Giáo án môn Ngữ văn khối 9 - Tiết 27: Văn bản: Chị em Thúy Kiều (trích truyện kiều) - Nguyễn Du

Ngày soạn: 19/9/2011
Ngày giảng: 21/9/2012
 Tiết 27 
Văn bản: CHỊ EM THÚY KIỀU
 (Trích Truyện Kiều)
 - Nguyễn Du -
A. Mục tiêu:
1. Kiến thức:
- Thấy được nghệ thuật miêu tả nhân vật của ND: khắc họa những nét riêng về nhan sắc, tài năng, tích cách, số phận Thuý Vân, Thuý Kiều bằng bút pháp nghệ thuật cổ điển.
2. Kĩ năng:
- Biết vận dụng bài học để miêu tả nhân vật® hình thành kỹ năng miêu tả nhân vật trong văn tự sự.
3. Thái độ:
- Trân trọng vẻ đẹp hình thức và vẻ đẹp tâm hồn của con người.
B. Chuẩn bị:
- GV: Giáo án, tài liệu tham khảo
- HS : soạn bài theo câu hỏi sgk
C. Các hoạt động dạy học chủ yếu
1. ổn định
2. Kiểm tra bài cũ ( 4p ) câu hỏi :
? Nêu những chặng đường chính trong cuộc đời của tác giả ND và nêu nội dung , nghê thuật của tác phẩm.Tóm tắt tác phẩm Truyện Kiều
3. Bài mới (1p) 
Trong « Truyện Kiều » Nguyễn Du miêu tả nhiều bức chân dung đặc sắc. Trong đó có hai bức chân dung chúng ta được chiêm ngưỡng đầu tiên là chân dung hai co con gái họ Vương- Thúy Kiều và Thúy Vân.
Hoạt động của GV
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1 : Đọc và tìm hiểu chung.
? Đoạn trích ở vị trí nào trong tác phẩm ?
- Phần 1 : Gặp gỡ và đính ước- Giới thiệu gia cảnh của Kiều.
- Yêu cầu đọc vui tươi, chân trọng
- Gv đọc- Hs đọc-> Nhận xét
 ? Tố nga, đoan trang... ?
? Đoạn trích có thể chia làm mấy phần ? Nội dung của từng phần ? 
? Nhận xét về bố cục của đoạn trích
Hoạt động 2 : HDHS đọc hiểu văn bản
- Yêu cầu hs đọc diễn cảm 4 câu thơ đầu.
? Hai câu đầu t/g giới thiệu với chúng ta điều gì ? 
- Hai người con gái đẹp – Thúy Kiều là chị cả, TV là em gái.
? Hai câu sau giới thiệu với chúng ta điều gì?
- Nhận xét khái quát vẻ đẹp của hai chị em
? Em hiểu gì về vẻ đẹp mai cốt cách, tuyết tinh thần.
Giảng : người xưa thường lấy hình tượng như Mai, Tuyết , Liễu để so sánh và tả vẻ đep của người phụ nữ, dùng vẻ đẹp của thiên nhiên để đánh gía cho chuẩn mực của người phụ nữ. Mai thì mảnh dẻ thanh tao, tuyết thì trắng và thanh khiết. 
H: Tác giả có trực tiếp miêu tả vẻ đẹp của 2 chị em không, mà sử dụng thủ pháp nghệ thuật nào?
GV: Với việc sử dụng bút pháp nghệ thuật này tác giả đã lột tả được vẻ đẹp nổi tiêng của mỗi người.(Biện pháp NT chủ đạo là, ẩn dụ tượng trưng, lấy h/a thiên nhiên để so sánh với vẻ đẹp của con người)
? Với cách miêu tả đó t/g đã khái quát vẻ đẹp của chị em Thúy Kiều hiện lên như thế nào ?
- Đọc 4 câu thơ miêu tả vẻ đẹp TV
? Vẻ đẹp của TV được tập chung ở những chi tiết nào?
? Khi miêu tả như vậy là tác giả sử dụng bút pháp nghệ thuật nào
? Thuý vân hiện lên với vẻ đẹp như thế nào?
