Giáo án môn Ngữ văn khối 9 - Tiết 133: Chị dâu, cỏ dại, đại ngàn

 Ngµy so¹n: 19 th¸ng 3 n¨m 2012
 Ngµy d¹y: 20 th¸ng 3 n¨m 2012
Tiết 133. HD ĐT.
CHỊ DÂU, CỎ DẠI, ĐẠI NGÀN
A. Mục tiêu cần đạt.
Giúp học sinh:
 1- Kiến thức: Hiểu được nội dung và hình thức nghệ thuật của ba văn bản: Chị Dâu, Đại ngàn và Cỏ dại. Từ đó hiểu thêm về thiên nhiên xứ Nghệ cũng như nét đẹp trong tâm hồn và tình quê của con người Nghệ.
2- Kỹ năng: Rèn kỹ năng đọc hiểu, phân tích và cảm nhận văn bản.
 3- Thái độ: Giáo dục tình yêu quê hương, lòng tự hào về mảnh đất và con người xứ Nghệ.
B. Các hoạt động dạy – học.
I- Ổn định tổ chức
II- Kiểm tra bài cũ:
? Em đã học văn bản nào thuộc chương trình địa phương Nghệ An ở lớp 9? Em có cảm nhận gì về con người và quê hương xứ Nghệ?
-HS: Thăm lúa và Nghệ An trong lòng tổ quốc VN. 
Qua văn bản em hiểu thêm vẻ đẹp về thiên nhiên, con người xứ Nghệ. Đó là vẻ đẹp của thiên nhiên hùng vĩ, vẻ đẹp mộc mạc, chân chất của con người xứ Nghệ.
-GV giới thiệu bài:
 Hôm nay, chúng ta lại được cảm nhận vẻ đẹp đó thông qua các văn bản: Chị dâu, cỏ dại và đại ngàn.
III- Tổ chức các hoạt động:
Ho¹t ®éng 1: H­íng dÉn ®äc hiÓu v¨n b¶n: ChÞ d©u (V­¬ng Träng)
-GV hướng dẫn HS nắm những nét cơ bản về tác giả.
Thơ của ông mộc mạc, giản dị, chân chất. Luôn hướng cảm xúc của mình về quê hương xứ Nghệ. 
- GV hướng dẫn đọc đúng giọng điệu : chân chất mộc mạc, gần gũi nhưng cũng rất kính trọng.
-GV đọc mẫu
-HS đọc, nhận xét.
? Em hãy xác định thể thơ? Nhân vật trữ tình, không gian, thời gian, mạch cảm xúc của bài thơ?
? Em hãy nêu phương pháp để đọc –hiểu văn bản này?
? Hình tượng bao trùm bài thơ là gì?
? Hình ảnh chị dâu được miêu tả qua những câu thơ nào?
-HS đọc.
? Qua những câu thơ đó em có cảm nhận gì về hình ảnh chị dâu?
+Hoàn cảnh gia đình, quê hương?
+Trong hoàn cảnh đó hình ảnh chị dâu hiện lên như thế nào? (âm thầm...)
+Chị đã âm thầm vượt qua khó khăn của cuộc sông để một ngày em vào đại học. Điều này còn thể hiện vẻ đẹp nào ở chỉ?
? Em có cảm nhận gì về những câu thơ này: “Em vào đại học...lên tàu”?
? Em có cảm nhận chung gì về hình ảnh chị dâu?
GV: đọc bài thơ: Chị dâu” của Vương Trọng ta không khỏi cạnh lòng vì hình ảnh của chị dâu đã gợi cho ta về bà, về mẹ, về chị- những người phụ nữ xứ Nghệ mộc mạc, giản dị nhưng giàu đức hy sinh, chịu thương, chịu khó.
Vậy người em trong bài thơ đã có những tình cảm gì đối với chị...
? Những câu thơ nào bộc lộ trực tiếp tình cảm của người em?
? C¶m nhËn cña em vÒ giäng th¬? Giäng th¬ bµy tá t×nh c¶m nµo cña em ®èi víi chÞ?
