Giáo án môn học Ngữ văn 9 - Tiết học 54: Tập làm thơ tám chữ

Dạy :9a........................... Tiết 54 
9b.
 Tập làm văn : 
Tập làm thơ tám chữ
A/ Mục tiêu: 
 Qua tiết học, HS có thể :
 - Nắm được đặc điểm, khả năng miêu tả, biểu hiện phong phú của thể thơ tám chữ.
 - Qua hoạt động tập làm thơ tám chữ mà phát huy tinh thần sáng tạo, sự hứng thú trong học tập, rèn luyện thêm năng lực cảm thụ thơ ca.
B/ Chuẩn bị:
 - GV: Một số đoạn thơ, bài thơ tám chữ (sưu tầm). 
 - HS: Thực hiện trước các yêu cầu của mục I, II, III ra vở nháp.
C/ Phương pháp.
- Phân tích, trực quan, vấn đáp
D/ Hoạt động trên lớp:
1) ổn định tổ chức: ( 1 phút): KT sĩ số:	
2) KT bài cũ: ( 3 phút)
 - Kiểm tra phần chuẩn bị ở nhà của HS theo yêu cầu.
3) Bài mới : (35 phút)
 - GV dẫn vào bài: nêu mục tiêu, yêu cầu của tiết học
Hoạt động của GV& HS
Ghi bảng
 - GV hướng dẫn HS nhận diện thể thơ tám chữ: hướng dẫn HS đọc 3 đoạn thơ ở SGK và trả lời câu hỏi để nhận diện thể thơ tám chữ.
* 3 HS đọc 3 đoạn thơ trong SGK.
 Yêu cầu: đọc đúng nhịp, đúng loại câu.
? Hãy nêu nhận xét về số chữ trong mỗi dòng ở các đoạn thơ trên. ?
 ? Tìm những chữ có chức năng gieo vần ở mỗi đoạn. Vận dụng kiến thức về vần chân, vần lưng, vần liền, vần cách đã học để nhận xét về cách gieo vần của từng đoạn ?
? Nhận xét về cách ngắt nhịp ở mỗi đoạn ?
 ? Như vậy để nhận diện thể thơ tám chữ cần căn cứ vào những dấu hiệu nào ?
* HS khái quát lại các đặc điểm về số chữ trong câu, cách gieo vần, ngắt nhịp.
 ộ GV bổ sung, chốt lại:
 - Mỗi dòng có tám chữ.
 - Gồm nhiều đoạn dài, số câu không hạn định.
 - Gieo vần chân, có thể là vần liền hoặc cách.
 - Cách ngắt nhịp linh hoạt, đa dạng.
- GV hướng dẫn luyện tập điền từ, sửa vần trong thơ tám chữ.
 * Bài tập 1+2: Phân lớp thành 2 nhóm , mỗi nhóm thực hiện một bài tập.
 ’ Lưu ý: cách gieo vần liền hoặc cách.
* HS làm theo nhóm, thảo luận, điền từ thích hợp vào chỗ trống.
* Đại diện các nhóm trình bày kết quả điền từ. Các HS khác theo dõi, nhận xét
* HS tự ghi đáp án vào vở.
 - GV nhận xét chung và nêu yêu cầu cần đạt.
* Bài 3:
 - GV yêu cầu HS đọc kĩ đoạn thơ bị chép sai câu thứ ba trong bài “ Tựu trường ” của Huy Cận để giúp các em chỉ ra được chỗ sai và biết cách sửa .
 - GV yêu cầu HS chỉ ra vì sao hai chữ đó lại sai.
* HS nêu cảm nhận về vần và thanh điệu, chỉ ra được câu thơ thứ ba bị chép sai ở từ 
“rộn rã ”’ mang thanh trắc và không hiệp vần với chữ “gương” ở cuối câu thơ trên.
’ HS đọc lại đoạn thơ sau khi đã chữa.
- GV hướng dẫn HS thực hành làm thơ tám chữ.
 1) Hướng dẫn HS tìm những từ thích hợp
(đúng thanh, đúng vần) để điền vào chỗ trống trong khổ thơ ở bài “ Trưa hè ” của Anh Thơ.
 * GV gợi ý: Từ điền vào chỗ trống ở dòng thứ ba phải mang thanh bằng. Từ điền vào chỗ trống ở cuối dòng thứ tư phải có khuôn âm (a) để hiệp vần với chữ 
“ xa ” cuối dòng thứ hai và mang thanh bằng.
 - GV nhận xét chung, nếu HS tìm chưa đúng, GV đưa ra hai từ cần điền là 
 “ vườn”, “ qua”
 2) Hướng dẫn HS làm thêm câu cuối cho khổ thơ còn thiếu một câu được nêu trong SGK.
 Yêu cầu: câu phải có tám chữ, chữ cuối phải có khuôn âm “ ương” hoặc “ a ” mang thanh bằng.
 Sau khi HS trình bày, GV có thể đưa ra một số câu thơ có thể làm thêm.
 VD:
 - Bóng ai kia thấp thoáng giữa màn sương.
 - Thoang thoảng hương bay dịu ngọt quanh ta.
 - Thuở đến trường thương biết mấy là thương.
* HS ghi một số câu vào vở để làm tư liệu
 3) Đọc, bình bài thơ đã chuẩn bị ở nhà:
 - Hướng dẫn HS trao đổi theo nhóm về các bài thơ theo thể thơ tám chữ đã làm ở nhà để chọn bài của nhóm mình sẽ trình bày trước lớp.
* HS trao đổi theo nhóm ( tổ) và lựa chọn bài.
- Cả lớp tham gia nhận xét, đánh giá các bài thơ đã đọc, bình theo các gợi ý của SGK.
- GV nhận xét, đánh giá chung kết quả đạt được của từng nhóm.
I) Nhận diện thể thơ tám chữ (10’ )
- Mỗi dòng gồm tám chữ.
- Gieo vần :
 a) tan- ngàn; mới- gội; bừng- rừng; gắt- mật.
 b) về- nghe; học- nhọc; bà- xa.
 c) ngát- hát; non- son; đứng- dựng; tiên-nhiên.
- Các đoạn thơ đều gieo vần chân nhưng ở đoạn a, b là vần liền còn đoạn c là vần cách.
- Cách ngắt nhịp đa dạng, linh hoạt 
 ( 2/3/3; 3/2/3; 3/3/2 )
II) Luyện tập nhận diện thể thơ tám chữ (12 phút)
Bài 1: các từ cần điền theo thứ tự là : 
“ca hát ”, “ ngày qua ”, “ bát ngát ”, 
 “ muôn hoa ”.
Bài 2: “cũng mất ”, “ tuần hoàn ”, 
 “ đất trời ”
- sửa: thay từ “rộn rã ” bằng hai từ “vào trường ”.
III) Thực hành làm thơ tám chữ 
 (13 phút)
* Mỗi nhóm cử đại diện đọc và bình bài thơ của nhóm mình trước lớp.
4) Củng cố : (3 phút)
 - GV đọc một số đoạn thơ, bài thơ tám chữ tiêu biểu mà mình sưu tầm
được cho HS nghe
5) HD về nhà : (3 phút)
 - Ghi nhớ những kiến thức cơ bản về thể thơ tám chữ đã được tìm hiểu trong tiết học
 - Sưu tầm và chép vào vở một bài thơ tám chữ mà em thích
 ’ Đọc và tìm hiểu trước tiết TLV : 
 “ Luyện tập viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận”
E/ Rút kinh nghiệm
.