Giáo án môn Ngữ văn khối 9 - Chiếc lược ngà (trích)

TUẦN 15	Ngày soạn :28/11/2012
TIẾT 71 - 72	Ngày dạy : 04/12/2012 
CHIẾC LƯỢC NGÀ
( Trích )
 - Nguyễn Quang Sáng -
A. Mục tiêu cần đạt:
- Cảm nhận được giá trị nghệ thuật và nội dung của truyện Chiếc lược ngà.
B. Kiến thức, kĩ năng, thái độ :
1. Kiến thức :
- Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong một đoạn truyện Chiếc lược ngà.
- Tình cảm của cha con sâu nặng trong một hoàn cảnh éo le của chiến tranh.
- Sự sáng tạo trong nghệ thuật xây dựng tình huống truyện, miêu tả tâm lí nhân vật .
2. Kĩ năng : 
- Đọc - hiểu văn bản truyện hiện đại trong thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước .
- Vận dụng kiến thức về thể loại và kết hợp các phương thức biểu đạt trong tác phẩm tự sự để cảm nhận một văn bản truyện hiện đại.
3. Thái độ:
- Trân trọng những tình cảm đẹp của cha con, đồng thời biết kính yêu đấng sinh thành .
 C. Phương pháp:
- Vấn đáp, nêu và giải quyết vấn đề, thuyết trình,
D. Tiến trình hoạt động :
1. Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số: Lớp 9A3 vắng ; P, KP.
2. Bài cũ : CKể tóm tắt truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa”? Nêu một vài nét về tác giả, tác phẩm ?
3. Bài mới
* Giới thiệu bài: Tình cha con là tình cảm thiêng liêng, bất diệt . Tình cảm ấy được biểu hiện đặc biệt sâu sắc, xúc động trong hoàn cảnh đất nước có chiến tranh. Trong tác phẩm Chiếc lược ngà, nhà văn Nguyễn Quang sáng đã kể về tình cảm cha con đầy xúc động, bất diệt của người miền Nam nói riêng, Việt Nam nói chung .
* Tiến trình bài học:
Hoạt động của gv & hs 
Nội dung bài dạy
Hoạt động 1:Tìm hiểu về tác giả và tác phẩm
C Nêu những nét cơ bản về tác gia?
C Em hiểu gì về hoàn cảnh ra đời của tác phẩm?
C Tác phẩm được viết theo thể loại nào ?
- GV: Đây là thể loại được sáng tác phổ biến trong những năm chống Mĩ.
Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc – hiểu văn bản 
- Gv nêu yêu cầu giọng đọc 
- Hướng dẫn HS tìm hiểu một số chú thích( đặc biệt chú ý phương ngữ )
C Hãy tóm tắt nội dung của chuyện?
=>Trước khi chuẩn bị đi tập kết, anh Ba cùng anh Sáu về thăm gia đình. Nhưng suốt gần ba ngày đêm ở nhà, bé Thu 8 tuổi, con gái anh Sáu nhất định không chịu nhận anh Sáu là ba vì trên mặt anh có cái thẹo, không giống người chụp chung với mẹ trong bức ảnh kia.
 Mặc dù anh đã tìm hết cách để chứng minh mình là ba của nó. Khi Thu nhận ra sự thực thì đã đến lúc chia tay. Ở khu căn cứ, anh Sáu đã dồn hết tình cảm và tâm sức làm chiếc lược bằng ngà voi để dành tặng con gái yêu. Không may , anh Sáu đã hi sinh trong một trận càn. Trước khi nhắm mằt, anh đã kịp trao chiếc lược ngà cho anh Ba, một đồng chí để đưa tận tay cho Thu.
C Hãy chia bố cục của văn bản ?
P1 : từ đầu “như bị gãy” -> Lòng khao khát được gặp con của ông Sáu và phản ứng của bé Thu.
-> P2: Tiếp theo  “ bắt nó về”-> Diễn biến tâm trạng của Thu trong mấy ngày ông Sáu ở nhà .
