Giáo án môn học Ngữ văn khối 9 - Tiết 44 – Bài 10: Văn bản Đồng chí - Chính hữu

Ngày soạn: 15/ 10/2011
Ngay giảng: 17/ 10/ 2011
TIẾT 44 – BÀI 10
 Văn bản
ĐỒNG CHÍ
 - Chính Hữu- 
A) Môc tiªu 
1.Kiến thức:
- Một số hiểu biết về hiện thực những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dan Pháp của dân tộc ta.
- Lí tưởng cao đẹp và tình cảm keo sơn gắn bó làm nên sức mạnh tinh thần của những người chiến sĩ trong bài thơ.
- Đặc điểm nghệ thuật trong bài thơ: ngôn ngữ bình dị, biểu cảm, hình ảnh tự nhiên chân thực.
2. Kĩ năng
- Đọc diễn cảm một bài thơ hiện đại
- Mạch cảm xúc trong bài thơ; Một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu, giá trị nghệ thuật trong bài thơ.
3. Thái độ
- Giáo dục lòng cảm phục, trân trọng anh bộ đội cụ Hồ
- Giáo dục cho Hs lòng tự hào dân tộc.
B.Những kĩ năng cơ bản được giáo dục trong bài
- Kĩ năng giao tiếp
- Kĩ năng trình bày
- Kĩ năng xác định giá trị
C. Chuẩn bị của Gv và Hs
GV: Giáo án, Tài liệu liên quan đến thời kì đầu cuộc K/c chống Pháp.
HS: So¹n bµi theo câu hỏi Sgk
D. Kĩ thuật dạy học tích cực
- Gîi t×m, vÊn ®¸p, nªu vÊn ®Ò, ®äc diễn cảm
E.TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc
1. æn ®Þnh 
2. KiÓm tra bµi cò : 
- Không
3.Bài mới : (2)
- Đề tài chiến tranh là một đề tài quen thuộc trong văn chương, chiến tranh ở mỗi giai đoạn khác nhau, thì tính chất cũng khác nhau, vậy trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, tình cảm đồng chí đồng đội sẽ thể hiện như thế nào, các khía cạnh bộc lộ tình cảm là gì ta cùng ....qua văn bản Đồng chí.
Hoạt động của Gv và Hs
Tg
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: HDHS Đọc- tìm hiểu VB 
- Gv: Đọc giọng chậm rãi, tình cảm
Chú ý câu thơ tự do, vần chân; câu “Đồng chí” sâu lắng, ngẫm nghĩ.
+ Câu cuối giọng ngâm nga.
- Hs đọc bài -> nhận xét
? Đồng chí là gì?
? Tri kỉ là gì?
? Trình bày những hiểu biết của em về tác giả
- Gv : Ông được nhận giải thưởng HCM về văn học nghệ thuật- 2000
? Bài thơ Đồng chí ra đời trong hoàn cảnh nào?
GV : sau khi tham gia chiến dịch Việt Bắc, ông bị ốm nặng được đồng chí chăm sóc tận tình, ông làm bài thơ để cảm ơn đồng đội mình
? Văn bản thuộc thể loại gì
- Xác định thể thơ?
? Văn bản có mấy phần? nội dung của từng phần?
- Gv: Cũng có thể chia thành 2 phần
6 câu đều và phần còn lại.
? Dòng thứ bảy của bài thơ có gì đặc biệt
- Mạch cảm xúc của bài thơ được triển khai như thế nào trước và sau dòng thơ đó
+ Dòng thứ bảy chỉ có 2 tiếng-> sự kết tinh tình cảm giữa những người lính.
+ Phần sau mở ra hàng loạt những biểu hiện cụ thể và cảm động của tình đồng chí.
Hoạt động 2 HDHS đọc- hiểu văn bản
- Chú ý đoạn đàu của Vb
? Tác giả đã giới thiệu những người lính xuất thân trong hoàn cảnh nào 
? Nước mặn đồng chua là chỉ vùng quê ở đâu? Em biết gì về miền quê đó
- Đó là vùng đất gần biển nước ngập mặn quanh năm rất khó khăn trong cầy cấy làm nông nghiệp --> đời sống rất khó khăn, ngheo túng quanh năm.
? Em hiểu gì về vùng đất cày lên sỏi đá
- Đất ở những vùng đồi núi khô cằn khó trồng trọt và chăn nuôi
? Vậy làng tôi và quê hương anh đều có điểm gì chung
? Từ đó em nhận xét gì về hoàn cảnh xuất thân của những người lính
Gv: Trước khi vào quân ngũ những người lính – họ đều có chung cảnh ngộ, đều là những chàng trai nông dân nghốo khú từ cỏc miền quờ chiờm trũng, hay trung du đồi núi khô cằn
? Điều gì khiến các chàng trai nông dân đi vào lính
- Lòng yêu nước
- Họ đi theo tiếng gọi trái timthúc giục họ lên đường chiến đấu.
