Giáo án môn Ngữ văn 9 - Cách làm bài văn nghị luận xã hội

Cách làm bài văn nghị luận xã hội
 A/Điểm chung 
I/Loại: Cả 3 dạng nghị luận về một tư tưởng, đạo lớ; nghị luận về một hiện tượng đời sống; nghị luận về một vấn đề xó hội trong tỏc phẩm văn học đều thuộc loại bài nghị luận xó hội.
II/Thao tỏc: Cỏc dạng bài NLXH đều vận dụng chung cỏc thao tỏc lập luận là giải thớch, phõn tớch, chứng minh, so sỏnh, bỏc bỏ, bỡnh luận. Ba thao tỏc cơ bản nhất là giải thớch, chứng minh, bỡnh luận.
1/Giải thớch
a/Mục đớch: Hiểu
b/Cỏc bước: 
-Làm rừ vấn đề được dẫn trờn đề. Nếu vấn đề thể hiện dưới dạng là một cõu trớch dẫn khỏ nổi tiếng nào đú hoặc một ý tưởng do người ra đề đề xuất, người viết cần lần lượt giải nghĩa, làm rừ nghĩa của vấn đề theo cỏch đi từ khỏi niệm đến cỏc vế cõu và cuối cựng là toàn bộ ý tưởng được trớch dẫn. Khi vấn đề được diễn đạt theo kiểu ẩn dụ búng bẩy thỡ phải giải thớch cả nghĩa đen lẫn nghĩa búng của từ ngữ. Nếu vấn đề là một hiện tượng đời sống, người viết cần cho biết đú là hiện tượng gỡ, hiện tượng đú biểu hiện ra sao, dưới cỏc hỡnh thức nào (miờu tả, nhận diện)...
Làm tốt bước giải nghĩa này sẽ hiểu đỳng vấn đề, xỏc định đỳng vấn đề (hoặc mức độ) cần giải thớch để chọn lớ lẽ cần thiết.
Trong quan niệm làm văn truyền thống, bước này được xem là bước trả lời cõu hỏi LÀ Gè.
-Tỡm hiểu cơ sở của vấn đề: Trả lời tại sao cú vấn đề đú (xuất phỏt từ đõu cú vấn đề đú). Cựng với phần giải nghĩa, phần này là phần thể hiện rất rừ đặc thự của thao tỏc giải thớch. Người viết cần suy nghĩ kĩ để cú cỏch viết chặt chẽ về mặt lập luận, lụ gớc về mặt lớ lẽ, xỏc đỏng về mặt dẫn chứng.
Trong quan niệm làm văn truyền thống, bước này được xem là bước trả lời cõu hỏi TẠI SAO.
-Nờu hướng vận dụng của vấn đề: Vấn đề được vận dụng vào thực tiễn cuộc sống như thế nào. Hiểu nụm na, phần này yờu cầu người viết thể hiện quan điểm của mỡnh về việc tiếp thu, vận dụng vấn đề vào cuộc sống của mỡnh như thế nào.
Trong quan niệm làm văn truyền thống, bước này được xem là bước trả lời cõu hỏi NHƯ THẾ NÀO. 
**Lưu ý:
-Nờn đặt trực tiếp từng cõu hỏi (LÀ Gè, TẠI SAO, NHƯ THẾ NÀO) vào đầu mỗi phần (mỗi bước) của bài văn. Mục đớch đặt cõu hỏi: để tỡm ý (phần trả lời chớnh là ý, là luận điểm được tỡm ra) và cũng để tạo sự chỳ ý cần thiết đối với người đọc bài văn. Cũng cú thể khụng cần đặt trực tiếp ba cõu hỏi (LÀ Gè, TẠI SAO, NHƯ THẾ NÀO) vào bài làm nhưng điều quan trọng là khi viết, người làm bài cần phải cú ý thức mỡnh đang lần lượt trả lời từng ý, từng luận điểm được đặt ra từ ba cõu hỏi đú. -Tuỳ theo thực tế của đề và thực tế bài làm, bước NHƯ THẾ NÀO cú khi khụng nhất thiết phải tỏch hẳn riờng thành một phần bắt buộc.
2/Chứng minh
a/Mục đớch: Tin
b/Cỏc bước:
-Xỏc định chớnh xỏc điều cần chứng minh, phạm vi cần chứng minh.
