Giáo án môn học Ngữ văn 9 - Tiết 51, 52: Đoàn thuyền đánh cá (Huy Cận)

Ngày soạn :
Ngày dạy :
Tuần :11
Tiết 51 - 52
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
	 ( Huy Cận )
MỤC TIÊU BÀI HỌC
Giúp Hs:
- Thấy và hiểu được sự thống nhất của cảm hứng về thiên nhiên, vũ trụ và cảm hứng về lao động của tác giả đã tạo nên những hình ảnh đẹp, tráng lệ, giàu màu sắc lãng mạn trong bài thơ Đoàn thuyền đánh cá.
 - Rèn kỹ năng cảm thụ và phân tích các yếu tố nghệ thuật (hình ảnh, ngôn ngữ, âm điệu) vừa cổ kính, vừa mới mẻ trong bài thơ.
 Trọng tâm: Phân tích hình ảnh đoàn thuyền ra khơi, cảnh thiên nhiên, cảm hứng lãng mạn.
 : ĐỒ DÙNG THIẾT BỊ: 
Chân dung Huy Cận, tranh đoàn thuyền ra khơi trên biển .
TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
1.Ổn định lớp 
2.Kiểm tra bài cũ
Kiểm tra: - Đọc thuộc bài thơ “ Bài thơ về tiểu đội xe không kính” ? Cảm nhận của em về hình ảnh người lính ?
 -Yêu cầu: + Đọc chính xác, diễn cảm :5đ
 + Phân tích được ý nghĩa hình ảnh “đầu súng trăng treo”.
3.Tổ chức hoạt động dạy – học 
Bài thơ là sự kết hợp hai cảm hứng của tác giả : cảm hứng lãng mạn tràn đầy niềm vui hào hứng về cuộc sống mới trong thời kì miền Bắc bước vào xây dựng CNXH và cảm hứng thiên nhiên , vũ trụ . Sự gặp gỡ , phối hợp giữa hai cảm hứng đã tạo ra những hình ảnh tráng lệ , lung linh như những bức tranh sơn mài của bài thơ .
Hoạt động của Thầy 
Ø Hoạt động 1: Tìm hiểu chung về bài thơ.
Hỏi: Giới thiệu những hiểu biết về tác giả Huy Cận?
Giới thiệu chân dung Huy Cận và nhấn mạnh đặc điểm thơ ca của Huy Cận trước và sau cách mạng.
Hỏi: Hiểu gì về đất nước năm 1958?
GV nhấn mạnh hoàn toàn cảnh đất nước. Tác phẩm viết năm 1958 khi đất nước kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Pháp , miền Bắc được giải phóng và đi vào xây dựng cuộc sống mới . Chuyến thâm nhập thực tế ở Quảng Ninh vào nửa cuối 1958 đã giúp tác giả thấy rõ không khí lao động của nhân dân ta , mở ra chặn đường mới trong thơ Huy Cận . 
GV hướng dẫn HS đọc văn bản.
Hỏi: Bài thơ nên đọc như thế nào? âm hưởng chung của bài thơ?
GV đọc mẫu, gọi HS đọc.
Một số chú thích lưu ý.
Hỏi: Bố cục bài thơ theo hành trình chuyến ra khơi như thế nào?
- Hãy nêu đại ý của bài thơ?
Ø Hoạt động 2: Hướng dẫn phân tích đoạn 1
* HS đọc đoạn 1.
Hỏi : Đoàn thuyền ra khơi trong hoàn cảnh nào ?
Hỏi: Cảm nhận về hình ảnh thiên nhiên ở hai câu đầu?( Phân tích nghệ thuật so sánh, nhân hóa).
Hỏi: Đặt trong cảnh thiên nhiên đó, người ra khơi mang cảm hứng như thế nào?
Phân tích tâm trạng và ý nghĩa lời hát của người dân chài.
Ø Hoạt động 3: Phân tích cảnh lao động trên biển về ban đêm.
Gọi HS đọc 4 khổ thơ tiếp.
Hỏi : Cảnh thiên nhiên ở đoạn thơ này như thế nào ?
Hỏi : Công việc lao động của người dân chày như thế nào ? Thái độ của họ đối với công việc ra sao ? 
Hỏi : Em cảm nhận gì về sự hoà hợp giữa thiên nhiên và người lao động ? 
Hỏi: Cảm hứng con thuyền xuất hiện thể hiện cảm hứng gì về người chủ dân chài ?
Hỏi: Em hiểu như thế nào về khúc ca lao động của người đánh cá?
Hỏi: Cảm nhận được vai trò của cảm hứng lãng mạn? ( GV bình) => Bút pháp lãng mạn làm giàu thêm cái nhìn cuộc sống => niềm say sưa hào hứng và những ước mơ bay bổng của con người muốn hòa hợp với thiên nhiên và chinh phục thiên nhiên bằng công việc lao động của mình.
- Thiên nhiên trên biển:đẹp rực rỡ đến huyền ảo của cá, trăng sao.
=> Trí tưởng tượng chắp cánh cho hiện thực trở nên kì ảothiên nhiên giàu có, đẹp đẽ hơn.
