Giáo án môn học Ngữ văn 9 - Văn bản: Bàn về đọc sách (Chu Quang Tiềm)

TUẦN 20	NGÀY SOẠN: 03/01/2010
TIẾT: 91+92	 	NGÀY DẠY: 05/01/2010	
VĂN BẢN: BÀN VỀ ĐỌC SÁCH
 (Chu Quang Tiềm) 	
I. Mục tiêu :
	- Giúp học sinh hiểu được sự cần thiết của việc đọc sách và phương pháp đọc sách .
	- Rèn luyện thêm cách viết văn nghị luận qua việc thuyết phục của Chu Quang Tuyền 
II. Chuẩn bị :
- Tư liệu: sgk, sgv
- Phương pháp và phương tiện: hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân; bài soạn của giáo viên và học sinh
III. Hoạt động dạy và học 
1. Ổn định : (1')
 2. Bài cũ :	 (5')	Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh .
 3. Bài mới :
Thời
gian
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung bài học
15'
7'
15'
15'
7'
15'
Hoạt động 1:
? Nêu vài nét hiểu biết của em về tác giả và tác phẩm ?
- Giãi nghĩa từ khó : Trường chinh ,kinh ....
? Văn bản có bố cục mấy 
phần ? Nội dung chính của mỗi phần ?
Hoạt động 2:
- Giáo viên cho học sinh đọc kỹ phần 1 .
? ý nghĩa của sách trên con đường phát triển của nhân 
loại ?
? Đọc sách có tác dụng như thế nào ?
? Tại sao ngày nay việc chọn sách để đọc rất khó ?
- GV nhận xét ,chốt ý đúng .
? Vậy cần lựa chọn sách để đọc như thế nào ?
? Em có nhận xét gì về những ý kiến của tác giả ?
Tiết 2 : ( 92 )
Hoạt động 2
- Giáo viên cho học sinh đọc lại phần 3 .
? Phương pháp đọc sách được tác giả đề cập như thế nào ?
? Nguyên nhân cơ bản tạo nên tính thuyết phục sức hấp dẫn cao của văn bản ?
? Phát biểu điều mà em cảm thấy thấm thía nhất khi đọc bài " Bàn về đọc sách "?
- Học sinh suy nghĩ trả lời .
-1 HS giải nghĩa .
- Học sinh suy nghĩ trả lời .
-Học sinh đọc .
- Học sinh suy nghĩ trả lời .
- Học sinh suy nghĩ trả lời .
- Học sinh suy nghĩ trả lời .
- Học sinh suy nghĩ trả lời .
- Học sinh suy nghĩ trả lời .
- 1 em đọc , cả lớp theo dõi .
- Học sinh suy nghĩ trả lời .
- Học sinh suy nghĩ trả lời .
- Học sinh suy nghĩ trả lời .
I. đọc và tìm hiểu chú thích :
1. Tác giả :
- Chu Quang Tiềm (1897-1986 )
nhà mĩ học và lý luận văn học nổi tiếng của Trung Quốc .
2. Tác phẩm :
- Bài viết là kết quả của quá trình tích luỹ kinh nghiệm dày công suy nghĩ , là những lời bàn tâm sự tâm huyết của người đi trước muốn truyền lại cho thế hệ sau .
3. Bố cục : 3 phần .
- Phần 1 :" Học vấn ... phát hiện thế giới mới ": Tầm quan trọng , ý nghĩa của việc đọc sách .
- Phần 2 : Tiếp theo ..". tự tiêu hao lực lượng ": Nêu khó khăn các thiên hướng sai lệch dễ mắc phải trong việc đọc sách trong tình hình hiện nay .
- Phần 3 : Còn lại : Bàn về phương pháp đọc sách .
II. Tìm hiểu văn bản :
1. Tầm quan trọng và ý nghĩa của việc đọc sách :
- Sách đã ghi chép cô đúc và lưu truyền mọi tri thức, mọi thành tựu mà loài người tìm tòi, tích luỹ được qua từng thời đại .
* Sách trở thành kho tàng quý báu của di sản tinh thần mà loài người thu lượm, suy ngẫm suốt mấy nghìn năm nay .
- Đọc sách là một con đường quan trọng của học vấn : Đọc sách là con đường tích luỹ và nâng cao vốn tri thức .
