Giáo án môn học Ngữ văn khối 9 - Tiết 121: Văn bản sang thu - Hữu Thỉnh

Ngày soạn: 28/ 2/ 2011
Ngày giảng:2/ 3/ 2011
Tiết 121: Văn bản
SANG THU
- Hữu Thỉnh -
A. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
- Cảm nhận được vẻ đẹp của khoảnh khắc lúc giao mùa và những suy nghĩ mang tính triết lí của tác giả
2. Kĩ năng
- Đọc, hiểu một văn bản trơ trữ tình hiện đại
- Thể hiện những suy nghĩ, cảm nhận về một hình ảnh thơ, một khổ thơ, một tác phẩm thơ3. 3. Thái độ
- Giáo dục tình yêu thiên nhiên, quê hương đát nước.	
B. CHUẨN BỊ:
- Giáo viên : Chân dung nhà thơ Hữu Thỉnh, tập thơ “ Từ chiến hào đến thành phố”.
- Học sinh : Soạn bài : Đọc và tìm hiểu bài thơ theo câu hỏi SGK
C. TIẾN TRÌNH CÁC HOẠT ĐỘNG:
1. Ổn định
2. Kiểm tra : 5’
- Đọc thuộc lòng và diễn cảm bài thơ “Viếng lăng Bác”, phân tích những hình ảnh : Hàng tre, mặt trời, vầng trăng, tràng hoa, trời xanh trong bài thơ.
3. Bài mới: Giới thiệu bài :
	Hữu Thỉnh là nhà thơ viết nhiều, viết hay về mùa thu. Nhiều vần thơ thu của ông mang cảm xúc bâng khuâng, vấn vương trước đất trời trong trẻo đang chuyển biến nhẹ nhàng. Bài thơ “Sang thu” là một ví dụ.
Hoạt động của Gv và Hs
Tg
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1
- Gv hướng dẫn: giọng nhẹ, nhịp chậm, trầm lắng và thoáng suy tư.
- Đọc mẫu
- Hs đọc – Nhận xét
? Phả có nghĩa là gì
? Chùng chình? 
? Giới thiệu những nét chính về tác giả và tác phẩm
Gv: Giới thiệu một số tác phẩm chính của Hữu Thỉnh
? Tác phẩm ra đời vào th/g nào
? Văn bản thuộc thể thơ gì
Hoạt động 2
- Hs đọc khổ thơ đầu
 ? Sự biến đổi của đất trời sang thu được tác giả cảm nhận bắt đầu từ những dấu hiệu nào
? Em hiểu thế nào là gió se
- Gió hơi lạnh, sương bay cố ý chậm lại, bay nhẹ
 (GV : Phả vào : Toả vào, trộn lẫn, ở đây là hương ổi toả vào trong gió)
? Chùng chình là gì? 
- Sương bay cố ý chậm lại, bay nhẹ
? Em hiểu như thế nào về các dấu hiệu này? 
? Tác giả sử dụng nghệ thuật gì
? Khổ thơ thứ nhất muốn diễn tả điều gì
? Các từ “Bỗng” “hình như” muốn diễn tả sự cảm nhận của tác giả như thế nào?
- Ngỡ ngàng, ngạc nhiên, bất ngờ
- thể hiện sự cảm nhận của tác giả có một chút chưa thật rõ ràng, chưa thật chắc chắn vì còn ngỡ ngàng, ngạc nhiên.
Gv: Sự biến đổi của đất trời nơi làng quê khi mùa thu bắt đầu tới được cảm nhận bằng một tâm bồn nhạy cảm, gắn bó với cuộc sống nơi làng quê.
- HS đọc diễn cảm khổ thơ thứ 2
? Đất trời sang thu được tác giả phát hiện qua những dấu hiệu nào
? Tác giả đã sử dụng các BPNT đặc sắc nào để diễn tả sự biến đổi của đất trời sang thu?
