Giáo án môn Ngữ văn khối 9 - Nói với con - Y Phương

NGAY SOAN :
15
02
2011
TUAN :
25
NGAY DAY :
17
02
2011
TIET :
124
NÓI VỚI CON
Y Phương – 
I. Mục tiêu cần đạt : 
 1. Giúp HS :
- Cảm nhận được tình cảm thắm thiết của cha mẹ đối với con cái, tình yêu quê hương sâu nặng cùng niềm tự hào với sức sống mạnh mẽ, bền bỉ của dân tộc qua lời thơ Y Phương.
- Bước đầu hiểu được cách diễn tả độc đáo, giàu hình ảnh cụ thể, gợi cảm của thơ ca miền núi.
 2. Rèn luyện cho HS kĩ năng tìm hiểu, phân tích thơ.
 3. Bồi dưỡng cho HS lòng kính yêu cha mẹ, yêu quê hương đất nước và có ý thức vươn lên trong cuộc sống.
II. Chuẩn bị :
GV : Phương án tổ chức lớp học : thảo luận nhóm.
HS : Đọc vb và tìm hiểu chú thích, soạn bài .
III. Tiến trình tiết dạy :
Ổn định lớp (1’)
Kiểm tra bài cũ (4’) :
 a) Câu hỏi :
 (1) Đọc thuộc lòng bài thơ “Sang thu” của Hữu Thỉnh.
 (2) Sự cảm nhận tinh tế của Hữu Thỉnh về những chuyển biến trong không gian lúc sang thu được thể hiện ntn trong vb trên ?
 b) Đáp án : 
 	 (2) Sự biến đổi của đất trời sang thu :
- Hương ổi lan vào không gian, phả vào gió se.
- Sương đầu thu giăng mắc nhẹ nhàng, chuyển động chầm chậm nơi đường thôn ngõ xóm.
- Dòng sông trôi một cách thanh thản, nhẹ nhàng ; những cánh chim bắt đầu vội vã ở buổi hoàng hôn.
- Đám mây mùa hạ “vắt nửa mình sang thu”.
- Nắng cuối hạ vẫn còn hồng, còn sáng nhưng nhạt dần . Đã ít đi những cơn mưa rào ào ạt, bất ngờ.
- Lúc này cũng bớt đi những tiếng sấm bất ngờ gắn cùng những cơn mưa rào mà mùa hạ thường có.
 3. Bài mới :
- Lòng yêu thương con cái, ước mong thế hệ sau tiếp nối xứng đáng, phát huy truyền thống của tổ tiên, quê hương vốn là một tình cảm cao đẹp của con người Việt Nam ta suốt bao đời nay. Bài thơ “Nói với con” của Y Phương cũng nằm trong cảm hứng rộng lớn, phổ biến ấy .
 - GV giới thiệu về nhà thơ Y Phương ( theo chú thích ¶) ).
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung kt
Hđ 1 : Hd HS đọc, tìm hiểu chung vb 
* GV hướng dẫn đọc -> Đọc mẫu -> Gọi HS đọc -> Góp ý cách đọc của HS.
* Cho HS nêu từ ngữ khó -> GV giải thích.
-H: Mượn lời nói với con, nhà thơ gợi về cội nguồn sinh dưỡng của mỗi con người, bộc lộ niềm tự hào về sức sống mạnh mẽ, bền bỉ của quê hương mình. Bố cục của bài thơ đã thể hiện ý tưởng đó như thế nào ?
* GV : Với bố cục này, bài thơ đi từ tình cảm gia đình mà mở rộng ra tình cảm quê hương, từ những kỉ niệm gần gũi, thiết tha mà nâng lên lẽ sống. Cảm xúc, chủ đề của bài thơ được bộc lộ, dẫn dắt một cách tự nhiên, có tầm khái quát nhưng vẫn thấm thía.
Hđ 1 : Đọc, tìm hiểu chung vb :
* Lưu ý cách đọc -> Đọc vb.
* Nêu những từ ngữ mà các em chưa rõ nghĩa trong vb -> Lưu ý nghĩa.
* Xác định bố cục của vb -> Trả lời :
- Đoạn 1 ( từ đầu đến “Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời” ) : Con lớn lên trong tình yêu thương, sự nâng đỡ của cha mẹ, trong cuộc sống lao động nên thơ của quê hương.
- Đoạn 2 ( phần còn lại ) : Lòng tự hào về sức sống mạnh mẽ, bền bỉ, về truyền thống cao đẹp của quê hương và niềm mong ước con hãy kế tục xứng đáng truyền thống ấy.
I. Đọc , tìm hiểu chung vb :
Hđ 2 : Hd HS phân tích chi tiết vb :
* GV đọc diễn cảm lại đoạn 1 của vb.