2. Cách lựa chọn sách khi đọc :
- Hiện nay sách vở ngày càng nhiều thì việc đọc sách cũng không dễ .
 + 2 thiên hướng sai lệch thường gặp.
- Sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu .
- Sách nhiều khiến người ta khó lựa chọn ® Lãng phí thời gian về sức lực với những quyển sách không thật sự có ích .
- Chọn cho tinh, đọc cho kỹ những quyển nào thực sự có giá trị có lợi cho mình .
- Đọc kỹ các quyển sách thuộc chuyên môn của mình .
- Đọc thêm các loại sách liên quan đến chuyên môn của mình .
=>Tác giả là 1 người có kinh nghiệm , có sự từng trải của 1 học giả lớn .
3. Bàn về phương pháp đọc sách :
- Không nên đọc lướt qua, vừa đọc vừa suy nghĩ " Trầm ngâm tích luỹ , tưởng tượng tự do ".
- Không nên đọc 1 cách tâm can theo kiểu hứng thú cá nhân mà cần đọc có kế hoạch và có hệ thống .
* Đọc sách là chuyện rèn luyện tính cách , chuyện học làm người .
4. Tính thuyết phục sức hấp dẫn của văn bản :
- Cách trình bày của tác giả vừa đạt lý vừa thấu tình .
- Các nhận xét đưa ra thật xác đáng, có lý lẽ với tư cách của 1 học giả có uy tín .
- Phân tích cụ thể bằng giọng chuyện trò tâm tình chia sẻ kinh nghiệm thành công và thất bại .
- Bố cục của bài viết chặt chẽ hợp lí, các ý kiến được dẫn dắt tự nhiên .
- Cách viết giàu hình ảnh , nhiều chỗ ví von cụ thể, sinh động .
* Luyện tập :
- Đọc sách phải lựa chọn sách phù hợp để đọc .
- Phương pháp đọc sách .
- ý nghĩa của việc đọc sách .
=>Tổng kết :
	- Đọc sách để nâng cao học vấn .
	- Phải lựa chọn để đọc , đọc đúng phương pháp .
	- Các ý kiến đã trình bày 1 cách sinh động có lý lẽ và dẫn chứng thuyết phục .
4. Củng cố :
	- Rút kinh nghiệm cho bản thân khi đọc sách .
5. Đánh giá:
6. Hướng dẫn hs học bài :
	- Học bài : Tác dụng và ý nghĩa của việc đọc sách , lựa chọn sách để đọc . Phương pháp đọc sách .
	- Soạn bài : " Khởi ngữ " theo hệ thống câu hỏi SGK .
TUẦN 20 	NGÀY SOẠN: 05/01/2010
TIẾT 93 	NGÀY DẠY: 07/01/2010
KHỞI NGỮ
I. Mục tiêu cần đạt :
- Giúp học sinh nhận biết khởi ngữ, phân biệt khởi ngữ với chủ ngữ của câu.
- Nhận biết công dụng của khởi ngữ là (câu) nêu đề tài cua câu chứa nó .
- Biết đặt những câu có khởi ngữ .
II. Chuẩn bị :
	- Giáo viên : Bảng phụ - Kiến thức về khởi ngữ .
	- Học sinh : Chuẩn bị bài mới .
III. Tiến trình bài dạy :
 1. Ổn định : 1'
 2. Bài cũ :	 5'
	? Em hãy cho biết ý nghĩa của việc đọc sách?
	? Em hãy cỉ ra những phương pháp đọc sách?
 3. Bài mới : 1’
Thời
gian
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung thống nhất ghi bảng
20'
15'
Hoạt động 1:
- Giáo viên đưa bảng phụ lên bảng với các ví dụ 1 (a,b,c) . Phân biệt từ ngữ in đậm trong những câu sau .
? Xác định chủ ngữ trong những câu chứa những từ in đậm ?
? Phân biệt từ ngữ in đậm với chủ ngữ ?
? Trước các từ in đậm trên hoặc có thêm những quan hệ từ nào ?
? Vậy em hãy cho biết thế nào là khởi ngữ?
Hoạt động 2:
- Giáo viên cho học sinh đọc và nêu yêu cầu của bài tập 1 .