? Em hiểu những dấu hiệu này như thế nào
- “Sông dềnh dàng” mùa thu sang nước sông bắt đầu cạn, chảy chậm lại
- “Chim vội vã” Sang thu trời lạnh dần, chúng phải gấp gáp làm tổ tha mồi
- “Đám mây vắt nửa mình” ở đây là sự liên tưởng sáng tạo thú vị. Gợi hình ảnh đám mây mùa hạ còn sót lại, mỏng nhẹ, kéo dài trên bầu trời đã bắt đầu xanh trong của mùa thu)
? Khổ thơ thứ hai giúp em cảm nhận được điều gì 
Gv : Trời đất sang thu còn có sự biến đổi ntn nữa, chúng ta cùng tìm hiểu khổ thơ cuối của văn bản
? Thiên nhiên sang thu còn được gợi ra bằng những hình ảnh nào với đặc điểm gì ?
? Tác giả sử dụng nghệ thuật gì
? Với những dấu hiệu và nghệ thuật đặc sắc đó khẳng định điều gì
- Hs thảo luận “ Có ý kiến cho rằng:”
-> Nghĩa thực: + Sấm : Bớt dần những tiếng sấm nổ vang trời (vì thường gắn với những cơn mửa rào mùa hạ)
+ Hàng cây vào thu không còn giật mình bởi tiếng sấm mùa hạ.
-> Hàm ý: Sấm: những ngoại cảnh, tác động của c/ đ
Hàng cây đứng tuổi: những con người từng trải
? Vậy trong hai câu thơ cuối t/g sử dụng nghệ thuật gì
? Trình bày cảm nhận của em về 2 dòng thơ cuối bài ?
Gv giảng bình
Hoạt động 3
 ? Nghệ thuật đặc sắc của bài thơ ( BT trắc nghiệm)
? Nội dung của bài thơ
- Hs đọc
? Qua bài thơ em hiểu gì về nhà thơ Hữu Thỉnh
5’
30’
3
1
I. Đọc, tìm hiểu chung
1. Đọc- giải nghĩa từ khó
2. Tác giả, tác phẩm
a. Tác giả
- Hữu Thỉnh sinh năm 1942, quê: Tam Dương- Vĩnh Phúc.
- Hiện là Tổng thư kí Hội nhà văn VN
b. Tác phẩm
Viết năm 1977, in trong tập “Từ chiến hào tới thành phố”.
3. Thể thơ: 5 chữ
II. Đọc, hiểu văn bản
1. Khổ thơ đầu
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
-> Nhân hóa, từ láy gợi cảm
=> Thời khắc giao mùa hạ- thu 
 ( Đặc trưng của tiết trời vào thu ở làng quê miền Bắc)
Bỗng
Hình như
2. Khổ thơ thứ hai
Sông dềnh dàng
 Chim vội vã
-> Từ láy tương phản 
Có đám mây
 Vắt nửa mình
-> Nhân hóa, liên tưởng thú vị, bất ngờ.
=> Thiên nhiên chuyển mùa nhẹ nhàng mà rõ rệt.
 Bức tranh mùa thu đẹp, sinh động nên thơ.
3. Khổ thơ cuối
Vẫn còn nắng
 Đã vơi mưa
Sấm bớt bất ngờ
-> Quan sát tinh tế, chính xác.
=> Khẳng định sự giao mùa
“ Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi”
-> Ẩn dụ, tả thực
=> Lúc sang thu, bớt đi những tiếng sấm bất ngờ trên hàng cây lâu năm. Khi con người đã từng trải thì cũng vững vàng hơn trước những tác động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời.
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật
2. Nội dung
3. Ghi nhớ sgk
IV. Luyện tập
* Củng cố- Dặn dò (1’)
- Học thuộc lòng bài thơ
- Sưu tầm bài thơ viết về mùa thu
- Chuẩn bị “ Nói với con”