P3 : Tiếp theo “tụt xuống” -> Cuộc chia tay cảm động của hai cha con
P4 : Phần còn lại -> Nỗi nhớ, niềm thương con của ông Sáu 
C Truyện được kể theo ngôi thứ mấy ? Ai là người trực tiếp kể lại câu chuyện xảy ra đối với cha con béThu ?
C Sử dụng ngôi kể, người kể nguyện như vậy có tác dụng gì ?
->Ngôi kể: Ngôi thứ nhất, bác Ba kể-> câu chuyện vừa đảm bảo tính khách quan, vừa chân thực do bác ba là người trực tiếp chứng kiến câu chuyện .
C Trong tác phẩm, Nguyễn Quang sáng đã sử dụng kết hợp những phương thức biểu đạt nào 
C Tác giả đã xây dựng những tình huống truyện nào ? Đâu là tình huống cơ bản ? Vì ssao em biết ?
CDiễn biến tâm lý và tình cảm của nhân vật bé Thu trong đoạn trích truyện có thể chia làm mấy giai đoạn?đó là những giai đoạn nào? (hai giai đoạn:trước buổi chia tay,trước khi thừa nhận anh Sáu là ba;trong buổi chia tay đầy nước mắt,khi nhận ba thì ba đã phải đi rồi)
CBé Thu có thái độ ntn trong phút đầu gặp lại hai người khách lạ?
CNhận xét về cách miêu tả của tác giả?
* Thảo luận:C Theo em vì sao bé Thu lại có thái độ như vậy? 
CTrong hai ngày đêm tiếp theo,thái độ và tình cảm của bé Thu đối với anh Sáu diễn biến ntn tiết tiếp theo chúng ta sẽ tìm hiểu
*TIẾT 2 
CHãy tìm hiểu và phân tích diễn biến tâm lí, hành động của bé Thu trong lần gặp cha cuối cùng, khi ông Sáu được về phép.
CChỉ rõ tâm lí, hành động của thu trước khi nhận anh Sáu là cha?
CHãy nhận xét về cách quan sát, cách thuật chuyện của tác giả?
CEm nói gì về phản ứng của Thu?
CNghe bà ngoại kể về vết thẹo trên má của ba, bé Thu có trạng thái như thế nào? Khi nhận ra anh Sáu là cha, bé Thu có hành động ra sao?
CQua đó, em hiểu gì về tình cảm của bé Thu giành cho cha?
CThử nhận xét về tính cách của bé Thu và nghệ thuật miêu tả tâm lí của tác giả?
CCảm nhận chung của em về anh Sáu?
CTình cảm sâu nặng và cao đẹp của ông Sáu đối với con đã được thể hiện qua những chi tiết, sự việc nào?
CĐiều đó đã bộc lộ thêm nét đẹp gì trong tâm hồn của người cán bộ cách mạng ấy?
+Nói theo cách của tác giả thì vấn đề gì không thể chết?
CKhái quát lại nét chính về nghệ thuật tạo nên giá trị của câu chuyện?
** Thảo luận: CTruyện được kể theo lời của nhân vật bác Ba, có tác dụng gì trong việc xây dựng nhân vật và thể hiện nội dung tư tưởng của truyện?
CTruyện không chỉ nói lên tình cha con anh Sáu sâu nặng mà còn gợi cho người đọc vấn đề gì?
* Hướng dẫn tổng kết :
Gọi 2 HS đọc lại ghi nhớ.
GV nêu yêu cầu luyện tập, HS thực hiện
*Luyện tập:
Phát biểu cảm nghĩ của em sau khi học xong truyện ngắn này?
Bày tỏ thái độ và tình cảm của em với bé Thu?
Hoạt động 3: Hướng dẫn tự học:
- Gv hướng dẫn – HS chú ý lắng nghe .
I.Giới thiệu chung:
1.Tác giả: (SGK)
2. Tác phẩm :
-Xuất xứ: Viết 1966 tại chiến trường Nam Bộ trong thời kì chống Mĩ.