-Dựng dẫn chứng trong thực tế cuộc sống để minh hoạ nhằm làm sỏng tỏ điều cần chứng minh, phạm vi cần chứng minh.
3/Bỡnh luận
a/Mục đớch: Đồng tỡnh 
b/Cỏc bước: 
- Nờu, giải thớch rừ vấn đề (hiện tượng) cần bỡnh luận.
- Dựng lớ lẽ và dẫn chứng (chủ yếu là lớ lẽ) để khẳng định giỏ trị của vấn đề hoặc hiện tượng (giỏ trị đỳng hoặc giỏ trị sai). Làm tốt phần này chớnh là đó bước đầu đỏnh giỏ được vấn đề (hiện tượng) cần bỡnh luận.
- Bàn rộng và nhỡn vấn đề (hiện tượng) cần bỡnh luận dưới nhiều gúc độ (thậm chớ từ gúc độ ngược lại) để cú cỏi nhỡn đầy đủ hơn.
- Khẳng định tỏc dụng, ý nghĩa của vấn đề trong cuộc sống hiện tại.
B/Nột riờng
I.Dạng nghị luận về một tư tưởng, đạo lớ
1.Loại: Thuộc loại bài nghị luận xó hội.
2.Đề tài: 
-Về nhận thức (lớ tưởng, mục đớch sống, mục đớch học tập...).
-Về tõm hồn, tớnh cỏch (lũng yờu nước, lũng nhõn ỏi, lũng vị tha, lũng bao dung, lũng độ lượng; tớnh trung thực, tớnh cương quyết, tớnh hoà nhó, tớnh khiờm tốn, tớnh ớch kỉ...).
-Về quan hệ gia đỡnh (tỡnh mẫu tử, tỡnh anh em...).
-Về quan hệ xó hội (tỡnh đồng bào, tỡnh thầy trũ, tỡnh bạn...).
3.Về cấu trỳc triển khai tổng quỏt:
-Giải thớch tư tưởng, đạo lớ cần bàn luận (hiểu vấn đề cần nghị luận là gỡ).
-Phõn tớch những mặt đỳng, bỏc bỏ những biểu hiện sai lệch cú liờn quan đến vấn đề bàn luận.
-Nờu ý nghĩa của vấn đề (bài học nhận thức và hành động về tư tưởng, đạo lớ).
4.Một số đề tham khảo từ sỏch chuẩn và nõng cao:
- Tỡnh thương là hạnh phỳc của con người.
- “Mọi phẩm chất của đức hạnh là ở trong hành động”
í kiến trờn của M.Xi-xờ-rụng (nhà triết học La Mó cổ đại) gợi cho anh (chị) những suy nghĩ gỡ về việc tu dưỡng và học tập của bản thõn?
- Hóy phỏt biểu ý kiến của mỡnh về mục đớch học tập do UNESCO đề xướng: “Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để tự khẳng định mỡnh”.
- Suy nghĩ của em về triết lớ sau: “Đừng xin người khỏc con cỏ, mà hóy tỡm học cỏch làm cần cõu và cỏch cõu cỏ”.
- Trả lời cõu hỏi điều tra của nhà bỏc học Hantơn, nhà bỏc học Đacuyn núi về kinh nghiệm thành cụng của mỡnh như sau: “Tụi nghĩ rằng tất cả những gỡ cú giỏ trị một chỳt, tụi đều đó thu nhận được bằng cỏch tự học.”
Bỡnh luận cõu núi trờn. Anh, chị cú suy nghĩ gỡ về con đường học tập sắp tới của mỡnh?
- “Nếu đứa trẻ dửng dưng với những gỡ đang diễn ra trong trỏi tim của nguời bạn, người anh em, của bố mẹ mỡnh hoặc của bất cứ một đồng bào nào mà em gặp, nếu đứa trẻ khụng biết đọc trong mắt người khỏc điều đang xảy ra trong trỏi tim người đú thỡ đứa trẻ chẳng bao giờ trở thành con người chõn chớnh.”
Em hóy bày tỏ ý kiến của mỡnh về nhận định trờn của nhà sư phạm Xukhụmlinxki.
- Bỡnh luận danh ngụn: “Tiền mua được tất cả, trừ hạnh phỳc.”
