Giáo án môn Ngữ văn khối 9 năm 2014 - Tiết 45: Bài thơ về tiểu đội xe không kính

Ngày soạn: 15/10/2014 
Ngày giảng: 9A: / /2014
	 9B: / /2014
Tiết 45
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
Phạm Tiến Duật
A.Mục tiêu cần đạt 
1. Kiến thức
- Cung cấp cho hs những hiểu biết ban đầu về nhà thơ PTD.
- Đặc điểm của một sáng tác vừa độc đáo vừa hiện thực vừa tràn đầy cảm hứng lãng mạn qua hình ảnh những chiếc xe vận tải Trường Sơn thời chống Mỹ.
- Thấy được những nét riêng của giọng điệu, ngôn ngữ bài thơ.
2. Kĩ năng
- Đọc – hiểu một bài thơ hiện đại.
- Phân tích được nét độc đáo trong nhan đề bài thơ và hả những chiếc xe Trường Sơn trong bài thơ.
- Cảm nhận được giá trị của ngôn ngữ, hình ảnh độc đáo của bài thơ.
3. Thái độ
- GD tinh thần yêu nước và lòng tự hào dân tộc.
B. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
1. GV: Tài liệu tham khảo
ảnh chân dung của nhà thơ Phạm Tiến Duật.
Tập thơ “Vầng trăng và quầng lửa ”
2. HS: Đọc và soạn vb theo hd sgk, sưu tầm và đọc thơ ca chống Mỹ
C: Các kỹ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài
- Kỹ năng giao tiếp, nhận thức, cảm thụ văn học...
D. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học
1. Ổn định tổ chức: 9A .......................9B...............................
2. Kiểm tra bài cũ: 
? Đọc thuộc lòng bài thơ Đồng chí của Chính Hữu.
? Trong bài thơ Đồng chí, tác giả khai thác đề tài “Tình đồng đội” ở khía cạnh nào là chủ yếu?
(Vẻ đẹp và chất thơ trong những sự việc và con người giản dị, bình thường)
3. Bài mới: 1p
* Hoạt động 1: Giới thiệu bài
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, nghe theo tiếng gọi của Đảng và nhân dân “Tất cả cho miền Nam”, bao thanh niên đã lên đường với khí thế “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước. Mà lòng phơi phới dậy tương lai.”....
* Hoạt động 2: HDHS Tìm hiểu chung 
- Mục tiêu: Hs nắm đựơc những nét tiêu biểu về cuộc đời tác giả và hoàn cảnh ra đời bài thơ.
- Phương pháp: Trình bày giới thiệu, Vấn đáp.
 - Thời gian: 15 phút
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung 
? Nêu những hiểu biết của em về tác giả và bài thơ.
 HS: Phát biểu.
GV: Thơ ông có giọng điệu sôi nổi, trẻ trung, hồn nhiên, tinh nghịch mà sâu sắc.
 ? Nhan đề bài thơ có gì khác lạ.
 HS: Tác giả thêm 2 tiếng bài thơ cho thấy cách nhìn và cách khai thác đấy chất thơ của hiện thực chiến tranh và của tuổi trẻ hiên ngang dũng cảm.
 HS: Đọc chú thích
? Bài thơ được viết theo thể thơ gì? Có nên chia bố cục không.
 HS: Phát biểu. 
GV: Văn bản là cảm xúc suy nghĩ của tác giả về những chiếc xe không kính và những người chiến lái xe. Cả bài thơ đều xoay quanh làm bật chủ đề không nên chia bố cục chỉ tập trung vào những hả tiêu biểu trong thơ
+ H/ảnh những chiếc xe không kính
 + H/ảnh người chiến sĩ lái xe
GV Hướng dẫn đọc và đọc mẫu: giọng diễn cảm, đúng nhịp, dứt khoát
 HS: Đọc và nhận xét.
I. Tìm hiểu chung
 1.Tác giả
 - Phạm Tiến Duật (1941-2007), quê Thanh Ba, Phú Thọ.
 - Một trong những gương mặt tiêu biểu của thế hệ các nhà thơ trẻ thời chống Mỹ
2.Tác phẩm : 
Sáng tác năm 1969 là những năm tháng ác liệt nhất trên tuyến đường Trường Sơn. Bài thơ nằm trong tập thơ được tặng giải nhất cuộc thi thơ của báo văn nghệ năm 1969.
- Thể loại: Thơ tự do
- Giọng điệu: ngang tàng, sôi nổi tự nhiên.
- Ngôn ngữ gần với lời nói thường, đối thoại
* Hoạt động 3: HDHS tìm hiểu văn bản 
- Mục tiêu: Hiểu được nhan đề bài thơ, hiện thực được phản ánh trong thơ và sức mạnh tinh thần của những người chiến sỹ.