- Giáo viên chia lớp thành 5 nhóm, mỗi nhóm làm 1 ví dụ .
 - Học sinh nhóm khác bổ sung .
- Giáo viên chốt ý .
- Giáo viên cho học sinh đọc và nêu yêu cầu của bài tập 2 .
- Học sinh suy nghĩ trả lời .
- Học sinh so sánh 
- Học sinh suy nghĩ trả lời .
- Hs đọc ghi nhớ SGK.
- Học sinh đọc, nêu yêu cầu .
- Học sinh thảo luận nhóm, đại diện nhóm trình bày .
- Học sinh đọc, nêu yêu cầu .
I. Đặc điểm và công dụng của khởi ngữ trong câu :
 1. Ví dụ :
- Câu a : Chủ ngữ ở câu cuối là từ " anh thứ 2 ".
- Câu b : Chủ ngữ là " Tôi ".
- Câu c : Chủ ngữ là " Chúng ta ".
- Về vị trí : Các từ ngữ in đậm đứng trước chủ ngữ .
- Về quan hệ với vị ngữ, các từ in đậm không có quan hệ CV với vị ngữ. Có thể thêm những quan hệ từ : Về, đối với .
2. Bài học:
- Khởi ngữ là thành phần câu, đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong câu .
Ghi nhớ ( SGK ).
II. Luyện tập :
 1. Bài tập 1 :
- Tìm khởi ngữ trong các đoạn trích :
a) Điều này .
b) Đối với chúng mình .
c) Một mình .
d) Làm khí tượng .
đ) Đối với cháu .
2. Bài tập 2:
- Hãy viết lại câu chuyện sau đây bằng cách chuyển phần được in đậm thành khởi ngữ (có thể thêm trợ từ thì)
a) Làm bài tập thì anh ấy cẩn thận lắm .
b) Hiểu thì tôi hiểu rồi nhưng giải thì chưa giải được .
4.Củng cố: 1’
? Em hãy cho biết công dụng của Khởi ngữ?
- Khởi ngữ là thành phần câu để nêu lên đề tài được nói đến trong câu .
5. Đánh giá: 1’
6. Dặn dò: 1’
- Hoàn thành bài tập .
- Chuẩn bị bài : " Phép phân tích và tổng hợp " theo hệ thống câu hỏi SGK .
TUẦN 20 	NGÀY SOẠN: 07/01/2010
TIẾT 94	NGÀY DẠY: 09/01/2010
PHÉP PHÂN TÍCH VÀ TỔNG HỢP
I. Mục tiêu cần đạt :
- Giúp học sinh hiểu và biết vận dụng các phép lập luận phân tích tổng hợp trong tập làm văn nghị luận .
II. Chuẩn bị :
- Tư liệu: sách giáo khoa, sách giáo viên.
- Phương pháp và phương tiện: Vấn đáp, hoạt động nhóm, thuyết trình; bài soạn của giáo viên và học sinh.
III.Tiến trình bài dạy:
 1.Ổn định lớp: 1'
 2.Kiểm tra bài cũ: 5'
	? Thế nào là khởi ngữ?
	? Cho biết công dụng của khởi ngữ ? Cho VD minh họa?
 3. Bài mới: 1’	
Thời
gian
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung bài học
15'
15'
Hoạt động 1:
- GV cho học sinh đọc ví dụ trong sách giáo khoa "trang phục".
? Vì sao không ai làm cái điều phi lý như tác giả đã nêu lên?
? Dẫn chứng thứ nhất nêu lên vấn đề gì?
? Tác giả dùng phép lập luận nào để nêu ra các dẫn chứng?
? Để phân tích nội dung của sự vật người ta có thể sử dụng những biện pháp nào?
? Vậy em hiểu thế nào là phép phân tích ?
 - GV cho học sinh tìm hiểu tiếp.
?"Ăn mặc ra sao cũng phải phù hợp với hoàn cảnh riêng của mình và hoàn cảnh chung nơi công cộng của toàn xã hội" có phải là câu tổng hợp các ý trên không?
?Câu tổng hợp các ý trên được thể hiện ở câu nào?
?Vậy thế nào là tổng hợp?
Hoạt động 2:
? Tìm hiểu kĩ năng phân tích trong văn bản "Bàn về đọc sách" của Chu Quang Tiềm. Kĩ năng phân tích của tác giả?
