Giáo án môn học Ngữ văn 9 - Tiết số 66, 67: Lặng lẽ Sa Pa

Tuần 14 . Bài 14.
Lặng lẽ Sa Pa. 
Người kể chuyện trong văn bản
 tự sự.
Viết bài làm văn số 3.
Tiết 66:	 Văn bản:	 Ngày dạy: 12 /11/08
LẶNG LẼ SA PA
 - Nguyễn Thành Long -
 I. Mục tiêu cần đạ:
 Học sinh:
 - Cảm nhận được vẻ đẹp của các nhân vật trong chuyện, chủ yếu là nhân vật anh thanh niên trong công việc thầm lặng, trong cách sống suy nghĩ, tình cảm, trong quan hệ với mọi người.
 - Phát hiện đúng và hiểu được chủ đề của truyện từ đó hiểu được niềm hạnh phúc của con người trong lao động có ích.
 - Giáo dục tình yêu lao động và say mê cống hiến cho đất nước.
 - Rèn kĩ năng cảm thụ và phân tích các yếu tố của tác phẩm truyện: miêu tả nhân vật, những bức tranh thiên nhiên, trần thuật từ điểm nhìn của nhân vật.
 II. Chuẩn bị: Chân dung nhà văn Nguyễn thành Long, thiết kế trò chơi ô chữ
 III Tiến trình lên lớp:
 1. Ổn định: 9a /36 (vắng) 
 2. Bài cũ: 
 a. Câu hỏi: Nhân vật ông Hai trong truyện “Làng” gợi cho em những suy nghĩ gì về người nông dân Việt Nam trong kháng chiến?
 b. Đáp án: Nêu được người nông dân yêu làng, yêu nước( tính cảm phát triển tự nhiên -> ý thức của người nông dân về trách nhiệm đối với đất nước)
 3. Bài mới: Giới thiệu khái quát cho học sinh nắm được Sa Pa không chỉ là nơi nghỉ mát lí tưởng với những phiên chợ tình lãng mạn mà còn là nơi khơi gợi cảm hứng sáng tác 
Hs
Gv
Hs
Gv
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Gv
Hs
Gv
Gv
Hs
Gv
Gv
Gv
Hs
Gv
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
* Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu tác giả, tác phẩm.
+ Đọc chú thích
- Treo chân dung minh hoạï Nguyễn Thành Long 
- Em hiểu gì về tác giả và sáng tác của ông?
+ Tóm tắt các ý cơ bản.
- Khái quát những nét chính .
- Lặng lẽ Sa Pa ra đời trong hoàn cảnh nào?
* Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc hiểu văn bản.
- Hướng dẫn HS đọc và tìm hiểu chú thích 
- Tóm tắt phần trước 
+ Đọc từ đầu  người thanh niên xuất hiện 
+ Đọc tiếp  lời nói của anh thanh niên.
- Hãy tóm tắt đoạn trích băøng một câu văn?
+ Cuộc gặp gỡ của bốn nhân vật: Bác lái xe, ông hoạ sĩ, cô kĩ sư, anh thanh niên trên một trạm nghỉ chân tại đất Lào Cai.
+ Chú thích từ khó.
- Nhân vật chính trong truyện là ai?
- Truyện được trần thuật theo điểm nhìn và ý nghĩ của nhân vật nào?
- Nhận xét về tình huống truyện? Vai trò của tình huống này trong việc giới thiệu nhân vật chính?
- Hãy kể tên nhân vật phụ trong truyện và phân loại nhân vật này? Nếu thiếu các nhân vật đó trong truyện có thể hiện được đầy đủ chủ đề không? Vì sao?
+ Nếu thiếu nhân vật phụ, nhân vật chính sẽ không nổi bật.
* Hoạt động 3: Phân tích nhân vật chính.
-Vị trí của nhân vật anh thanh niên trong truyện? Hãy nhận xét cách miêu tả của tác giả về nhân vật này? (Dụng ý như thế nào)
+ Nhân vật chính xuất hiện trong chốc lát đủ để nhân vật khác cảm nhận.
- Qua câu chuyện ba người, em hiểu gì về anh tha nh niên? về hoàn cảnh sống và làm việc?
- Vì sao anh có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ như vậy?