? Qua cách gợi tả ấy TV hiện lên với vẻ đẹp như thế nào?
- Vẻ đẹp đoan trang, phúc hậu của TV khiến thiên nhiên phải nhường nhịn không giám hờn ghen.
? Theo em, khi miêu tả vẻ đẹp TV như vậy, tác giả có dụng ý gì?
Giảng:Tác giả đã sử dụng các biện pháp ẩn dụ , các thành ngữ dân gian để làm nổi bật vẻ đẹp của Thuý Vân, qua đó dựng lên một chân dung khá nhiều chi tiết , có nét hình có màu sắc, âm thanh tiếng cười giọng nói. Sắc đẹp của TV sánh ngang với nét kiều diễm của hoa lá, ngọc ngà , mây tuyết... toàn nhứng báu vật tinh khôi của trời đất. Đó là một vẻ đẹp đoan trang phúc hậu.Vẻ đẹp của TV là một vẻ đẹp của thiên nhiên, mà thiên nhiên chỉ nhường chứ không ghen =, điều đó báo hiệu cô có một cuộc đời bình yên, HP suôn sẻ...
- HS : Đọc 12 câu tiếp theo.
GV: Cũng như bức chân dung của TV, câu thơ đầu T/g cũng giới thiệu khái quát vẻ đẹp của TK.
? Vẻ đẹp của TK được giới thiệu khái quát bằng những chi tiết nào? 
- Kiều càng...phần hơn.
? Em hiểu vẻ đẹp sắc sảo mặn mà là vẻ đẹp như thế nào?
- Đẹp sắc sảo về trí tuệ, mặn mà về tâm hồn.
? Vẻ đẹp của Thúy Kiều được miêu tả cụ thể qua những hình ảnh thơ nào ?
? Khi miêu tả Thúy Kiều T/g miêu tả những chi tiết nào trên khuôn mặt của nàng ?
? Em hiểu câu thơ này như thế nào ?
- Lông mày đẹp như núi mùa xuân, đôi mắt trong sáng như nước mùa thu.
? Tại sao tác giả chỉ tập trung miêu tả lông mày, đôi mắt, mà không miêu tả như khi miêu tả Thúy Vân ?
Giảng: TG miêu tả lông mày, đôi mắt vì có lẽ đôi mắt chính là cửa sổ tâm hồn điểm nhấn trên khuân mặt mỗi ngườilông mày của Kiều đẹp như núi mùa xuân, mắt trong sáng, phẳng lặng như nước mùa thu.
? Tác giả sử dụng biện pháp NT gì ?
? Qua cách miêu tả trên Thúy Kiều hiện lên với một vẻ đẹp như thế nào?
? Tại sao tác giả lại miêu tả vẻ đẹp của TV trước khi miêu tả vẻ đẹp của TK
- > Nghệ thuật đòn bẩy giúp tác giả khẳng định vẻ đẹp vượt trội của Kiều.
? Bằng nghệ thuật đòn bẩy, Tác giả đã khẳng định điều gì? 
Giảng : Thúy Vân rất đẹp, đẹp đến mức mây thua, tuyết nhường nhưng Thúy Kiều còn đẹp hơn, nghệ thuật đòn bảy rất có tác dụng. Vẻ đẹp của Kiều khiến hoa phải nghen, liễu phải hờn 
? Bên cạnh vẻ đẹp về nhan sắc, TK còn là một cô gái có nhiều tài năng 
? Tài năng của TK được giới thiệu qua những chi tiết nào
? Em hiểu như thế nào về câu “ Một hai nghiêng nước nghiêng thành sắc đành đòi một, tài đành hoạ hai”
? Em cảm nhận như thế nào về tài năng của Kiều
? Trong đó tài năng nào là nổi trội nhất của cô? Từ nào cho em biết điều đó. 
- Đánh đàn...
? Bản đàn do chính cô sáng tác được cô cất lê hay nhất là bản nhạc gì? 