- Trong thư gửi thanh niờn và nhi đồng cả nước nhõn dịp Tết 1946, Bỏc Hồ viết:
“Một năm khởi đầu từ mựa xuõn, một đời khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mựa xuõn của xó hội.”
Hóy giải thớch và nờu suy nghĩ của em về lời dạy của Bỏc.
- Giải thớch cõu núi của Gorki: “Sỏch mở ra trước mắt tụi những chõn trời mới.”
- Đồng chớ Lờ Duẩn cú núi: “Cỏi gốc của đạo đức, của luõn lớ là lũng nhõn ỏi.”
Em hiểu cõu núi đú như thế nào?
- Nhà thơ Phỏp La Phụngten (La Fontaine) cú núi : 
ô Tớnh ớch kỉ là thuốc độc giết chết tỡnh bạn. ằ
Hóy bỡnh luận cõu núi trờn.
- Suy nghĩ của em về cõu danh ngụn: “Một người bạn chõn thành là một người bạn tốt”.
- Một nhà giỏo dục đó nờu một quan niệm như sau:
Con đường từ nhà đến trường của mỗi người học sinh tuy khỏc nhau nhưng nơi đến ở cuối mỗi con đường ấy đều giống nhau: ở đú, cú một ngụi trường đầy tỡnh thõn và sự san sẻ.
Trỡnh bày suy nghĩ của em về quan niệm đú. 
-Phờ phỏn thỏi độ thờ ơ, ghẻ lạnh đối với con người cũng quan trọng và cần thiết như ca ngợi lũng vị tha, tỡnh đoàn kết.
Anh (chị) suy nghĩ như thế nào về ý kiến trờn?
- Suy nghĩ của anh (chị) về cõu núi:
“Đường đi khú khụng khú vỡ ngăn sụng cỏch nỳi mà khú vỡ lũng người ngại nỳi e sụng.” (Nguyễn Bỏ Học)
- Phải chăng, “Bạn là người đến với ta khi mọi người đó bỏ ta đi.”?
- “Lớ tưởng là ngọn đốn chỉ đường. Khụng cú lớ tưởng thỡ khụng cú phương hướng kiờn định, mà khụng cú phương hướng thỡ khụng cú cuộc sống.” (Lộp Tụn-xtụi)
Anh (chị) hóy nờu suy nghĩ về vai trũ của lớ tưởng núi chung và trỡnh bày lớ tưởng riờng của mỡnh.
- Phải chăng “Cỏi chết khụng phải là điều mất mỏt lớn nhất trong cuộc đời. Sự mất mỏt lớn nhất là bạn để cho tõm hồn tàn lụi ngay khi cũn sống.”? (Noúc-man Ku-sin, theo “Những vũng tay õu yếm – NXB Trẻ, 2003).
- Tiền tài và hạnh phỳc.
- “Cú ba điều làm hỏng một con người: rượu, tớnh kiờu ngạo và sự giận dữ.” 
Anh, chị suy nghĩ như thế nào về ý kiến đú?
II/Dạng nghị luận về một hiện tượng đời sống
1/Loại: Thuộc loại bài nghị luận xó hội.
2.Đề tài: Những hiện tượng tốt hoặc chưa tốt cần được nhỡn nhận thờm.
-Chấp hành luật giao thụng ở nụng thụn.
-Hiến mỏu nhõn đạo
-Nạn bạo hành trong giao đỡnh
-Phong trào thanh niờn tiếp sức mựa thi
-Cuộc vận động giỳp đỡ đồng bào hoạn nạn
-Cuộc đấu tranh chống nạn phỏ rừng
-Những tấm gương người tốt việc tốt
-Nhiều bạn trẻ quờn núi lời xin lỗi khi mắc lỗi
-Nhiều bạn trẻ quờn núi lời cảm ơn khi được giỳp đỡ
-...
**Lưu ý:
Nờn quy thành từng cụm đề tài nhỏ như dạng bài NLVMTT, ĐL để dễ nhận diện: 
-Về nhận thức (lớ tưởng, mục đớch sống, mục đớch học tập...).
-Về tõm hồn, tớnh cỏch (lũng yờu nước, lũng nhõn ỏi, lũng vị tha, lũng bao dung, lũng độ lượng; tớnh trung thực, tớnh cương quyết, tớnh hoà nhó, tớnh khiờm tốn, tớnh ớch kỉ...).
