Giáo án môn học Ngữ văn 9 - Tiết số 114: Lựa chọn trật tự từ trong câu

Tiết 114: Tiếng việt Ngày dạy: 31 / 3 /09
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I.Mục tiêu cần đạt:
Học sinh:
- Có một số hiểu biết sơ giản về trật tự từ trong câu cụ thể như: Khả năng thay đổi trật tự từ, hiệu quả diễn đạt của những trật tự từ khác nhau.
- Hình thành ở học sinh ý thức lựa chọn trật tự từ trong nói viết cho phù hợp.
- Rèn kĩ năng dùng từ, đặt câu.
II. Chuẩn bị:
III. Các bước lên lớp:
 1. Ổn định: / 25 (vắng)
 2. Kiểm tra:
 a. Câu hỏi: Lượt lời là gì? Việc sử dụng lượt lời như thế nào cho hợp lí?
 b. Đáp án: Nêu được mỗi ý đúng (5 điểm)
 3. Bài mới:
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
* Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu việc lựa chọn trật tự từ trong câu.
- Cho học sinh đọc ví dụ trong Sgk/tr. 110 
- Xác định rõ thành phần câu.
- Xét xem có mấy cách thay đổi trật tự các thành phần trong câu trên mà nội dung thông báo của câu không thay đổi?
+ Cách1: Gõ đầu roi xuống đất,cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ.
+ Cách 2: Cai lệ gõ đầu roi xuống đất thét bằng giọng khàn khàn
+ Cách 3: Cai lệ thét bằng giọnggõ đầu roi xuống đất.
- Việc lặp lại từ roi trong các câu có tác dụng gì?
- Việc đặt từ thét ở cuối câu có tác dụng như thế nào?
- Việc mở đầu bằng cụm từ gõ đầu roi xuống đất tác giả có dụng ý gì?
-Vậy hiệu quả diễn đạt trong các câu trên có giống nhau không?
-Từ đó em rút ra kinh nghiện gì trong việc đặt câu?
+ Khái quát ghi nhớ1.
- Chuyển ý:
* Hoạt động 2: Hướng dẫn tìm hiểu một số tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ:
- Gọi học sinh đọc các ví dụ a,b trong phần II. 1
- Trật tự từ trong bộ phận in đậm thể hiện điều gì? 
a. Sự hung hãn của tên cai lệ và sự sợ hãi của chị Dậu -> cách sắp xếp theo tứ tự trước sau của hành động,
b. Thể hiện sự xuất hiện bất nhgờ của cai lệ và người nhà lí trưởngsắp xếp theo trật tự cao thấp của các nhân vật và thứ tụ xuất hiện của chúng.
+ Đọc mục II. 2
- Nêu tác dụng của cách sắp xếp trật tự từ trong các bộ phận in đậm?
+ Tạo sự hài hoà về mặt ngữ âm: a,b.
+ Chưa tạo được sự hài hoà, câu văn lủng củng:c
-Từ đó em hãy rút ra những tác dụng cơ bản của việc sắp xếp trật tự từ? 
+ Nêu khái quát 4 tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ.
 I. Nhận xét chung:
* Có nhiều cách lựa chọn trật tự từ trong câu:
* Nhận xét:
 - Đặt từ roi ở đầu câu có tác dụng liên kết chặt câu ấy với câu trước.
 -Việc đặt từ thét ở cuối câu có tác dụng liên kết chặt câu ấy với câu sau đó.
 - Việc mở đầu bằng cụm từ gõ đầu roi xuống đất tác giả có ý nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ.
 * Ghi nhơ:Sgk/tr.111
II. Tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ:
 - Thứ tự nhất định của sự vật sự việc.
- Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vât,hiện tượng.
 - Liên kết các câu khác trong văn bản.
 - Đảm bảo hài hòa về ngữ âm.
* Ghi nhớ2: Sgk/tr.112
Gv
Hs
Hs
Gv
* Hoạt động 3:Hướng dẫn luyện tập
- Gọi Hs xác định yêu cầu của bài tập.
- Hướng dẫn cách làm (chú ý đạt các câu văn vào chủ đề chung của văn bản để hiểu được tá dụng)
- Chia nhóm theo tổ:
+ Tổ 1: câu c (NT Miền)
+ Tổ 2: câu b (NT Hưng)
+ Tổ 3: câu a (NT Vân)
- Yêu cầu các tổ trình bày vào bảng nhóm.
- Theo dõi, gợi ý.
+ Đại diện nhóm trình bày.
+ Lớp nhận xét - bổ sung
- Sửa-tuyên dương nhóm làm tốt
- Khái quát kiến thức cơ bản
III. Luyện tập
 a. Sắp xếp theo trật tự từ theo thứ tự xuất hiện của các vị anh hùng dân tộc theo thứ tự xuất hiện của các vị ấy trong lịch sử.
b. Đặt cụm từ đẹp vô cùng trước hô ngữ tổ quốc ta ơi! để nhấn mạnh cái đẹp của non sông đất nước mới được giải phóng.
- Cụm từ hò ô tiếng hát: Đảo hò ô lên trước để bắt vần với sông Lô (vần lưng) tạo cảm giác kéo dài, thể hiện sự mênh mang của sông nước, đồng thời cũng đảm bảo cho câu thơ bắt vần với câu trước (vần chân:ngạt-hát). Như vậy trật tự từ ở đây đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm cho lời thơ.
c. Câu văn lặp lại các cụm từ mật thám và đội con gái ở đầu hai vế câu là để liên kết chặt chẽ câu ấy với câu đứng trước.
4. Củng cố: Lựa chọn, sắp xếp trật tự từ trong câu có những tác dụng nào?
5. Hướng dẫn – dặn dò: 
 a. Bài học: Đặt 5 câu và đưa ra những cách sắp xếp trật tự từ khác nhau, nêu tác dụng của từng cách.
b. Chuẩn bị:
- Xem lại đề bài Tập làm văn số 6, hình thàh lại dàn ý và tự rút ra những ưu, khuyết điểm của bài viết, tập sửa lỗi; Các tổ phân vai tập vở kịch Ông Giuốc-đanh mặc lễ phục