? Trong cuộc sống chiến đấu, họ có chung lí tưởng gì?
? Em hãy nhận xét về ngôn ngữ của đoạn thơ ?
? Với đặc sắc nghệ thuật đó, đoạn thơ giúp em hiểu cơ sở tạo nên tình đồng chí đồng đội ở đây là gì?
GV bình: họ đều là những người nông dân giờ đây mặc áo lính, họ cùng chung mục đích , cùng chung lí tưởng, từ đó hình thành một tình bạn cao đẹp. Như vậy tình đồng chí được tạo nên từ cảnh ngộ và lí tưởng của đồng chí đồng đội.
Gv: Tình đồng chí được biểu hiện như thế nào? tình cảm đó có điều gì đáng trân trọng, đáng để chúng ta học tập...
15
25
I. Đọc – Tìm hiểu chung
1. Đọc – giải nghĩa từ khó
2. Tác giả, tác phẩm
a. Tác giả
- Chính Hữu sinh năm 1926, quê Can Lộc- Hà Tĩnh, là nhà thơ quân đội.
- Đề tài chủ yếu viết về người lính và chiến tranh.
b. Tác phẩm
- Đồng chí sáng tác năm 1948- thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Pháp.
3. Thể thơ
- Trữ tình- thơ tự do
4. Bố cục 3 phần
- Sáu câu đầu: cơ sở của tình đồng chí
- Mười bảy câu tiếp: biểu hiện của tình đồng chí
- Ba câu cuối: biểu tượng về người lính.
II. Đọc- Hiểu văn bản
1. Cơ sở của tình đồng chí
 Quê hương anh nước mặn đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá.
- Là những người nông dân nghèo từ khắp các miền quê của tổ quốc.
“Súng bên súng đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ”
- Chung nhiệm vụ chiến đấu, gian khổ cùng chia sẻ đắng cay, ngọt bùi. 
-> Ngôn ngữ giản dị, giàu hình ảnh
=> Cùng chung cảnh ngộ, lí tưởng chiến đấu vì độc lập tự do của tổ quốc.
 Củng cố- Dặn dò: 3p
- Vì sao t¸c gi¶ lại đặt tên cho bài thơ là Đồng chí?
- Học bài, đọc thuộc lòng, diễn cảm bài thơ
- Soạn: Bµi th¬ vÒ tiểu đội xe không kính"
Ngày soạn: 17/ 10/2011
Ngay giảng: 18/ 10/ 2011
TIẾT 45 – BÀI 10
 Văn bản
ĐỒNG CHÍ (Tiếp)
 - Chính Hữu- 
A) Môc tiªu 
1.Kiến thức:
- Một số hiểu biết về hiện thực những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dan Pháp của dân tộc ta.
- Lí tưởng cao đẹp và tình cảm keo sơn gắn bó làm nên sức mạnh tinh thần của những người chiến sĩ trong bài thơ.
- Đặc điểm nghệ thuật trong bài thơ: ngôn ngữ bình dị, biểu cảm, hình ảnh tự nhiên chân thực.
2. Kĩ năng
- Đọc diễn cảm một bài thơ hiện đại
- Mạch cảm xúc trong bài thơ; Một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu, giá trị nghệ thuật trong bài thơ.
3. Thái độ
- Giáo dục lòng cảm phục, trân trọng anh bộ đội cụ Hồ
- Giáo dục cho Hs lòng tự hào dân tộc.
B.Những kĩ năng cơ bản được giáo dục trong bài
- Kĩ năng giao tiếp
- Kĩ năng trình bày
- Kĩ năng xác định giá trị
C. Chuẩn bị của Gv và Hs
GV: Giáo án, Tài liệu liên quan đến thời kì đầu cuộc K/c chống Pháp.
HS: So¹n bµi theo câu hỏi Sgk
D. Kĩ thuật dạy học tích cực
- Gîi t×m, vÊn ®¸p, nªu vÊn ®Ò, ®äc diễn cảm
E.TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc
1. æn ®Þnh 
2. KiÓm tra bµi cò : (5’)
- Đọc thuộc lòng đoạn 1 của bài thơ « Đồng chí »
- Tình đồng chí được hình thành trên cơ sở như thế nào ?