- GV cho HS làm theo nhóm ,mỗi nhóm làm một câu 
 ( 4 nhóm ).
- 1 em đọc, cả lớp theo dõi.
- Học sinh suy nghĩ trả lời.
- Học sinh suy nghĩ trả lời.
- Học sinh suy nghĩ trả lời.
- Học sinh suy nghĩ trả lời.
- Học sinh rút ra bài 
học .
- Học sinh suy nghĩ trả lời.
- Học sinh suy nghĩ trả lời.
- Học sinh suy nghĩ trả lời.
- Hs thực hiện theo nhóm.
- Đại diện nhóm trình bày và nhận xét, bổ sung.
I.Tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp.
1. Ví dụ :
 "Trang phục"
- Bái văn nêu về những dẫn chứng trang phục
 + Ăn mặc phù hợp với hoàn cảnh ,với công việc.
-Vì làm những việc đó ,nó không phù hợp ,nó trái với quy luật ,với đạo đức với môi trường .
-Dẫn chứng 1:
 +Ăn mặc phù hợp với hoàn cảnh,với công việc .
-Dẫn chứng 2:
 +Ăn mặc phải phù hợp văn hoá xã hội.
*Trình bày từng bộ phận của một vấn đề để chỉ ra nội dung của sự vật hiện tượng.
-Ăn mặc trong công việc.
-Ăn mặc trong quan hệ xã hội :đi đám cưới ,đám tang..
-Giả thiết,so sánh đối chiếu ,giải thích chứng minh.
*....Cô gái một mình trong hang sâu chắc khong váy xoè váy ngắn.
2. Bài học :
*Phân tích là phép lập luận trình bày từng bộ phận,phương diện của một vấn đề nhằm chỉ ra nội dung sự vật hiện tượng để phân tích nội dung của sự vật hiện tượng người ta có thể nêu lên các biện pháp giả thiết ,so sánh, đối chiếu...
*Câu cuối của ví dụ đã thâu tóm được các ý trong từng dẫn chứng cụ thể nêu ở trên.
*Thế mới biết ,trang phục hợp văn hoá ,hợp đạo đức,hợp mối trường mới là trang phục đẹp.
*Tổng hợp là phép lập luận rút ra cái chung từ những điều đã phân tích , không có phân tích thì không có tổng hợp .Lập luận tổng hợp thường đặt ở cuối đoạn hay cuối bài.
II-LUYỆN TẬP:
-Đọc sách rốt cuộc là một con đường của học vấn.
-Do sách nhiều chất lượng khác nhau nên phải chọn sách mà đọc đừng lãng phí sức mình.
-Không đọc thì không có điểm xuất phát cao, đọc là con đường ngắn nhất để tiếp cận tri thức .
-Phân tích là phép lập luận trình bày từng bộ phận
 4.Củng cố : 1’
- Thế nào là phép phân tích ?
 - Thế nào là cách lập luận tổng hợp ?
5. Đánh giá: 1’
6. Dặn dò : 1'
- Học bài ,nắm được phép phân tích và tổng hợp .
	- Hoàn thành BT ,chuẩn bị trước tiết luyện tập '' Phân tích tổng hợp .''
TUẦN 20 	NGÀY SOẠN: 07/01/2010
TIẾT 95	NGÀY DẠY: 09/01/2010
LUYỆN TẬP PHÂN TÍCH VÀ TỔNG HỢP
I. Mục đích cần đạt :
 - Giúp học sinh có kỹ năng phân tích và tổng hợp trong lập luận.
II. Chuấn bị :
 - Tư liệu: sách giáo khoa, sách giáo viên.
 - Phương pháp và phương tiện: Vấn đáp, hoạt động nhóm, thuyết trình; bài soạn của giáo viên và học sinh.
III. Tiến trình bài dạy:
 1. Ổn định : 1'
 2. Bài cũ : 5'	? Thế nào là phép phân tích và tổng hợp?
 3. Bài mới : 1’ 
Thời
gian
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung bài học
9’
8’
9’
9’
Hoạt động 1:
GV cho học sinh đọc ví dụ(a) 
? Cho biết tác giả đã vận dụng phép lập luận nào và vận dụng như thế nào?
