Giáo án môn Ngữ văn khối 9 - Tiết học số 1: Văn bản: Phong cách hồ chí minh

Ngày soạn :
15
08
2009
Tuần :
1
Ngày dạy :
17
08
2009
Tiết :
1
Văn bản :	PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH
- Lê Anh Trà - 
I. Mục tiêu cần đạt : Giúp HS :
Cảm nhận được vốn tri thức văn hoá nhân loại của HCM rất sâu rộng. Nắm được những biện pháp nghệ thuật nổi bật của vb.
Rèn luyện kĩ năng đọc, phân tích vb nhật dụng.
Bồi dưỡng lòng kính yêu, tự hào về BH ; có ý thức tu dưỡng, học tập, rèn luyện theo gương BH vĩ đại.
II. Chuẩn bị :
* GV : Tham khảo tài liệu liên quan ; tranh ảnh về nhà sàn BH tại Phủ chủ tịch.
* HS : Đọc trước vb, tìm hiểu chú thích. Soạn bài (trả lời các câu hỏi phần Đọc – hiểu vb)
III. Tiến trình tiết dạy :
Ổn định lớp :
Kiểm tra bài cũ : 
Giới thiệu bài mới :
Cho HS xem ảnh về nhà sàn BH tại Phủ chủ tịch.
HCM không những là nhà yêu nước, nhà cách mạng vĩ đại mà còn là danh nhân văn hoá thế giới. Vẻ đẹp văn hoá chính là nét nổi bật trong phong cách HCM.
Tl
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung kiến thức
Hđ 1 : Hd HS đọc, tìm hiểu chung vb.
* Hướng dẫn đọc (giọng chậm rãi, bình thản, khúc chiết) -> Đọc mẫu -> Gọi HS đọc -> Góp ý cách đọc của HS
* Cho HS nêu những từ ngữ mà các em chưa rõ nghĩa -> GV giải thích.
-H: Kiểu, phương thức biểu đạt chính của vb ?
-H: Bố cục ? Ý chính từng phần ?
Hđ 1 : Đọc, tìm hiểu chung vb.
* Nghe, lưu ý cách đọc -> Đọc vb.
* Nêu những từ ngữ khó -> Lưu ý nghĩa.
* Nhật dụng . Nghị luận.
- 3 đoạn :
 + Đoạn 1 : Từ đầu đến rất hiện đại : Con đường hình thành phong cách văn hoá của HCM.
 + Đoạn 2 : Phần còn lại : Nét đẹp trong lối sống giản dị mà thanh cao của chủ tịch HCM.
I. Đọc, tìm hiểu chung vb.
HĐ 2 : Hd HS phân tích chi đoạn 1 – Sự tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại của HCM để tạo nên một nhân cách, một lối sống rất VN, rất phương Đông nhưng cũng đồng thời rất mới, rất hiện đại.
- Gọi HS đọc lại đoạn 1.
-H: Đoạn văn đã khái quát vốn tri thức văn hoá của Bác Hồ ntn ? Cách viết so sánh của tác giả ở đây có tác dụng gì ?
-H: Bằng những con đường nào Người có được vốn văn hoá ấy ? ( BH đã làm gì để có được vốn tri thức văn hoá sâu rộng ấy ?)
* Tbình : Vốn văn hoá ấy không phải là trời cho một cách tự nhiên mà nhờ thiên tài, nhờ Bác đã dày công học tập, rèn luyện không ngừng trong suốt bao nhiêu năm, suốt cuộc đời hoạt động cách mạng đầy gian truân.
-H ( HS khá-giỏi) : Điều kì lạ nhất trong phong cách văn hoá HCM là gì ?
* Bình : Chỗ độc đáo, kì lạ nhất trong phong cách HCM là sự kết hợp hài hoà những phẩm chất rất khác nhau, thống nhất trong một con người HCM. Đó là : truyền thống và hiện đại, phương đông và phương Tây, xưa và nay, dân tộc và quốc tế, vĩ đại và bình dị. Đó là sự kết hợp và thống nhất hài hoà bậc nhất trong ls dân tộc VN từ xưa đến nay. Một mặt, tinh hoa Hồng Lạc đúc nên Người, nhưng mặc khác, tinh hoa nhân loại cũng góp phần làm nên phong cách HCM
-H: Tóm lại, qua việc phân tích đoạn 1, em thấy Bác là người ntn ?
HĐ 2 : Phân tích đoạn 1 của vb.
* Đọc lại đoạn 1 (từ đầu đến rất hiện đại)
* Vốn tri thức văn hoá nhân loại của HCM rất sâu rộng : ít có vị lãnh tụ nào lại am hiểu nhiều về các dân tộc và nhân dân thế giới, văn hoá thế giới sâu sắc như Bác Hồ . Cách viết so sánh bao quát để khẳng định giá trị của nhận định mà tác giả nêu ra.
