Giáo án môn Ngữ văn khối 9 - Mã Giám Sinh mua Kiều

Mã Giám Sinh mua Kiều
I/ MỞ BÀI:
“Cáo thơm đặt trước đèn, tôi giở
Mỗi trang Kiều rung một bóng trăng thanh”
	(Chế Lan Viên)
Nói đến “Truyện Kiều” là nói đến quyền sống của con người bị chà đạp. Tiêu biểu cho tình trạng đó là cảnh mua bán người thật thương tâm trong đoạn trích “Mã Giám Sinh mua Kiều”. Trong đoạn trích trên, nhà thơ đã tố cáo thế lực xấu xa, nơi mà đồng tiền tàn bạo đang tha hóa con người, biến con người thành hàng hóa; bày tỏ niềm đau đớn, căm phẫn trước tình cảnh con người bị hạ thấp và chà đạp mà tiểu biểu là Thúy Kiều.
II/ THÂN BÀI:
1/ Chân dung Mã Giám Sinh trước cuộc mua bán:
Tiếp theo nhà thơ kể đến kẻ mua người:
Gần miền có một mụ nào
Đưa ngườiviễn khách tìm vào vấn danh
Lời giới thiệu thật trang nhã nhưng sự biểu hiện qua lời ăn tiếng nói của nhân vật thì hoàn toàn trái ngược, cộc lốc, thiếu giáo dục:
Hỏi tên rằng: “Mã Giám Sinh”
Hỏi quê rằng: “Huyện Lâm Thanh cũng gần”
- Mã Giám Sinh là học sinh trường Quốc Tử Giám – trường học lớn nhất kinh đô thời phong kiến Việt Nam lẽ ra phải có thái độ cung kính, lịch sự. Ngược lại, cách ăn nói của tên họ Mã lại vô lễ, lộ rõ bản chất là một kẻ vô học, thiếu giáo dục.
- Vừa giới thiệu là một “viễn khách” thì bây giờ là “huyện Lâm Thanh cũng gần”. Qua đó, ta nhận ra sự giả dối, trơ tráo của Mã Giám Sinh, ngay cả lai lịch quê quán cũng không rõ ràng, “tiền hậu bất nhất”.
Về ngoại hình, Mã Giám Sinh ăn mặc một cách trau chuốt, nhố nhăng:
Quá niên trạc ngoại tứ tuần
Mày râu nhẵn nhụi, áo quần bảnh bao
- “Trạc ngoại tứ tuần” là người đã lớn tuổi. Với cái độ tuổi ấy lẽ ra phải ra đấng “mày râu” bởi người xưa rất coi trọng hình thức này.
- Hai chữ “bảnh bao” chỉ áo quần chải chuốt, phẳng phiu.“Bảnh bao” là từ dùng để chỉ quần áo trẻ em, nay dùng để khen người lớn do đó nó mang hàm ý mỉa mai. Vậy là ngay cả tư cách đàn ông, trượng phu của Mã Giám Sinh cũng bị phủ định.
à Chải chuốt, lố lăng, lòe loẹt, không phù hợp với tuổi tác, cố tình “cưa sừng làm nghé”
Về hành vi, cử chỉ thì MGS càng thiếu văn hóa:
Trước thầy sau tớ lao xao
 Ghế trên ngồi tót sỗ sàng
- “Lao xao” là từ gợi tả âm thanh vang lên từ nhiều phía, lộn xộn, không có thứ tự: tớ thầy cùng nói, không ai nhường ai.
- “Ghế trên” là chỗ dành cho bậc trưởng gia , cao tuổi trong nhà. Nay Mã Giám Sinh đi hỏi vợ - là bậc con cái lại dành ghế trên, nghe sao mà chói tay, nhìn sao thật chướng mắt. Tóm lại, kẻ đi mua, dù được ngụy trang bằng danh hiệu “giám sinh” nhưng bản chất vô học hèn hạ vẫn bộc lộ trọn vẹn.
MỞ RỘNG: Trái với ngòi bút khi miêu tả nhân vật chính diện như Thúy Vân, Thúy Kiều: “Mai cốt cách, tuyết tinh thần”, đại thi hào Nguyễn Du thường sử dụng hình ảnh ước lệ tượng trưng để làm tôn lên vẻ đẹp của người con gái. Nhưng với nhân vật phản diện như Mã Giám Sinh đây thì Tố Như tiên sinh lại đưa ra những hình ảnh, ngôn từ thực, nhằm bốc trần, lột rõ cái bản chất thối nát, xấu xa của chúng.
