Giáo án môn học Ngữ văn khối 9 - Tiết 59: Tổng kết từ vựng (luyện tập tổng hợp)

Ngày soạn: 30/ 10/ 2011
Ngày giảng: 2/ 11/ 2011
TIẾT 59
TỔNG KẾT TỪ VỰNG
(Luyện tập tổng hợp)
A. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
- Hệ thống các kiến thức về nghĩa của từ, từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa, trường từ vựng.
- Tác dụng của việc sử dụng các phép tu từ trong các văn bản nghệ thuật
2. Kĩ năng
- Nhận diện được các từ vựng, các biện pháp tu từ từ vựng trong văn bản.
- Phân tích tức dụng của việc lựa chọn, sử dụng từ ngữ và biện pháp tu từ trong văn bản.
3. Thái độ
- Giáo dục ý thức trau dồi vốn từ vựng, các phép tu từ để sử dụng có hiệu quả trong giao tiếp, tạo lập văn bản.
B. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS
Gv: Giáo án, bảng phụ
Hs: Soạn bài theo yêu cầu sgk
C. CÁC HOẠT ĐỘNG CHỦ YẾU
1. Ổn định
2. Kiểm tra bài cũ
- Kiểm tra vở BT
3. Bài mới
Hoạt động của Gv và Hs
Tg
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1
- Hs đọc- bảng phụ
? Nội dung của câu ca dao
? Chỉ ra sự khác nhau ở bài ca dao
? Bầu , bù là gì? Gật đầu, gật gù là hoạt động ntn? 
? Từ nào thích hợp với nghĩa cần thể hiện? 
- Hs đọc
? Người chồng trong VD đang xem chương trình gì
? Người chồng đã bình luận gì
? Em hiểu như thế nào về câu một chân sút của người chồng
-> Người vợ hiểu không đúng nghĩa của từ trong văn cảnh.
? Câu TN nào có nghĩa tương tự
-> Ông nói gà bà nói vịt
? Vậy khi nói cần chú ý điều gì
- Hs đọc sgk
? Trong c¸c tõ: vai, miÖng, ch©n, tay, ®Çu ë ®o¹n th¬ trªn, tõ nµo ®­îc dïng theo nghÜa gèc, tõ nµo d­îc dïng theo nghÜa chuyÓn?
? VËn dông kiÕn thøc ®· häc vÒ tr­êng tõ vùng ®Ó PT c¸i hay trong c¸ch dïng tõ ë bµi th¬ trªn (SGK- 159)
Hoạt động 2
? C¸c sù vËt, hiÖn t­îng trªn ®­îc ®Æt tªn theo c¸ch nµo?
? H·y t×m 5 VD vÒ nh÷ng sù vËt, hiÖn t­îng ®­îc gäi tªn theo c¸ch dùa vµo ®Æc ®iÓm riªng biÖt cña chóng?
Hoạt động 3
? Khi người chồng lên cơn đau ruột thừa, vợ bảo con gọi ai
? Chồng muốn gọi ai
? Sử dụng từ mượn trong trường hợp này có hợp lí không
24p
10p
10p
I. Xác định từ ngữ khi sử dụng
1. So sánh hai dị bản của câu ca dao
+ GËt ®Çu: Cói xuèng råi ngÈng lªn ngay, th­êng ®Ó chµo hái hay thÓ hiện sù ®ång ý.
 + GËt gï: GËt nhÑ nhiÒu lÇn biÓu thÞ th¸i ®é ®ång t×nh, t¸n th­ëng.
¨ Tõ GËt gï thÓ hiÖn thÝch hîp h¬n ý nghÜa cÇn biÓu ®¹t: Tuy mãn ¨n rÊt ®¹m b¹c nh­ng ®«i vî chång nghÌo ¨n rÊt ngon miÖng, v× hä biÕt chia sÎ nh÷ng niÒm vui ®¬n s¬ trong cuéc sèng. 
2. Cách hiểu từ ngữ
- một chân sút -> §éi bãng Êy chØ cã 1 ng­êi giái ghi bµn.
3. Cách dùng từ
+ Nh÷ng tõ ®­îc dïng theo nghÜa gèc: miÖng, ch©n, tay.
+ Nh÷ng tõ ®­îc dïng theo nghÜa chuyÓn:
 Vai (ho¸n dô); §Çu (Èn dô)
4. Cái hay trong cách dùng từ
+ Nhãm tõ: §á, hång xanh ] tr­êng nghÜa mµu s¾c.
+ Nhãm tõ: Löa, ch¸y, tro ]tr­êng nghÜa chØ löa vµ nh÷ng sù vËt, hiÖn t­îng cã quan hÖ liªn t­ëng víi löa.
- C¸c tõ thuéc 2 tr­êng tõ vùng trªn cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau:
 + Mµu ¸o ®á cña c« g¸i th¾p lªn trong m¾t chµng trai (bao ng­êi) ngän löa.
 + Ngän löa ®ã lan táa trong con ng­êi anh lµm anh say ®¾m, ngÊt ng©y (®Õn møc cã thÓ ch¸y thµnh tro) vµ lan c¶ trong kh«ng gian lµm cho kh«ng gian biÕn s¾c (c©y xanh nh­ còng ¸nh theo hång).
II. Cách đặt tên sự vật
Bài tập sgk
+ Rạch Mái Giầm, kênh Bọ Mắt
- Theo c¸ch: dïng tõ ng÷ cã s½n víi 1 ND míi dùa vµo ®Æc ®iÓm cña sù vËt, hiÖn t­îng ®­îc gäi tªn.
+ Cµ tÝm: qu¶ trßn, mµu tÝm hoÆc nöa tÝm, nöa tr¾ng.
+ C¸ kiÕm: C¸ c¶nh nhiÖt ®íi cì nhá, ®u«i dµi vµ nhän nh­ c¸i kiÕm.
+ Ong ruåi: ong mËt, nhá nh­ con ruåi.
III. Sử dụng ngôn từ
+ TruyÖn c­êi phª ph¸n thãi sÝnh dïng tõ n­íc ngoµi cña 1 sè ng­êi.
* Cñng cè- Dặn dò ( 1p)
+ Häc bµi.
+ Xem tr­íc bµi: Luyện tập viết đoạn văn có yếu tố nghị luận.