-Về quan hệ gia đỡnh (tỡnh mẫu tử, tỡnh anh em...).
-Về quan hệ xó hội (tỡnh đồng bào, tỡnh thầy trũ, tỡnh bạn...).
3.Về cấu trỳc triển khai tổng quỏt:
-Nờu rừ hiện tượng.
-Nờu nguyờn nhõn. Phõn tớch cỏc mặt đỳng-sai, lợi-hại.
-Bày tỏ thỏi độ, ý kiến về hiện tượng xó hội đú.
4.Một số đề tham khảo:
- Hiện nay, ở nước ta cú nhiều cỏ nhõn, gia đỡnh, tổ chức thu nhận trẻ em cơ nhỡ, lang thang kiếm sống trong cỏc thành phố, thị trấn về những mỏi ấm tỡnh thương để nuụi dạy, giỳp cỏc em học tập, rốn luyện, vươn lờn sống lành mạnh, tốt đẹp.
Anh (chị) hóy bày tỏ suy nghĩ về hiện tượng đú.
- Về hiện tượng ngày càng cú nhiều người rời bỏ quờ hương để đổ xụ về cỏc thành phố lớn.
- Về hiện tượng nhiều người trong lớp trẻ hụm nay lạnh nhạt với õm nhạc truyền thống.
-...
III/Dạng nghị luận về một vấn đề xó hội trong tỏc phẩm văn học
1.Loại: Thuộc loại bài nghị luận xó hội.
2.Đề tài: 
Một vấn đề xó hội cú ý nghĩa sõu sắc nào đú đặt ra trong tỏc phẩm văn học, *Vấn đề xó hội cú ý nghĩa cú thể lấy từ hai nguồn: tỏc phẩm văn học đó học trong chương trỡnh hoặc một cõu chuyện nhỏ, một văn bản văn học ngắn gọn mà HS chưa được học. 
3.Về cấu trỳc triển khai tổng quỏt:
a/Phần một: Phõn tớch văn bản (hoặc nờu vắn tắt nội dung cõu chuyện) để rỳt ra ý nghĩa của vấn đề (hoặc cõu chuyện). 
b/Phần hai (trọng tõm): Nghị luận (phỏt biểu) về ý nghĩa của vấn đề xó hội rỳt ra từ tỏc phẩm văn học (cõu chuyện).
4.Một số đề tham khảo từ sỏch chuẩn và nõng cao:
-Từ đoạn trớch vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” của Lưu Quang Vũ, nghĩ về niềm hạnh phỳc khi được sống thực với mỡnh và với mọi người.
-Đọc văn bản “Hoa hồng tặng mẹ”:
...
...
Nờu suy nghĩ của anh (chị) từ ý nghĩa của cõu chuyện “Hoa hồng tặng mẹ”.
-
“Con cũ mà đi ăn đờm,
Đậu phải cành mềm, lộn cổ xuống ao.
ễng ơi, ụng vớt tụi nao!
Tụi cú lũng nào, ụng hóy xỏo măng.
Cú xỏo thỡ xỏo nước trong,
Đừng xỏo nước đục, đau lũng cũ con”
Từ bài ca dao, hóy bàn về vấn đề lẽ sống của con người Việt Nam.
-Từ tiểu thuyết “Mựa lỏ rụng trong vườn” của nhà văn Ma Văn Khỏng, hóy bàn về mối quan hệ giữa gia đỡnh và xó hội. 
-Từ truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” của nhà văn Nguyễn Minh Chõu, nghĩ thờm về mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc đời.
-...
Khảo sỏt
Triệu chứng nào sau đõy là biểu hiện của cỳm H1N1? 
Đột nhiờn sốt cao 
Đau khắp người 
Đau đầu 
Mệt mỏi 
Ho khan 
Chảy nước mũi 
Đau họng 
Tất cả cỏc triệu chứng trờn
Kĩ năng viết đoạn văn nghị luận
1/ mở đoạn : giới thiệu vấn đề nghị luận 
2/ Thõn đoạn :
- Giải thớch vấn đề nghị luận.
- Nờu thực trạng của vấn đề nghị luận .