- Thể loại : Truyện ngắn
II.Đọc –hiểu văn bản:
1- Đọc và giải nghĩa những từ khó:
2. Tìm hiểu văn bản :
2.1. Bố cục : 4 phần 
2.2 Ngôi kể, người kể : Ngôi thứ nhất. Người kể là bác Ba- bạn của ông Sáu
2.3 Phương thức biểu đạt : Tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luận
2.4 Tình huống thể hiện tình cha con sâu sắc của hai cha con anh Sáu.
+ Hai cha con gặp nhau sau 8 năm xa cách nhưng trớ trêu là bé Thu không nhận ra cha. Đến lúc Thu nhận ra và biểu lộ tình cảm thắm thiết thì ông Sáu lại phải ra đi.=>Tình huống cơ bản, éo le, tạo nên sự bất ngờ, hấp dẫn cho câu chuyện.
+ Ở khu căn cứ, ông Sáu dồn tất cả tình yêu thương và mong nhớ đứa con vào việc làm cây lược ngà để tặng con nhưng ông đã hi sinh khi chưa kịp trao món quà ấy cho con gái.
2.5.Phân tích:
a-Diễn biến tâm lí và tình cảm của bé Thu trong lần anh Sáu về thăm.
** Trước khi nhận anh Sáu là cha:
-Nghe cha gọi: mặt tái, vụt chạy, kêu thét.
-Khi mẹ đi vắng: nói trống, không chịu gọi cha, không nhờ
-Bị anh Sáu đánh: bỏ về nhà ngoại, cố ý khua dây cột xuồng kêu to.
=>Cách quan sát khéo léo, thuật chuyện sinh động, miêu tả tâm lí trẻ thơ qua hành động.lời nói 
à Phản ứng tâm lí tự nhiên, bộc lộ cá tính mạnh mẽ và tình cảm sâu sắc với người mà Thu tin chắc là ba.
* TIẾT 2
** Khi nhận ra anh Sáu là cha:
-Nghe ngoại kể: Nằm im, lăn lộn, thỉnh thoảng thở dài.
=> An hận, hối tiếc.
- Thét lên: baaaa!
- Ôm chặt ba, hôn cổ, hôn vai, hôn lên thẹo
- Không cho ba đi.
=>Tình yêu, nỗi nhớ cha dồn nén bấy lâu nay bùng ra mạnh mẽ.
àTác giả là người am hiểu tâm lí trẻ thơ; trân trọng những tình cảm hồn nhiên,bồng bột, trong trẻo của các em.
b-Người cha và tình cảm sâu nặng với con:
-Là một người lính chiến đấu dũng cảm, trung thành với cách mạng.
-Day dứt , ám ảnh về việc đánh con.
- Giữ đúng lời hứa với con” ngồi cưa từng chiếc răng lượcngười thợ bạc”.=> Kết tinh tình phụ tử mộc mạc mà đằm thắm, sâu xa.
-Trước lúc hi sinh, đưa tay vào túi=> ước nguyện cuối cùng của tình phụ tử.à Tình cha con không thể chết.
3.Tổng kết: 
a) NT :
- Cốt truyện khá chặt chẽ, nhiều tình huống bất ngờ mà hợp lí.
- Miêu tả tâm lí, tính cách nhân vật tài tình. Nhất là nhân vật trẻ em.
- Lựa chọn nhân vật kể chuyện thích hợp.(một người bạn của anh Sáu)=> Chuyện có độ tin cậy cao.
b) ND :
 * Ý nghĩa văn bản : Là câu chuện cảm động về tình cha con sâu nặng, Chiếc lược ngà cho ta hiểu thêm về những mất mát to lớn của chiến tranh mà nhân dân ta đã trải qua trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước.
III. Hướng dẫn tự học :
- Học bài
- Chuẩn bị bài : Ôn tập Tập làm văn, Ôn tập thơ và truyện hiện đại. 
E.Rút kinh nghiệm :