? Em có cảm nhận gì những câu thơ này: Ngoái nhìn núi dựng phía sau
Em tìm dáng chị cuối màu trời xanh?
-HS: §ã chÝnh lµ t×nh c¶m trùc tiÕp cña em ®èi víi chÞ ( Ph¶i ch¨ng chÞ lµ n¬i em lu«n t×m vÒ. T×m vÒ chÞ chÝnh lµ t×m vÒ quª h­¬ng yªu dÊu . H×nh ¶nh “Nói dùng phÝa sau”lµ h×nh ¶nh thùc chø kh«ng ph¶i lµ h×nh ¶nh t­îng tr­ng) Bëi ngän nói Êy lµ ngän nói Quú S¬n , n¬i th©n phô vµ th©n mÉu nhµ th¬ yªn nghØ , ngän nói mµ h¬n mét lÇn trong bµi th¬ “Lêi dÆn ”T¸c gi¶ viÕt:
Khi m¾t t«i khÐp l¹i c¸i nh×n
H·y ®­a t«i vÒ n¬i sinh në
...........
Nói Qïi S¬n dµnh chç t«i n»m
Hoa Êm löa ®Êt nång h¬i than ch¸y
H¹nh phóc l¾m ®­îc n»m xuèng ®Êy
Dï giã m­a kh«ng thÊy l¹nh bao giê
T×nh c¶m cña ng­êi em ®èi víi chÞ d©u trong bµi th¬ còng lµ t×nh c¶m cña bao ng­êi con nghÜa t×nh xø nghÖ. Bµi th¬ lµ lêi t¸c gi¶ thay lêi nh÷ng ng­êi em chång tri ©n ng­êi chÞ d©u ®· nu«i nÊng gióp ®ì m×nh nªn ng­êi,Bµi th¬ còng thÓ hiÖn s©u s¾c ®¹o lý “¨n qu¶ nhí kÎ trång c©y”§ã lµ nÐt ®Ñp ®¹o lý mÉi m·i ch¼ng phai mê.
? Sau khi ®äc bµi th¬ em cã suy nghÜ g×?
-HS: tù béc lé.
-GV chuyÓn môc: NÕu nh­ ë bµi th¬ “ChÞ d©u” cña nhµ th¬ V­¬ng Träng ta c¶m nh©n vÎ ®Ñp cña nh÷ng con ng­êi xø NghÖ th× ë bµi th¬ Cá d¹i Nhµ th¬ Thach Quú l¹i ®­a ta ®Õn mét t×nh yªu quª h­¬ng vµ nh÷ng g× b×nh dÞ nhÊt cña cuéc sèng.
? Em h·y giíi thiÖu vµi nÐt vÒ nhµ th¬ Th¹ch Quú?
-GV: bµi th¬ nµy chóng ta ®äc víi giäng ntn?
-HS: Giäng ch©n thµnh, tha thiÕt.
-GV ®äc
-HS ®äc.
?Em h·y x¸c ®Þnh thÓ th¬ vµ m¹ch c¶m xóc cña bµi th¬?
? Theo em ph­¬ng ph¸p ®äc hiÓu bµi th¬ nµy lµ g×?
? VËy h×nh ¶nh bao trïm bµi th¬ nµy lµ g×?
?Em cã c¶m nhËn g× vÒ h×nh ¶nh nµy
 ? Qua bµi th¬ cá d¹i, t¸c gi¶ ®· béc lé t©m tr¹ng g× ?
 -HS: 
? ý nghÜa gi¸o dôc tõ bµi th¬ lµ g×?
 -HS: Gi¸o dôc chóng ta lu«n biªt tr©n träng quý mÕn, n©ng niu nh÷ng g× b×nh dÞ, gÇn gòi
-GV cho HS ®äc v¨n b¶n: CÇn ®äc râ rµng diÔn c¶m thÓ hiÖn ®­îc niÒm tù hµo vÒ m¶nh ®Êt xø NghÖ th©n yªu
-HD c¸ch ®äc hiÓu v¨n b¶n.