- Nờu mặt tốt ( lập luận , dẫn chứng )
- Nờu mặt xấu (lập luận , dẫn ... hương. Cha mẹ ,ụng bà người thõn đó sinh ra ta ,nuụi dưỡng ta khụn lớn, thầy cụ dạy dỗ ta học hành trở nờn người cú ớch cho xó hộiTất cả đều là “nguồn”để ta phải nhớ,phải tri õn.
Lũng biết ơn là cở sở của đạo làm người.Một xó hội chỉ thực sự tốt đẹp khi được xõy dựng vững vàng trờn nền tảng đạo lý .Trờn khắp đất nước Việt Nam lũng biết ơn thể hiện ở việc xõy dựng cỏc đền,miếu,chựa chiền phụng thờ, tụn vinh cỏc bậc anh hựng cú cụng với nước.Trong mỗi gia đỡnh,bàn thờ tổ tiờn được đặt ở nơi trang trọng.Nhiều năm nay, cả nước dấy lờn phong trào đền ơn đỏp nghĩa đối với những thương binh,liệt sĩ,bà mẹ Việt Nam anh hựng và những gia đỡnh cú cụng với cỏch mạngĐến bất kỳ nơi nào cũng cú thể tỡm thấy những biểu hiện sinh động phong phỳ của đạo lý “uống nước nhớ nguồn ”trờn đất nước ta .
Nhớ nguồn khụng chỉ là biết ơn, giữ gỡn ,bảo vệ thành quả đó cú mà bản thõn mỗi người cần cố gắng cống hiến, bổ sung thờm những thành quả mới cho “nguồn nước” dõn tộc luụn tràn đầy và bất diệt.Cú như vậy mới phỏt huy được tinh hoa truyền thống tốt đẹp của tổ tiờn , làm cho xó hội ngày một phỏt triển .Đú mới là nhớ nguồn một cỏch thiết thực.Ở lứa tuổi học sinh, chỳng ta chưa làm ra của cải vất chất, tinh thần cho xó hội , do đú hóy bày tỏ lũng biết ơn chõn thành với cha mẹ, thầy cụ bằng lời núi, việc làm cụ thể của mỡnh:phấn đấu học tập,rốn luyện và tu dưỡng thành con ngoan,trũ giỏi để trở thành những cụng dõn cú ớch cho xó hội sau này .
Cõu tục ngữ khụng chỉ là lời khuyờn dạy ,nú cũn là lời nhắc nhở sõu sắc, thấm thớa đối với những kẻ vụ ơn,“khỏi vũng cong đuụi”,“qua cầu rỳt vỏn”,“khỏi rờn quờn thầy”Mạch nguồn trong trẻo của truyền thồng õn nghĩa thuỷ chung sẽ cú một ngày làm cho những trỏi tim lầm đường thức tỉnh !
Lũng biết ơn thực sự là một nột truyền thống đạo lý tốt đẹp của dõn tộc song nú khụng tự nhiờn mà cú .Nú là kết quả của quỏ trỡnh rốn luyện , tu dưỡng lõu dài của con người.Cú lẽ bởi vậy mà tự thủơ ấu thơ, lời ru thấm đượm õn tỡnh của bà của mẹ đó gieo mầm õn nghĩa :
“Cụng cha nghĩa mẹ ơn thầy
Nghĩ sao cho bừ những ngày ước ao”
Đề : Làm sang tỏ ý nghĩa của cõu : “ đường đi khú khụng khú vỡ ngăn song cỏch nỳi mà khú vỡ long người ngại nỳi e sụng” ( Nguyễn Bỏ Học).
Bài làm
Trong cuộc đời thăng trầm, mỗi người cần phải tự trang bị cho mỡnh những kĩ năng sống nhất định. Trong cuộc sống khụng phải lỳc nào ta cũng được hạnh phỳc, sẽ cú những lỳc ta cần phải cú ý chỉ và nghị lực để vượt qua những khú khăn, thử thỏch cuộc sống đũi hỏi chỳng ta phải vượt qua. Nhưng ta cũng cần phải hiểu rằng những khú khăn thử thỏch đú chỳng ta vẫn cú thể vượt qua được nều chỳng ta cố gắng và cú đủ nghị lực để vượt qua. Giống như cõu núi của Nguyễn Bỏ Ngọc : “Đường đi khú khụng khú vỡ ngăn song cỏch nỳi mà khú vỡ long người ngại nỳi e sụng”.
