trường từ vựng.
1. Thế nào là trường từ vựng?
2. Phân tích sự độc đáo trong cách dùng từ của Hồ Chủ Tịch?
+ HS có thể lập bảng trường từ vựng của vài từ.
V. Từ đồng âm.
1 Khái niệm: là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gì với nhau.
2. 	a) Từ “lá” à nhiều nghĩa.
 b) Từ “đường” à đồng âm.
VI.Từ đồng nghĩa:
1. Từ đồng nghĩa là những từ có nghĩa giống nhau.
.2. Chọn cách hiểu đúng : c.
3. Từ xuân: mùa thay 1 năm bằng 1 tuổi à hoán dụ, tác dụng tránh lặp từ, thể hiện tinh thần lạc quan
VII- Từ trái nghĩa:
1 Khái niệm: Lµ những từ cĩ nghĩa tr¸i ngược nhau
2- Bài tập:
- Những cặp từ trái nghĩa: Xấu-đẹp, xa-gần, rông - hẹp, to-nhỏ.
3. Nhóm 1: sống - chết, đực - cái, chiến tranh- hòa bình, chẵn - lẻ.àhai khái niệm trái ngược nhau khẳng định cái này phủ định cái kia
Nhóm 2: già- trẻ, yêu- ghét, cao- thấp, giàu- nghèồKhẳng định nhưng không phủ định
VIII. Cấp độ khái quát nghĩa của từ
1. Nghĩa một từ có thể rộng hơn hoặc hẹp hơn nghĩa của từ khác.
2 Gọi HS lên điền
IX. Trường từ vựng:
1.Khái niệm: là tập hợp của những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa.
2. Trường tự vựng “nước”
+ Nơi chứa: bể, ao, hồ.
+ Công dụng: tắm, rửa.
+ Hình thức: trong, xanh.
+ Tính chất: mát, lạnh.
à Tác dụng: tác giả dùng 2 từ này khiến cho câu văn có hình ảnh sinh động, có giá trị tố cáo mạnh mẽ.
4. Củng cố : (3p )
 ? Làm các bài tập đã hướng dẫn.Lưu ý các bài tập (*)
5. Dặn dò : (1p )
 - Häc, n¾m ch¾c lý thuyÕt. VỈn dơng lµm bµi tËp.
 - Xem lại đề bài của bài kiểm tra tập làm văn số 2.
 Tìm hiểu đề bài.Lập dàn ý. 
* Rĩt kinh nghiƯm: ............................................................................................................... 
..	...........................................................................................................................................
-----///-----
TuÇn 9 – TiÕt 45
Tr¶ bµi tËp lµm v¨n sè 2
Néi dung tiÕt häc nh­ ®· so¹n ë sỉ chÊm tr¶
-----///-----