Giáo án môn Ngữ văn khối 9 - Ôn tập và thực hành viết đoạn văn tự sựcó kết hợp các yếu tố miêu tả, biểu cảm, miêu tả nội tâm

 Tuần 9-10 
Tiết 9-10 ÔN TẬP VÀ THỰC HÀNH VIẾT ĐOẠN VĂN TỰ SỰCÓ KẾT HỢP CÁC YẾU TỐ
MIÊU TẢ , BIỂU CẢM , MIÊU TẢ NỘI TÂM
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT. 	
 Giúp học sinh:
 1- Kiến thức:
 Củng cố những hiểu biết về kiểu bài văn tự sự, những hình thức kết hợp trong bài văn tự sự (yếu tố miêu tả, miêu tả nội tâm, nghị luận, ... trong bài văn tự sự)
 2 - Kỹ năng:
 Rèn luyện kĩ năng làm bài tập, hệ thống lại kiến thức
 3 - Thái độ: 
HS có ý thức hệ thống hoá kiến thức đã học
B. CHUẨN BỊ.
 - GV: Soạn bài và đọc tài liệu tham khảo.
 - HS: Đọc và chuẩn bị bài ở nhà; tham khảo tài liệu có liên quan đến bài học.
C. HOẠT ĐỘNG - DẠY HỌC
 I. Ổn định lớp, kiểm tra bài cũ.
 - Kiểm tra sự chuẩn bị của HS.
II. Nội dung bài học
 Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh Ôn tập kiến thứcđã học có liên quan đến văn bản tự sự :
 GV đặt câu hỏi , yêu cầu học sinh : 
 1.HS nhắc lại những nội dung chính về miêu tả trong văn bản tự sự :
 a. Miêu tả ngoại hình ( miêu tả bề ngoài ) : có thể quan sát được bằng các giác quan. Có khi là cảnh vật với màu sắc, không gian, trạng thái hoạt động, có khi là con người với chân dung, hình dáng, ngôn ngữ, cử chỉ, hành động
VD : Mã Giám Sinh ( Quá niên trạc ngoại tứ tuần)
 Kiều ( Chị em Thuý Kiều )
 b. Miêu tả nội tâm: qua suy nghĩ, tâm trạng, diễn biến tâm lígắn với từng từng tình huống, từng hoàn cảnh. Trong 1 số trường hợp, đối tượng miêu tả nội tâm có thể là loài vật , cây cốiĐương nhiên, khi đi vào vb tự sự, loài vật và cây cối đã được nhân hoá trở thành những nhân vật văn học có đời sống nội tâm vô cùng phong phú, thậm chí còn có cả tính cách như con người. Đối tượng của miêu tả nội tâm thường không quan sát được 1 cách trực tiếp như đối tượng của miêu tả bên ngoài.
 Để miêu tả được, cần dùng trí tưởng tượng, óc suy luận thật phong phú và lô-gíc, có khi cần hoá thân vào nhân vật
VD : Ông Hai ( Làng )
 Anh Sáu ( Chiếc lược ngà )
 2. HS nhắc lại những kiến thức cơ bản về yếu tố nghị luận và vai trò của yếu tố nghị luận trong văn tự sự.
 - Vai trò : Rất cần trong việc khắc hoạ chân dung những nhân vật hay triết lí, có đời sống nọi tâm phong phú, hay suy nghĩ, trăn trở, day dứt về lẽ sống, về lí tưởng, về cuộc đời.
 - Nghị luận trong vb tự sự thường xuất hiện trong những lời đối thoại hoặc độc thoại, khi nhân vật muốn bày tỏ một đặc điểm, 1 phán đoán, 1 lí lẽ về vấn đề nào đó nhằm thuyết phục người đọc hay thuyết phục chính mình
 - Nghị luận trong vb tự sự thường gắn với không khí tranh luận, tức là đòi hỏi phải có đối tượng giao tiếp ( ngay cả trong độc thoại, người độc thoại cũng trong trạng thái phân thân để tự mổ xẻ vấn đề, tự tranh luận với bản thân, nhất là những nhân vật đang đấu tranh tư tưởng..)