Hoạt động của Trò
- Nhà thơ nổi tiếng của phong trào thơ mới.
- Thơ sau cách mạng tràn đầy niềm vui tươi tình yêu cuộc sống.
1958: Mở bài phấn khởi xây dựng cuộc sống mới.
( Lạc quan, vui tươi, mạnh mẽ).
Bố cục: 3 phần.
Đại ý: Bài thơ miêu tả một chuyến ra khơi đánh cá của người dân chài vùng biển Quảng Ninh trong âm hưởng tiếng hát lạc quan của người lao động.
-Thời gian : đêm
-Không gian : bao la . 
- Thiên nhiên được miêu tả bằng những hình ảnh so sánh và nhân hóa độc đáo( như hòn lửa, cái then, sập cửa) => sự hùng vĩ, mênh mông, tráng lệ khỏe khoắn đi vào trạng thái nghỉ ngơi.
-Vui , phấn chấn như được tiếp thêm sức mạnh cùng với gió , trăng làm căng cánh buồm cho thuyền lướt nhanh theo khúc hát lạc quan .
-HS đọc .
-Cảnh con thuyền đánh cá nhỏ bé giữa biển cả bao la .
-Công việc lao động nặng nhọc trong đêm tối nhưng tràn đầy niềm vui .
-Công việc của người lao động đánh cá như gắn liền , hài hoà với nhịp sống của thiên nhiên .
(Cảm hứng lao động và cảm hứng thiên nhiên vũ trụ hòa hợp). Công việc của người lao động đánh cá như gắn liền, hài hòa với nhịp sống của thiên nhiên đất trời:
- Công việc lao động mệt nhọc của người đánh cá đã thành bài ca đầy niềm vui, nhịp nhàng cùng thiên nhiên.
Nội dung cần đạt
I. Đọc – chú thích :
1. Tác giả : ( 1919 – 2005 ) quê Hà Tĩnh .
-Nhà thơ nổi tiếng của phong trào thơ mới .
-Thơ sau CM : tràn đầy niềm vui và tình yêu cuộc sống .
2. Tác phẩm
Trích “ Trời mỗi ngày lại sáng ” ( 1958 ) .
3. Đại ý : Bài thơ miêu tả một chuyến ra khơi đánh cá của người dân chài vùng biển Quảng Ninh trong âm hưởng tiếng hát lạc quan của người lao động.
II. Đọc – hiểu văn bản :
1. Cảnh ra khơi và tâm trạng con người
-Không gian : bao la .
-Thời gian : đêm .
Ä NT : So sánh , nhân hoá ð sự hùng vĩ , mênh mông đi vào trạng thái nghỉ ngơi .
-Đoàn thuyền ra khơi trong khí thế hào hùng , phấn khởi .
2. Cảnh lao động trên biển ban đêm
-Con thuyền vốn nhỏ bé nhưng kì vĩ .
-Công việc lao động nặng nhọc nhưng tràn đầy niềm vui .
Ä Cảm hứng lao động và cảm hứng thiên nhiên hoà hợp .
Gọi HS đọc khổ cuối .
Hỏi : Nhận xét cảnh đoàn thuyền trở về ? 
Giảng : Thuyền ra khơi lúc hoàng hôn cùng gió , trăng , sao , mây Lúc mờ sáng , đêm tàn là lúc kéo lưới . Bình minh lên , đàon thuyền về mang nặng khoang đầy ấp cá mà vẫn lướt đi phơi phới chạy đua cùng mặt trời . 
Hỏi : Không khí , tinh thần ngư dân như thế nào ?
Tìm những câu thơ miêu tả cảnh biển ban đêm đẹp lộng lẫy?
Phân tích tác dụng của những hình ảnh này trong việc miêu tả cảnh lao động của dân chài?
HS đọc khổ cuối.
Nhận xét cảnh đoàn thuyền và cách lập câu thơ cuối?
Ø Hoạt động 4:Hướng dẫn tổng kết.
GV khái quát nội dung – nghệ thuật của bài thơ.
HS đọc ghi nhớ ( SGK)
Ø Hoạt động 5: Luyện tập (GV nêu câu hỏi)
Hãy phân tích ý nghĩa lời hát ở khổ 2.
-HS đọc .
- Không khí tưng bừng phấn khởi vì đạt thắng lợi.
- Hình ảnh con người hiện lên làm chủ thiên nhiên, làm chủ biển khơi.
LUYỆN TẬP
- Phân tích ý nghĩa lời hát ở khổ 2.
- Viết lời bình về lời hát ấy.
c. Cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về
-Không khí tưng bừng phấn khởi vì thắng lợi .
-Hình ảnh con người khoẻ khoắn , làm chủ thiên nhiên .
IV. TỔNG KẾT
Ghi nhớ SGK
	4. Đánh giá :
	Gọi 01 – 02 HS đọc diễn cảm bài thơ . 
5. Hướng dẫn học ở nhà
 - Học thuộc bài thơ.
 - Chuẩn bị: Bếp lửa.