-H: Bốn câu thơ đầu của vb đã tạo dựng được một không khí gia đình như thế nào ? Trong không khí đó, em thấy cha mẹ đã thương yêu, nâng đỡ con ra sao ? 
* GV nhận xét câu trả lời của HS -> Giảng bình về tình cảm của cha mẹ đối với con cái -> Chốt.
* GV : Không những thế, con còn được trưởng thành trong cuộc sống lao động, trong thiên nhiên thơ mộng và nghĩa tình của quê hương. 
-H: Vậy, cuộc sống lao động, mối quan hệ của “Người đồng mình” được gợi tả ntn qua câu “ Đan lờ cài nan hoa – Vách nhà ken câu hát” ? Các động từ cài, ken trong câu thơ trên có tác dụng gì ?
-H: Không những thế, con còn được lớn lên trong sự đùm bọc của quê hương. Hình ảnh “Rừng cho hoa – Con đường cho những tấm lòng”gợi tả hình ảnh quê hương ra sao ? Qua động từ “cho”, em hiểu mối quan hệ của quê hương như thế nào với con người ?
* GV nhận xét câu trả lời của HS, phân tích và liên hệ với các bài thơ viết về quê hương của các tác giả khác.
-H: Nhìn con ngày một lớn khôn, trưởng thành, cha mẹ nhớ về điều gì ? Tại sao nói “ngày cưới” là “Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời” ?
* GV : Sau khi nói lên tình cảm, công ơn của mọi người, của quê hương đối với sự trưởng thành của con, người cha bộc lộ lòng tự hào về sức sống mạnh mẽ, bền bỉ, về truyền thống cao đẹp của quê hương và niềm mong ước con hãy kế tục xứng đáng truyền thống ấy.
-H: Vậy, người cha nói với con về những đức tính cao đẹp gì của “người đồng mình”, từ đó nhắc nhở con trên đường đời cần phải như thế nào ? 
Hđ 2 : Phân tích vb : 
* Nghe, lưu ý.
* Con lớn lên từng ngày trong tình yêu thương, trong sự nâng đón và mong chờ của cha mẹ. Ở bốn câu thơ đầu, bằng các hình ảnh thật cụ thể, Y Phương đã tạo được không khí gia đình đầm ấm, quấn quýt. Từng bước đi, từng tiếng nói, tiếng cười của con đều được cha mẹ chăm chút, mừng vui đón nhận.
* Nghe lời bình của GV -> Ghi chép.
* Ghi chép.
* Cuộc sống lao động của “người đồng mình” thật vất vả, cực nhọc nhưng tươi vui, đầm ấm ; mối quan hệ của “người đồng mình” rất đoàn kết, đậm tình làng nghĩa xóm. Các động từ cài, ken vừa miêu tả cụ thể vừa nói lên sự gắn bó, quấn quýt của “người đồng mình”.
* Rừng núi quê hương thật thơ mộng và nghĩa tình. Thiên nhiên ấy đã che chở, đã nuôi dưỡng con người cả về tâm hồn, lối sống .
* Nhìn con ngày một lớn khôn, trưởng thành, cha mẹ nhớ về ngày cưới của mình. 
* Nghe, ghi chép.
- Qua việc ngợi ca những đức tính cao đẹp của “người đồng mình”, nhà thơ dặn dò con kế tục, phát huy một cách xứng đáng truyền thống của quê hương : 
II. Phân tích :
 1. Con lớn lên trong tình yêu thương cha mẹ, trong sự đùm bọc của quê hương ( đoạn 1 ) :
- Từng bước đi, từng tiếng nói, tiếng cười của con đều được cha mẹ chăm chút, mừng vui đón nhận.
- Con còn được trưởng thành trong cuộc sống lao động, trong thiên nhiên thơ mộng và nghĩa tình của quê hương. 
+ Người đồng mình yêu lắm con ơi  Vách nhà ken câu hát : động từ cài , ken -> Cuộc sống lao động của “người đồng mình” thật vất vả những tươi vui ; họ gắn bó, quấn quýt với nhau trong tình làng nghĩa xóm.
+ “Rừng cho hoa – Con đường cho những tấm lòng -> Rừng núi quê hương thật thơ mộng và nghĩa tình, đã che chở, nuôi dưỡng con người cả về tâm hồn, lối sống .
 2. Những đức tính cao đẹp của “người đồng mình” và mong ước của người cha qua lời tâm tình với con ( đoạn 2 ) : 
-H: Em cảm nhận như thế nào về tình cảm của người cha đối với người con trong bài thơ ? Điều lớn lao nhất mà người cha muốn truyền cho con qua những lời này là gì ? 
-H (thảo luận nhóm ) : Nêu những nét đặc sắc trong cách diễn tả tình cảm và suy nghĩ bằng hình ảnh của nhà thơ trong vb ? 