* Phát hiện, hệ thống hoá, phân tích, phát biểu.
* Suy luận, phân tích -> Phát biểu.
* HCM có một nhân cách, một lối sống rất VN, rất phương Đông nhưng đồng thời cũng rất mới, rất hiện đại .
II. Phân tích
 1. Con đường hình thành phong cách văn hoá của HCM :
- Vốn tri thức văn hoá nhân loại của HCM rất sâu rộng : Người am hiểu sâu sắc về các dân tộc và nhân dân thế giới, văn hoá thế giới.
- Con đường hình thành phong cách HCM : 
 + Tiếp xúc, hiểu biết sâu rộng nền văn hoá của nhiều nước trên thế giới.
 + Nắm vững phương tiện giao tiếp là ngôn ngữ (Nói và viết thạo nhiều thứ tiếng nước ngoài như Pháp, Anh, Hoa, Nga, ... )
 + Qua công việc, qua lao động mà học hỏi (làm nhiều nghề khác nhau).
 + Học hỏi toàn diện, tìm hiểu đến mức sâu sắc .
 + Tiếp thu một cách có chọn lọc tinh hoa văn hoá của nước ngoài : Không chịu ảnh hưởng một cách thụ động. Tiếp thu mọi cái đẹp và cái hay đồng thời với việc phê phán những hạn chế, tiêu cực. Trên nền tảng văn hoá dân tộc mà tiếp thu những ảnh hưởng quốc tế ( tất cả những ảnh hưởng quốc tế đã được nhào nặn với cái gốc văn hoá dân tộc không gì lay chuyển được ).
Hđ 3 : Củng cố : 
* GV nêu câu hỏi -> HS trả lời, HS khác góp ý -> GV nhận xét, góp ý chung
-H: Vốn tri thức văn hoá nhân loại của HCM ntn ? 
-H: Bằng những con đường nào Người có được vốn văn hoá ấy ?
-H: Những biện pháp nghệ thuật nào đã được tác giả vận dụng để làm nỗi bật nội dung nêu trên ?
Hđ 4 : Dặn dò 
Nắm nội dung bài giảng và các chi tiết tiêu biểu trong văn bản.
Tìm hiểu tiếp các nội dung :
+ Nét đẹp trong lối sống giản dị mà thanh cao của chủ tịch HCM.
+ Nội dung và nghệ thuật khái quát của văn bản.
Ngày soạn :
15
08
2009
Tuần :
1
Ngày dạy :
17
08
2009
Tiết :
2
Văn bản : PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH ( tiếp theo )
 	 - Lê Anh Trà - 
I. Mục tiêu cần đạt : Giúp HS :
Thấy nét đẹp trong lối sống giản dị mà thanh cao của chủ tịch HCM. Nắm được những biện pháp nghệ thuật nổi bật của văn bản.
Rèn luyện kĩ năng đọc, tìm hiểu, phân tích văn bản nhật dụng.
Từ lòng kính yêu, tự hào về Bác, HS có ý thức tu dưỡng, học tập, rèn luyện theo gương Bác Hồ.
II. Chuẩn bị :
	* GV : Tham khảo tài liệu liên quan. Phương án tôt chức lớp : thảo luận nhóm.
	* HS : Nắm nội dung và nghệ thuật đoạn 1 của vb. Tìm hiểu nội dung và nghệ thuật của đoạn 2, khái quát nội dung và nghệ thuật của toàn vb.
III. Tiến trình tiết dạy :
Ổn định lớp (1’)
Kiểm tra bài cũ :
a) Câu hỏi : 
(1) Vốn tri thức văn hoá nhân loại của HCM ntn ? 
(2) Bằng những con đường nào Người có được vốn tri thức văn hoá ấy ? Qua đó, em hiểu thêm được điều gì về Bác ?
b) Đáp án :
(1) Vốn tri thức văn hoá nhân loại của HCM rất sâu rộng : Người am hiểu sâu sắc về các dân tộc và nhân dân thế giới, văn hoá thế giới.
(2) Con đường hình thành phong cách HCM : 
 + Bác đã dày công học tập, rèn luyện không ngừng trong suốt bao nhiêu năm, suốt cuộc đời hoạt động cách mạng đầy gian truân 
 + Người đã tiếp thu một cách có chọn lọc tinh hoa văn hoá của nước ngoài .
=> Hồ Chí Minh có một nhân cách, một lối sống rất VN, rất phương Đông nhưng đồng thời cũng rất mới, rất hiện đại .