Cõu núi đó mở ra cho ta suy nghĩ về nghị lực sống. Nếu ta xem cuộc đời này là một con đường dài thỡ những khú khăn thử thỏch sẽ là những ngọn nỳi cao, những con sụng dài bắt buộc chỳng ta phải vượt qua. Nhưng dự cho sụng cú dài nỳi cú cao thỡ khi con người cú ý chớ, nghị lực sống thỡ chắc chắn sẽ vượt qua được. Ta cú thể hiểu nghị lực sống là những cố gắng quyết tõm vượt qua những thử thỏch trước mắt. Trỏi lại, khi chỳng ta làm một cụng việc tuy là khụng khú khăn nhưng với bản chất lo sợ thất bại thỡ cụng việc đú sẽ khụng đi đến thỏnh cụng. Cũng như cõu núi của chủ tịch Hồ Chớ Minh :
“ Khụng cú việc gỡ khú,
Chỉ sợ lũng khụng bền
Đào nỳi và lấp biển
Quyết chớ ắc làm nờn.”
Như vậy, ta cú thể thấy được cõu núi của Nguyễn Thỏi Học là hoàn toàn đỳng. Nghị lực sống là một trong số những con đường nhanh nhất dẫn đến thành cụng của mội người.Con đường đời sẽ khụng làm phụ lũng những người biết vươn lờn trong cuộc sống. Người cú nghị lực sẽ tỡm được con đường đi đến thành cụng dự là con đường đú là chụng gai, khú khăn. Mỗi người sẽ cú một con đường đời của riờng mỡnh nhưng điểm chung là tất cả mọi con đường đều cú những lỳc lờn lỳc xuống, lỳc ờm đếm, lỳc khú khăn. Chỳng ta phải luụn sẵn sang đối mặt với những gian nan ấy. Tất cả những khú khăn sẽ khụng là vấn đề to lớn nếu ta bỡnh tĩnh suy nghĩ và cú đủ quyết tõm để vượt qua nú. Từ cuộc sống thực tế ta cú thể thấy những gia đỡnh khú khăn sau một thời gian làm việc vất vả, cố gắng dành dựm , cú nghị lực để vượt qua những gian khổ trước mắt thỡ sau một thời gian, cuộc sống sẽ mang lại cho họ những thành cụng. Cũng cú thể lấy vớ dụ từ trong ghế nhà trường, một học sinh cú khả năng tiếp thu bài kộm nhưng khi người học sinh ấy cú nghị lực để quyết tõm chăm chỉ học tập thỡ kết quả sẽ được cải thiện. Như vậy ta thấy được tầm quan trọng của nghị lực sống đối với nhựng ai mỳn đi đến được thành cụng.
Nhưng trong thực tế khụng phải ai cũng cú đủ nghị lực đề vượt qua thử thỏch. Đú là những con người đỏng chờ trỏch. Thất bại khụng phải là mất tất cả, khi chỳng ta thất bại thỡ phải cố gắng đứng dậy. Chớnh nghị lực sống sẽ giỳp chỳng ta đứng dậy. Nhưng ngày nay khi gặp phải thử thỏch, nhiều người đó chọn cỏch buụng xuụi thay vỡ cố gắng đứng lờn. Một loại người khỏc trong xó hội ngày nay là chưa làm việc đó sợ thất bại vỡ những khú khăn mà cụng việc đặt ra. Đường đời sẽ càng chụng gai nếu những ai nghĩ rằng khú khăn sẽ khụng vượt qua được. chỳng ta cứ thử một lần bước qua những thủ thỏch, đối mặt với khú khăn thỡ chắc chắn chỳng ta sẽ vượt qua được vỡ nghị lực sẽ làm nờn tất cả.