3.Bài mới : (1’)
- GV giới thiệu tiếp tiết 2
Hoạt động của Gv và Hs
Tg
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: 
Hoạt động 2 HDHS đọc- hiểu văn bản
- Hs đọc 17 câu thơ tiếp
? Những lời thơ nào thể hiện tình đồng chí trong chiến đấu gian khổ
? Những hình ảnh này cho em biết t́nh cảm gì của người lính
GV:Ruộng nương, mái nhà là 2 hình ảnh thân quen của người nông dân, là tài sản quý giá nhất gắn bó máu thịt với họ nên họ không dễ gì từ bỏ được., nhưng họ lại mặc kệ -> chỉ thái độ ra đi một cách rứt khoát, không vướng bận, mang dáng dấp của một kẻ trượng phu, thể hiện một trách nhiệm lớn đối với non sông đất nước, bởi họ ý thức sâu sắc việc làm của họ
? Trong cuộc chiến ác liệt điều gì đã làm tình cảm của họ thêm gắn bó?
- Khó khăn, bệnh tật
? Em biết gì về những cơn sốt rét rừng
- Những cơn sốt rét khiến cho người ta không khỏi sợ hãi, nếu là sốt rét lành tính có thể giúp người ta bình phục , nhưng cũng có những cơn sốt rét khiến cho người ta phải bỏ mạng.
? Lời thơ trên thể hiện vẻ đẹp nào của tình đồng chí
? Cuộc sống của các anh trong kháng chiến được phản ánh qua câu thơ nào
G: đối mặt với khó khăn thiểu thốn của vật chất, và tinh thần, họ đã phải vật lộn với cuộc sống đó để đem lại hạnh phúc ấm no cho nhân dân, họ thật đáng trân trọng. 
? Em hiểu câu thơ « thương...tay » như thế nào?
Gv: Để xua tan lạnh giá, tạo cho nhau hơi ấm họ truyền cho nhau hơi ấm của tình thương tình đồng chí đồng đội mong vượt qua những khó khăn
? Vẻ đẹp nào của tình đồng chi được hiện lên
? Nhận xét về nghệ thuật của đoạn thơ?
? Qua đó em cảm nhận được tình cảm gì của đồng chí?
- 1 H/s đọc đoạn kết bài thơ
? Em có suy nghĩ gì về hình ảnh thơ trong các câu thơ này và qua bức tranh
- Đó là những hình ảnh rất trân thực trong c/s chiến đấu của các anh : đêm rừng..., khẩu súng và ánh trăng.
? Nêu cảm nhận của em về hình ảnh thơ ở cuối VB "Đầu súng trăng treo"
Gv: suốt đêm vầng trăng ở bầu trời cao xuống thấp dần và có lúc như treo lơ lửng ở trên đầu mũi súng...
 Hoạt động 3
? Nhận xét về NT của VB này
?Nêu nội dung chính của VB này
2 H/s đọc ghi nhớ
Hoạt động 4:
-2Hs đọc diễn cảm bài thơ
- Hs Qs bức tranh Sgk/128
30
5
5
I. Đọc – Tìm hiểu chung
II. Đọc- Hiểu văn bản
2. Những biểu hiện của tình đồng chí
“ Ruộng nương anh gửi bạn thân cày
Gian nhà không mặc kệ gió lung lay
 gốc đa nhớ người ra lính”
- Cảm thông nỗi niềm nhớ về quê hương, nhớ người thân yêu của nhau.
“Anh với tôicơn ớn lạnh
Sốt run ngườiđẫm mồ hôi
-> Chia sẻ nỗi đau bệnh tật
Áo anh rách vai
Quần tôivài mảnh vá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay”
- Chia sẻ khó khăn, thiếu thốn vật chất; lạc quan yêu đời.
-> Lời thơ giản dị, biểu cảm
=> Luôn sát cánh bên nhau bất chấp gian khổ, thiếu thốn.
Tình bạn, tình đồng chí gắn bó keo sơn.
3. Biểu tượng của tình đồng chí
“ Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau
Đầu súng trăng treo”
-> Tả thực và biểu tượng về tình đồng chí, về cuộc đời người chiến sĩ.
=> Bình dị mà cao đẹp
III.Tổng kết:
1.Nghệ thuật:
- Thể thơ tự do, lời thơ giản dị, mộc mạc, cô đọng
- Các câu thơ sóng đôi, đối xứng tả thực
2 Nội dung:
3. Ghi nhớ (Sgk/131)
IV.Luyện tập
1.Đọc diễn cảm bài thơ
2.Cảm nhận của em về bức tranh
 Củng cố- Dặn dò: 3p
- Vì sao t¸c gi¶ lại đặt tên cho bài thơ là Đồng chí?
- Học bài, đọc thuộc lòng, diễn cảm bài thơ
- Soạn: Bµi th¬ vÒ tiểu đội xe không kính"