* GV thuyết giảng cách nói, cách diễn tả tình cảm của con người miền núi : 
- Người miền núi thường có cách nói giàu hình ảnh, cụ thể, mộc mạc mà có tính khái quát, giàu chất thơ.
+ “Người đồng mình” sống vất vả mà mạnh mẽ, bền bỉ gắn bó với quê hương dẫu còn cực nhọc, đói nghèo. Từ đó, người cha mong muốn con phải có nghĩa tình chung thuỷ với quê hương, biết bất chấp và vượt qua gian nan thử thách bằng ý chí, bằng niềm tin của mình.
+ “Người đồng mình” mộc mạc nhưng giàu chí khí, niềm tin. Họ có thể “thô sơ da thịt” nhưng không hề nhở bé về tâm hồn, về ý chí và mong ước xây dựng quê hương. Chính những con người như thế, bằng sự lao động cần cù, nhẫn nại hằng ngày, đã làm nên quê hương với truyền thống, với phong tục tập quán tốt. Từ đó, người cha mong muốn con biết tự hào với truyền thống quê hương, dặn dò con cần tự tin mà vững bước trên đường đời.
* Suy luận -> Trả lời :
- Tình cảm của người cha đối với con : yêu thương trìu mến con và tin tưởng ở con sau này.
- Điều lớn lao nhất mà người cha muốn truyền lại cho con chính là lòng tự hào về sức sống mạnh mẽ, bền bỉ, về truyền thống cao đẹp của quê hương và niềm tự tin khi bước vào đời.
* Thảo luận nhóm -> Trả lời :
- Giọng điệu thiết tha, trìu mến (thể hiện rõ nhất ở các lời gọi mang ngữ điệu cảm thán, ở các lời tâm tình, dặn dò ).
- Xây dựng các hình ảnh cụ thể mà có tính khái quát, mộc mạc mà giàu chất thơ.
- Bố cục chặt chẽ, dẫn dắt tự nhiên.
- “Người đồng mình thương lắm con ơi  Không lo cực nhọc” : “Người đồng mình” sống vất vả mà mạnh mẽ, khoáng đạt, bền bỉ gắn bó với quê hương dẫu còn cực nhọc, đói nghèo -> Con phải có nghĩa tình chung thuỷ với quê hương, biết bất chấp và vượt qua gian nan thử thách bằng ý chí, bằng niềm tin của mình.
+ “Người đồng mình thô sơ  Nghe con” : “Người đồng mình” mộc mạc nhưng giàu chí khí, niềm tin ; không hề nhở bé về tâm hồn, về ý chí và mong ước xây dựng quê hương. Bằng sự lao động cần cù, nhẫn nại hằng ngày, họ đã làm nên quê hương với truyền thống, với phong tục tập quán tốt. -> Con biết tự hào với truyền thống quê hương, dặn dò con cần tự tin mà vững bước trên đường đời.
3. Những đặc sắc về mặt nghệ thuật : 
- Giọng điệu thiết tha, trìu mến.
- Xây dựng hình ảnh cụ thể mà có tính khái quát, mộc mạc mà giàu chất thơ.
- Bố cục chặt chẽ, dẫn dắt tự nhiên.
Hđ 3 : Hd HS tổng kết :
-H(*) : Qua việc phân tích ở trên, em hãy khái quát nghệ thuật và nội dung tư tưởng của vb ?
-H: Tác dụng của việc hiểu bài thơ này đối với em là gì ? 
Hđ 3 : Tổng kết :
* Khái quát nghệ thuật và nội dung của vb.
* Bài thơ giúp ta hiểu thêm về sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của một dân tộc miền núi, gợi nhắc tình cảm gắn bố với truyền thống, với quê hương và ý chí vương lên trong cuộc sống.
III. Tổng kết :
 Qua bài thơ “Nói với con”, bằng những từ ngữ, hình ảnh giàu sức gợi cảm, Y Phương đã thể hiện tình cảm gia đình ấm cũng, ca ngợi truyền thống cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hương và dân tộc mình. Bài thơ giúp ta hiểu thêm về sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của một dân tộc miền núi, gợi nhắc tình cảm gắn bố với truyền thống, với quê hương và ý chí vương lên trong cuộc sống.
Hđ 4 : Dặn dò : 
 - Học thuộc lòng bài thơ và nắm những nét cơ bản về tác giả.
 - Nắm nội dung bài giảng và làm bài tập phần luyện tập.
 - Tìm hiểu bài “Nghĩa tường minh và hàm ý”, cụ thể :
 + Trả lời các câu hỏi trong phần I.
 + Tìm hiểu đặc điểm của nghĩa tường minh và hàm ý trong phần Ghi nhớ SGK