Ngay từ khi cũn ngồi trờn ghế nhà trường, mỗi học sinh cần rốn luyện cho mỡnh những kĩ năng sống cần thiết. Đặc biệt là nghị lực sống, cỏch tốt nhất để vượt qua khú khăn và là một trong những hướng đi nhanh nhất dẫn đến thành cụng. Bờn cạnh đú, gia đớnh cũng phải tạo điều kiện để mỗi cỏ nhõn đối mặt với những thử thỏch và va chạm trong cuộc sống. Đễ mỗi cỏ nhõn tự hoàn thiện mỡnh hơn, rốn luyện được tớnh tự lập, và ý chỉ thộp để đối mặt với mọi khú khăn. Cũn những ai chưa bao giờ đối mặt với khú khăn thỡ phải tự mỡnh rốn luyện cho mỡnh cú một ý thức vươn lờn và vượt qua thử thỏch.
Như vậy, trờn đường đời đầy gian nan thử thỏch, mỗi người phải cú nghị lức sống để vượt qua tất cả, “nghị lực sống sẽ mở ra cho chỳng ta những con đường đi đến thành cụng!”
Kể về cuộc thăm trường sau 20 năm xa cách
 Cuộc sống đầy biến động . Những học sinh trường tụi đó chia tay nhau tỏi mỏi trường T T yờu dấu này . Kể từ ngày đú một phần do bận việc cơ quan phần khỏc do cụng việc gia đỡnh nờn tụi chưa cú dịp về thăm trường , thăm thầy , thăm cụ . Hụm ấy nhõn chuyến đi cụng tỏc tụi xin phộp cơ quan nghỉ ba ngày để cú dịp thăm lại trường xưa bạn cũ. Đi cựng tụi cũn cú mấy đồng nghiệp trong tũa soạn . Đú là chuyến đi đầy xỳc động của tụi trong suốt những năm cụng tỏc ở hà nội
Bỏnh xe lăn đều và nhan htreen con đường quen thuộc . Chỉ cũn khoảng năm phỳt nữa là chỳng tụi tới trường . Lũng tụi cứ bồn chộn rạo rực . Xe dừng lại ngay trước cổng trường Cảnh trường khac sxuwa nhiều quỏ tụi gần như ko thể nhõn jra. Thế là đó hai mươi năm kể từ khi chia tay , giờ tụi mới được trở lại đõy nơi tụi đó từng cú những kỉ niệm ờm đẹp . CỎng tường này là này là nơi lũ học trũ chung tụi vẫn đợi nhau . Tụi ngú nghiờng như ngúng chờ 1 điều gỡ đú ...Áp mặt vào những thanh sỏt của cỏnh cổng trường tụi nhỡn xa xăm...Vẫn màu ỏo xanh hũa bỡnh nhưng học sinh đang vui vẻ nụ đua hồn nhiờn trong sõn trường làm tụi nhớ quỏ những lần đỏ cầu nhảy dõy trốn tỡm ....cựng cỏc bạn . Nước mắt tụi ứa ra , họng tụi tắc nghẹn như cú cỏi gỡ chặn ngang . Tụi khụng thể kỡm nổi xỳc động này . Thầy cụ ơi .. tiếng gọi sao mà thõn thương quỏ . Mong tỡm lại những kỉ niệm ngày xưa , tụi bước vào , hàng vỳ sữa đó thay bằng hàng phượng vĩ nhưng tụi vón người thấy đõu đõy mựi hương quen thuộc
hố đến phượng nở đỏ rực cả một gúc trời . Ve kờu rõm ran .ve ve ...Tiếng ve gọi hố gọi cả những hồi ức ấo thơ đẹp đẽ . Tụi đi dạo một vũng quanh trường như dạo lại hững bài hỏt mà chỳng tụi đó từng hỏt khi cũn học dưới mỏi trường này . Tụi lẩm bẩm " hàng gế đỏ , xanh hàng cõy gúc sõn trường , bạn thõn hỡi ..." tụi dừng lại ko hỏt nữa núi đỳng hơn là ko hỏt nổi..Xỳc động !