- Bản bạc mệnh- Bản nhạc ghi lại tiếng lòng đa sầu, đa cảm
? Với những vẻ đẹp về sắc và tài đó, em cảm nhận Kiều là cô gái như thế nào?
? Khi miêu tả về Kiều như vậy chứng tỏ tình cảm gì của tác giả đối với Kiều
--> Tác giả đã hết lời ca ngợi tài sắc của kiều, với thái đô trân trọng, yêu quý.
Giảng : Trong bài thơ 2 lần nhà thơ nhắc đến số phận Kiều-(Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau, chữ tài đi với chữ tai một vần.) Một vẻ đẹp nghiêng nước, nghiêng thành, một vẻ đẹp có một không hai khiến tạo hóa phải hờn ghen, người khác phải đố kị.
? Theo em điều đó sẽ dự báo một tương lai số phận như thế nào? Vì sao? 
- Số phận éo le, đau khổ: Hồng nhan bạc mệnh.
- Hs đọc 4 câu cuối
H: Cuộc sống của chị em TK được tác giả giới thiệu như thế nào? 
- Cuộc sống êm đềm, hạnh phúc có nền nếp, gia phong trong một gia đình gia giáo.
GV bình giảng bổ sung.
Hoạt động2 :HDHS tổng kết
? Biện pháp nghệ thuật nào là tiêu biểu nhất cho đoạn trích?
- BT trắc nghiệm
? Nội dung của đoạn trích
- BT trắc nghiệm
 - Hs đọc
- Đọc thuộc lòng đoạn thơ trong văn bản mà em thích.
7p
27p
3p
2p
I. Đọc và tìm hiểu chung 
1. Đọc- giải nghĩa từ khó
2. Bố cục : 4 phần
Phần 1 : 4 câu đầu : Giới thiệu chung về chị em TK
Phần2 : 4 câu tiếp :chân dung TV
Phần 3 : 12 câu tiếp :chân dung TK
Phần 4 : còn lại : Cuộc sống của hai chị em.
-> Chặt chẽ, hợp lí .
II. Đọc - hiểu văn bản
1. Giới thiệu hai chị em Vân – Kiều.
- “ Đầu lòng hai ả tố nga
 Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân
Mai cốt cách, tuyết tinh thần
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười ».
-> Miêu tả ước lệ
=> Vẻ đẹp duyên dáng, thanh cao, trong trắng. 
2. Chân dung của Thuý Vân 
 - Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang.
- Hoa cười ngọc thốt đoan trang
- Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da.
- > Bút pháp ước lệ, ẩn dụ, so sánh.
=> Vẻ đẹp quí phái, đoan trang, phúc hậu.
- Ngầm báo một số phận bình yên, suôn sẻ.
2. Chân dung Thuý Kiều.
a. Nhan sắc
- “ làn thu thuỷ, nét xuân sơn
 hoa ghen, liễu hờn”
-> Ước lệ tượng trưng
=> Vẻ đẹp tuyệt sắc, khiến tạo hóa phải hờn ghen, đố kị. 
b. Tài năng
-“ Một hai tài đành họa hai”
 Thông minh
Cầm kì thi họaca ngâm” 
- > Đa tài : làm thơ, đánh đàn, vẽ, hát, soạn nhạc.
=> Tuyệt thế giai nhân.
--> Dự báo số phận éo le, đau khổ vì hồng nhan bạc mệnh
III> Tổng kết 
1. Nghệ thuật
- Bút phát ước lệ tượng trưng.
- Sử dụng điêu luyện thành ngữ.
2. Nội dung:
- Ca ngợi vẻ đẹp, tài năng của con người
- Dự cảm kiếp tài năng bạc mệnh
3. Ghi nhớ (sgk)
IV. Luyện tập
* Đọc thêm
CỦNG CỐ DẶN DÒ (1P)
Tìm đọc Truyện Kiều
Đọc thuộc đoạn trích và hiểu được nội dung , nghệ thuật văn bản 
chuẩn bị   : cảnh ngày xuân, Thuật ngữ