2/ Tâm trạng Kiều:
Nhà thơ đã lột tả nỗi đau xót của Kiều khi bị đem ra làm món hàng:
Nỗi mình thêm tức nỗi nhà
Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng
Ngại ngùng dợn gió e sương
Ngừng hoa bóng thẹn trông gương mặt dày
- “Nỗi mình” là mối tình đối với Kim Trọng vẫn còn canh cánh trong lòng Kiều. “Nỗi nhà” là việc cha, việc em bị hành hạ không thể không cứu. Hai nỗi đau chồng chéo đè nặng lên Kiều, vì vậy nên mỗi bước đi của nàng làm rơi bao nhiêu hàng lệ : khóc cho mình , khóc cho tình, khóc cho cha và em. Ngoài nỗi đau và uất ức, Kiều còn có nỗi đau xót thẹn thùng. Một người con gái khuê các, nay ra chào khách, sao khỏi sượng súng xấu hổ. Nhà thơ dùng hình ảnh bông hoa với biện pháp ẩn dụ thật tái tình. Kiều ra với Mã Giám Sinh ví như cành hoa đem ra ngoài sương gió nên mới “ngại ngùng”. Vì sương gió làm cho hoa tàn hoa rụng. Tự ví mình là hoa nên Kiều nhìn hoa mà thấy thẹn, tự thấy mình không xứng với hoa. Đó là tình cảm, là đạo đức cao đẹp, thầm kín của Kiều mà chỉ mình nàng cảm nhận được.
Mối càng vén tóc bắt tay
Nét buồn như cúc điệu gầy như mai
- Trong khi đó, bà mối cứ giới thiệu Kiều như một món hàng không hơn không kém. Mụ “vén tóc bắt tay” cho khách xem; ép nàng làm thơ đánh đàn cho khách thấy mà không hề biết gì đến nỗi đau bên trong đang giày vò nàng: “Nét buồn như cúc , điệu gầy như mai”. Quả đúng là cảnh “cành hoa đem bán cho phường lái buôn”, nghe thật đau xót.
3/ Chân dung Mã Giám Sinh trong cuộc mua bán:
Đắn đo cân sắc cân tài
Ép cung cầm nguyệt thử bài quạt thơ
Mặn nồng một vẻ một ưa
Bằng lòng khách mới tùy cơ dặt dìu
- “Cân sắc cân tài” à sự lạnh lùng vô cảm của tên họ Mã trước vẻ đẹp của một con người hoàn mĩ như Thúy Kiều.
- Khách xem xong hàng, bằng lòng mới “tùy cơ dặt dìu” rồi ngã giá:
Cò kè bớt một thêm hai
Giờ lâu ngã giá vâng ngoài bốn trăm
 Giá mua “bốn trăm” là một con số không lớn mà người mua còn “cò kè” thêm bớt mất nhiều thời giờ. Từ đó người đọc cảm nhận được sự mua bán róng riết, chi li biết chừng nào! Câu thơ “Cò kè bớt một thêm hai” bộc lộ rõ nhất bản chất con buôn của Mã Giám Sinh chứ không phải là người đi kiếm vợ lẻ, nàng hầu. Tính toán của hắn hoàn toàn đặt ở tiền, chứ không đặt ở người.
ĐÁNH GIÁ CHUNG:
Bằng việc miêu tả ngoại hình, cử chỉ và ngôn ngữ đối thoại để khắc họa tính cách nhân vật, Nguyễn Du đã vạch trần bản chất xấu xa, đê tiện của tên họ Mã. Để rồi từ đó, Tố Như lên án những thế lực tàn bạo chà đạp lên sắc đẹp tài năng và nhân phẩm của người phụ nữ.
III/ KẾT BÀI:
Đoạn thơ thật hay, cảnh mua bán rất thật, bộ mặt kẻ mua người bán cũng được khắc họa đậm nét, phơi bày hết bản chất, địa vị, nỗi lòng của từng loại người. Đoạn thơ là tiếng khóc cho con người lương thiện, là một lời tố cáo công phẫn cháy bỏng.