Tụi ghột lại chỗ hàng liễu xanh rỡ , đú là nơi tụi và cỏc thầy cụ cựn gcacs bạn chụp bức hỡnh cuối cựng " bức ảnh " tụi nghĩ trong dầu và chạy lại về phớa phi cơ Tụi bới tung va li tỡm kiếm bu ức ảnh
Đõy rồi ! mắt tụi sỏng lờn vui vẻ Tay tụi lướt trờn bướt ảnh , lướt trờn từng khuụn mặt nụ cười của thầy cụ và cỏc b ạn . nƯớc mắt trao dõng , cảnh vật xung quanh nhũa đi trước mắt tụi
Tụi chạy vào văn phfong , chẳng cú ai ngoài Bỏc hiền bỏc bảo v ệ mà học sinh chỳng tụi ngày xưa rất kớnh trọng và tin tưởng . Bỏc quý học sinh như con của mỡnh . Bỏc dó già nhưng vẫn vui tớnh và nhanh nhẹn như ngày xưa . Hồi đú bố mẹ gởi tụi lờn học và nhờ bỏc lo cơm nước cho tụi . Hằng ngày tụi nhổ túc sõu cho bỏc . hai b ỏc chỏu núi chuyện với nhau rất vui vẻ . Trong 2 năm học ở trường bỏc đó cho tụi ko ớt những lời khuyờn bổ ớch và đỳn gđắn . Tụi tiến gần chỗ bỏc :
Bỏc...bỏc hiền ơi..>! tụi nghẹn ngào
Bỏc quay sang phớa tụi , chăm chỳ nhỡn
Trang...hó ?
Giọng bỏc run run , mỏt bỏc sỏng ngời và mặt bỏc vui vẻ . Bỏc trỏch tụi:
Sao lõu rồi mày chẳng về đõy với bỏc bỏc cú bao nhiu chuyện mà chẳng biết kể với ai , bỏc cứ ngúng mày mói \! THẾ Hụm nay cú việc gỡ mà lại về đõy
Chỏu về thăm bỏc . Tụi đựa
Thăm bỏc ? lại xạo rồi Bỏc cười hiền hậu . 
Sao bỏc biết ? tụi nũng nịu > Chỏu đựa thụi . Hễm nay cơ quan phõn tụi chỏu về trường mỡnh làm bài phúng sự về phong trào thi đua và học tập của trường
à ! ra thế >Bỏc cười
Mấy bỏc chỏu tụi ngồi núi chuyện hồi lõu thật vui vẻ . Một lỳc bỏc hiền bảo 
Thụi mấy đứa ngồi núi chuyện bỏc phải lờn đỏnh trống đõy
BỌn tụi ngồi đựa 1 cỏch vui vẻ . nhỏc thấy xa cú bo ngs người quen quen tụi tỡm lại kớ ức " cụ huyền ' tụi nghĩ . Vẫn dỏng người nhỏ nhắn tay hay đưa lờn đầu và cả cỏch ụm cặp nữa . \ĐÚNG rồi tụi đứng bật dậy chạy lại phớa cụ ụm lấy cụ thật chặt trụng cụ cú vẻ xanh xao mệt mỏi :
Cụ khụng khỏe ạ \! tụi thắc mắt
à...ừ ...! mấy hụm nay thời tiết oi bức cụ hơi mệt
Tụi lỳng tỳng hỏi
Thế cụ uống thuốc chưa à ? cụ đừng quỏ sực cụ à ! Cụ nhfin tụi với con mắt trỡu mến . 2 cụ trũ trũ chuyện với nhau cả buổi sỏng . Cễ hroi tụi nhỡu về cuộc sống của tụi .CÁc thầ y cụ khỏc trng trường cựng đến nhưng chảng cũn ai , toàn giỏo viờn trẻ . Cụ đứng lờn nghiờm mặt
Trang!
Dạ! tụi bật dạy
Hụm nay là lần gặp mặt đầu tiờn sau 20 năm của cụ trũ mỡnh cụ trũ mỡnh phải tõm sự với nhau thật nhiều chứ nhỉ cụ vẫn cưng tụi như ngày nào toi hụm đú , tụi đưa đồng nghiệp vào nhà trọ rồi ngủ với cụ , 2 cụ trũ nsoi chiện thõu đờm suốt sỏng
Đú là 1 chuyến cụng tỏc và là 1 chuyến thăm trường dầy xỳc đọng cảu tụi . TễI RA Về , tới chào mọi người nhưng tụi hứa với bỏc HIỀn và cụ sẽ trở lại vào 1 ngày ko xa . chuyến đi nàu đó giỳp tụ đậm thờm những kỉ niờm về mọi người , về thầy cụ và cỏc bạn . Ngay ngày sau đú bài phũng sự về trường Thuận Thanh đó đc in ngay trờn tờ bỏo nơi tụi làm việc