- Em hiểu vì sao ngôn ngữ nhân vật anh thanh niên được khắc hoạ nhiều?
+ Thèm người nói chuyện.
- Em cảm nhận được tính cách và phẩm chất gì của người thanh niên trong cuộc trò chuyện này? Hãy chứng minh bằng những nhận xét đó của mình?
+ Cởi mở, hiếu khách, khiêm tốn.
- Em hiểu gì về nghệ thuật khắc hoạ tính cách nhân vật ở câu chuyện?
- Chốt lại: Sống trong cô đơn, công việc nhiều lúc khắc nghiệt 1->2 giờ sáng phải ấp trong gió rét -> hoàn thành, còn trồng hoa, nuôi gà, đọc sách sắp xếp cuộc sống khá chu đáo, ngăn nắp. Anh là con người tiêu biểu, thầm lặng cống hiến cho đất nước 
 Tiết 67: ( ngày dạy: 15 / 11 / 08 )
* Hoạt động 4: Phân tích các nhân vật phụ khác 
- NHững nhân vật phụ có thể chia làm mấy loạ? 
Nhân vật nào góp phần thể hiện rõ chủ đề nhất?
+ Hoạ sĩ, nhà văn ẩn mình.
- Nhân vật hoạ sĩ đã bộc lộ quan điểm về con người và nghệ thuật ở những chi tiết nào? Chủ đề của truyện bộc lộ qua cái nhìn của nhân vật này ra sao?
- Vì sao ông cảm thấy “nhọc quá”khi kí hoạ và suy nghĩ về những điều anh thanh niên nói?
- Hình tượng anh thanh niên được đêø cao như thế nào trong suy nghĩ của ông? 
+ Người hoạ sĩ suốt đời trăn trở vì nghệ thuật đã xúc động khi tìm thấy nguồn cảm hứng “Thổi bùng ngọn lửa đam mê công việc” anh thanh niên là người mẫu lí tưởng.
- Việc thay đổi điểm nhìn của tác phẩm như thế nào? Tác dụng?
- Vì sao nhà văn đưa nhân vật cô gái vào câu chuyện? (Có phải chỉ vì muốn câu chuyện không khô khan không? Còn lí do nào nữa? )
- Em hiểu vai trò của nhân vật phụ vắng mặt ?
* Hoạt động 5: Hướng dẫn tổng kết.
- Thử tìm những đoạn đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong tác phẩm? Tác dụng?
- Khái quát những nét chính nghệ thuật?
-Xây dựng tình huống độc đáo, cốt truyện đơn giản (Hệ thông nhân vật gắn liền với công việc)
- Tại sao các nhân vật không có tên ?
-Nhà văn Nguyễn Thành Kong có viết: “ Nghĩ cho cùng, Lặng lẽ Sa Pa là một bức chân dung, như tôi có nói trong đó”. Em hãy làm rõ điều đó?
- Em cảm nhận được gì về vai trò công việc của cuộc sống ?
+ Đọc phần ghi nhớ/ Sgk. Tr 192
 - Chốt lại: Tác phẩm làm nổi bật phẩm chất con người Sa Pa say mê lao động, thầm lặng cống hiến , những người chiến sĩ vô danh không tượng đồng, không bia đá, tên tuổi của học gắn liền với công việc.
* Hoạt động 6: Hướng dẫn luyện tập.
- Hình tượng anh thanh niên tiêu biểu cho kiểu nhân vật nào trong văn học, trong kháng chiến?
+ Tự nhận xét.
4. Củng cố: 
- Tổ chức trò chơi ô chữ.
- Dán bảng có ô chữ.
- Hướng dẫn luật chơi.
- Nêu câu hỏi( Phiếu cá nhân của giáo viên)
+ Tiến hành chơi.
- Theo dõi, cổ vũ.
I. Giới thiệu chung: 
 1. Tác giả:
 - Nhà văn chuyên viết truyện ngắn và kí, hướng vào cuộc sống đời thường.
 - Trưởng thành từ kháng chiến chống Pháp.
 2.Tác phẩm (1970)
 Nhân chuyến đi chơi Lào Cai của tác giả.