- Phương pháp: Gợi mở, giảng bình, phân tích
- Thời gian: 20p
hs quan sát nhan đề bài thơ
? Nhan đề bài thơ có gì đặc biệt?
Hình ảnh những chiếc xe không kính đã khơi nguồn cảm hứng cho tác giả khi viết về đề tài chiến tranh thời chống Mỹ.
? Mở đầu bài thơ tác giả miêu tả hình ảnh nào.
 HS: Phát hiện 
Bom giật bom rung kính vỡ đi rồi 
Không có đèn
Không có mui, thùng xe có xước
? Nhà thơ đã lí giải nguyên nhân của những chiếc xe không có kính là gì.
 HS: Phát hiện
? Bom đạn chiến tranh đã làm cho những chiếc xe như thế nào.
 HS: Phát biểu
? Em có nhận xét gì về giọng điệu? Qua hình ảnh những chiếc xe giúp ta hiểu thêm điều gì về hiện thực cuộc chiến tranh. 
 Giọng điệu ngang tàng, hình ảnh độc đáo, sự khốc liệt chiến tranh 
- Được tả thực đến trần trụi không thi vị hoá
- Khắc hoạ khó khăn, ác liệt của c tranh với nhiều hy sinh gian khổ.
? Điều gì khiến hình ảnh trên trở thành biểu tượng thi ca?
tâm hồn nhạy cảm, sự gắn bó và am hiểu hiện thực chiến tranh trên tuyến đường Trường Sơn. 
? Theo em mục đích của việc mô tả những chiếc xe không kính,không đèn... là để làm gì?
-> Làm nổi bật hình ảnh những người lính lái xe hiên ngang, dũng cảm, sôi nổi, trẻ trung.
chuyển tiết 2
II, Tìm hiểu văn bản
1- Nhan đề bài thơ và hình ảnh những chiếc xe không kính
* Nhan đề bài thơ:
 - Độc đáo, mới lạ thu hút người đọc, người nghe
* Hình ảnh những chiếc xe không kính.
- Bị biến dạng, méo mó, trần trụi.
4. Củng cố bài
- GV khái quát nội dung tiết học
- Gv cho hs đọc lại bài thơ
5. Hướng dẫn về nhà
- Tìm đọc thơ ca kháng chiến chống Mỹ
* Rút kinh nghiệm
Ngày soạn: 15/10/2014 
Ngày giảng: 9A: / /2014
	 9B: / /2014
Tiết 46
BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH
 (Tiếp theo) Phạm Tiến Duật
A.Mục tiêu cần đạt 
1. Kiến thức
Vẻ đẹp hiên ngang, dũng cảm, tràn đầy niềm lạc quan cách mạng,của những người chiến sỹ lái xe làm nên con đường Trường Sơn huyền thoại được khắc hoạ trong bài thơ.
2. Kĩ năng
- Phân tích được vẻ đẹp hình tượng người người chiến sĩ lái xe Trường Sơn trong bài thơ.
- Cảm nhận được giá trị của ngôn ngữ, hình ảnh độc đáo của bài thơ.
3. Thái độ
- GD tình yêu quê hương đất nước
B. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
1. GV: Tài liệu tham khảo
ảnh chân dung của nhà thơ Phạm Tiến Duật.
Tập thơ “Vầng trăng và quầng lửa ”
2. HS: Đọc và soạn vb theo hd sgk, sưu tầm và đọc thơ ca chống Mỹ
C: Các kỹ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài
- Kỹ năng giao tiếp, nhận thức, cảm thụ văn học...
D. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học
1. Ổn định tổ chức: 9A .......................9B...............................
2. Kiểm tra bài cũ: 
Nhan đề bài thơ và hình ảnh những chiếc xe vận tải có điểm gì nổi bật?
3. Bài mới: 1p
* Hoạt động 1: Giới thiệu bài
* Hoạt động 2: HDHS Tìm hiểu tiếp văn bản
- Mục tiêu: HS cảm nhận được vẻ đẹp lãng mạn, sôi nổi trẻ trung và nhiệt huyết cứu nước của các chiến sỹ lái xe.Thấy được tình đồng đội gắn bó quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ
- Phương pháp: Gợi mở, giảng bình, phân tích
- Thời gian: 30p
? Chi tiết nào thể hiện hình ảnh của những chiến sĩ lái xe.
 HS: Phát hiện,
Ung dung buồng lái ta ngồi
 Nhìn đất nhìn trời nhìn thẳng
? Em hiểu từ “ung dung” ntn?
Chỉ tư thế người chiến sỹ lái xe
? Tác giả sử dụng nghệ thuật gì, giọng điệu như thế nào?Khắc họa đặc điểm nào về những chiến sĩ lái xe.
 HS: Phát hiện, phát biểu
 Điệp ngữ, giọng điệu khoẻ khoắn, ngang tàng-> tư thế ung dung, hiên ngang.
? Những người chiến sĩ đã cảm nhận được điều gì.
Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng
 Thấy con đường chạy thẳng vào tim
 Thấy sao trời và đột ngột cánh chim
 Như sa như ùa vào buồng lái
 Cảm nhận đó được diễn tả bằng những biện pháp nghệ thuật nào. 
So sánh, điệp từ “nhìn”, - >Thái độ bất chấp khó khăn, gian khổ, hiểm nguy:
động từ mạnh(thấy, chạy, ùa), 
? Diễn tả cảm giác nào của người chiến sĩ lái xe?
cảm giác mạnh, trực diện(thẳng,đột ngột)
 GV: Trong chiếc xe k kính người lái xe được tự do giao hoà với thế giới bên ngoài, được chiêm ngưỡng những vẻ đẹp khác thường của thiên nhiên ?
? Ngồi trên những chiếc xe không kính người lính phải đối mặt với điều gì? 
- Không có kính ừ thì có bụi 
 ...
Chưa cần rửa phì phèo châm điếu thuốc
Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha
 Không có kính ừ thì ướt áo
 ...
Chưa cần thay lái trăm cây số nữa
? Nghệ thuật, giọng điệu của khổ thơ?
giọng ngang tàng, điệp ngữ
 Những chi tiết nào thể hiện thái độ của họ? 
Qua đó em có nhận xét gì về thái độ của họ trước những khó khăn gian khổ.
 HS: Trao đổi, phát biểu.
? Những người lính lái xe họ gặp nhau trong hoàn cảnh nào? Tình đồng chí được thể hiện qua những chi tiết tiêu biểu nào.
 Những chiếc xe từ trong bom rơi
 Đã về đây họp thành tiểu đội
 Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới 
 Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi
 - Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy
? Tình đồng chí đồng đội của những chiến sĩ lái xe hiện lên như thế nào.
 HS: Trao đổi, phát biểu.
? Em có nhận xét gì về hình ả những chiếc xe ở cuối bài thơ? 
- Những chiếc xe: 
 + Không kính, không đèn, không mui, thùng bị xước.
 + Vẫn chạy vì miền Nam
 + Chỉ cần có một trái tim
Điều gì đã giúp những chiếc xe bị hư hại như vậy nhưng vẫn chạy vì miền Nam.
 HS: Trao đổi, phát biểu. 
?Hình ảnh “ trái tim” thể hiện điều gì.
 tim cầm lái- một sự lí giải đầy bất ngờ.
? Nghệ thuật nào được sử dụng ở đây? Tác dụng. 
?Từ “trái tim” được hiểu theo nghĩa chính hay nghĩa chuyển? Chuyển hoán dụ đối lập k - có
? ý nghĩa của việc sử dụng hoán dụ trong câu thơ cuối?Khẳng định nhiệt huyết cứu nước của người chiến sỹ coi thường gian khổ, bất chấp hiểm nguy.
 HS: Trao đổi, phát biểu.
? Những đặc sắc nghệ thuật, nội dung của bài thơ.
 HS: Phát biểu theo ghi nhớ. 
NT:
Ngôn ngữ và giọng điệu giàu tính khẩu ngữ, tự nhiên, khoẻ khoắn.
 ND:
Khắc hoạ hình ảnh những người lính lái xe ở Trường Sơn trong thời chống Mỹ, với tư thế hiên ngang, tinh thần lạc quan, dũng cảm, bất chấp những khó khăn gian khổ và ý chí giải phóng miền Nam.
II. Tìm hiểu văn bản
2. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe
- Tư thế: ung dung, hiên ngang
- Lạc quan yêu đời, bất chấp khó khăn gian khổ 
- Tình đồng chí, đồng đội:
chân thành, gắn bó, cùng nhau chia sẻ mọi vui buồn
- Ý chí kiên định quyết tâm giải phóng miền Nam
-> Tình yêu Tổ quốc có sức mạnh to lớn giúp người lính vượt qua mọi khó khăn, gian khổ tiến lên giải phóng dân tộc.
* Ghi nhớ: sgk/133
* Hoạt động 3: HDHS Luyện tập 
- Mục tiêu: hs trình bày được cảm nhận của mình sau khi học xong bài thơ.
- Phương pháp: khái quát hoá, Vấn đáp tái hiện.
- Thời gian: 5p
Gv hướng dẫn học sinh làm bài tập
- Suy nghĩ, phát biểu.
III. Luyện tập
Nêu cảm nhận của em về sự giống và khác nhau về h. ảnh người lính trong 2 bài thơ vừa học.
4. Củng cố bài
- GV khái quát nội dung 2 tiết học
- Gv cho hs đọc lại bài thơ
5. Hướng dẫn về nhà
- Tìm đọc các tác phẩm thơ ca về hình ảnh người lính cách mạng
- Chuẩn bị bài: Kiểm tra truyện trung đại
* Rút kinh nghiệm