 - Cần sử dụng các từ ngữ lập luận (lập luận theo hướng liệt kê : trước hết, ngoài ra, bên cạnh đó, mặt khác, sau cùng., theo hướng tạo sự tương phản, đối ý : trái lại, ngược lại, trái với) và các loại câu có tính chất lập luận ( câu khẳng đinh, câu phủ đinh )
 3. HS nhắc lại những kiến thức cơ bản về đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
 - Đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm là những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật trong văn bản tự sự.
 - Đối thoại là hình thức đối đáp, trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người. Trong văn bản tự sự, đối thoại được thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và lời đáp.
 - Độc thoại la lời của một người nào đó nói với chính mình hoặc nói với một ai đó trong tưởng tượng. Trong văn bản tự sự khi người độc thoại nói thành lời thì phía trước câu nói có gạch đầu dòng; còn khi không thành lời thì không có gạch đầu dòng. Trường hợp sau gọi là độc thoại nội tâm.
 Hoạt động 2 Hướng dẫn học sinh thực hành Luyện tập
GV nêu yêu cầu bài tập , học sinh thực hành viết 
Bài tập 1: Dùng yếu tố nghị luận để viết tiếp câu văn sau đây tạo thành đoạn văn tự sự có nội dung chứng minh hoặc giải thích cho nhận xét của nhân vật :
a) Thầy giáo tôi là người rất nghiêm khắc, mới tiếp xúc thì chúng tôi thấy sợ, nhưng được học với thầy một thời gian, chúng tôi lại vô cùng kính trọng và biết ơn sự nghiêm khắc của thầy.
 b) Tôi say mê môn Toán, nhưng không phải vì thế mà tôi ngại học văn như một số đứa khác trong lớp.
Bài tập 2 : Bổ sung những từ ngữ, hình ảnh, câu văn miêu tả để viết lại đoạn văn tự sự sau đây sao cho cách diễn đạt trở nên hấp dẫn, sinh động hơn :
 Một buổi sáng chủ nhật, chúng tôi đến nhà Hà để học nhóm. Sau mấy ngày mưa, đường làng như được láng một lớp bùn loãng, rất trơn. Cả bọn tay xách dép, quần xắn cao, nối nhau đi men theo bờ cỏ. Đứa nào cũng sợ trượt ngã, cố bám mấy ngón chân xuống nền đường, trông cứ như em bé đang tập đi vậy.
Bài tập 3 : Viết 1 đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố miêu tả nội tâm nhân vật.
Bài tập 4 : Viết 1 đoạn văn tự sự có yếu tố nghị luận ghi lại diễn biến cuộc đấu tranh nôi tâm của 1 nhân vật khi rơi vào tình huống phải tự nhận khuyết điểm, lỗi lầm của mình.
Bài tập 5 : Kể lại một câu chuyện có nội dung như ý thơ sau :
 "Một lần ngã là một lần bớt dại
 Để thêm khôn một chút nữa trong người."
 ( Tố Hữu )
Gợi ý :
 Nên lựa chọn những câu chuyện có nội dung thể hiện một lỗi lầm đáng tiếc đã gây hại cho người khác ( VD : Bài học đường đời đầu tiên ), hoặc có thể chọn cốt truyện kể lại 1 sự thất bại của bản thân em ( trong học tập, trong cuộc sống ) do chính thói xấu của em gây ra ( chủ quan, ham chơi, kiêu căng, tư tưởng ganh đua với bạn..) Cần sử dụng nhiều ngôn ngữ độc thoại thể hiện nội tâm ( hối hận, tự trách mình )
III.Củng cố , dặn dò : 
 - Nắm vững toàn bộ kiến thức tiết học
 - Làm hoàn chỉnh bài tập vào vở BT
 - Chuẩn bị: Văn học Việt Nam sau cách mạng tháng Tám/1945
Khánh Bình Tây Bắc , ngày .....tháng ....năm 2010
	Kí duyệt của tổ trưởng 
	..........................................
	..........................................
	..........................................