II. Đọc – hiểu văn bản:
 1.Đọc – chú thích: 
2.Tóm tắt:
 3. Phân tích:
a. Tình huống truyện.
- Đơn giản: cuộc gặp gỡ ngắn ngủi của ba người trên đỉnh Yên Sơn 
->Nhân vật chính xuất hiện tự nhiên.
- Nhân vật phụ: Hoạ sĩ, cô gái, bác lái xe.
 -> Nhìn nhận về nhân vật chính .
=>Phong phú, đầy đủ, rõ nét.
b. Nhân vật anh thanh niên.
* Vị trí, cách miêu tả:
 - Xuất hiện trong chốc lát. 
 - Tạo ấn tượng về chân dung: có những con người làm việc và lo nghĩ cho đất nước.
* Những nét đẹp. 
 - Hoàn cảnh sống, làm việc:
 + Một mình ở độ cao: 2600 m
-> Cô đơn.
 - Công việc: tỉ mỉ, chính xác. 
 - Say mê, hiểu được ý nghĩa của công việc góp phần vào xây dựng đất nước.
 - Sắp xếp cuộc sống ngăn nắp.
 - Tạo nguồn vui bằng: đọc sách, nuôi gà, trồng hoa.
 - Phong cách: cởi mở, hiếu khách, khiêm tốn.
->Tình tiết độc đáo, diễn biến ngắn ngủi.
 => Mẫu người lao động trí thức lí tưởng, cổ vũ các thế hệ sống cống hiến.
c. Các nhân vật phụ khác:
* Nhân vật hoạ sĩ:
 -“Xúc động”, “bối rối” khi nghe anh thanh niên kể.
 - Niềm say mê lao động và vẻ đẹp tâm hồn anh 
-> Đối tượng chính khơi gợi nguồn sáng tác.
 - Những điều anh nói: thổi bùng ngọn lửa đam mê như thời trai trẻ.
* Các nhân vật khác:
 - Bác lái xe, cô gái -> góp phần làm nổi bật anh thanh niên.
 - Các nhân vật vắng mặt: 
- > Ca ngợi phẩm chất con người Sa Pa, say mê lao động, thầm lặng cống hiến.
III.Tổng kết:
 * Ghi nhớ: (Sgk.)
VI. Luyện tập:
Hình ảnh anh thanh niên đại diện cho kiểu nhân vật vô danh.
L
À
O
C
A
I
Ố
P
C
Ô
N
G
T
Á
C
K
H
Í
T
Ư
Ợ
N
G
Ô
G
H
Ọ
A
S
Ĩ
V
Ô
D
A
N
H
Đ
Ứ
C
H
I
S
I
N
H
M
Ế
N
K
H
Á
C
H
K
H
Ô
N
G
T
I
Ế
N
G
S
Ú
N
G
* Gợi ý:
HN:
 1. Đây là địa danh nhà văn đến nghỉ mát (6 chữ cái )
 2. Từ này dùng trong chuyên môn nghành khí tượng. (2 chữ cái)
 3. Đây là nghề của anh thanh niên ( 15 chữ cái)
 4. Cả cuộc đời của nhân vật này luôn trăn trở vì nghệ thuật ( 7 chữ cái )
 5. Đây là cách đặt tên cho nhân vật của tác giả ( 6 chữ cái )
 6. Ô chữ gồm 9 chữ cái nói lên phẩm chất của anh thanh niên.
 7. Bác lái xe có đã nhận xét anh là người như vậy (8 chữ cái )
 8. Có thể gọi Sa Pa là mặt trận như thế nào? ( 14 chữ cái )
HD: Đây là ô chữ gồm 8 chữ cái, nói về quan niệm sống của tác giả
5.Hướng dẫn – dặn dò
 a. Bài tập: 
 - Viết đoạn văn (5-7) dòng phát biểu cảm nghĩ về anh thanh niên.
 - Tìm đoạn đối thoại, độc thoại và đọc thoại nội tâm trong tác phẩm? Nêu tác dụng?
 b. Chuẩn bị:
 - Ôn tập Tiếng Việt – lập bảng thống kê:
STT
Tên đơn vị kiến thức
Khái niệm
Tác dụng
Ví dụ
- Viết bài văn số 3. ( tiết 69, 70 )
*********************************