?Em hãy chỉ ra tình tự phân tích của đoạn thơ?
- Cho hs đọc.
? Tác giả đã dùng phép lập luận nào ?
Hoạt động 2:
- Giáo viên cho học sinh đọc bài tập 2.
- Giáo viên cho học sinh thảo luận nhóm.
? Phân tích lối học đói phó ?
- Giáo viên chốt ý về việc học đối phó.
Hoạt động 3:
- Giáo viên cho học sinh đọc bài tập 3.
- Giáo viên cho học sinh hoạt động cá nhân, lập dàn ý phân tích vào giấy. Học sinh trình bày, giáo viên chốt ý.
- Giáo viên cho học sinh đọc bài tập 4.
Hoạt động 4:
- Cho hs viết đoạn văn
- Giáo viên cho học sinh đọc đoạn văn tổng hợp những điều đã phân tích trong bài " Bàn về đọc sách " của Chu Quang Tiềm.
- Giáo viên chốt ý.
- 1 em đọc, cả lớp theo dõi.
- Học sinh suy nghĩ trả lời.
- Học sinh suy nghĩ trả lời.
- 1 em đọc, cả lớp theo dõi.
- Học sinh thảo luận nhóm .
- Học sinh suy nghĩ trả lời.
- 1 em đọc, cả lớp theo dõi.
- Học sinh thảo luận nhóm .
- Học sinh suy nghĩ trả lời.
- 1 em đọc, cả lớp theo dõi.
- Học sinh lập dàn ý theo hướng dẫn của giáo viên.
- 1 em đọc, cả lớp theo dõi.
- Học sinh viết đoạn văn theo hướng dẫn – - Học sinh trình bày.
Bài 1:
a. Tác giả dùng phép lập luận phân tích phân tích từng bộ phận.
+ Cái hay ở các điệu xanh ,xanh ao, xanh bờ, xanh sóng, xanh tre, xanh trời , xanh bèo.
+ ở những cử động .
 Chiếc thuyền con lâu lâu mới nhích , sóng gợn tí, lá đưa vèo, tầng may lơ lửng.
 + ở các vần thơ:
b. Mấu chốt của thành đạt :
- Đoạn nhỏ mở đầu nêu mấu chốt của thành đạt.
- Đoạn nhỏ tiếp theo phân tích từng quan niệm đúng sai và kết lại. 
Bài 2:
- Học qua loa đối phó, không học thực sự. Em hãy phân tích bản chất của lối học đối phó.
* ý phân tích:
- Học đối phó là học mà không lấy việc học làm mục đích .
- Học đối phó là học bị động, học không chủ động.
- Học đối phó là học hình thức không đi sâu vào thực chất kiến thức bài 
học.
- Học đối phó thì dù có bằng cấp thì đầu óc vẫn rỗng tuếch.
Bài 3 :
- Dựa vào văn bản "Bàn về đọc 
sách ". Em hãy phân tích các lý do khiến mọi người phải đọc sách.
 + Sách vở đúc kết tri thức của nhân loại đã được tích luỹ từ xưa đến nay.
 + Muốn tiến bộ thì phải đọc sách.
 + Đọc sách không cần nhiều mà chỉ đọc kỹ hiểu sâu ,đọc quyển nào nắm chắc quyển ấy mới có ích .
 + Đọc sách chuyên môn của mình còn thêm sách có liên quan đến chuyên môn của mình.
Bài 4 :
Viết một đoạn văn tổng hợp những điều phân tích .
*Tóm lại: Muốn đọc sách có hiệu quả phải chọn những sách quan trọng nhất mà đọc cho kỹ ,đọc để tiếp thu những hiệu quả ,những trí thức và kinh nghiệm của loài người: Đó chính là hành trang quan trọng để làm cuộc trường chinh vạn dặm trên con đường học vấn của mỗi người.
4 .Củng cố : 1’
	Phép phân tích là trình bày từng bộ phận. Vận dụng các biện pháp giả thiết, so sánh, đối chiếu .... Tổng hợp là rút ra những cái chung ....
5. Đánh giá: 1’
6. Dặn dò: 1’
- Soạn bài: " Tiếng nói của văn nghệ " theo hệ thống câu hỏi SGK.
	- Chú ý : Sự kì diệu của văn nghệ đối với đời sống con người.