? C¶m nhËn cña em vÒ néi dung cña v¨n b¶n?
? Qua ®ã cho ta c¶m nhËn g× vÒ t×nh c¶m t¸c gi¶?
-GV HD HS vÒ nhµ t×m hiÓu chi tiÕt.
Qua 3 v¨n b¶n em cã c¶m nhËn chung g× vÒ m¶nh ®Êt vµ con ng­êi xø NghÖ?
-HS tù béc lé
-GV tÝch hîp kü n¨ng s«ng.
I-Hướng dẫn tìm hiểu chung văn bản:
1- Tác giả:
- Vương Trọng sinh năm 1943 tại làng Đông Bích,xã Trung Sơn huyện Đô 
Lương .
- Là nhà thơ quân đội ,là hội viên hội nhà văn Việt Nam,có nhiều giải 
thưởng về văn học.
2- Văn bản:
-Đọc văn bản.
-Thể thơ: Lục bát.
-Nhân vật trữ tình: người xưng em
-Không gian thực : Làng Đông Bích.
-Thời gian: Từ khi làm dâu đến thành bà.
-Mạch cảm xúc: Lòng biết ơn kính phục với người chị dâu theo thời gian chị về làm dâu.
II- Hướng dẫn đọc- hiểu văn bản:
1- Hình tượng chị dâu:
-Vẻ đẹp về hình thức thể hiện sự giản dị, chân quê.
-VÎ ®Ñp ë chÞ chÝnh lµ sù ®¶m ®ang, chÞu th­¬ng, chÞu khã, ©m thÇm lÆng lÏ hy sinh v× gia ®×nh chång “Bè chång mÊt, mÑ chång ®au...”
- vÎ ®Ñp ë chÞ cßn lµ vÎ ®Ñp cña ng­êi d©n xø NghÖ hiÕu häc ; ChÞu bao vÊt v¶ nhäc nh»n ®Ó mong em häc hµnh tiÕn tíi, kh«ng thÊt häc.
-Thời gian thay đổi, không gian, hoàn cảnh thay đổi nhưng tình cảm chị dành cho em không bao giờ thay đổi.
 Chị dâu là hình ảnh quen thuộc của người phụ nữ xứ Nghệ
2-Tình cảm của người em đối với chị dâu:
-giäng th¬ tha thiÕt ch©n thµnh, võa gÇn gòi võa pha chót ng­ìng väng.
Bµy tá sù yªu th­¬ng, kÝnh phôc vµ biÕt ¬n ®èi víi chÞ
B- H­íng dÉn ®äc thªm bµi: Cá d¹i
- §äc bµi th¬:
-ThÓ th¬: n¨m ch÷.
-Mạch cảm xúc : Bắt đầu từ hình ảnh cây cỏ dạibộc lộ tình yêu quê hương
-H×nh ¶nh: +Cá d¹i lµ h×nh ¶nh quen thuéc víi tÊt c¶ mäi ng­êi 
 +Cá d¹i còng lµ h×nh ¶nh b×nh dÞ gÇn gòi giµu tÝnh biÓu t­îng 
Béc lé t×nh yªu quª h­¬ng vµ nh÷ng g× b×nh dÞ gÇn gòi nhÊt cña quª h­¬ng
C- HD §T v¨n b¶n: ®¹i ngµn.
-VÎ ®Ñp võa hïng vÜ nªn th¬, võa gî chiÒu s©u lÞch sö cña xø NghÖ
-ThÓ hiÖn t×nh yªu quª h­¬ng tha thiÕt.
 V. Cñng cè dÆn dß:
 - Nh¾c l¹i nh÷ng bµi th¬ em nhí" khi viÕt vÒ quª h­¬ng víi nh÷ng g× b×nh dÞ, th©n quen
 - ChuÈn bÞ cho tiÕt sau: ViÕt bµi tËp lµm v¨n sè 7.