Giới thiệu bài mới : 	
- Không những là người có vốn văn hoá sâu rộng, Bác còn là người có lối sống giản dị mà thanh cao.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung kt
Hđ 1 : Hd HS phân tích phần còn lại của vb để tìm hiểu Nét đẹp trong lối sống giản dị mà thanh cao của chủ tịch HCM
-H: Lối sống rất bình dị, rất VN, rất phương đông của Bác Hồ được biểu hiện ntn ?
-H(TL nhóm) Vì sao có thể nói lối sống của BH là sự kết hợp giữa giản dị và thanh cao ?
-H: Lối sống của Bác gợi em nhớ đến cách sống của các vị hiền triết nào trong lịch sử ?
Hđ 2 : Tìm hiểu phần còn lại của vb
- Ở cương vị lãnh đạo cao nhất của Đảng và nhà nước nhưng chủ tịch HCM có một lối sống vô cùng giản dị :
 + Nơi ở, nơi làm việc đơn sơ :“ Chiếc nhà sàn nhỏ bằng gỗ bên cạnh chiếc ao” như cảnh làng quê quen thuộc ; “chiếc nhà sàn đó cũng chỉ vẻn vẹn có vài phòng tiếp khách, họp Bộ chính trị, làm việc và ngủ”
 + Trang phục hết sức giản dị : bộ quần áo bà ba nâu, chiếc áo trấn thủ, đôi dép lốp thô sơ” ; tư trang ít ỏi :Chiếc va li vơí vài bộ áo quần, vài vật kỉ niệm ... 
 + Ăn uống đạm bạc.
* Thảo luận nhóm -> Đại diện nhóm trình bày kết quả thảo luận ->HS nhóm khác góp ý.
- Cách sống giản dị, đạm bạc của chủ tịch HCM lại vô cùng thanh cao, sang trọng :
 + Đây không phải là lối sống khắc khổ của những con người tự vui trong cảnh nghèo.
 + Đây cũng không phải là cánh tự thần thánh hoá, tự làm cho khác đời, hơn đời.
 + Đây là một cáh sống có văn hoá đã trở thành một quan niệm thẩm mĩ : cái đẹp là sự giản dị, tự nhiên.
- Cái đẹp của lối sống rất dân tộc, rất VN trong phong cách HCM : cách sống của Bác gợi ta nhớ đến cách sống của các vị hiền triết trong lịch sử như Ng Trãi, Ng Bỉnh Khiêm : “ Thu ăn măng trúc, đông ăn giá – Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao” để thấy được vẻ đẹp của cuộc sống gắn với thú quê đạm bạc mà thanh cao.
2. Nét đẹp trong lối sống giản dị mà thanh cao của chủ tịch HCM.
- Lối sống giản dị : 
 + Nơi ở, nơi làm việc đơn sơ.
+ Trang phục hết sức giản dị ; tư trang ít ỏi 
+ Ăn uống đạm bạc.
- Cách sống giản dị, đạm bạc của chủ tịch HCM lại vô cùng thanh cao, sang trọng .
HĐ 3 : Hd HS tổng kết.
-H: Nêu cảm nhận của em về những nét đẹp trong phong cách HCM ?
-H: Ý nghĩa của việc học tập, rèn luyện theo phong cách HCM ?
-H: Qua việc pt, em thấy vb có những đặc sắc gì về mặt nghệ thuật :
HĐ 3: Tổng kết
- Nêu khái quát nội dung của vb.
- Ý nghĩa của việc học tập, rèn luyện theo phong cách HCM : cần phải hoà nhập với khu vực và quốc tế nhưng cũng phải gìn giữ và phát huy bản sắc dân tộc.
 - Khái quát những đặc sắc về mặt nghệ thuật.
III. Tổng kết.
 1. Nội dung : Vẻ đẹp của phong cách HCM là sự kết hợp hài hoà giữa truyền thống văn hoá dân tộc và tinh hoa văn hoá nhân loại, giữa thanh cao và giản dị.
 2. Nghệ thuật :
 - Kết hợp giữa kể và bình luận.
 - Chọn lọc những chi tiết tiêu biểu.
 - Đan xen thơ NBK, cách dùng từ Hán Việt gợi cho người đọc thấy sự gần gủi giữa HCM với các bậc hiền triết của dân tộc.
 - Sử dụng nghệ thuật đối lập : vĩ nhân mà hết sức giản dị, gần gũi ; am hiểu mọi nền văn hoá nhân loại mà hết sức dân tộc, hết sức VN.
HĐ 4: Dặn dò :
Nắm nội dung và nghệ thuật của vb.
Học thuộc lòng những chi tiết tiêu biểu trong tp và làm bài tập phần luyện tập.
Tìm hiểu trước bài CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI , cụ thể :
 + Trả lời các câu hỏi và tìm hiểu phương châm về lượng ở mục I.
 + Trả lời các câu hỏi và tìm hiểu phương châm về chất ở mục II.